LEKI PRZECIWGRZYBICZE

Transkrypt

1 LEKI PRZECIWGRZYBICZE 1. Antybiotyki przeciwgrzybicze A. Grizeofulwina antybiotyk stosowany w zakażeniach Trichophyton, Microsporon, Epidermophyton; nie działa na Candida; mechanizm działania: hamowanie biosyntezy chityny w ścianach grzybni, hamowanie biosyntezy RNA; działa grzybostatycznie, w większych stężeniach grzybobójczo oraz przeciwzapalnie; dobrze wchłania się z p. pok.; lepiej wchłania się po posiłkach, zwłaszcza bogatych w tłuszcze; odkłada się w keratynie włosów, paznokci i skóry; działania niepożądane są liczne: bóle głowy, zaburzenia z przewodu pokarmowego, uszkodzenie wątroby, fotosensytyzacja, działanie teratogenne; wskazania: grzybica skóry gładkiej, owłosionej i paznokci wywołana przez dermatofity; w reumatologii lek stosuje się w zespole bark ręka; przeciwwskazania: porfiria, niewydolność wątroby, nadwrażliwość na lek, ciąża; interakcje: zmniejsza działanie leków przeciwzakrzepowych pochodnych kumaryny (np. warfaryny), estrogenów i doustnych środków antykoncepcyjnych; potęguje działanie alkoholu. B. Nystatyna antybiotyk polienowy; mechanizm działania: wiąże się ze steroidami błon komórkowych grzyba, co prowadzi do zwiększenia przepuszczalności ściany dla jonów potasu i aminocukrów, a w efekcie do zaburzeń metabolicznych komórki i jej obumarcia; działa grzybostatycznie i grzybobójczo (w zależności od stężenia) na Candida, Blastomyces, Coccidioides, Cryptococcus, Histoplasma, Aspergillus; nie wchłania się z przewodu pokarmowego, powierzchni skóry i błon śluzowych; stosowana tylko miejscowo; wskazania: infekcje grzybicze, zwłaszcza kandydoza; profilaktyka zakażeń grzybiczych u chorych leczonych antybiotykami o szerokim spektrum, zwłaszcza noworodków i niemowląt, chorych na cukrzycę, chorych na nowotwory złośliwe (białaczki), przygotowywanych do zabiegów operacyjnych; działania niepożądane: rzadko występują biegunki, nudności, wymioty, a podczas stosowania miejscowego objawy nadwrażliwości kontaktowej. 1

2 C. Amfoterycyna B antybiotyk polienowy; w zależności od stężenia wykazuje działanie grzybobójcze lub grzybostatyczne mechanizm działania polega na wiązaniu się leku z zawierającymi sterole błonami komórkowymi grzybów i zmianie ich przepuszczalności; spektrum działania: Candida, Aspergillus, Cryptococcus, Coccidioides, Blastomyces, Histoplasma; nierozpuszczalna, nie wchłania się z przewodu pokarmowego; i.v. jako dezoksycholan; wskazania: ciężkie układowe i(lub) wieloogniskowe oraz uogólnione zakażenia grzybami, grzybice powierzchniowe; działania niepożądane lek bardzo toksyczny: gorączka uwalnianie TNF i IL-1 z monocytów i makrofagów, agregacja neutrofilów osadzane w płucach duszność i tachykardia, niewydolność nerek (azotemia), spadek ciśnienia krwi, anemia hamowanie uwalniania erytropoetyny (nasilone przy połączeniu z AZT), bóle głowy, nudności i wymioty, phlebitis; należy regularnie (przynajmniej raz w tygodniu) kontrolować morfologię krwi, czynność nerek i wątroby, stężenia potasu i magnezu; przeciwwskazania: uszkodzenie wątroby lub nerek, uczulenie na lek; amfoterycyna B liposomalna: o inkorporowana do fosfolipidów; o większe stężenia leku w surowicy i większe AUC niż po zastosowaniu preparatów konwencjonalnych; o mniejsza toksyczność niż konwencjonalne preparaty amfoterycyny B. D. Natamycyna antybiotyk przeciwgrzybiczy o działaniu miejscowym; mechanizm działania: wiąże się ze sterolami błony komórkowej grzyba, zmieniając jej przepuszczalność, przez co powoduje obumieranie komórki grzyba; działa na: Candida, niektóre pleśnie i grzyby dimorficzne, a także na pierwotniaki Trichomonas vaginalis, T. intestinalis, Giardia lamblia; po podaniu p.o. prawie nie wchłania się z przewodu pokarmowego; zastosowana miejscowo na skórę lub błony śluzowe również nie ulega wchłonięciu; wskazania: grzybice skóry i błon śluzowych zwłaszcza wywołane przez różne gatunki z rodzaju Candida; działania niepożądane: podczas stosowania miejscowego mogą pojawić się objawy podrażnienia: zaczerwienienie, pieczenie, świąd; po podaniu p.o. wymioty, nudności, biegunka. 2

3 2. Syntetyczne leki przeciwgrzybicze liczna grupa leków o różnej budowie: o pochodne imidazolu: klotrimazol, ketokonazol, mikonazol; o pochodne triazolu: flukonazol, itrakonazol; o alliloaminy: terbinafina; o inne: flucytozyna. Pochodne azolowe mechanizm działania: hamowanie syntezy ergosterolu poprzez hamowanie cytochromu P-450 grzybów, co prowadzi do wzrostu przepuszczalności błony komórkowej i następnie do jej uszkodzenia; zdecydowanie większe powinowactwo do enzymów grzybiczych niż ludzkich (triazole większa wybiórczość mniej działań niepożądanych; imidazole mniejsza wybiórczość więcej działań niepożądanych); są to leki względnie bezpieczne; oporność wiele mechanizmów powstawania; obserwowany wzrost oporności w ostatnich latach; zastosowanie kliniczne: o zakażenia Candida, Cryptococcus; o zakażenia endemiczne: Blastomyces, Coccidioides, Histoplasma; o zakażenia dermatofitami; o zakażenia Aspergillus itrakonazol; działania niepożądane: o stosunkowo mało toksyczne; o najczęściej zaburzenia żołądkowo-jelitowe; o rzadko hepatotoksyczność. interakcje związane z hamowaniem cytochromu P

4 A. Klotrimazol stosowany miejscowo w leczeniu drożdżycy i rzęsistkowicy pochwy oraz w wyprzeniach drożdżakowatych i zapaleniach błon śluzowych. B. Ketokonazol fungostatyczny lub fungobójczy w zależności od stężenia; stosowany w grzybicach układowych i powierzchniowych; szeroki zakres działania (najsilniej na Histoplasma); łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego; metabolizm w wątrobie (indukuje swój własny metabolizm); może powodować ginekomastię, niepłodność, zaburzenia miesiączkowania (blok syntezy androgenów i steroidów nadnerczowych); dość silnie hamuje metabolizm wielu leków (cyklosporyna, astemizol, terfenadyna). C. Mikonazol zastosowanie: grzybice układowe, miejscowe zakażenia skóry i błon śluzowych; rzadko stosowany ogólnie z powodu poważnych działań niepożądanych: nudności, wymioty, hyperlipidemia, hypernatremia, thrombophlebitis, zaburzenia hematologiczne. D. Flukonazol szerokie zastosowanie; dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego i dobrze przenika do tkanek (w tym do OUN); jest lekiem z wyboru z zakażeniach grzybiczych u pacjentów z AIDS; nieliczne działania niepożądane; hamuje metabolizm leków w układzie cytochromu P-450; alternatywa dla amfoterycyny B. E. Itrakonazol stosowany doustnie; bardzo szeroki zakres działania, bardzo wysoka skuteczność; silnie gromadzi się w keratynie paznokci; nie wpływa na syntezę hormonów steroidowych; źle penetruje do OUN. 4

5 Pozostałe leki przeciwgrzybicze F. Terbinafina stosowana doustnie; działa grzybobójczo; mechanizm działania: hamowanie epoksydazy skwalenowej (niedobór ergosterolu w błonach komórkowych); skuteczność porównywalna z itrakonazolem; główne zastosowania grzybica skóry i paznokci; działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, rzadko powoduje pancytopenię; nie wpływa na układ cytochromu P-450. G. Flucytozyna syntetyczny antymetabolit pyrimidyny; hamuje syntetazę tymidylanu, przez co zaburza syntezę białka; działa fungostatycznie; najczęściej w połączeniu z amfoterycyną B; dobrze wchłania się po podaniu doustnym; jeśli stosowana pojedynczo szybko rozwija się oporność; działania niepożądane: neutropenia, trombocytopenia (depresyjne działanie na szpik), zaburzenia funkcji wątroby, zaburzenia żołądkowojelitowe. 5