WYKAZ SKRÓTÓW OD WYDAWCY PRZEDMOWA...17 WPROWADZENIE Teologia chrześcijańska jako opowieść... 21

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW OD WYDAWCY PRZEDMOWA...17 WPROWADZENIE Teologia chrześcijańska jako opowieść CZĘŚĆ I AKT PIERWSZY: SPRZECZNE WIZJE CHRZEŚCIJAŃSTWA II WIEKU ROZDZIAŁ 1 KRYTYCY I SEKCIARZE WYWOŁUJĄ ZAMIESZANIE Gnostycyzm Montanizm Celsus Teologia gnostycka Wczesnochrześcijańska reakcja na gnostycyzm ROZDZIAŁ 2 OJCOWIE APOSTOLSCY WSKAZUJĄ DROGĘ...51 Klemens Rzymski Didache Ignacy Antiocheński Polikarp List Barnaby Pasterz Hermasa Znaczenie Ojców Apostolskich... 64

2 8 Historia teologii chrześcijańskiej ROZDZIAŁ 3 APOLOGECI BRONIĄ WIARY Filozofia grecka Grupy apologetów Justyn Męczennik Atenagoras z Aten Teofil z Antiochii Dwuznaczne dziedzictwo apologetów ROZDZIAŁ 4 IRENEUSZ DEMASKUJE HEREZJE Życie i służba Ireneusza Ireneusz i gnostycyzm Ireneuszowa koncepcja odkupienia CZĘŚĆ II NARASTANIE KONFLIKTU: NAPIĘCIA I PRZEMIANY W III WIEKU...89 ROZDZIAŁ 5 MYŚLICIELE Z AFRYKI PÓŁNOCNEJ BADAJĄ FILOZOFIĘ Życie i działalność Klemensa Aleksandryjskiego Klemens Aleksandryjski i filozofia grecka Prawdziwy gnostyk Życie i działalność Tertuliana Teologia Tertuliana Tertulian o Trójcy ROZDZIAŁ 6 KŁOPOTLIWY SPADEK PO ORYGENESIE Życie i działalność Orygenesa Orygenes o wierze i rozumie Orygenes i alegoryczna interpretacja Pisma Świętego Orygenes i nauka o Bogu Orygenes i koncepcja Logosu Pogląd na zbawienie. Dziedzictwo Orygenesa ROZDZIAŁ 7 CYPRIAN Z KARTAGINY NAWOŁUJE DO JEDNOŚCI Znaczenie Cypriana Życie i działalność Cypriana Cyprian a doktryna zbawienia Pogląd Cypriana na jedność Kościoła Dziedzictwo Cypriana ROZDZIAŁ 8 CHRZEŚCIJAŃSTWO ZWIERA SZEREGI Rola biskupów Zasady wiary Kształtowanie się kanonu chrześcijańskiego Pisma Świętego CZĘŚĆ III WIELKI KRYZYS WSTRZĄSA KOŚCIOŁEM: KONTROWERSJE WOKÓŁ NAUKI O TRÓJCY ROZDZIAŁ 9 SPORY ALEKSANDRYJCZYKÓW DOTYCZĄCE SYNA BOŻEGO Ariusz z Aleksandrii Aleksander z Aleksandrii Arianizm Odpowiedź Aleksandra...161

3 Spis treści 9 ROZDZIAŁ 10 SOBÓR NICEJSKI JAKO ODPOWIEDŹ KOŚCIOŁA Sobór w Nicei Nicejskie Wyznanie Wiary Sobory ekumeniczne ROZDZIAŁ 11 ATANAZY WYTRWALE BRONI WIARY Życie i działalność Atanazego Teologia Atanazego ROZDZIAŁ 12 OJCOWIE KAPADOCCY KOŃCZĄ SPÓR Znaczenie Ojców Kapadockich Bazyli z Cezarei Grzegorz z Nazjanzu Grzegorz z Nyssy Teologia Bazylego Wielkiego Teologie dwóch Grzegorzy Dziedzictwo Ojców Kapadockich Sobór w Konstantynopolu CZĘŚĆ IV KOLEJNY KRYZYS W KOŚCIELE: KONFLIKT DOTYCZĄCY OSOBY CHRYSTUSA ROZDZIAŁ 13 SPÓR SZKÓŁ ANTIOCHEŃSKIEJ I ALEKSANDRYJSKIEJ O OSOBĘ CHRYSTUSA Różne hermeneutyki biblijne Odmienne soteriologie Dwa podejścia do chrystologii Herezja Apolinarego Dualistyczna chrystologia Teodora z Mopsuestii ROZDZIAŁ 14 NESTORIUSZ I CYRYL ZAOGNIAJĄ SPÓR Chrystologia Cyryla z Aleksandrii Sobór w Efezie ROZDZIAŁ 15 SOBÓR W CHALCEDONIE STRZEŻE TAJEMNICY Kontrowersja po Soborze Efeskim Eutyches i kontrowersja eutychiańska Synod zbójecki Sobór Chalcedoński i Symbol chalcedoński ROZDZIAŁ 16 KONFLIKT PO ZAKOŃCZENIU SOBORU Teologia na Zachodzie w okresie chrystologicznej kontrowersji na Wschodzie Wschodnia kontrowersja dotycząca Chrystusa Spór monofizycki Leoncjusz z Bizancjum i ortodoksyjna chrystologia CZĘŚĆ V DZIEJE DWÓCH KOŚCIOŁÓW: WIELKA TRADYCJA ROZDZIELA WSCHÓD I ZACHÓD ROZDZIAŁ 17 AUGUSTYN GŁOSI CHWAŁĘ BOGA I SKAŻENIE CZŁOWIEKA Życie i działalność Augustyna

4 10 Historia teologii chrześcijańskiej Augustyn a kwestia dobra i zła Augustyn o Kościele i sakramentach Augustyn o łasce i wolnej woli Pelagiusz i herezja pelagiańska Augustyn odpowiada Pelagiuszowi Augustyn i monergistyczna doktryna Boga i zbawienia ROZDZIAŁ 18 KOŚCIÓŁ ZACHODNI STAJE SIĘ RZYMSKOKATOLICKI Semipelagianizm Papież Grzegorz Wielki Pogląd Grzegorza I na zbawienie ROZDZIAŁ 19 KOŚCIÓŁ WSCHODNI STAJE SIĘ PRAWOSŁAWIEM Trwały wpływ Orygenesa Liturgia i tradycja Jan Chryzostom Złotousty Maksym Wyznawca i monoteletyzm Maksym Wyznawca i teandryczna wizja rzeczywistości Jan z Damaszku i ikonoklazm ROZDZIAŁ 20 WIELKA SCHIZMA POWSTANIE DWÓCH TRADYCJI Spór z powodu papiestwa Kontrowersja wokół filioque CZĘŚĆ VI SAGA KRÓLOWEJ NAUK: SCHOLASTYCY WSKRZESZAJĄ I KORONUJĄ TEOLOGIĘ ROZDZIAŁ 21 ANZELM I ABELARD ROZMYŚLAJĄ O DROGACH BOŻYCH Życie i działalność Anzelma z Canterbury Ontologiczny dowód Anzelma na istnienie Boga Natura Boga według Anzelma Anzelm i zadośćuczynna teoria pojednania Życie i niepowodzenia Piotra Abelarda Filozoficzny styl Abelarda Abelard i jego teoria moralnego wpływu ROZDZIAŁ 22 TOMASZ Z AKWINU DEFINIUJE CHRZEŚCIJAŃSKĄ PRAWDĘ Teologiczny kontekst dorobku Tomasza z Akwinu Życie i działalność Tomasza z Akwinu Metoda teologiczna Tomasza z Akwinu Pogląd Tomasza z Akwinu na wiarę, rozum i teologię naturalną Doktryna Boga według Tomasza z Akwinu Pogląd Tomasza z Akwinu na język religijny jako analogię Nauka Tomasza z Akwinu o zbawieniu ROZDZIAŁ 23 NOMINALIŚCI, REFORMATORZY I HUMANIŚCI PODWAŻAJĄ SCHOLASTYCZNĄ SYNTEZĘ Okres renesansu. Trzej poprzednicy Reformacji William Ockham i nominalizm Jan Wiklef i lolardzi Erazm z Rotterdamu i humanizm chrześcijański

5 Spis treści 11 CZĘŚĆ VII KOLEJNY ZWROT W DZIEJACH TEOLOGII: REFORMY I PODZIAŁ W KOŚCIELE ZACHODNIM Tło Reformacji ROZDZIAŁ 24 LUTER NA NOWO ODKRYWA EWANGELIĘ I DZIELI KOŚCIÓŁ Teologia krzyża według Lutra Poznanie Boga według Lutra Ukryty i objawiony Bóg Lutra Doktryna usprawiedliwienia być albo nie być Kościoła Luter o kapłaństwie i sakramentach Podział w protestantyzmie: Luter kontra Zwingli w kwestii Wieczerzy Pańskiej ROZDZIAŁ 25 ZWINGLI I KALWIN SYSTEMATYZUJĄ MYŚL PROTESTANCKĄ Teologia reformowana Ulryk Zwingli życie i działalność reformacyjna Teologia Zwingliego Zwingli kontra Luter w kwestii sakramentów Życie Jana Kalwina i jego reformacyjna działalność Teologia Kalwina ROZDZIAŁ 26 ANABAPTYŚCI POWRACAJĄ DO KORZENI CHRZEŚCIJAŃSTWA Radykalna reformacja i anabaptyści Baltazar Hubmaier życie i działalność reformacyjna Teologia Hubmaiera Menno Simons życie i działalność reformacyjna Teologia Simonsa ROZDZIAŁ 27 DROGI RZYMU I CANTERBURY SIĘ ROZCHODZĄ Historyczne tło Reformacji angielskiej Historyczne tło katolickiej reformy Thomas Cranmer ojciec Reformacji angielskiej Richard Hooker architekt anglikanizmu Sobór Trydencki klejnot reformy katolickiej CZĘŚĆ VIII ROZPAD OŚRODKA DZIEJÓW: PROTESTANCI PODĄŻAJĄ RÓŻNYMI DROGAMI ROZDZIAŁ 28 ARMINIANIE PODEJMUJĄ PRÓBY REFORMOWANIA TEOLOGII REFORMOWANEJ Scholastyka reformowana i supralapsarianizm Doktrynalna zgoda kalwinistów Jakub Arminiusz i spór remonstrancki Arminiusz krytykiem teologii reformowanej Doktryna predestynacji autorstwa Arminiusza Ewangeliczny synergizm Arminiusza Dziedzictwo arminianizmu ROZDZIAŁ 29 PIETYŚCI DĄŻĄ DO DOPEŁNIENIA TEOLOGII LUTERAŃSKIEJ Ortodoksja luterańska jako fundament pietyzmu Czterech inicjatorów i propagatorów pietyzmu Główne tezy pietyzmu Dziedzictwo pietyzmu

6 12 Historia teologii chrześcijańskiej ROZDZIAŁ 30 ANGIELSCY PURYTANIE I METODYŚCI PRÓBUJĄ OŻYWIĆ TEOLOGIĘ Ruch purytański i jego teologia Jonatan Edwards książę purytan Jan Wesley założyciel metodyzmu Dziedzictwo purytanizmu i metodyzmu ROZDZIAŁ 31 DEIŚCI USIŁUJĄ PRZEKSZTAŁCIĆ TEOLOGIĘ PROTESTANCKĄ Definicja deizmu Prekursorzy i promotorzy deizmu Cechy deizmu Dziedzictwo deizmu CZĘŚĆ IX STARY WĄTEK SIĘ URYWA: REAKCJA LIBERAŁÓW I KONSERWATYSTÓW NA NOWOCZESNOŚĆ Podziały w XX wieku skutek modernizmu ROZDZIAŁ 32 ASYMILACJA TEOLOGII LIBERALNEJ Z PANUJĄCĄ KULTURĄ Modernizm kulturowy kontekst teologii liberalnej Friedrich Schleiermacher ojciec nowoczesnej teologii liberalnej Albrecht Ritschl i poszukiwanie istoty chrześcijaństwa Główne cechy teologii liberalnej Dziedzictwo liberalnej teologii protestanckiej ROZDZIAŁ 33 KONSERWATYWNA TEOLOGIA USZTYWNIA ZASADY TRADYCJI Fundamentalizm zakwestionowany termin Tło i prekursorzy fundamentalizmu Ruch fundamentalistyczny Cechy teologii fundamentalistycznej Dziedzictwo fundamentalizmu ROZDZIAŁ 34 NEOORTODOKSJA WZNOSI SIĘ NAD PODZIAŁAMI Søren Kierkegaard prekursor nowej ortodoksji Karol Barth założyciel neoortodoksji Wspólne cechy i dziedzictwo neoortodoksji ROZDZIAŁ 35 ZMAGANIA WSPÓŁCZESNEJ TEOLOGII Teologia ewangelikalna Teologia rzymskokatolicka Teologia procesu Teologie wyzwolenia Teologia eschatologiczna Kakofonia czy chór? ZAKOŃCZENIE: NIEDOKOŃCZONA OPOWIEŚĆ WYBRANA POLSKA BIBLIOGRAFIA DZIEJÓW MYŚLI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ INDEKS OSÓB INDEKS RZECZOWY