Recykling tworzyw sztucznych w Polsce. Czy można go zwiększyć

Transkrypt

1 Recykling tworzyw sztucznych w Polsce. Czy można go zwiększyć Dr inż. Kazimierz Borkowski Fundacja PlasticsEurope Polska Warszawa, O PlasticsEurope Europejskie Stowarzyszenie Producentów Tworzyw Sztucznych Prowadzi działalność w 31 krajach (EU 28 + CH/NO/TU) Zrzesza ponad 100 organizacji członkowskich Reprezentuje > 90% europejskiej produkcji tworzyw sztucznych Aktywność PlasticsEurope w Polsce skoncentrowana na transferze wiedzy o wartości tworzyw sztucznych jako materiału, ale również jako wartościowego odpadu wykorzystywanego zarówno w procesach recyklingu i odzysku energii Propagowanie strategii odchodzenia od składowania odpadów tworzyw sztucznych na wysypiskach Współpraca z innymi partnerami w celu rozwoju dobrze działającego, dostosowanego do warunków lokalnych, systemów odzysku odpadów tworzyw sztucznych. 2 1

2 Światowa produkcja tworzyw sztucznych * Mln ton Produkcja światowa 1990: : : *: ~335 Tworzywa success story od ponad 50 lat Średnie tempo wzrostu rocznego CAGR (Compound Annual Growth Rate) w latach wyniosło 8,5% Wzrost światowej produkcji w 2016 roku 4,2% w porównaniu do roku 2015 (w 2015 wzrost był o 3,4%) 1977: : * Dane za oszacowanie Includes Thermoplastics, Polyurethanes, Thermosets, Elastomers, Adhesives, Coatings and Sealants and PP-Fibers. Not included PET-, PA- and Polyacryl-Fibers; e = estimation Źródło: PlasticsEurope Market Research Group (PEMRG) / Consultic Marketing & Industrieberatung GmbH 3 Światowe zużycie tworzyw wg polimerów 2016* 280 mln ton (bez tworzyw termoutwardzalnych, powłok, klejów stanowiących ok. 55 mln t)) HDPE; 15% PS, EPS; 7% PVC; 16% PET; 7% Inne ; 4% ABS, ASA, SAN; 3% PA; 1% PC; 1% LLDPE, LDPE; 17% PUR; 6% PP; 23% * Dane za oszacowanie 4 2

3 Zapotrzebowanie na tworzywa w Polsce w roku 2016* wg polimerów LDPE, LLDPE HDPE PP PS EPS PVC PET ABS, SAN PMMA PA PC Other ETP PUR Others Zapotrzebowanie na tworzywa w roku 2016 w Polsce szacuje się na 3,3 mln ton W porównaniu z rokiem 2015 oznacza to wzrost o 6,9% (oszacowanie w oparciu o wskaźnik Eurostatu indeksu produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych i z gumy) Główne polimery to poliolefiny (PE i PP) oraz PVC *) Oszacowanie w oparciu o indeksy produkcji Eurostat Źródło : Eurostat / PlasticsEurope Market Research Group (PEMRG) / Conversio Market & Strategy GmbH 5 Zapotrzebowanie na tworzywa wg zastosowania rok 2016* Polska Opakowania Budownictwo Motoryzacja 27% 33% 6% 10% 24% 3,3 mln t Urządzenia elektryczne i elektroniczne Inne Dwa największe obszary zastosowań tworzyw to opakowania i budownictwo (razem prawie 60%). Ta reguła obowiązuje również w Polsce, ale w naszym kraju udział budownictwa jest dużo większy niż średnio w EU Kolejne dwa ważne obszary to motoryzacja i urządzenia elektryczne i elektroniczne Dział Inne obejmuje wyroby gospodarstwa domowego, meble, rolnictwo, medycynę itd. *) Oszacowanie w oparciu o indeksy produkcji Eurostat Źródło : Eurostat / PlasticsEurope Market Research Group (PEMRG) / Conversio Market & Strategy GmbH 6 3

4 Odpady tworzyw sztucznych w Polsce Odpady wytworzone w 2014 r tys. ton Opakowania 27% Budownictwo 5% 55% Motoryzacja 7% 6% E & E Inne 7 Zagospodarowanie odpadów tworzyw sztucznych w Polsce Stopień odzysku odpadów tworzyw sztucznych osiągnął 44% (2014) Zapotrzebowanie na tworzywa w Polsce 3,1 Mt Inne 26% AGD i E/E 6% Samochodowy 9% Budownictwo 27% Opakowania 33% Eksport Eksport Zapotrzebowanie konsumenckie Import Import 56% Odpady 1,5 Mt 44% Składowiska 0,86 Mt Odzysk 0,68 Mt 392 kt 26% Recykling 287 kt 19% Odzysk energii Źródło: PlasticsEurope Market Research Group (PEMRG), Consultic Marketing und Industrieberatung GmbH 8 4

5 Odpady tworzyw sztucznych w centrum uwagi ogromny nacisk na recykling Pakiet Gospodarki o Obiegu Zamkniętym (Circular Economy) - tworzywa sztuczne jednym z pięciu krytycznych zagadnień Strategia na temat tworzyw będzie opublikowana w grudniu 2017 The New Plastics Economy próba zdefiniowania nowego miejsca dla tworzyw 9 Pakiet Circular Economy Najważniejsze szczegóły propozycji Legislative Zharmonizowanie definicji (np. recyklingu) we wszystkich dyrektywach Precyzyjne zdefiniowanie metodologii pomiaru odzysku i recyklingu Zwiększenie nacisku na Rozszerzoną Odpowiedzialność Producentów - Extended Producer Responsibility (EPR) koszt dla wprowadzających na rynek wyroby w opakowaniach Zakaz składowania odpadów komunalnych zebranych selektywnie Tylko 10% (5%) odpadów komunalnych może być składowane w 2030 r. Zwiększone poziomy recyklingu Odpady komunalne : 60% do 2025 oraz 65% (70%) do 2030 Wszystkie opakowania: 65% do 2025, 75% (80%) do 2030 Opakowania z tworzyw sztucznych: 55% (60%) do

6 Stanowisko przemysłu tworzyw sztucznych na temat GOZ Jak liczyć poziomy recyklingu? Zwiększenie poziomów recyklingu możliwe jest przez poprawę ilości i jakości zbieranych selektywnie odpadów opakowaniowych Popieramy zbiórkę selektywną wszystkich odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych Popieramy ograniczenia składowania odpadów komunalnych (składowanie max 5% OK do roku 2030) Recykling starych wyrobów z tworzyw sztucznych problem niebezpiecznych substancji. Jesteśmy za zasada podejścia pod kątem analizy ryzyka (zgodnej z procedurami REACH) dla oceny możliwości recyklingu i zawrócenia odpadów do obiegu materiałowego Wszystkie zmiany w dyrektywach nie powinny wpłynąć na zakłócenie zasady swobodnego przepływu towarów w Unii Europejskiej - wymóg jednolitych regulacji na poziomie całej Unii. W szczególności dotyczy to zapisów modyfikujących postanowienia dyrektywy opakowaniowej i możliwości dopuszczenia odstępstw od dyrektyw w regulacjach krajowych 11 Zagospodarowanie odpadów tworzyw sztucznych w państwach europejskich Średni poziom recyklingu 29,6% Średni poziom odzysku energii 39,5% 12 6

7 Recykling mechaniczny tworzyw sztucznych ma granice Oszacowanie granicznych poziomów recyklingu dla różnych odpadów tworzyw sztucznych. Powyżej poziomu granicznego (maksymalnego) wartość salda korzyści i kosztów i korzyści staje się negatywna prowadzenie recyklingu przestaje mieć sens w wymiarze ekologiczno-ekonomicznym. Rachunek oparty na danych z krajów EU27+2 (rok 2012) Rodzaje odpadów tworzyw sztucznych Udział (%) w strumieniu odpadów pokonsumenckich tworzyw sztucznych Osiągnięty poziom recyklingu w 2012 r. (%) Oszacowanie maksymalnego (granicznego) poziomu ekoefektywnego recyklingu (%) Opakowania hurtowe 22, Opakowania indywidualne (handlowe) 39, Budownictwo 5, Sprzęt AGD RTV 4, Motoryzacja 4, Rolnictwo 5, Sprzęt domowy, meble, artykuły sportowe 3, Pozostałe 13, Całość Żródło: denkstatt Część recyklingu realizowana poza EU Znaczna część recyklingu realizowana jest w krajach poza Europą eksport do recyklingu Te ilości zaliczane są do poziomów krajów, z których odpady są eksportowane Największe rynki eksportowe: Chiny Hong Kong India Malezja, Wietnam i in. Wg Eurostatu eksport odpadów tworzyw sztucznych poza UE przekracza 3 mln ton. W lipcu Chiny ogłosiły zakaz importu większości odpadów z tworzyw i papieru/tektury począwszy od 2018 Spodziewany duży wpływ na europejski rynek recyklingu tworzyw (brak wystarczających mocy produkcyjnych w recyklingu) 14 7

8 Eksport odpadów z krajów UE Eksport do Chin wszystkich odpadów tworzyw z EU28 ponad 1,6 mln 15 Konsekwencje chińskiego zakazu dla polskiego sektora odpadów i recyklingu Obniżenie cen w Europie i w Polsce na wysortowane odpady tszt Widoczna nadpodaż wysortowanych odpadów na rynku polskim Problemy ze sprzedażą odpadów po stronie sorterów odpadów, nawet wyposażonych w nowoczesne systemy automatycznego sortowania odpadów Z powodu braku zbytu odpadów do recyklingu gromadzone są duże ilości odpadów sortowanych, RDF lub pre-rdf Ale: Prawdopodobne będą próby nacisku chińskiego przemysłu recyklingu na władze, aby złagodziły zakaz importu odpadów, co może zaszkodzić branży recyklingu. Chiny importują od kilku lat ok. 7-8 mln ton odpadów tszt rocznie. Podobno widziano w Polsce chińskich handlarzy szukających surowca dobrej jakości dla zapewnienia obłożenia chińskich instalacji recyklingu 16 8

9 Co dalej? Teoretycznie, chiński zakaz importu powinien być korzystny dla europejskiej branży recyklingu: Więcej towaru na rynku obniżka cen zakupu surowca Nadpodaż surowca niższej jakości powinna zmotywować przedsiębiorców (zbierających odpady, sorterów i samych recyklerów) do podniesienia jakości surowca i recyklatu Lepsza jakość recyklatu to większy rynek zastosowań, gdzie można ten recyklat zastosować W praktyce recyklingu w Europie (i w Polsce) należy uwzględnić jeszcze przemieszczenia surowca wewnątrz UE (ok. 2,5 mln t) W średnim i długim terminie jest szansa na istotne zwiększenie recyklingu, stworzenie innowacyjnych metod recyklingu mechanicznego i chemicznego (miejsca pracy, przewaga konkurencyjna) 17 Zwiększone poziomy recyklingu Co to oznacza dla branży recyklingu, ale i dla przetwórców Zakładając 50% recykling odpadów tworzyw i praktyczny brak eksportu można szacować, ze na rynku europejskim może pojawić się dużo więcej odpadów tszt do przetwórstwa Nie uwzględniając wzrostu rynku, znaczy to, że zwiększy się udział recyklatu w gotowych wyrobach i obniży zużycie surowców pierwotnych Mogą się pojawić regulacje rekomendujące (dla niektórych zastosowań) minimalne ilości recyklatu w wyrobach lub wręcz narzucające (skrajne podejście ecodesignu). Taki sam skutek może być stymulowany środkami zachęty finansowej (np. niższy VAT lub jego brak za stosowanie recyklatu do produkcji wyrobów) Możliwe wprowadzenie obowiązkowej certyfikacji recyklatów wymogi śledzenia jakości surowca (traceability) 18 9

10 Jak osiągnąć wyższe poziomy recyklingu w Polsce? Osiąganie wysokich wskaźników recyklingu odpadów tworzyw sztucznych poprzez zagospodarowanie łatwych i dobrych jakościowo strumieni odpadów BUSINESS AS USUAL - nie wystarczy, aby radykalnie zwiększyć recykling tych odpadów. Warunkiem koniecznym jest rozszerzenie zbiórki selektywnej i poprawa jej efektywności, tak aby osiąganie wyższych celów recyklingu było wykonalne Dodatkowo, nieodzowne jest wprowadzenie lepszego modelu finansowania zbiórki i recyklingu obecnie polscy recyklerzy odpadów tworzyw sztucznych praktycznie nie mają wsparcia finansowego, które występuje w innych krajach europejskich -> niezbędny nowy system EPR 19 Gdzie szukać dalszych źródeł surowców do recyklingu Opakowania: Mamy do osiągnięcia poziom 55% - 60% recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych z odpadów domowych (rok 2025) Obecnie 14 krajów UE poddaje recyklingowi ponad 40% opakowań z tworzyw. Rekordzista Czechy (ponad 52%). Potencjał do wykorzystania: Pełna zbiórka selektywna wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych Zwiększanie recyklingu opakowań z materiałów trudnych (np. opakowań elastycznych w tym wielowarstwowych), Inne strumienie odpadów (gospodarstwo domowe gabaryty, motoryzacja, budowlane, ) Recykling chemiczny głęboki przerób polimerów (rozkład do prostszych surowców, ew. monomerów) Technologie jeszcze niezbyt niedojrzałe (w skali Europy kilkadziesiąt tysięcy ton tworzyw) ale prowadzi się dużo prac technologicznych B&R 20 10

11 Źródła strumieni do recyklingu obecnie przeważają opakowania Odpady generowane Recykling Opakowania to 55% odpadów generowanych 87% Odzysk energii 80% 21 Opakowania elastyczne potencjalne żródło surowców do recyklingu Projekt CELEX poszukiwanie rozwiązań dla zwiększenia recyklowalności opakowań elastycznych 22 11

12 Podsumowanie Nowe regulacje europejskie (ale i rekomendacje OECD i UNEP) dążą w kierunku radykalnego zwiększenia efektywności zużycia surowców poprzez naprawy, ponowne użycie i recykling. Pakiet GOZ narzuci dużo wyższe poziomy recyklingu tworzyw sztucznych (55-60% dla odpadów opakowaniowych z tszt) Inne instrumenty ekonomiczne wpłyną dodatkowo na zwiększone zainteresowanie recyklingiem Możliwe działania legislacyjne np. zmiana podejścia przy projektowaniu wyrobów pod kątem zwiększenia możliwości ich naprawy, upgrade u i łatwego recyklingu, wprowadzenie certyfikacji recyklerów i/lub ich produktów Recyklat i wyroby z niego produkowane mają szansę stać się dużo ważniejszym segmentem sektora przetwórstwa