USŁUGI GEOLOGICZNE inż. Zygfryd Barełkowski Szczecin, ul. Klemensiewicza 17 m 47 tel./fax , tel. kom.

Transkrypt

1 USŁUGI GEOLOGICZNE inż. Zygfryd Barełkowski Szczecin, ul. Klemensiewicza 17 m 47 tel./fax , tel. kom PROJEKT ROBÓT GEOLOGICZNYCH dla wykonania otworu rozpoznawczego przeznaczonego na studnię zastępczą nr B-3/2 na terenie ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych GRANICA w miejscowości: ŚWINOUJŚCIE gmina: Świnoujście powiat: świnoujski województwo: zachodniopomorskie użytkownik: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Świnoujściu Opracował: inż. Zygfryd Barełkowski Upr. CUG Nr Szczecin, luty 2015 r.

2 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I tekstowa 1. Dane ogólne 2. Omówienie wyników dotychczasowych badań hydrogeologicznych w rejonie projektowanych robót geologicznych oraz określenie projektowanego zadania geologicznego 3. Charakterystyka terenu badań 3.1. Morfologia i hydrografia 3.2. Budowa geologiczna 3.3. Warunki hydrogeologiczne 3.4. Ocena jakości wód podziemnych 4. Sposób rozwiązania zadania geologicznego 5. Realizacja projektu robót geologicznych 5.1. Założenia projektu robót geologicznych 5.2. Prace wiertnicze 5.3. Bezpieczeństwo prowadzenia robót geologicznych 6. Projektowane badania geologiczne 6.1. Pobieranie próbek skał i wody 6.2. Pomiary i badania hydrogeologiczne 6.3. Badania laboratoryjne 6.4. Prace geodezyjne 6.5. Prace kameralne 7. Harmonogram projektowanych robót geologicznych 8. Oddziaływanie projektowanych robót na środowisko naturalne 9. Zalecenia końcowe 10. Wykaz wykorzystanych materiałów CZĘŚĆ II graficzna 1. Mapa przeglądowa w skali 1: Wycinek Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : arkusz Świnoujście (112) 3. Wycinek Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1 : arkusz Świnoujście (112) 2

3 4. Wycinek Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1 : arkusz Świnoujście (112) 5. Wyrys z mapy zasadniczej w skali 1 : Projekt geologiczno-techniczny otworu rozpoznawczego przeznaczonego na studnię zastępczą nr B3/2 7. Wniosek do Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie o nieodpłatne udostępnienie informacji geologicznej na podstawie Rozp. Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. (Dz. U. Nr 282, poz. 1657) 3

4 CZĘŚĆ I tekstowa 1. Dane ogólne Zleceniodawca-użytkownik: Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Świnoujściu Obiekt: ujęcie wód podziemnych Granica w Świnoujściu Zakres projektowanych robót geologicznych obejmuje: wykonanie otworu rozpoznawczego przeznaczonego na studnię zastępczą nr B3/2 Zakres projektowanych prac geologicznych obejmuje: sporządzenie dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej Współrzędne geograficzne projektowanego otworu rozpoznawczego (układ WGS 84_: φ = ,35 N; λ = ,98 E Przeznaczanie wody: do spożycia przez ludzi Wymogi co do jakości wody: powinna odpowiadać wymogom stawianym wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, określonym w rozp. Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. (Dz. U. Nr 61/2007, poz. 417) z późniejszymi zmianami Podstawa prawna opracowania: ustawa Prawo Geologiczne i Górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 981) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji. 2. Omówienie wyników dotychczasowych prac geologicznych w rejonie projektowanych robót geologicznych oraz określenie projektowanego zadania geologicznego Ujęcie wód podziemnych Granica w Świnoujściu nazywane (pierwotnie) również Zachód, zaś w strukturze organizacyjnej użytkownika oznaczone Nr 1, znajduje się na wyspie Uznam w najbardziej wysuniętej na zachód części miasta, ograniczonej od południa, zachodu i północy granicą państwową z RFN. Ujęcie wykonane zostało przez Niemców w 1907 roku. Studnie były zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie jeziora Wolgast, zaś najbliższa z nich znajdowała się w 4

5 odległości około 250 m na południowy wschód od jeziora. Studnie tworzyły trzy ciągi: A, B i C eksploatowane systemem lewarowym. Po 1945 roku dokonano zmiany systemu eksploatacji z lewarowego na głębinowy. W wyniku korekty granicy państwa, dokonanej w 1953 roku, ujęcie zostało włączone w obszar Polski, zaś trzy studnie najbardziej wysunięte na zachód pozostały po stronie niemieckiej. W latach siedemdziesiątych XX wieku prowadzi się rozbudowę ciągu C w kierunku wschodnim, a od 1981 roku podjęto rozbudowę ujęcia w ciągu D. Od 1996 roku prowadzi się badania geofizyczne elektrooporowe i hydrogeologiczne dla rozbudowy ujęcia celem zwiększenia jego zdolności eksploatacyjnej. Obecnie ujęcie składa się z 13 studni oznaczonych numerami: SD-1, SD-2, SD-3, A-4, D-3/2, D-4, D-5, C-3/2, C-8, C-10/2, C-12, zaś studnie nr C-1 i C-5 spełniają rolę piezometrów. Natomiast studnie nr D-5 i A-4 mają charakter studni awaryjnych. Dla polskiej części wyspy Uznam ustalono zasoby eksploatacyjne wód podziemnych, według stanu na wrzesień 1981 roku, w ilości Q = 640,0 m 3 /h, przy depresji S = 1,0-10,0 m, w tym dla ujęcia Granica ( Zachód ) wydzielono wydajność Q = 230 m 3 /h. Dla poszczególnych studni ujęcia wydajności eksploatacyjne ustalane są w ramach zasobów wód podziemnych dla polskiej części wyspy Uznam, zatwierdzonych decyzją Prezesa Centralnego Urzędu Geologii w Warszawie z dnia 15 kwietnia 1983 roku, znak: KDH/013/4842/M/83. W czasie prowadzonej eksploatacji następuje stopniowe obniżanie sprawności użytkowej studzien, wyrażające się między innymi spadkiem wydajności jednostkowej oraz wzrostem zawartości w wodzie związków żelaza i manganu (wskutek wzrostu depresji). Celem utrzymania sprawności eksploatacyjnej ujęcia użytkownik podejmuje działania polegające na regeneracji (chemicznej lub mechaniczno-chemicznej), prowadzonej na ogół z pozytywnym skutkiem. Po wykonaniu, niekiedy kilkakrotnej, regeneracji poszczególnych studzien planuje się wykonanie studzien zastępczych oznaczonych numerami: SD-1/2, SD-2/2, SD-3/2, C-8/3, C-12/2, D-4/2 i D-5/2 oraz likwidacje siedmiu studzien nr SD-1, SD-2, SD-3, C-8, C-12, D-4 i D-5. Powyższy zakres robót geologicznych obejmuje projekt z 2014 roku. 5

6 Dodatkowo podjęto decyzję o wykonaniu studni zastępczej nr B-3/2 za zlikwidowaną studnię nr B-3, poniemiecką, najdalej wysuniętą w kierunku północnozachodnim od budynku stacji wodociągowej. Według informacji zawartych w projekcie prac geologicznych z 1995 r. (Ziębakowski J.) studnia B-3 została wykonana przez Niemców w 1942 roku do głębokości 31,50 m, przy czym głębokość otworu studziennego wynosiła 38,0 m. Otwór studzienny wykonano w końcowej kolumnie rur ϕ850 mm. Część roboczą filtru o długości 10,0 m umieszczono w przelocie 20,9-30,9 m. Profil geologiczny i szczegóły konstrukcyjne studni nr B-3 nie są znane. Według informacji zawartych w ekspertyzie hydrogeologicznej z 1988 roku poprzedzającej chemiczną regenerację studni B-3 wynika, że eksploatacja tej studni podjęta została w 1975 roku. Wówczas uzyskano wydajność eksploatacyjną tej studni wynoszącą około Q = 22 m 3 /h, przy depresji S = 6,30 m i wydajność jednostkową około q = 3,50 m 3 /h/1ms. W toku prowadzonej od połowy 1975 roku eksploatacji zaobserwowano do 1988 roku wzrost zawartości w wodzie związków żelaza od 1,2 do 2,0 mgfe/dm 3, manganu od 0,2 do 0,5 mgmn/dm 3 i twardości wody od 14,0 do 20 n, wskazujący na postępujący proces kolmatacji filtru i strefy przyfiltrowej warstwy wodonośnej. Wskutek piaszczenia i utraty sprawności eksploatacyjnej studnia nr B-3 została zlikwidowana w 1994 roku. Uprzednio w 1988 roku podjęto chemiczną regenerację tej studni, do której użyto roztworu sporządzonego z 620 kg podsiarczanu sodowego i 125 kg sześciomefosforanu sodowego, zakończonej niepowodzeniem, nie uzyskując istotnego wzrostu wydajności jednostkowej. Zastosowana wcześniej chemiczna regeneracja studzien nr C-1 i nr D-3 skutkowała wzrostem ich sprawności eksploatacyjnej odpowiednio 55% i 25 %. W niniejszym projekcie przedstawia się zakres prac i robót geologicznych koniecznych do realizacji zadania geologicznego polegającego na wykonaniu otworu rozpoznawczego przeznaczonego na studnię zastępczą oznaczoną numerem B-3/2. 3. Charakterystyka terenu badań 3.1. Morfologia i hydrografia Polska część wyspy Uznam składa się z kilku oddzielnych jednostek fizjograficznych: na północnym-wschodzie z wycinka Bramy Świny z najstarszymi 6

7 wydmami brunatnymi, morenowego jądra na zachodzie oraz przylegających doń wydm żółtych i białych (Ziębakowski J., 1995). W jednostce utworzonej z osadów akumulacji lodowcowej, z formami wyciśniętych moren oraz jezior, usytuowane jest ujęcie Granica. Jest to obszar stanowiący wysoczyznę plejstoceńską, morenę denną wśród piasków wodnolodowcowych i glacitektonicznych. Rzeźba omawianego obszaru ukształtowana została w czasie zlodowacenia północnopolskiego. Obszar ten cechuje się znacznym zróżnicowaniem wysokościowym, od około 0 m n.p.m. w części południowej do 53,8 m n.p.m. w części północno-wschodniej. Dolina w południowej części obszaru, położona na przedłużeniu jeziora Wolgast, jest drogą odprowadzenia wód powierzchniowych do Kanału Torfowego Budowa geologiczna Dotychczasowe wyniki przeprowadzonych badań geologicznych, hydrogeologicznych i geofizycznych elektrooporowych wskazują, że mamy do czynienia tu z dość jednorodną budową geologiczną całego obszaru ujęcia Granica. Podłoże utworów czwartorzędowych stanowią tu margle kredowe, których powierzchnia stropowa jest lekko pofalowana o rzędnych od -30,0 do -50,0 m n.p.m. W rejonie projektowanych badań w zlikwidowanej studni nr B-5 strop utworów kredowych nawiercono na głębokości 44,0 m. Na osadach kredowych leży ciągła warstwa glin lodowcowych, prawdopodobnie wieku środkowopolskiego zlodowacenia odry i warty. Miąższość tych glin wynosi od 5,0 do 20,0 m, niekiedy w wyniku glacitektonicznych spiętrzeń może dochodzić do 30 m. Gliny przykryte są osadami wodnolodowcowymi wykształconymi w postaci piasków drobnoziarnistych z domieszką żwiru. W kierunku wschodnim piaski stają się bardziej drobnoziarniste, niekiedy przechodzące w piaski mułkowate i mułki. Osady te zalicza się do zlodowacenia warty, zaś ich strop występuje na rzędnej od -10,0 do -15,0 m n.p.m. Mogą być one przykryte przewarstwieniami gliniastymi lub bezpośrednio osadami wodnolodowcowymi fazy pomorskiej, nadbudowane osadami kemów tworzących charakterystyczny krajobraz wysoczyzny (Wiśniowski Z., 2007). Miąższość serii piaszczystej w północnej części obszaru jest zmienna, uzależniona od morfologii terenu, dochodząc niekiedy do ponad 50 m. 7

8 W części południowej na obszarze doliny, której dno posiada rzędną około 0 m n.p.m. jest podobna budowa geologiczna do części północnej. Różnice dotyczą miąższości poziomu glin lodowcowych przykrywających utwory kredy, która wzrasta w kierunku wschodnim osiągając około 40 m, zaś seria osadów piaszczystych ma miąższość od 25,0 do 40,0 m. Są to osady wodnolodowcowe reprezentowane przez piaski ze żwirem, a w spągu żwiry oraz leżące powyżej holoceńskie osady morskie mułki i piaski drobnoziarniste. Spąg tych osadów występuje na rzędnej od -10,0 do -15,0 m n.p.m Warunki hydrogeologiczne W obszarze usytuowania ujęcia Granica występuje jedna czwartorzędowa warstwa wodonośna prowadząca wody o swobodnym zwierciadle stanowiącym jej strop. Pierwotnie poziom swobodnego zwierciadła wody był położony na rzędnej od około 1,0 do 2,0 m n.p.m. W 2007 roku wskutek wytworzenia się leja depresji wokół ujęcia, poziom statycznego zwierciadła wody w jego północno-wschodniej części znajdował się na rzędnej -4,0 m n.p.m. Natomiast po zewnętrznej stronie leja depresji zwierciadło wody położone jest na rzędnej około 1,0 m n.p.m. (Wiśniowski Z., 2007). Według niepełnych danych ujmowana w nieistniejącej już poniemieckiej studni nr B-3 woda podziemna prawdopodobnie miała charakter subartezyjski, a statyczne jej zwierciadło występowało na głębokości około 4,80 m. Wskutek tworzenia się rejonowego leja depresji wywołanego intensywną eksploatacją ujęcia Granica nastąpiło obniżenie poziomu statycznego zwierciadła wody do głębokości 11,15 m (rzędna -7,10 m n.p.m.). W rejonie zlikwidowanych studni nr B-3, nr B-2, nr B-2 i nr B-5 charakteryzowaną warstwę wodonośną tworzą piaski drobnoziarniste, niekiedy bardzo drobnoziarniste i częściowo mułkowate. Według aneksu do dokumentacji hydrogeologicznej z 1987 roku dla studni nr B-2, ujmowana w niej warstwa wodonośna posiada współczynnik filtracji k = 10,37 m/d. Podstawowe zasilanie charakteryzowanej warstwy wodonośnej odbywa się z kierunku zachodniego, zaś od strony wschodniej kontakt hydrauliczny z nią w obniżeniu Bramy Świny jest ograniczony w wyniku niskich parametrów filtracyjnych warstwy w tym rejonie. Dotychczasowe badania hydrogeologiczne wskazują, że współczynnik filtracji warstwy jest zmienny i wynosi od 6,0 do ponad 20,0 m/d. 8

9 3.4. Ocena jakości wody podziemnej Wody podziemne z ujęcia Granica zalicza się do drugiej klasy czystości według klasyfikacji PIOŚ. W wodzie ze wszystkich studni ujęcia występuje podwyższona, niekiedy duża, ilość związków żelaza w stosunku do wymagań stawianych wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Niższe ich ilości stwierdza się w wodzie ze studzien usytuowanych w ciągu D. W wodzie ze studzien usytuowanych w północno-zachodniej części ujęcia (studnie oznaczone symbolem SD) związki żelaza występują w ilościach od 1,5 do 3,5 mgfe/dm 3, przy czym najniższe ich wartości odnotowano dla wody ze studni nr SD-1, w lutym 2013 roku 1,36 mgfe/dm 3. W studniach znajdujących się w południowej części ujęcia w ciągu C woda posiada najwyższe ilości związków żelaza, do kilku do kilkunastu mgfe/dm 3. Według badania z lipca 2014 roku w wodzie ze studni nr C-12 stwierdzono 6,36 mgfe/dm 3, a ze studni nr C-8 5,24 mgfe/dm 3 (IX r.). Także w wodzie ze studzien usytuowanych w ciągu C występują duże ilości jonu amonowego. W wodzie ze studni nr C-8 od 0,7 do ponad 2,1 mgnh 4 /dm 3 (według pierwotnych wyników). Według badania z września 2014 roku jego zawartość w wodzie ze studni nr C-8 według badania z września 2014 r. jego ilość wynosiła 1,57 mgnh 4 /dm 3, zaś ze studni nr C-12 1,03 mg/dm 3 (lipiec 2014 r.). Woda z większości studzien ujęcia posiada podwyższoną barwę, zaś najwyższe jej wartości odnotowano w wodzie ze studzien w ciągu C od 80,0 do 100 mgpt/dm 3. Również mętność wody z tych studzien, znacznie przekracza dopuszczalną wielkość dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W wodzie ze studni nr B-3 w połowie 1975 roku stwierdzono obecność żelaza w ilości 1,2 mgfe/dm 3 i manganu 0,2 mgmn/dm 3. Pełniejsze właściwości zostały oznaczone dla wody ujętej w studni nr B-2, usytuowanej w odległości 45,0 m od studni nr B-3. Według badania z listopada 1986 roku woda z tej studni była bardzo mętna 40 mg/dm 3, zabarwiona 35 mgpt/dm 3, twarda 10,1 mval/dm 3 i o wysokiej utlenialności 8,6 mgo 2 /dm 3. Zawierała 5,0 mgfe/dm 3 związków żelaza i manganu 0,4 mgmn/dm 3. 9

10 4. Sposób rozwiązania zadania geologicznego Zgodnie z określonym w punkcie dwa zadaniem geologicznym na terenie ujęcia Granica wykonany będzie otwór rozpoznawczy przeznaczony na studnię zastępczą nr B-3/2. Projektowany otwór lokalizuje się w sąsiedztwie zlikwidowanej studni nr B-3, również pomiędzy zlikwidowanymi studniami nr B-2 i nr B-2, a nr B-3. Dla projektowanego otworu rozpoznawczego przyjmuje się profil geologiczny prawie analogiczny, jak dla zlikwidowanej studni nr B-2 dokumentowanej w 1986 roku (dla studni nr B-3 profil geologiczny nie jest znany): 0,0 2,0 m piasek drobnoziarnisty 2,0 8,0 m glina piaszczysta ze żwirem i otoczakami 8,0 14,0 m piasek drobnoziarnisty 14,0 15,0 m piasek drobnoziarnisty, mułkowaty 15,0 36,0 m piasek drobnoziarnisty 36,0 38,0 m glina zwałowa Stratygrafia: 0,0 38,0 m czwartorzęd W projektowanym otworze zakłada się ujęcie czwartorzędowej warstwy wodonośnej, którą tworzą piaski drobnoziarniste występujące w przelocie 8,0 37,0 m. Zakłada się zabudowanie kolumny filtrowej na głębokości 37,0 m, na podsypce żwirowej wykonanej w przelocie 37,0-38,0 m. Część roboczą kolumny filtrowej stanowić będzie filtr siatkowy PCV-U, K, DN 300 mm o długości 14,0 m, która umieszczona będzie w przelocie 24,0-35,0 m. Projektowana końcowa głębokość otworu, około 38,0 m osiągnięta będzie w kolumnie rur ϕ508 mm, która po zabudowaniu kolumny filtrowej i wykonaniu wokół niej obsypki piaskowej, zostanie usunięta z otworu. Celem szacunkowego określenia wydajności eksploatacyjnej projektowanego otworu rozpoznawczego przeznaczonego na studnię dokonuje się obliczeń hydrogeologicznych, do których jako dane wyjściowe przyjmuje się następujące parametry: współczynnik filtracji typowanej do ujęcia warstwy wodonośnej według danych dla zlikwidowanych studni nr B-2 i B-5 k = 0, m/s = 0,432 m/h = 10,37 m/d 10,0 m/d 10

11 wydajność właściwa q w, według danych jw. q w = 0,48 m 3 /h/1m 2 /1mS powierzchnię części roboczej filtra F F = π d l = 3,14 0,508 11,0 = 17,54 17,50 m wydajność jednostkową q q = F q w = 17,50 0,48 = 8,40 m dopuszczalną prędkość wlotową wody do filtra V dop według wzoru Sichardta V dop = 19,60 k = 19,60 10,0 = 61,98 m/d = 2,58 2,60 m/h wydajność dopuszczalną projektowanego filtra Q dop Q dop = F V dop = 17,50 2,60 = 45,50 45,0 m 3 /h depresje odpowiadającą Q dop S Q = q 45,00 = 8,40 dop dop = 5,35 m promień leja depresji odpowiadający S dop według wzoru Kusakina R = 575 S k H = 575 5,35 0, ,0 = 168, m Powyższe obliczenia wskazują, że w przypadku potwierdzenia się w czasie realizacji robót geologicznych przyjętych założeń, z otworu możliwe będzie uzyskanie wydajności dopuszczalnej w ilości Q dop = 45,0 m 3 /h przy depresji S = 5,35 m. Jednakże ostateczne parametry eksploatacyjne dla wykonanego otworu rozpoznawczego ustalone będą w dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej. Przeprowadzone powyżej obliczenia hydrogeologiczne pokazują, że w zasięgu promienia leja depresji R = 170 m wyznaczonego dla projektowanej studni znajdą się istniejące po stronie niemieckiej niezlikwidowane dwie studnie stanowiące tym samym potencjalne źródło zanieczyszczenia wody w przyszłości pobieranej ze studni nr B-3/2. Podobnie w zasięgu leja depresji znajdzie się teren (usytuowany w kierunku południowo-wschodnim od studni nr B-3), na którym w 1993 roku wykonano otwór rozpoznawczy do głębokości 40,0 m (metodą obrotową) przeznaczony na studnię oznaczoną numerem B-3z. Przeprowadzone badania wody wykazały jej zanieczyszczenie bakteriologiczne, prawdopodobnie wywołane użytym do wiercenia otworu materiałem płuczkowym. Długotrwałe zabiegi prowadzące do likwidacji zanieczyszczenia bakteriologicznego zakończyły się niepowodzeniem w konsekwencji 11

12 czego studnię zlikwidowano (po uprzedniej przegranej przez wykonawcę studni sprawie sądowej). W zasięgu leja depresji wyznaczonego dla projektowanej studni zastępczej nr B-3/2 znajduje się studnia nr SD-1, co w przypadku równoczesnej eksploatacji obydwu studni powodować będzie wzrost depresji eksploatacyjnej. 5. Realizacja projektu robót geologicznych 5.1. Założenia projektu robót geologicznych Lp. Wyszczególnienie Założenia 1. Warstwa wodonośna przewidziana do ujęcia: stratygrafia zakres głębokości występowania [m] czwartorzęd 11,0-36,0 2. Głębokość wiercenia [m] 38,0 3. Zarurowanie otworów liczba kolumn rur [szt.] średnica kolumny końcowej [mm] Projektowany filtr: typ średnica (bez osypki) [mm] długość części roboczej filtra [m] PCV, siatkowy ,0 5. Próbne pompowanie: pompowanie oczyszczające [h] pompowanie pomiarowe [h] ilość poziomów dynamicznych [szt.] obserwacje zwierciadła wody w studniach Prace wiertnicze Projektowane roboty geologiczne obejmują wykonanie jednego otworu rozpoznawczego przeznaczonego na studnię zastępczą nr B-3/2 na terenie ujęcia Granica w Świnoujściu. Projektowany otwór rozpoznawczy lokalizuje się w sąsiedztwie zlikwidowanej w 1994 roku poniemieckiej studni nr B-3 na obszarze najbardziej wysuniętym w kierunku północno-zachodnim od stacji wodociągowej. Otwór lokalizuje się po północno-wschodniej stronie drogi leśnej prowadzącej do granicy państwowej. Działka posiada numer ewidencyjny 251/3, obręb ewidencyjny 12

13 0005, Świnoujście 5, jest własnością Skarbu Państwa we władaniu Lasów Państwowych Nadleśnictwo Międzyzdroje. Szczegóły lokalizacji projektowanego otworu przedstawiono w części II/5. Konstrukcja projektowana otworu: kolumna rur ϕ610 mm do głębokości około 15,0 m, traktowana jako pomocnicza, kolumna rur ϕ508 mm do głębokości około 38,0 m, traktowana jako pomocnicza, kolumna filtrowa PCV-U, K, DN 300 mm, długości 37,50 m, w tym: o rura nadfiltrowa PCV-U, K, DN 300 mm, długość 24,50 m, o cześć robocza, filtr siatkowy PCV-U, K, DN 300 mm długości 11,0 m, siatka filtracyjna poliamidowa Nr 10, nawinięta na rurę filtrową, perforowaną szczelinami Sw = 5 mm o rura podfiltrowa PCV-U, K, DN 300 mm, długości 2,0 m z nakręcanym denkiem. Kolumna filtrowa posadowiona będzie w otworze na podsypce żwirowej na głębokości 37,0 m. Dla centrycznego posadowienia kolumny filtrowej w otworze, na jej obwodzie, umieszczone będą prowadniki centralizatory koszykowe z PE-HD, DN 300/508 mm, szt. 6. Wokół kolumny filtrowej w przelocie 19,0-37,0 m wykonana będzie obsypka piaskowa bądź żwirowa o frakcji dostosowanej do rzeczywistej granulacji wodonośca. Przestrzeń pierścieniową pomiędzy ścianami otworu, a kolumną filtrową należy wypełnić: piaskiem niegranulowanym w przelocie 0,0-2,0 m w ilości około 0,45 Mg (t), iłem granulowanym typu Compactonit w przelocie 2,0-8,0 m, w ilości około 0,7 Mg (t), piaskiem z warstwy wodonośnej, samozasyp w przelocie 8,0-19,0 m, obsypką piaskową bądź żwirową w przelocie 19,0-37,0 m w ilości około 4,0 Mg (t), żwirem podsypka żwirowa w przelocie 37,0-38,0 m w ilości około 0,25 Mg (t). 13

14 Po zewnętrznej stronie kolumny należy umieścić, na głębokości 27,0 m, piezometr PCV-U, DN 35 mm o następującej konstrukcji: rura nadfiltrowa PCV-U, DN 35 mm, dł. 25,50 m, część robocza, filtr szczelinowy PCV-U, DN 35 mm, dł. 2,0 m, rura podfiltrowa PCV-U, DN 35 mm, dł. 0,20 m z denkiem nakręcanym. Szczegóły konstrukcyjne projektowanego otworu rozpoznawczego zamieszczono w części II/6. Do prowadzenia pomiarów zwierciadła wody wewnątrz otworu studziennego umieszczona będzie rurka piezometryczna PCV-U, DN 35 mm o długości 24,5 m, której montażu dokona użytkownik ujęcia łącznie z pompa głębinową. Pozyskany w czasie wiercenia otworu urobek należy gromadzić w dole urobkowym, wykonanym w jego sąsiedztwie i oznakowanym. Po zakończeniu robót geologicznych urobek należy wybrać z dołu i wywieźć w miejsce wskazane przez użytkownika ujęcia Bezpieczeństwo prowadzenia robót geologicznych Podczas realizacji projektowanych robót wiertniczych należy zachować warunki ostrożności takie jak: potwierdzenie odpowiednim atestem wytrzymałości poszczególnych urządzeń i lin wiertniczych, przegląd mechanicznych urządzeń wiertniczych, przede wszystkim pasów napędowych, sprawdzenie lin odciągów wiertniczych oraz prawidłowości ustawienia urządzeń, olinowania dołu urobkowego, olinowanie placu budowy celem uniemożliwienia dostępu osobom postronnym, przy wjeździe na teren placu budowy konieczne jest umieszczenie tablicy ostrzegawczej i firmowej. Roboty wiertnicze prowadzić należy zgodnie z rozp. Ministra Gospodarki z dnia roku Dz. U. Nr 190, poz. 961 oraz rozp. Ministra Gospodarki i Polityki Społecznej z dnia r. zmieniającym rozp. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia p.poż. w zakładach 14

15 górniczych i wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 24, poz. 213). Materiały oraz sprzęt wiertniczy powinny być składowane w wydzielonych miejscach, nie kolidującymi z roboczymi ciągami komunikacyjnymi w obrębie placu wierceń. Nieużywany sprzęt lub materiał wydobyty z otworu, względnie przewidziany do zabudowy, nie może znajdować się w bezpośrednim jego sąsiedztwie, musi być natychmiast przeniesiony w miejsce składowania. W pomieszczeniu łatwo dostępnym i oznakowanym powinna znajdować się apteczka z lekami podstawowymi i środkami opatrunkowymi. 6. Projektowane badania geologiczne 6.1. Pobieranie skał i wody Podczas wiercenia projektowanego otworu rozpoznawczego należy pobierać próbki z przewiercanych skał i wody w sposób następujący: do skrzynek drewnianych, próby zwykłe: o co 2 m z osadów słabo przepuszczalnych, o przy każdej zmianie barwy i litologii osadów, o co 1 m z osadów nawodnionych, do woreczków foliowych, próby specjalne: o co 1 m z osadów zawodnionych, próby wody do badań wskaźnikowych w czasie wiercenia otworu, celem oznaczenia stężenia chlorków w wodzie, po nawierceniu warstwy wodonośnej, około 1 m, a następnie w jej środkowej i spągowej części, badania wody w zakresie podstawowym wraz z metalami ciężkimi należy prowadzić przed zakończeniem pompowania pomiarowego otworu. Zgodnie z art. 82 ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze z dnia 9 czerwca 2011 roku Dz. U. nr 163, ustęp 1, pkt. 4 nie występuje potrzeba przekazywania prób geologicznych organowi administracji geologicznej wraz z wynikami badań. Pozyskane podczas wiercenia otworu rozpoznawczego próby skał nie będą przedstawiały wartości naukowej. Próby skał po upływie sześciu miesięcy od daty dostarczenia dokumentacji wynikowej organom administracji geologicznej mogą być zlikwidowane. 15

16 6.2. Pomiary i badania hydrogeologiczne Podczas wiercenia otworu należy prowadzić pomiary zwierciadła wody przed i po zakończeniu prac oraz po nawierceniu warstwy wodonośnej (stójka). Po nawierceniu warstwy wodonośnej za ustabilizowany poziom zwierciadła wody przyjmuje się pomiar jednostkowy wykonywany w czterech odstępach cogodzinnych. Po opuszczeniu do otworu kolumny filtrowej wraz z piezometrem zewnętrznym i wykonaniu obsypki filtracyjnej, piaskowej lub żwirowej, należy przeprowadzić próbne pompowanie, w dwóch etapach, pompowania oczyszczające i pomiarowe. Pompowanie oczyszczające prowadzić należy do czasu całkowitego oczyszczenia wody z zawiesiny oraz uzyskania jej pełnej klarowności. Pompowanie oczyszczające należy rozpocząć wydajnością około Q = 10 m 3 /h, którą należy narastająco zwiększać w miarę osiągania klarowności do uzyskania Q = 1,2Q dop. Pompowanie pomiarowe otworu prowadzić należy z trzema poziomami dynamicznymi Q 1 = 1/3Q dop ; Q 2 =2/3Q dop ; Q 3 = Q dop, po 24 godziny każdy. Do pompowania otworów należy użyć pompy głębinowej o wydajności nominalnej Q = 55,0 m 3 /h, opuszczonej do otworu na głębokość około 23,0 m. Do zasilania pompy głębinowej energię elektryczną pobierać należy z rozdzielni w budynku stacji wodociągowej, bądź z agregatu prądotwórczego. Wodę podczas pompowania otworu należy odprowadzić na odległość około 60 m w kierunku południowo-wschodnim do rowu Badania laboratoryjne W ramach projektowanych robót geologicznych przyjmuje się wykonanie następujących badań laboratoryjnych: badań wskaźnikowych i jakościowych wód podziemnych, zakres badań wskaźnikowych: oznaczenie zawartości chlorków w wodzie, zakres badań fizykochemicznych: mętność, barwa, elektryczna przewodność właściwa, chlorki, związki żelaza i manganu, azot amonowy, azot azotanowy i azotynowy, twardość ogólna, siarczany, utlenialność, metale ciężkie: kadm, nikiel, miedź, cynk, ołów, rtęć, zakres badań mikrobiologicznych: Escherichia coli, enterokoki, zakres badań granulometrycznych wodonośca: analiza sitowa prób uśrednionych z poszczególnych granulacji. 16

17 6.4. Prace geodezyjne Wykonany w ramach projektowanych robót geologicznych otwór rozpoznawczy należy wkartować na mapę zasadniczą i zaniwelować w nawiązaniu do państwowej sieci geodezyjnej, wyznaczając jego i terenu rzedną oraz oznaczyć współrzędne geograficzne i płaskie Prace kameralne Wyniki zrealizowanych robót geologicznych należy przedstawić w dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia, sporządzonego według rozp. Ministra Środowiska z dnia 8 maja 2014 roku (Dz. U ). 7. Harmonogram projektowanych robót geologicznych Wykonywanie projektowanych robót można podjąć dwa tygodnie po uprzednim zgłoszeniu ich rozpoczęcia właściwym organom. Przyjmuje się następujący czas trwania czynności związanych z wykonaniem projektowanego otworu rozpoznawczego: prace przygotowawcze urządzenie placu budowy, 2 dni wiercenie otworu rozpoznawczego wraz z opuszczeniem kolumny filtrowej, piezometru i wykonaniem obsypki filtracyjnej, piaskowej bądź żwirowej, próbne pompowanie otworu rozpoznawczego, prace geodezyjne, 16 dni 7 dni 12 dni prace laboratoryjne wykonanie analizy granulometrycznej wodonośca i badania fizykochemiczne wody 14 dni 8. Oddziaływanie projektowanych robót na środowisko naturalne Projektowane roboty geologiczne obejmujące wykonanie otworu rozpoznawczego przeznaczonego na studnię zastępczą nr B-3/2 ze względu na ich zakres i spodziewane warunki nie spowodują ujemnego wpływu na środowisko naturalne. Otwór wykonany będzie systemem mechanicznym udarowym, przy którym jedyną uciążliwością jest okresowo zwiększony poziom hałasu. Prawidłowo prowadzone roboty wiertnicze przy użyciu sprawnego technicznie sprzętu, nie będą powodować zanieczyszczenia środowiska. 17

18 W rozumieniu ustawy z dnia r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) urobek pozyskany prawie wyłącznie piasek z wiercenia otworów nie stanowi odpadu szkodliwego dla środowiska. Ujęcie Granica w Świnoujściu znajduje się w granicach specjalnych obszarów Ochrony Siedlisk Natura 2000 o nazwie Wolin i Uznam kod PLH , dla którego obowiązuje Decyzja wykonawcza Komisji z dnia 16 listopada 2012 r. w sprawie przyjęcia szóstego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (ratyfikowana jako dokument nr C/2012/8135) (2013/23/UE). W czasie realizacji projektowanych robót geologicznych nie wystąpi kolizja z art ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009 Nr 151, poz ze zm.) z następujących powodów. Budowa studni zastępczej nie będzie przedsięwzięciem mogącym stanowić zagrożenie dla siedlisk oraz gatunków roślin i zwierząt będących celem ochrony w obszarze Natura W tym obszarze celem ochrony są typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, w tym kodzie Kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosae-fagetum). W fazie wykonywania studni zastępczej nr B-3/2 nie wystąpi wycinka drzew i krzewów. W granicach placu budowy nie ma roślin reprezentatywnych dla chronionego siedliska przyrodniczego. W związku z tym nie będzie ono niszczone. Oddziaływanie fazy wykonywania robót geologicznych zamknie się w wyznaczonym terenie i nie wystąpią zagrożenia dla drzew i krzewów rosnących w otoczeniu, również nie wystąpią negatywne oddziaływania na środowisko wodne. 9. Zalecenia końcowe 9.1. Niniejszy projekt podlega zatwierdzeniu przez Marszalka Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie, do wniosku o zatwierdzenie należy załączyć dwa egzemplarze projektu i dowód wniesienia opłaty skarbowej na konto Urzędu Miasta Szczecin za wydanie decyzji oraz wypis o stanie własności nieruchomości, na której wykonany będzie otwór rozpoznawczy Zgłoszenia zamiaru wykonywania robót objętych niniejszym projektem dokonuje Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Świnoujściu, Marszałkowi Województwa Zachodniopomorskiego i Prezydentowi Świnoujścia najpóźniej dwa tygodnie przed ich rozpoczęciem. 18

19 9.3. Roboty geologiczne mogą być wykonywane i dozorowane przez osoby posiadające uprawnienia geologiczne Biorąc pod uwagę ewentualne priorytety wykonywania studni na terenie innych ujęć użytkownika ZWiK Sp. z o.o. w Świnoujściu i związane z tym przesunięcie środków finansowych, wnosi się o nadanie maksymalnego terminu ważności decyzji zatwierdzającej projekt tj. na okres 5 lat. 10. Wykaz wykorzystanych materiałów Barełkowski Z., 1998 Aneks do dokumentacji hydrogeologicznej zasobów wód podziemnych w rejonie polskiego Uznamu ujęcie Zachód w Świnoujściu Marciniak W., 1996 Dokumentacja badań geoelektrycznych wykonanych dla rozpoznania budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych w rejonie ujęcia Świnoujście Granica Panowicz A., 1962 Dokumentacja hydrologiczna ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych w rejonie Świnoujścia. Wykonawca: Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne w Poznaniu Robińska-Skrzypiec E., 1987 Aneks do dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych kat. B na terenie miejskiego ujęcia wody Zachód (1962 r. PH Poznań) w Świnoujściu Robińska-Skrzypiec E., 1982 Aneks do dokumentacji hydrogeologicznej zasobów w kat. B dla ujęcia miejskiego nr 1 Zachód (1962 r.) w Świnoujściu Wiśniowski Z., 2007 Dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia komunalnego wody podziemnej z utworów czwartorzędowych Granica w Świnoujściu określający zasięg strefy ochronnej ujęcia Ziębakowski J., 1995 Projekt prac geologicznych związanych z wykonaniem studni szerokodymensyjnych na terenie ujęcia wody podziemnej Zachód w Świnoujściu. 19