Sen dziecka. Barnets søvn.

Transkrypt

1 Barnets søvn Fakty odnośnie snu dziecka Rytuały związane z utulaniem do snu Płacz i sen Sen podcza Pozycje podczas snu Gdy dziecko nie śpi dobrze Kontrola snu Regularność Health Visitor Vibeke Hejgaard i Lene Sørensen oraz Ulla Rode, manager informacji, pielęgniarka, Libero

2 Czy dziecko śpi? Jest to pytanie, z którym prawdopodobnie się spotkasz. Wielu ludzi uważa, że dzieci powinny spać przez całą noc, ale tylko niewielka ich część faktycznie tak robi. Dopóki nie staniesz się rodzicem nie jesteś w stanie doświadczyć jak bardzo nieprzewidywalny może być schemat snu dziecka i jak męczące jest bycie na jego zawołanie 24 godziny na dobę. Wiele dzieci budzi się parokrotnie podczas nocy przez pierwsze 6 miesięcy, ponieważ potrzebuja mleka. W wieku 6-7 miesięcy dziecko może już wytrzymać w nocy bez potrzeby mleka, ale może też obudzić się gdyż potrzebuje smoczka, lub zostać przytulonym. Niektóre dzieci szybko rozwijają przewidywalny schemat snu, niektóre zaś zasypiają z trudnością. Może to być przyczyną niepewności i poczucia nieprawidłowej postawy u niektórych rodziców. Z naszego doświadczenia wynika, że dzieci, które są wspierane w wykształcaniu zdrowego schematu snu, będą miały prawidłowej nawyki w tej kwestii w dalszym życiu. Fakty odnośnie snu dziecka Dzieci różnią się w potrzebie snu, ta potrzeba zaś zmienia się z wiekiem dziecka. Nowo narodzone dziecko śpi średnio 16 godzin dziennie. Podczas snu dziecko przechodzi przez różne jego fazy. W niektórych okresach dziecko śpi spokojnie (sen głęboki) a w niektórych nie (sen REM szybkie ruchy gałek ocznych, nazywany snem z marzeniami sennymi). Połowa snu dziecka to sen REM. Ta faza snu jest uznawana za najbliższą bycia obudzonym. Możesz to nawet zauważyć patrząc na dziecko porusza się ono i łatwo budzi. Dziecko budzi się samemu wielokrotnie przy przechodzeniu z jednej fazy w drugą, często newet bez twojej wiedzy. Zaśnięcie zajmuje do 30 minut, niezależnie od wieku. Ważne z punktu widzenia rozwoju, wzrostu i systemy immunologicznego dziecka jest zapewnienie mu takiej ilości snu, jakiej potrzebuje. Wszystkie dzieci mają czasem problem z zaśnięciem, np. podczas choroby, po rozpoczęciu uczęszczania do żłobka, lub niani, lub podczas stresujących okresów. Im lepiej dziecko śpi podczas dnia, tym lepiej śpi w nocy. Gdy dziecko osiągnie wiek 6 miesięcy wskazane jest nauczyć go, że je się w ciągu dnia, a śpi w nocy. Pomóż spać swojemu dziecku Dziecko niekoniecznie zaśnie tylko dlatego, że jest zmęczone - może potrzebować pomocy i wsparcia. Gdy dziecko wykazuje oznaki zmęczenia, co przejawia się zazwyczaj brakiem zainteresowania otoczeniem, ziewaniem, pocieraniem oczu i ogólnym zdenerwowaniem, upewnij się, że go nie pobudzasz do działania, ale ułatwiasz mu bycie spokojnym i zrelaksowanym. Dziecko powinno być stosunkowo szybko utulone do snu po okazaniu oznak zmęczenia; pozwoli to uniknąć jego przemęczenia. Dziecko wymaga przewidywalności przy chodzeniu spać. Powinno być zatem utulane do snu w przeznaczonych do tego, zwykłych dla niego miejscach - w swoim łóżeczku, kołysce, łóżku, czy wózku dziecięcym. Miejsce snu musi być przytulne, ale miej świadomość tego, że dla dziecko może być trudno zasnąć, jeśli w jego pobliżu jest za dużo rzeczy, kolorów, czy hałasów. Gdy jeździsz odwiedzać przyjaciół i rodzinę, bierz ze sobą wózek dziecięcy gdy tylko to możliwe. Dziecko śpi lepiej w znanym mu otoczeniu. Ucz dziecka, że dzień i noc się różnią oznacza to że, w nocy jest nad nim mniej opieki, tak mało światła, jak to możliwe, karmienie piersią jest krótkie, tak samo jak przerwa na odbicie się i potem szybko do łóżka.

3 0-4 miesiące Musisz być przygotowana na to, że w pierwszych miesiącach życia dziecka poznanie jego reakcji wymaga czasu i spokoju. Staraj się być w zgodności z rytmem dziecka i zaakceptuj to, że twoje potrzeby przez pewien czas będą drugorzędne. Dziecko wyraża siebie na różne sposoby, np. płacząc gdy jest zmęczone; niekoniecznie też ma regularny schemat snu. Gdy dziecko płacze powinnaś próbować zaspokoić jego potrzebę natychmiast i określić czy wynika ono z głodu, potrzeby kontaktu, koniecznością zmiany pieluchy, czy też zmęczeniem. Noworodek potrzebuje bezpieczeństwa i częstego kontaktu fizycznego. Daje mu to uczucie akceptacji i bezpieczeństwa dlatego też dziecko czuje się dobrze w ramionach rodziców. Gdy dziecko zasypia podczas karmienia, lub w twoich ramionach, często konieczne jest odczekanie ok. pół godziny przed położeniem go do łóżeczka/wózka. Jest konieczne, aby dziecko było w głębokim śnie przed poruszeniem go. Gdy dziecko jest w fazie snu REM, może być niespokojne, kwilić, lub otwierać oczy. Jeśli minął krótki czas od zaśnięcia dziecka, możesz mu pomów w nim np. kołysząc jego wózek. Innym wyjściem jest, gdy dziecko jest niespokojne, szczelne okrycie go kocykiem. Uspokaja to dziecko i przypomina mu uczucie bycia w łonie matki. Dziecko męczy się po okresie bez snu dłuższym niż 1-2 godziny. Możesz to zauważyć, gdy dziecko staje się niespokojne, lub marudne. Na początku dziecko zasypia przy karmieniu. Po paru miesiącach życia nie zaśnie ono tak łatwo i będzie potrzebowało pomocy. Dziecku śpi się najlepiej w kołysce, łóżeczku, lub razem z rodzicami. Bądź realistką i nie miej za dużych oczekiwań co do spokojnych nocy. Bądź przygotowana na to, że dziecko nie będzie spać przez całą noc. Jeśli potrzebujesz się wyspać, śpij w ciągu dnia, gdy dziecko śpi. 4-6 miesięcy Jeśli dziecko zasypia podczas karmienia przyzwyczai się do zasypiania w twoich ramionach. Może to oznaczać, że dziecko obudzi się po ułożeniu go w kołysce, gdyż będzie mu brakować objęć lub karmienia piersią. Dlatego dobrym pomysłem jest oddzielenie karmienia od snu. Pomoże to dziecku na nauce tego, kiedy powinno iść spać. Dziecko powinno być utulane do snu, gdy wykazuje oznaki zmęczenia, ale gdy jeszcze nie zasnęło. Ważne jest bycie spokojnym i cierpliwym podczas utulania dziecka do snu pozwala mu to się uspokoić. Dziecko jest teraz w wieku w którym może wiele zyskać dzięki regularnemu rytuałowi kładzenia go do snu. Nie pozwalaj aby ten rytuał trwał dłużej niż 5-10 minut. Kołysanie dziecka ma efekt uspokajający, ale jego minusem

4 jest dyskomfort dziecka przy zasypianiu, gdy już tego kołysania nie czuje. Dopóki kołysanie pomaga, stosuj je, ale jeśli myślisz, że jest go za dużo, zawsze można zmienić przyzwyczajenia. Wy decydujecie. Dziecko zyska dużo, gdy dasz mu wypchane zwierzę- -zabawkę, które będzie z nim podczas snu. Zabawka ta będzie funkcjonować jako substytut rodziców: Gdy nie ma koło mnie taty i mamy - dobrze jest mieć przy sobie moją zabawkę. Dziecko będzie stopniowo przyzwyczajać się do przedmiotów, których używasz w życiu codziennym, podczas jego zasypiania np. misia pluszowego, piżamy, zasłanianych zasłonek. Gdy dziecko zauważa twoją pewność siebie, stanowczość i konsekwencję w wykonywaniu czynności związanych z jego zasypianiem, będzie dla niego łatwiejsze nauczenie się zasypiania. Dziecko w wieku 4 miesięcy może zacząć budzić się w nocy częściej. Może dziecko jest głodne, gdyż potrzebuje więcej mleka. Dobrym pomysłem może być uzyskanie więcej wskazówek ze strony health visitor'a. W wieku 6-7 miesięcy, gdy dziecko zaczyna jeść jedzenie o konsystencji stałej, zazwyczaj nie potrzebuje już karmienia w nocy. Rytuały związane z utulaniem do snu Regularny rytuał w chodzeniu spać może pomóc dziecku w zrozumieniu, że jest już czas aby szło spać. Tak jak jedzenie odbywa się w pewnym konkretnym miejscu, co sprawia, że jest ono określone i bezpieczne w oczach dziecka, chodzenie spać powinno odbywać się zawsze w mniej więcej ten sam sposób. Wiele dzieci zyskuje posiadając "kocykowego pocieszacza", który jest zwykle pieluszką z materiału, którą dziecko trzyma blisko swojej twarzy i osłania je też trochę od światła. Po 4 miesiącach dziecko może zacząć być pocieszane małą zabawką-zwierzęciem, które może przytulać. Zwróć uwagę na tę zabawkę i pamiętaj, aby towarzyszyła ona utulaniu dziecka do snu. Dziecku łatwiej jest zasnąć gdy nie ma wokół niego za dużo wrażeń, czyli za dużej ilości dźwięków i rzeczy, na które można patrzeć. Jednakże czuje się ono lepiej, gdy słyszy, że jesteś w pobliżu, nie musisz zatem być bardzo cicho, lub skradać się, gdy jest czas na pójście dziecka spać. Niemowlę nie boi się ciemności, więc nie trzeba zostawiać włączonej lampki w sypialni, świateł, czy lampki nocnej. Gdy kładziesz dziecko spać unikaj za dużej ilości kontaktu wzrokowego - szepcz np: ćśś, ćśś, czas do snu i kołysz dziecko delikatnie. Np. połóż swoją rękę na dziecku, lub delikatnie zamknij mu oczy. Niektóre czynności można skojarzyć ze spaniem, niektóre słowa lub zdania mogą być sygnałem do snu. Pamiętaj, że nie jest karą dla dziecka, gdy położysz je spać, gdy jesteś zmęczona. Dziecko posiada umiejętność uspokojania siebie samego; pomaga sobie samemu zasnąć. Np. używa swojego głosu i cicho płacze, aby zakrzyczeć wrażenia, które odbiera, używa smoczka, lub pociera kołderkę. Jeśli dziecko śpi w wózku dziecięcym, przydatny może być szalik, lub pieluszka z materiału, okrywające zagiętą górę wózka wyciszają one wrażenia z zewnątrz. Gdy dziecko zasypia, pomaga mu ograniczony kontakt wzrokowy z mamą. W dłuższej perspektywie zyska ono gdy: Pozwolisz mu zasypiać samemu, zamiast pomagać mu w tym kołysząc je i karmiąc. Dziecko przestanie wówczas być zależne od ciebie i od twojego aktywnego działania. Ponadto, zabawki takie jak pluszowe zwierzątko, czy materiałowa pieluszka, nie są tak połączone z osobą rodzica, jak pierś mamy, głaskanie głowy, czy ręki miesięcy W wieku 6-7 miesięcy wiele dzieci zdąży już w sobie rozwinąć prawidłowy schemat zasypiania. Dziecko je 4-5 posiłków i śpi 2-3 razy dziennie, przez jedną lub więcej godzin. W nocy śpi około godzin, ale nadal normalne jest, że się budzi. Zmęczone dziecko, położone do łóżka przed zaśnięciem, nauczy się samemu zasypiać. Gdy później obudzi się,

5 będzie miało doświadczenie jak sobie samemu pomóc powtórnie zasnąć. Gdy dziecko umie już zasypiać, z pewnością będzie zadowolone, gdy będzie utulane do snu. Utulanie jako rytuał zapewnia uczucie bezpieczeństwa, ale upewnij się, że nie jest ono za długie dziecko będzie wówczas przemęczone i marudne. Przemęczone dziecko staje się nadaktywne i ciężko położyć je spać. Ważne jest zatem reagowanie na objawy zmęczenia dziecka, tak aby nie przekroczyć granicy między zmęczeniem a przemęczeniem. Dziecko w wieku 7-10 miesięcy może zacząć odczuwać niepokój rozstania. Można to np. poznać po tym, że dziecko nie chce się rozstać przy kładzeniu spać. Silne protesty dziecka mogą wymagać cierpliwości i spokoju dorosłej osoby. Nie jest dobrym pomysłem regulowanie przyzwyczajeń dziecka w tym okresie. Dziecko może być bardziej podenerwowane podczas snu i nawet podczas niego siadać i wstawać. Pozwól mu spać w łóżku dziecięcym. Utwierdzi cię to w przekonaniu, że nie wydarzy się żaden wypadek. Niektóre dzieci są wyjątkowo wrażliwe na dźwięk i budzą się słysząc głosy rodziców w nocy. Dlatego więc mogą wiele zyskać dzięki spaniu we własnym pokoju, począwszy od 6. miesiąca życia. 1 rok Dziecko w tym wieku nadal wymaga drzemki przed i po południu. Gdy dziecko ma 15 miesięcy, sytuacja ta może być dla was i dla niego trudna dwie drzemki to za dużo, a jedna za mało. Musisz zaakceptować, że obecnie znajdujecie się w fazie przejściowej dziecko niebawem będzie radzić sobie drzemiąc tylko raz w południe. Płacz i sen Większość rodziców na początku ma problem w wychwytywaniu drobnych różnic w płaczu dziecka. Płacz może być sposobem małego dziecka na powiedzenie Jestem śpiący, ale nie mogę zasnąć. U starszych dzieci płacz często jest sposobem wyrażania protestu i wiele dzieci protestuje mocno przed zaśnięciem. Czy dziecko płacze, gdyż chce zaprotestować, czy też może jest niezadowolone? Jeśli chodzi o protest, dziecko powinno zostać w łóżku. Wyraź swoje zrozumienie słowami Tak, kochanie. Wiem, że jest to trudne, ale musisz zasnąć, wiesz. Jeśli dziecko jest niezadowolone, powinno być oczywiście podniesione i krótko pocieszone, a potem położone znowu do łóżka. Sen podczas dnia Nigdy nie budź dziecka podczas dnia, myśląc że będzie spało lepiej w nocy, chyba że dziecko odwróciło kompletnie dzień z nocą także, gdy zaczęło opiekę przez nianię. Większość dzieci śpi lepiej w wózku na zewnątrz. Alternatywą może być położenie dziecka w domu, z otwartymi oknami, ubrane odpowiednio do pory roku. Pozycje podczas snu Dzieci od urodzenia powinny spać na plecach. Gdy dziecko nauczy się obracać powinnaś pozwolić mu spać w pozycji, jaka mu pasuje. Dzieci śpiące w łóżku rodziców Noworodkom kompletnie nie przeszkadza spanie w łóżku z rodzicami; może to być bezpieczne i miłe. Miejsce spania dziecko powinno być ustalone, wymaga też własnej kołderki, gdyż może być dla niego za ciepłą pod twoją. Mitem jest, że dziecko nie może przyzwyczaić się później do spania we własnym łóżku. Dobrym pomysłem może być jednak zwracanie uwagi, czy dziecko i rodzice nie przeszkadzają sobie nawzajem we śnie to również może mieć konsekwencje w dalszym waszym życiu. Gdy dziecko nie śpi dobrze Może być wiele powodów dla których dziecko nie śpi dobrze: Dziecko śpi za mało podczas dnia Dziecko ma problem z zaśnięciem Dziecko często budzi się w nocy

6 Jeśli dziecko nie śpi dobrze, może mieć to wpływ na twoje życie codzienne i możesz zacząć wówczas rozważać kontrolę jego snu. Kontrola snu Nie powinno się zaczynać kontroli snu dziecka przed osiągnięciem przez nie wieku 6 miesięcy. Przez pierwsze 6 miesięcy słuszne jest karmienie dziecka gdy obudzi się w nocy; gdy zacznie jednak ono jeść bardziej stałe posiłki możesz nauczyć je jeść podczas dnia, a spać w nocy. Wiele matek wybiera kontynuowanie karmienia piersią w nocy do momentu gdy dziecko jest około jednoroczne. Jeśli jest to wygodne dla każdego nie stanowi to problemu; poza myciem zębów. Często karmienie piersią jest bardziej intensywne i dziecko ostatecznie spędza noce w łóżku z rodzicami. Rzadko zdarza się aby dziecko przestało tak robić samemu. Dziecko często rozwija w sobie zły nawyk i może zacząć budzić się co godzinę. Ani rodzic, ani dziecko nie mogą tego wytrzymać i są kompletnie wyczerpani. Dziecko może być również mlekoholikiem i pić więcej niż potrzebuje. Średnia na dzień wynosi ½ - ¾ litra. Jeśli dziecko pije dużo mleka nie będzie ono w stanie zjeść odpowiedniej ilość normalnego jedzenia w ciągu dnia i będzie bardzo głodne w nocy jest to błędne koło, które trzeba przełamać. Aby zmienić schemat spania u dziecka, wy, jako rodzice, musi zmienić swoje zachowanie. Nie jesteś okrutna gdy próbujesz wpoić lepsze nawyki zasypiania, nie dając mu już dłużej jeść w nocy. Jednak reakcja dziecka na brak jedzenia może być trudna do wytrzymania będzie ono mocno protestowało. Jako rodzice musicie przetrwać i dać sobie przestrzeń na gniew. Uwaga do dziecka może brzmieć: Widzę, że jesteś zły bo cię nie karmię, ale jest noc a w nocy się śpi. Fundamentalnym problemem dla wielu rodziców jest reakcja na gniew dziecka w nocy, będąc w tym samym czasie złym z powodu przemęczenia. Dzieci nie oddają swoich przywilejów bez sprzeciwu, np. płaczą gdy zorientują się, że cafeteria zamknięta jest w nocy. Gdy zmienisz kurs, dziecko będzie walczyć aby uzyskać obsługę jaką miało do tej pory. Oznacza to, że twoje dziecko będzie płakało więcej, mając nadzieję, że zrozumiesz o co mu chodzi. Rodzice różnie interpretują budzenie się dziecka. Dobrym pomysłem może być ustalenie czy budzenie się dziecka spowodowane jest: potrzebą, która musi zostać zaspokojona. Czy dziecko jest np. głodne, jest mu za ciepło, lub potrzebuje być przewinięte. przyzwyczajeniem zmianą fazy snu Twoim zadaniem jest w kochający sposób pchąć dziecko w jego rozwoju. Te kilka nocy może być naprawdę ciężkich, ale rodzina może na tym wiele zyskać w dłuższej perspektywie. Nie możesz w aktywny sposób zmienić schematu zasypiania u dziecka, dopóki nie jesteś na to zdecydowana zarówno umysłem, jak i sercem. Dziecko wyczuwa wszystkie twoje emocje i może rozpoznać niezdecydowanie i niepewność. Dziecko kładzone do łóżka przez rodziców, spodziewających się, że jest ono śpiące, zapewne szybko faktycznie zaśnie. Regularność Sen opiera się na separacji wiele ze starszych dzieci będzie się przed nią opierać i będziesz musiała być przygotowana na jego odejście. Gdy tylko przyznasz się przed samą sobą, że sama potrzebujesz snu i będziesz stanowcza wobec dziecka, uda ci się zmienić kurs. Nie próbuj za dużej ilości różnych metod, ale spodziewaj się, że dziecku zajmie parę dni zrozumienie nowej sytuacji. Daj dziecku poczucie, że wiesz co jest dla niego najlepsze. Jeśli chcesz kontrolować schemat i przyzwyczajenia dziecka odnośnie spania, które zazwyczaj polegają na jedzeniu kilka razy w nocy, musicie razem wymyślić potrzebny do tego plan. Zróbcie to w momencie kiedy w miły i cichy sposób ustalacie co i jak. Nie jest dobre dyskuto-

7 wanie o tym w nocy jest to skazane na porażkę. Dobrym pomysłem jest rozpoczęcie kontroli snu w weekend. Jeśli to możliwe, poinformuj sąsiadów, abyś nie musiał martwić się, że usłyszą oni płacz i protesty dziecka. Przez pierwsze noce dobrym pomysłem może być ustalenie podziału zadań, zgodnie z którym tata zajmuje się dzieckiem, gdy mama śpi w drugim pokoju z zatyczkami do uszu i nie bierze udziału w sytuacji (zatyczki sprzedawane są w aptekach). Tacie zazwyczaj łatwiej jest mówić dziecku nie, ono zaś nie wiąże z nim psychicznie karmienia piersią. Typowy przykład to: gdy dziecko budzi się i prosi o jedzenie, powinno się je ponownie ukołysać do snu, oferując może wodę z kubka. Dziecko naturalnie sprzeciwi się temu stanowczo i wówczas ważne jest, aby powiedzieć mu: Teraz pora spać dobranoc i śpij dobrze. Małe dzieci zdobywają doświadczenie po upływie pewnego czasu, więc nowe zasady muszą być powtarzane wielokrotnie. Możesz na jakiś czas opuścić pokój, ale ważne jest abyś do niego wracał, aby dziecko nie poczuło się opuszczone. Sprawdzaj co się dzieje u dziecka co 3-5 minut, jeśli płacze. Jeśli dziecko stoi, powiedz spokojnym tonem: Nie śpi się na stojąco kładąc je. Zajmuje to maksimum 2 godziny pierwszej nocy i zazwyczaj mniej niż godzinę nocy następnej. Bądź konsekwentny także o 3, 4 i 5 nad ranem. Dobrym pomysłem jest zapisanie jak przebiegała sytuacja przez te wszystkie noce. Zazwyczaj po 3 nocach można już zobaczyć zauwa- żalną poprawę. Może pojawić się parę nocy nawrotów ale trzymaj się, to się opłaci! Kiedy nie należy być tak stanowczym? Gdy dziecko jest chore lub doświadczyło znaczącej zmiany w swoim życiu, nie ma innego lekarstwa jak miłość, czułość i troska, na zasadach ustalonych przez dziecko. Należy szczególnie pamiętać, że problemy ze snem mogą być spowodowane chorobami uszu. Reakcje rodziców na problemy dziecka ze snem Rodzice, którzy nie śpią dobrze, mają mniej energii do rozwiązywania problemów ze snem u dziecka. Bycie często budzonym jest w niektórych częściach świata znaną torturą. Tracisz umiejętność jasnego myślenia, ma to zły wpływ na twoje poczucie własnej wartości, powoduje myśli depresyjne, a umiejętność kreatywnego myślenia zanika. Związek przechodzi przez trudny okres i problemy ze snem mogą być przyczyną gniewu, kłótni i poczucia winy połączonego ze wzajemnymi zarzutami psucia dziecka. Nie ma łatwych rozwiązań, ale ważne jest abyście wy, jako rodzice, starali się wspierać sen waszego dziecka, ze względu na całą rodzinę. Dzielcie się swoimi doświadczeniami z innymi rodzicami i poproście o poradę health visitor a lub lekarza. Powodzenia Det lille barns søvn_po.indd 7 27/02/

8 NORDIC ENVIRONMENTAL LABEL Niniejsza ulotka jest darmowa i można ją zamówić w Libero pod numerem codziennie w godzinach Możesz również zostać członkiem Klubu Libero i dostawać informacje o dzieciach i pieluchach pod tym samym numerem telefonu, lub na stronie Wersja z roku Literatura, w której szukajcie inspiracji: Children s sleep a handbook for parents Marion Thorning. Gyldendal. Sleep without crying Elisabeth Pantley, Aronsen Wrap your child imitate the life in mother s womb, colic/ continuous crying Kirsten Sellin, Olivia Printed matter