Trendy umieralności na nowotwory złośliwe. szyjki macicy w wybranych krajach

Transkrypt

1 Program aktywnej powszechnej profilaktyki raka szyjki macicy w Polsce Marek Spaczyński, Witold Kędzia, Marcin Przybylski, Grażyna Malinger

2 Uzasadnienie rozpoczęcia programu powszechnego i aktywnego skryningu

3 Trendy umieralności na nowotwory złośliwe 20 szyjki macicy w wybranych krajach 15 zgony / 100, Rumunia Polska Finlandia Zatoński

4 Śmiertelność w grupach wieku 45 Rak szyjki macicy kaźnik na Ws Kraje lepiej rozwinięte Kraje rozwijające się Wiek Ferlay J i wsp. Globocan IARC 2004.

5 POLSKA SZWECJA Wpływ badań przesiewowych na umieralność z powodu raka szyjki macicy w Polsce i Szwecji

6 Umieralność na nowotwory złośliwe szyjki macicy w pięcioletnich ę grupach wieku w Polsce i Finlandii Polska 2000 Finlandia 1998 zgony / 100, Witold Zatoński

7 Ryzyko w ciągu życia związane z rakiem szyjki macicy Region Ryzyko wykrycia raka szyjki Ryzyko zgonu z powodu raka szyjki USA 0,77 0,27 Unia Europejska 0,93 0,34 Populacje nie objęte badaniami przesiewowym 4,0 2,0 Ries LAG i wsp. SEER Cancer statistics review Boyle P i wsp. Ann Oncol 2005; 16:

8 Skrining raka szyjki macicy Kraje Finlandia Wielka Niemcy Włochy Polska Brytania Cała populacja kobiet Przedział wiekowy skriningu (lata) lub > 18 Liczba kobiet w docelowej populacji skriningu Odstęp pomiędzy badaniami (lata) Liczba wymazów w okresie życia kobiety nieznana Średni procent populacji objętej skriningiem (%) 93% (5-letni) 85.3% (5-letni, 1997/1998) 80% (3-letni) 50% (3-letni) nieznany! Wyniki pozytywne 5% 8% 7% nieznane 2.7% Liczba zgonów rocznie Ferlay J i wsp. Globocan IARC 2004; 2. Eur J Cancer 2000; 36.

9 Historia polskiej profilaktyki raka szyjki macicy Teter i wsp. Warwawa 1660 kobiet (PAP) -Białystok - Łódź - Poznań -Szczecin kobiet /20lat -Warszawa -Wrocław -Ursynów od Mokotów od Białystok Szczecin / PAP CIN i 83 raki

10 Wybór metody mobilizującej do uczestnictwa w programie

11 Przekaz informacyjny, na podstawie którego pacjentka zgłosiła się na badanie cytologiczne ilość informacja Sprawozdanie z realizacji Programu Profilaktyki Raka Piersi Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy - etap podstawowy 205 rok SPZOZ w Krotoszynie

12 Źródła informacji o zdrowiu Pyt.: Skąd czerpie Pani informacje na temat zdrowia i profilaktyki? PRASA 0,26 0,81 Artykuły w prasie kobiecej (tygodniki, miesięczniki) 0,2 0,66 Artykuły w gazetach codziennych Artykuły w tygodnikach i miesięcznikach opinii 0, ,03 0,29 0,28 TV 0,2 0,73 Programy TV poświęcone zdrowiu 0,14 0,5 Informacyjne i publicystyczne programy TV 0,06 0,42 Talk shows 0,16 RADIO 0,03 0,23 Wszystkie wymienione Programy radiowe poświęcone zdrowiu 0,02 0,15 Najważniejsze Informacyjne i publicystyczne programy radiowe INTERNET - strony WWW poświęcone zdrowiu 0,01 0,05 0,11 0,2 Ulotki w przychodniach 0, ,45 LEKARZE 0,35 0,6 Lekarz rodzinny/internista 0,25 0,47 Ginekolog Znajomi, rodzina 0, ,05 0,43 0,4 Inne 0,01 0,01 N=605

13 System funkcjonuje w 4 obszarach COK WOK ETAP POGŁĘBIONY GINEKOLOG ETAP PODSTAWOWY Kobieta ETAP DIAGNOSTYCZNY

14 Aktualny etap organizacji struktury COK i WOK 2005 konkurs na organizację centralnego i wojewódzkich ośrodków koordynujących wyposażenie COK i WOK w bazę komputerową 2006 przeprowadzenie 2 spotkań 16 ośrodków koordynujących opracowanie zadań ń COK i WOK na rok 2006/2007 opracowanie budżetu COK i WOK na lata 2006/2007 stworzenie zakładki dla programu profilaktyki w centralnej bazie danych NFZ opracowanie systemu wzywania kobiet do udziału w skryningu zatwierdzenie budżetu na rok 2006 nastąpiło w maju 2006

15 Najważniejsze zmiany proponowane przez COK i wprowadzone do organizacji skryningu 2005/2006 obniżenie nadmiernie zawyżonych limitów dla pracowni cytodiagnostycznych (8 tys./rok) wprowadzenie etapu pogłębionego zamknięcie systemu śledzenie losów pacjentek z nieprawidłowym wynikiem cytologicznym (WOK) komputerowa baza danych o kobietach uczestniczących w skryningu system koordynacja uporządkowanie

16 WOK Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Program Powszechnej i Aktywnej Profilaktyki Raka Szyjki Macicy Modyfikacja praktycznej realizacji programu Kształtowanie świadomości społecznej w zakresie wiedzy! o profilaktyce

17 Analiza poziomu świadomości społecznej i wiedzy o profilaktyce raka szyjki macicy populacji docelowej: kobiety między 25, a 59 rokiem życia Profilaktyka zachorowań na raka szyjki macicy Częstość wykonywania badań cytologicznych Możliwość skorzystania z bezpłatnej cytologii Wiedza na temat raka szyjki macicy

18 Wiedza na temat raka szyjki macicy Pyt.: Proszę ocenić, czy następujące stwierdzenia są prawdziwe lub fałszywe: Rak szyjki macicy... Prawda Nie wiem Fałsz agouniknąć dzięki regularnie wykonywanym cytologiom 0,93 0,03 0,04 rozwija się z nieleczonej nadżerki 0,83 0,130,04 ględen częstości występowania przyczyną śmierci kobiet 0,67 0,27 0,05 jest chorobą dziedziczną, uwarunkowaną genetycznie 0,5 0,23 0,28 dowany głównie przez wirus brodawczaka ludzkiego HPV 0,35 0,59 0,06 t powodowany przez zmęczenie, stres, złe warunki życia 0,25 0,26 0,49 jest powodowany przez zaniedbania higieny 0,22 0,23 0,55 N=605

19 Wiedza na temat raka szyjki macicy Pyt.: Proszę ocenić, czy następujące stwierdzenia są prawdziwe lub fałszywe: Rak szyjki macicy... Prawda Nie wiem Fałsz agouniknąć dzięki regularnie wykonywanym cytologiom 0,93 0,03 0,04 rozwija się z nieleczonej nadżerki 0,83 0,130,04 ględen częstości występowania przyczyną śmierci kobiet 0,67 0,27 0,05 jest chorobą dziedziczną, uwarunkowaną genetycznie 0,5 0,23 0,28 dowany głównie przez wirus brodawczaka ludzkiego HPV 0,35 0,59 0,06 t powodowany przez zmęczenie, stres, złe warunki życia 0,25 0,26 0,49 jest powodowany przez zaniedbania higieny 0,22 0,23 0,55 N=605

20 Profilaktyka zachorowań na raka szyjki macicy Pyt.: W jaki sposób kobieta może się ę uchronić przed zachorowaniem na raka szyjki macicy? top of mind regularne odwiedzanie ginekologa 0,57 cytologia 0,4 badania krwi, badania genetyczne leczenie nadżerek 0,14 0,17 badania specjalistyczne 01 0,1 mniej kontaktów seksualnych itp. szczepionka inne nie wiem nie można się uchronić 0,03 0,01 0,05 0,07 0,06 N=367 Ctl Cytologię jako metodę zapobiegania i rakowi szyjki wymieniały i ł istotnie częściej kobiety zamężne, z wykształceniem wyższym, a istotnie rzadziej kobiety w wieku lat, mieszkanki wsi.

21 Możliwość skorzystania z bezpłatnej cytologii Pyt.: Czy Pani zdaniem w Polsce istnieje możliwość skorzystania z bezpłatnego badania cytologicznego finansowanego przez NFZ? testujący tortilla z wołowiną, N=76 nie wiem 17% nie 14% tak 69% N=367

22 Częstość wykonywania badań Pyt.: Czy w ciągu ostatniego roku miała Pani wykonane następujące badania? Jeśli tak, to jak często? Podstawowe badanie krwi 0,01 0,02 0,11 0,51 0,34 Podstawowe badanie moczu 0,01 0,02 0,1 0,46 0,41 Specjalistyczne badanie krwi lub moczu 0,04 0,01 0,21 0,7 Cytologia 0,07 0,47 0,45 Wymaz/posiew z pochwy 0,03 0,01 0,34 0,58 Badanie hormonalne 0,01 0,12 0,83 USG narządów rodnych 0,01 0,03 0,18 0,73 USG piersi 0,02 0,18 0,78 USG innych narządów 0,02 0,11 0,83 Mammografia 0,01 0,14 0,81 Ponad 6 razy 4-6 razy 2-3 razy 1 raz Ani razu N=605

23 Zadania WOK 2006/2007

24 Realizacja praktyczna programu Rola WOK WOK NFZ Populacyjność Progresja programu Zamknięcie systemu Aktywny program CELE CELE Wiedza o realizacji programu Poprawa opłacalności Uproszczenie formalności Oszczędności Uporządkowanie formalności

25 Realizacja praktyczna programu Rola WOK WOK NFZ Przygotowanie realizatorów etapu podstawowego, diagnostycznego i pogłębionego do zmian w systemie pracy w roku 2007 Zwiększenie zgłaszalności kobiet lat Włączanie do programu wyłącznie kobiet, które nie miały wykonywanego wymazu cytologicznego przez ostatnie 3 lata BAZA DANYCH Korzystanie wyłącznieł z formularza danych kobiety uczestniczącej w programie aktywnej profilaktyki raka szyjki macicy ZAMKNIĘCIE SYSTEMU 1. Obserwacja kobiet z nieprawidłowym wynikiem cytologicznym 2. Tworzenie grupy ryzyka rozwoju patologii szyjki macicy

26 Zgłaszalność kobiet w wieku lat, które przez ostatnie 3 lata nie miały wykonanego wymazu cytologicznego w ramach kontraktu z NFZ NFZ Listowne wezwanie do udziału w programie Informacja o: lokalizacji godzinach przyjęć dostępnych numerach telefonów realizatora etapu podstawowego WOK: informacje w mediach plakaty strona internetowa informacja telefoniczna WOK: broszura informacyjna współpraca z samorządem lokalnym dyżurny telefon informacyjny Urząd Marszałkowski

27 Maksymalne możliwości realizacji etapu podstawowego? etapu podstawowego? Realizator etapu podstawowego NFZ Kierowanie kobiet z nieprawidłowym wynikiem wymazu cytologicznego do realizatora etapu pogłębionego Możliwość obsługi formularza danych kobiety uczestniczącej w programie on line w oparciu o bazę danych NFZ

28 Koordynacja realizacji programu profilaktyki Praca na rzecz podwyższenia zgłaszalności kobiet Praca na rzecz podnoszenia świadomości społecznej w profilaktyce Ocena efektów skriningu Modyfikacja programu Badania populacji będącej celem programu WOK MZ ANKIETA!

29 1. Pytania WOK Maksymalny wymiar kontraktu Praca on line 2. Pierwsze zadania - rok 2006 Ankieta Broszura informacyjna Plakaty rok - praca on line formularz danych

30 2005 ETAP PODSTAWOWY 2006 ETAP DIAGNOSTYCZNY ETAP POGŁĘBIONYĘ MODYFIKACJA PROGRAMU PROGRESJA ZAPROSZEŃ KOORDYNACJA Schemat organizacyjny programu

31 Aktywny skrynning -analiza zgłaszalnościł ś - analiza najskuteczniejszych sposobów dotarcia do kobiet z informacją o programie Progresja uczestnictwa w programie ZAPROSZEŃ Większa opłacalność profilaktyki

32 Realna wiedza o programie zamknięcie systemu KOORDYNACJA Szkolenie realizatorów Prowadzenie akcji informacyjnej Kontrolowanie realizatorów programu

33 Szczegółowy plan działań WOK: koordynacja, monitorowanie i sprawowanie nadzoru nad realizacją programu profilaktyki raka szyjki macicy w danym województwie ścisła współpraca z Centralnym Ośrodkiem Koordynującym, Wojewódzkim ikrajowym Rejestrem Nowotworów współpracaznfz w zakresie realizacji programu prowadzenie i stała aktualizacja komputerowej bazy danych WOK, która jest częścią ś składową centralnej bazy danych o programie i przekazywanie jej do COK prowadzenie działań na rzecz wysokiej zgłaszalności kobiet do programu profilaktyki raka szyjki macicy oraz konieczności okresowej kontroli cytologicznej

34 Szczegółowy plan działań WOK cd. : monitorowanie kobiet z nieprawidłowym wynikiem wymazu cytologicznego organizowanie i i prowadzenie szkoleń ń dla realizatorów programów profilaktycznych kontrola przebiegu skriningu oraz jakości badań diagnostycznych y wraz z opracowaniem rocznego sprawozdania z realizacji programu na terenie województwa i wnioskowaniem o jego modyfikację do COK w uzasadnionych przypadkach konsultacje merytoryczne dla realizatorów programu współpraca zsamorządem lokalnym i władzami administracyjnymi w celu upowszechnienia wiedzy na temat czynników ryzyka rozwoju raka szyjki

35 ZWIĘKSZONA OPŁACALNOŚĆ SKRiNINGU INDYWIDUALNE ZAPROSZENIE DO UCZESTNICTWA W PROGRAMIE ZWIĘKSZONY UDZIAŁ KOBIET Z GRUPY RYZYKA, KTÓRE NIE MIAŁY WYMAZU CYTOLOGICZNEGO PRZEZ 3 LATA SPRAWDZANIE ON LINE AKTUALNEGO WYNIKU WYMAZU CYTOLOGICZNEGO ELIMINACJA KOBIET BADANYCH CYTOLOGICZNIE WTRAKCIE OSTATNICH 3 LAT

36 Współpraca z regionalnym przedstawicielem NFZ Przedstawiciel regionalnego NFZ do spraw profilaktyki Koordynacja działań podejmowanych przez NFZ i WOK zmierzających do podwyższenia aktywnego uczestnictwa kobiet w programie profilaktyki. Analiza dotychczasowych efektów programu na terenie województwa z szacowaniem dotychczas zaangażowanych sił i środków jak również perspektywiczny rozwój działań na rzecz zwiększenia skali realizacji programu (patrz pkt. dotyczący oszacowania maksymalnego limitu realizacji etapu podstawowego, diagnostycznego i pogłębionego) Omówienie planowanego udziału przedstawiciela WOK w organizowaniu konkursów na realizację etapu podstawowego, diagnostycznego i pogłębionego na rok 2007.

37 Współpraca między WOK, a NFZ powinna dać podstawy do półrocznej analizy realizacji programu na terenie podległego ł województwa z podziałem ł na powiaty i z uwzględnieniem: zgłaszalności kobiet charakterystyki realizacji etapu podstawowego charakterystyki realizacji etapu diagnostycznego pogłębionego (w wymiarze województwa) analizy najbardziej skutecznych sposobów aktywizacji kobiet do udziału w programie postulowanych tl zmian w realizacji programu w okresie następnych 6-ciu miesięcy oceny przebiegu i kształtu, skali kontraktowania usług medycznych etapu podstawowego wraz z analizą ihjkś ich jakości z podziałem na poszczególne etapy. i

38 Baza danych o programie Dobrowolne wypełnianie ankiety przez kobiety uczestniczące w programie Analiza efektywności programu w oparciu o dane NFZ Materiały dla WOK-u wzór ankiety program komputerowy analizujący dane socjologiczne program komputerowy kompatybilny z bazą danych NFZ analizujący efektywność programu z podziałem na powiaty (kod pocztowy)

39 Analiza populacji kobiet zgłaszających się do programu (dobrowolne badania ankietowe) 1. liczba kobiet zgłaszających się do programu w wyniku indywidualnego zaproszenia 2. zgłaszalność kobiet danego województwa z podziałem na powiaty 3. dostępność badań profilaktycznych 4. inne źródła wiedzy o programie 5. wiedza o profilaktyce raka szyjki macicy 6. wiedza o czynnikach ryzyka 7. częstość wykonywania badań cytologicznych Analiza efektywności programu (baza danych NFZ) 1. udział kobiet w programie w stosunku do populacji docelowej 2. odsetek wyników nieprawidłowych 3. analiza wyników nieprawidłowych 4. weryfikacja nieprawidłowych wyników cytologicznych 5. grupa ryzyka kobiet, które powinny być badane częściej niż co 3 lata 6. jakość cytodiagnostyki 7. efektywność etapu pogłębionego

40 Prowadzenie działań na rzecz wysokiej zgłaszalności kobiet 50% DZIAŁANIA INFORMACYJNO MEDIALNE 50% MATERIAŁY INFORMACYJNE BUDŻET REGIONALIZACJA

41 Współpraca z samorządem lokalnym 1. organizowanie spotkań z delegatami samorządów lokalnych, władzami administracyjnymi oraz przedstawicielami lokalnych mediów organizowanie spotkań iwspółpracę z zakładami pracy celem wdrożenia lokalnych rozwiązań organizowania okresowych badań profilaktycznych dla kobiet zatrudnionych, które spełniają kryteria włączenia do programu organizowanie spotkań z przedstawicielami organizacji społecznych, humanitarnych, wyznaniowych i innych celem popularyzacji założeń programu współpraca z opieką społeczną celem zawarcia lokalnego paktu socialnego, g, którego jednym z elementów będzie ę udział świadczeniobiorców w programie profilaktyki raka szyjki macicy

42 Współpraca z samorządem lokalnym 2. poszukiwanie honorowego patronatu medialnego pełnienie ł i dyżurów ż informacyjnych w WOK opracowanie witryny internetowej WOK mającej za zadanie: informować o możliwości wykonania badania cytologicznego i zachęcać do tego badania przedstawiać listę realizatorów profilaktyki w danym województwie udostępnić adres mailowy yp pod, którym można przesyłać zapytania i zgłaszać uwagi oraz informacje o nieprawidłowościach działania programu profilaktycznego