PIERWSZA POMOC W ENDODONCJI

Transkrypt

1 DR N. MED ADRIANNA ADAMEK-MROZOWSKA PIERWSZA POMOC W ENDODONCJI PROCEDURY POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POWIKŁAŃ, ZAOSTRZEŃ I URAZÓW

2 PROBLEMATYKA Endodoncja Torabinejad, Walton STANY NAGŁE - PODZIAŁ występujące przed leczeniem - pacjent zgłasza się z początkowymi objawami ostre zapalenie miazgi ostre /przewlekłe zaostrzone zapalenie tkanek okołowierzchołkowych urazy występujące w czasie i po leczeniu - nagłe incydenty w trakcie/po przeprowadzeniu co najmniej jednej wizyty endodontycznej

3 PRZYCZYNY ZAOSTRZEŃ W TRAKCIE LECZENIA CZY MOŻNA ICH UNIKNĄĆ? ZAOSTRZENIA - JATROGENNE nieszczelne wypełnienia próchnica wtórna / atypowa przepchnięcie mas zgorzelinowych poza wierzchołek niezastosowanie techniki crown-down w przypadkach kanałów zainfekowanych masywne przepchnięcie wodorotlenku wapnia reakcje alergiczne na opatrunki wewnątrzkanałowe / środki płuczące? nierozpoznane pułapki anatomiczne

4 PROTOKÓŁ PŁUKANIA 1. NaOCl 5% * 2. EDTA 3. NaOCl PUI 3 x 20s 1 min. z aktyw./3min przymiarka ćwieka PODEJRZENIE REINFEKCJI 4. EDTA * 5. Woda destylowana * 6. 2% CHX 2 minuty * sączki=suszenie

5 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE CHEMICZNE OPARZENIA TKANEK MIĘKKICH: a. oparzenie skóry, gałki ocznej b. podrażnienie, nadżerka lub owrzodzenie błony śluzowej spowodowane brakiem szczelności koferdamu c. martwica tkanek spowodowana omyłkowym podaniem roztworu NaOCl zamiast środka znieczulającego miejscowo

6 TEXT PO DOSTANIU SIĘ PODCHLORYNU DO OCZU: źródło: obfite płukanie 0,9% NaCl płukanie NaCl, woda z kwasem cytrynowym, ponownie NaCl Solcoseryl okul. Floxal 3mg/ml + Corneagel 50mg/g (5%) razem 3* dziennie, zwłaszcza na noc obserwowacja konsultacja okulistyczna rogówka!

7 NARŻERKI RP. Nystatyni 500,000 j.m Neomycini Anestheaini aa 0,5 Hydrocortisoni 0,025 Glicerini 20,0 MDS. Do pedzlowania jamy ustnej

8 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE POWIKŁANIA ZWIĄZANE Z PRZEPCHNIĘCIEM PODCHLORYNU a. słabe ból zęba na nagryzanie i opukiwanie b. umiarkowane silny, przedłużający się ból samoistny, bolesność uciskowa wyrostka zębodołowego, obrzęk tkanek miękkich, krew z kanału ILOŚĆ I STĘŻENIE PŁYNU / RODZAJ ZĘBA I JEGO MORFOLOGIA 3 GRUPY:

9 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE POWIKŁANIA ZWIĄZANE Z PRZEPCHNIĘCIEM PODCHLORYNU c. znaczne - dostanie się podchlorynu do otaczających tkanek ból, obrzęk, podskórne wylewy krwawe, wybroczyny podśluzówkowe szczękościsk parestezje nadżerki, owrzodzenia, martwica wysięk, krwawienie z nosa chemiczne zapalenie bł.śluz.nosa UWAGA: WTÓRNE ZAKAŻENIA, POWIKŁANIA ROPNE

10 TEXT PO NIEWIELKIM PRZEPCHNIĘCIU PODCHLORYNU PODCZAS LECZENIA KANAŁOWEGO: źródło: lek przeciwbólowy np. ibuprofen 200 mg kanał obficie przepłukać solą fizjologiczną!!! założyć opatrunek (prep. antybiotykowo- steroidowy) odroczyć ostateczne wypełnienie kanału.

11 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE źródło: PO UMIARKOWANYM PRZEPCHNIĘCIU PODCHLORYNU zimny okład (tylko w dniu przepchnięcia) lek przeciwbólowy ibuprofen paracetamol, codeine phosphate, caffeine np. Solpadeine antybiotyk klindamycyna np. Clindamycin-MIP 600mg, co 12h 1 tabl. amoksycilina np. Duomox, tabl. 500 mg, co 8 godzin 1 tabl. żel z heparyną np. Lioton 1000

12 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE źródło: PO ZNACZNYM PRZEPCHNIĘCIU PODCHLORYNU PODCZAS LECZENIA KANAŁOWEGO: zimny okład lek przeciwbólowy ibuprofen np. Ibuprom 200 mg, Anapran 2x dziennie antybiotyk klindamycyna np. Clindamycin-MIP 600mg 1 tabl. co 8/12h cefalexyna np. Keflex kaps. 500 mg 2x dziennie (1/2 h przed posiłkiem z dużą ilością płynu) p- obrzękowo Aescin tabl. steryd np. prednisone Encorton tabl. 20mg, 1 tabl. dz. do ustąpienia obrzęku, nie stosować dłużej niż 7 dni żel z heparyną np. Lioton 1000 środki uspokajające, laser biostymulacyjny

13 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE PARESTEZJE: Neurolipon-MIP (kwas alfa-liponowy) Neurotop retard ( Carbamazepinum ) a dni 1/2 tabl. wieczorem później 1 tabl. wieczorem Nivalin 5 mg/ml injekcje i.m. co 2-gi dzień, injekcji Vit. B1 forte 2x1 tabl. Vit. PP forte 2x1 tabl Vit. B12 Cocarboxylasum (B1) 550 mg 3*dz. domięśniowo lub dożylnie Metypred (Metyloprednizolon) 16 mg. 10 dni 1x1 rano po śniadaniu, póżniej 1x1 co 2-gi dzień

14 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE źródło: PODEJRZENIE PRZEPCHNIĘCIA PODCHLORYNU DO ZATOKI : leki sympatykomimetyczne pseudoefedryna np. Sudafed tabl. 60mg, 3 razy dziennie NLPZ Anapran tabl.550 mg2x dziennie (p-obrzękowo, p-zapalnie) ibuprofen z pseudoefedryną np. Ibuprom Zatoki spray do nosa Neosynerphine 0,25 Kato-nasal spray 20 ml aerosol do nosa, nie częściej niż co 6 godzin, nie dłużej niż 3 dni (mepyramina, fenylefryna) UWAGA: NASTĘPOWE CHEMICZNE ZAPALENIE BŁONY ŚLUZOWEJ ZATOKI MOŻE WYMAGAĆ INTERWENCJI CHIRURGICZNEJ!!!

15 POWIKŁANIA PO PODCHLORYNIE PODEJRZENIE PRZEPCHNIĘCIE PODCHLORYNU DO ZATOKI WG LARYNGOLOGA: wapno musujące 3x dziennie Cirrus na noc spray: Afrin (bez recepty) Xylożel 4 x dziennie po 2 dawki klindamycyna np. Clindamycin-MIP 600mg 1 tabl. co 12h

16 PRZEPCHNIĘCIE PODCHLORYNU ZĄB diagnostyka obfite przepłukanie solą fizjologiczną!!! odroczenie wypełnienia kanałów pasta antybiotykowo-steriodowa poinformowanie pacjenta leczenie objawowe ew. skierowanie do laryngologa ostateczne wypełnienie kanałów kontrola

17 Pulpopatie nieodwracalne na tle zapalenia miazgi (pulpitis) Próchnicowe obnażenie miazgi ZĘBY DOJRZAŁE = EKSTYRPACJA PRZYŻYCIOWA

18 ZNIECZULENIE DOMIAZGOWE - TECHNIKA wady: konieczność osobnego znieczulania kanałów krótszy czas działania : minut bolesność w I fazie

19 postępowanie: AMPUTACJA MIAZGI W ZĘBIE TRZONOWYM (Z BRAKU CZASU) znieczulenie izolacja pola zabiegowego trepanacja, opracowanie komory amputacja miazgi komorowej tamowanie krwawienia przykrycie kikutów miazgi preparatem antybiotyko-kortykosteroidowym (Dexadent) założenie jałowych kulek waty na ujścia kanałowe założenie opatrunku

20 AMPUTACJA MIAZGI W ZĘBIE TRZONOWYM ewentualne tamowanie krwawienia preparat antybiotykowo-steroidowy opatrunek uciskowy ekstyrpacja na kolejnej wizycie

21 PIERWSZA POMOC ENDODONTYCZNA stałe zęby dojrzałe ekstyrpacja przyżyciowa PRÓCHNICOWE OBNAŻENIE MIAZGI stałe zęby niedojrzałe wielokanałowe amputacja całkowita miazgi jednokanałowe amputacja miazgi (częściowa, całkowita lub głęboka) z założeniem nietwardniejącego Ca(OH) 2 lub MTA / mat. bioaktywny Barrieski-Nusair KM et al.a Prospective Clinical Study of Mineral Trioxide Aggregate for Partial Pulpotomy in Cariously Exposed Permanent Teeth J Endod. 2006, 32, (8),

22 ZĘBY NIEDOJRZAŁE APEKSOGENEZA amputacja miazgi zęba z niezakończonym rozwojem wierzchołka wskazania: pulpopatie odwracalne z obnażeniem miazgi w zębach z niezakończonym rozwojem korzeni warunek konieczny: zdrowa bądź będąca w stanie zapalenia odwracalnego miazga korzeniowa postępowanie odroczone: leczenie kanałowe po zakończonym procesie formowania wierzchołków korzeni

23 ZĘBY NIEDOJRZAŁE APEKSOGENEZA amputacja miazgi zęba z niezakończonym rozwojem wierzchołka postępowanie natychmiastowe: znieczulenie izolacja pola zabiegowego (koferdam) zdjęcie sklepienia komory usunięcie miazgi komorowej zatamowanie krwawienia (adrenalina, 5,25% podchloryn sodu), przemycie kikutów fizjologicznym roztworem soli przykrycie kikutów miazgi opatrunkiem biologicznym Ca(OH) 2 nietwardniejący + Ca(OH) 2 twardniejący lub MTA/mat.bioaktywny ostateczne wypełnienie ubytku

24 ZĘBY NIEDOJRZAŁE APEKSOGENEZA amputacja rogu miazgi (wg Cveka) postępowanie: znieczulenie izolacja pola zabiegowego (koferdam) ścięcie rogu miazgi sterylnym wiertłem na turbinę (chłodzenie solą fizjologiczną) przemycie fizjologicznym roztworem soli założenie opatrunku biologicznego Ca(OH) 2 nietwardniejący + Ca(OH) 2 twardniejący lub MTA/mat. bioaktywny podkład + wypełnienie

25 ZĘBY NIEDOJRZAŁE PULPOPATIE NIEODWRACALNE NA TLE ZAPALENIA MIAZGI stałe zęby niedojrzałe apeksyfikacja założenie nietwardniejącego Ca (OH) 2 na długość roboczą założenie MTA w części wierzchołkowej + wypełnienie kanału jak w leczeniu endo rewaskularyzacja założenie MTA na skrzep krwi w kanale na wysokości połączenie szkliwno-cementowego po chemicznym opracowaniu kanału

26 PULPOPATIE NIEODWRACALNE NA TLE ZAPALENIA MIAZGI wykonanie dewitalizacji w zębach stałych niedojrzałych jest błędem w sztuce Barańska-Gachowska Endodoncja wieku rozwojowego

27 ZĘBY NIEDOJRZAŁE APEKSYFIKACJA długotrwałe leczenie Ca(OH) 2 osłabia strukturę korzenia i sprzyja złamaniu zęba korzystniejsze jest skrócenie czasu leczenia poprzez zastosowanie MTA w wierzchołkowej części korzenia. Andreasen JO, Farik B, Munksgaard EC. Long-term calcium hydroxide as a root canal dressing may increase the risk of root fracture. Dent Traumatol 2002;18: Hachmeister DR, Schindler WG, Walker WA III, Thomas DD. The sealing ability and retention characteristics of mineral trioxide aggregate in a model of apexification. J Endodon 2002;28: Witherspoon DE, Ham K. One-visit apexification: technique for inducingroot-end barrier formation in apical closures. Pract Proced Aesthet Dent 2001;13:455 60; quiz 462. Shabahang S, Torabinejad M. Treatment of teeth with open apices using mineral trioxide aggregate. Pract Periodontics Aesthet Dent 2000;12:

28 ZĘBY NIEDOJRZAŁE WARUNKI NIEZBĘDNE DO POWODZENIA REWASKULARYZACJI zdezynfekowanie systemu kanałowego umieszczenie szkieletu (skrzepu krwi) w kanale do powstania tkanki miazgopodobnej(?)* szczelne zamknięcie dostępu do kanału *kościopodobnej?

29 ZĘBY NIEDOJRZAŁE REWASKULARYZACJA 1. Trepanacja jamy zęba, poszerzenie ułatwiające 2. Usunięcie martwej (zgorzelinowej) miazgi 3. Chemiczne opracowanie kanału płukanie roztworem NaOCL 5,25% założenie wkładki antyseptycznej z mieszaniny metronidazolu, ciprofloxacyny i minocykliny (po 20mg/ml na 2 tygodnie) maść z macrogolem i glikolem propylenowym wypłukanie kanału NaOCL 5,25% 4. Skrwawienie okolicy okołowierzchołkowej przez światło kanału do momentu wypełnienia się kanału krwią do wysokości szyjki zęba 5. Odczekanie ok. 15 min. do momentu zorganizowania się skrzepu 6. Założenie Pro Root MTA na skrzep oraz opatrunku czasowego na 1 dobę 7. Wypełnienie ubytku materiałem złożonym 8. Kontrola rtg Banchs F, Trope M. Revascularization of immature permanent teeth with apical periodontitis: new treatment protocol? J Endod 2004;30:

30 oddziaływanie urazu na miazgę

31 REPOZYCJA - TECHNIKA Znieczulenie pacjenta Lekarz - pozycja na godzinie 11 (za ramionami pacjenta) Głowa pacjenta pod lewą ręką Kciuk na wyrostku w rzucie wierzchołka Palec wskazujący prawej ręki pod koroną zęba Lewym kciukiem pchaj ściągając odłam ku dołowi Prawą ręką prowadź koronę ku górze Usłyszysz i poczujesz Ponowne RTG (sprawdź pozycję) Szynowanie Korekta zwarcia delikatnie

32 WAŹNE Uczulić pacjenta na prawidłowe utrzymanie higieny! Zalecana miękka szczoteczka płukanie preparatem Chlorheksydyny dieta papkowata! przez 7 dni

33 Kontrola żywotności przez 12 miesięcy Kontrola : 1 tydzień, 3 tygodnie, 2 miesiące, 6 miesięcy, 12 miesięcy potem co rok European Society of Endodontology (2001) Undergraduate curriculum guidelines for endodontology. International Endodontic Journal 34, International Association of Dental Traumatology (2005) Treatment guidelines.

34 URAZY PRZEJŚCIOWE ZMIANY W PRZYZĘBIU przejściowe zmiany okołowierzchołkowe 2 12 miesięcy od urazu przejściowe zmiany w przyzębiu brzeżnym do 1 miesiąca od urazu resorpcja związana z naprawą ok. 3-4 tygodnie od urazu

35 URAZY WSKAZANIA DO LECZENIA ENDODONTYCZNEGO objawy obumarcia miazgi postępujące rozchwianie brak oznak gojenia (przyzębie i tkanki twarde) boczna resorpcja korzenia utrata lamina dura zatrzymany rozwój korzenia planowane leczenie protetyczne potrzeby pacjenta i kooperacja pacjenta 2 lub więcej objawów = ekstyrpacja

36 URAZY OBJAWY OBUMARCIA MIAZGI przebarwienie korony (szara, niebieska, czerwona) brak reakcji na testy żywotności utrzymująca się wrażliwość na opukiwanie przepuszczalność dla promieniowania w rejonie wierzchołka

37 URAZY SZYNOWANIE STABILIZUJĄCE - CZAS złamanie korzenia złamanie wyrostka 4 tygodnie 4miesiące 4 tygodnie zębodołowego podwichnięcie zwichnięcie boczne zwichnięcie z ekstruzją intruzja replantacja 2 tygodnie 3-4 tygodnie ( i dłużej) 2-3 tygodnie 4-8 tygodnie 2 tygodnie (przesuszenie powyżej 60 min. 4 tygodnie)