Wybory 4 czerwca 1989 r.

Transkrypt

1 W SAMO POŁUDNIE Wybory 4 czerwca 1989 r. (scenariusz lekcji) Zajęcia przeznaczone są dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, realizacja zajęć w ciągu 2 godzin lekcyjnych (90 minut).

2 Spis treści Scenariusz lekcji...3 Materiał nr Materiał nr Materiał nr Materiał nr Materiał nr 4a...10 Materiał nr Materiał nr 5a...12 Materiał nr Materiał nr 6a...14 Materiał nr Materiał nr 7a...16 Materiał nr Materiał nr Materiał nr Materiał nr Materiał nr Prezentacja część Prezentacja część Prezentacja część Prezentacja część Prezentacja część

3 scenariusz lekcji Cele: Po zakończeniu lekcji uczeń powinien: XX wyjaśnić, co to są wolne wybory, XX porównać wybory odbywające się w okresie PRL przed 1989 r. z wyborami 4 czerwca 1989 r., XX ocenić, na ile wybory 4 czerwca 1989 r. spełniały warunki wolnych wyborów w demokratycznym państwie, XX ocenić rolę przełomu 1989 r. w najnowszej historii Polski, XX wymienić czołowe postacie życia politycznego w 1989 r. (zarówno ze strony komunistycznego aparatu władzy, jak i opozycji antykomunistycznej). Metody i formy pracy: XX XX XX praca z tekstem źródłowym i źródłem ikonograficznym, praca w grupach, elementy rozmowy nauczającej. Środki dydaktyczne: XX XX XX XX XX wykresy ilustrujące: frekwencję wyborczą i przykładowe wyniki wyborów parlamentarnych w PRL (materiał nr 1, 2 i 3), frekwencję wyborczą i wyniki wyborów 4 czerwca 1989 r. (materiał nr 7 i 7a), frekwencję wyborczą i przykładowe wyniki wyborów parlamentarnych z lat (materiał nr 4, 4a, 5, 5a, 6 i 6a), krótki tekst opisujący genezę i sposób przeprowadzenia wyborów 1989 r. (materiał nr 12), prezentacja multimedialna poświęcona wyborom 1989 r., krótkie biogramy drużyny Wałęsy i kandydatów na posłów i senatorów ze strony PZPR (materiał nr 8 i 9), komunikaty Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) z 8 czerwca 1989 r. (materiał nr 10 i 11). 3

4 Przebieg zajęć: XX W ramach przygotowania się do lekcji uczniowie mogą przeprowadzić krótką ankietę wśród rodziców/znajomych, pytając ich, jak zapamiętali 4 czerwca 1989 r. Wyniki ankiety można przedstawić w przedostatnim punkcie lekcji. XX Zapytaj uczniów, jakie wybory można nazwać wolnymi wyborami? Propozycje odpowiedzi zapisuj na tablicy. Poproś o skonkretyzowanie odpowiedzi typu demokratyczne tzn. jakie? Na tablicy powinny się znaleźć 4 przymiotniki określające wolne wybory powszechne, równe, tajne, bezpośrednie. XX Podziel uczniów na 4 6 grup. Grupom rozdaj wykresy ilustrujące wyniki wyborów w PRL i wyniki wyborów z lat III RP (materiał nr 1, 2, 3, 4, 4a, 5, 5a, 6 i 6a). Poproś o pogrupowanie wykresów na 2 zestawy i wyjaśnienie kryterium podziału. XX Reprezentanci grup krótko przedstawiają propozycje podziału i kryteria, jakimi się kierowali. Dalsza praca zależy od tego, czy przynajmniej jednej z grup udało się podzielić wykresy prawidłowo, tzn. pogrupować na te przed i po 1989 r. (kryterium przed partie, prawie identyczne wyniki z miażdżącą przewagą PZPR, brak Senatu, frekwencja wyborcza). Jeśli nie, musisz zaproponować taki podział i wyjaśnić, dlaczego. XX Poproś grupy o zastanowienie się, na co wskazują różnice w wynikach wyborów przed i po 1989 r. Uporządkuj wypowiedzi, wyjaśniając krótko, na czym polegały wybory w PRL. Zaznacz, iż nawet kandydaci określani jako bezpartyjni, w rzeczywistości byli wskazywani przez PZPR. XX Poproś uczniów o przeczytanie krótkiego tekstu o genezie i sposobie przeprowadzenia wyborów 1989 r. (materiał nr 12). Zwróć uwagę, że w 1989 r. wybierano według reguł wolnych wyborów tylko 35 proc. Sejmu, a w pełni wolne były jedynie wybory do Senatu. Wypowiedz zilustruj pierwszą częścią prezentacji multimedialnej Wybory 4 czerwca 1989 r.. Poinformuj, że część środowisk opozycyjnych (np. Solidarność Walcząca) nie uznała kompromisu zawartego przy Okrągłym Stole (slajd 5 z części 1). Poproś uczniów o zastanowienie się, jakie kroki powinna podjąć opozycja, aby uzyskać maksimum miejsc z przydzielonej jej puli sejmowej. Odpowiedzi zapisuj na tablicy. XX Pokaż drugą część prezentacji Wybory 4 czerwca 1989 r. ilustrującą przygotowania do wyborów. Poproś o prognozę, ile miejsc weźmie opozycja, a ile strona partyjna przy takich działaniach? 4

5 MATERIAŁY 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 16

17 Materiał nr 8 SENAT WŁADYSŁAW FINDEISEN Kandydata rekomenduje Komitet Obywatelski Solidarność. Ma 63 lata, jest profesorem Politechniki Warszawskiej, przewodniczy Prymasowskiej Radzie Społecznej. ANNA RADZIWIŁŁ Kandydatkę rekomenduje Komitet Obywatelski Solidarność. Ma 50 lat, jest doktorem nauk humanistycznych, historykiem, pedagogiem, wieloletnim nauczycielem warszawskich liceów. W okresie stanu wojennego działała w Prymasowskim Komitecie Pomocy Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom. WITOLD TRZECIAKOWSKI Kandydata rekomenduje Komitet Obywatelski Solidarność. Ma 63 lata, jest profesorem, ekonomistą, pracownikiem Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, działa w Prymasowskiej Radzie Społecznej. STANISŁAW KWIATKOWSKI Kandydata rekomenduje Stowarzyszenie Dziennikarzy PRL. Ma 50 lat, jest profesorem i publicystą, dyrektorem Centrum Badań Opinii Społecznej. Należy do PZPR. TADEUSZ SZNUK 46 lat, dziennikarz i lektor Polskiego Radia, inżynier elektronik, pilot samolotowy i śmigłowcowy, bezpartyjny. LONGIN PASTUSIAK 54 lata, profesor, amerykanista, pracownik Polskiego Instytutu Studiów Międzynarodowych. Należy do PZPR. 17

18 Materiał nr 9 Z komunikatu Rady Państwa w sprawie utworzenia okręgów wyborczych do Sejmu: Województwo stołeczne warszawskie: Dzielnica Warszawa Śródmieście: Liczba mandatów 2, Numery mandatów 1, 2 Przeznaczenie mandatów: PZPR 1, Bezpartyjni 1 Mandat nr 1 PZPR ANDRZEJ WOJCIECH BRATKOWSKI 53 lata, inżynier budownictwa lądowego, pracownik Centralnego Ośrodka Badawczo-Projektowego Budownictwa Przemysłowego Bistyp, zamieszkały Warszawa Śródmieście. MACIEJ DUBOIS 56 lat, adwokat, zespól adwokacki nr 25 w Warszawie, zamieszkały Warszawa Wola, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. MACIEJ TADEUSZ PACUŁA 39 lat, dziennikarz, Ośrodek Dziennikarstwa Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL, zamieszkały Warszawa Śródmieście. GRZEGORZ TUDEREK 50 lat, inżynier budownictwa CHZB Budimex, zamieszkały Warszawa Ochota. Mandat nr 2 bezpartyjni ANDRZEJ ŁAPICKI 65 lat, aktor, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna w Warszawie, zamieszkały Warszawa Mokotów, Komitet Obywatelski Solidarność. JAN JERZY MAJDECKI 69 lat, dziennikarz, wydawnictwo Odpowiedzialność i Czyn, zamieszkały Warszawa Śródmieście, katolik JERZY URBAN 55 lat, dziennikarz, Komitet do spraw Radia i Telewizji, zamieszkały Warszawa Mokotów 18

19 Materiał nr 10 19

20 Materiał nr 11 20

21 Materiał nr 12 [ ] Morale społeczeństwa mocno podbudowały kolejne pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (1983 i 1987 r.). We wrześniu 1986 r. Lech Wałęsa powołał pierwszą od czasu wprowadzenia stanu wojennego jawną, choć nielegalną, strukturę Solidarności (Tymczasową Radę NSZZ Solidarność ). W 1988 r. pogarszająca się sytuacja gospodarcza i wzrost cen doprowadziły do wybuchu fali strajków (kwiecień maj, sierpień wrzesień). W rezultacie władze ogłosiły gotowość do rozmów z opozycją. Obrady tzw. okrągłego stołu rozpoczęto 6 lutego 1989 r. Podpisane po dwóch miesiącach porozumienie przewidywało: legalizację Solidarności, Solidarności Rolników Indywidualnych i NZS; utworzenie dwuizbowego parlamentu (Sejm i Senat) oraz urzędu prezydenta (wybieranego, tak jak w II Rzeczypospolitej, przez Zgromadzenie Narodowe). W pełni wolne i demokratyczne wybory miały jednak odbyć się tylko do Senatu. Natomiast w wyborach do Sejmu wolne wybory miały objąć jedynie 35 procent mandatów, reszta była zarezerwowana dla PZPR i jej sojuszników (ZSL, SD i innych organizacji). W ten sposób strona rządowa miała zachować przewagę w parlamencie, a co za tym idzie faktyczną przewagę w państwie. Wybory, przeprowadzone 4 czerwca 1989 r., okazały się zwycięstwem opozycji, która zdobyła całą dostępną dla niej pulę miejsc w Sejmie (35 procent) i 99 procent w Senacie. [ ] J. Kochanowski, P. Matusik, Człowiek i historia, część 4, Czasy nowe i najnowsze (XIX i XX wiek), Warszawa 2004, s

22 PREZENTACJE 22

23 Wybory 4 czerwca

24 Okrągły stół - ustalenia 24

25 Ustalenia - Sejm 25

26 Ustalenia - Senat 26

27 Przeciwnicy kompromisu 27

28 Komitet Obywatelski Solidarność 28

29 Pierwszy niekomunistyczny dziennik od 40 lat 29

30 Kampania wyborcza S 30

31 31

32 Kampania wyborcza S 32

33 33

34 Głosowanie 34

35 Jak głosowano na Solidarność? 35

36 Wyniki - Sejm 36

37 Wyniki - Senat 37

38 Wolta sojuszników PZPR 38

39 Rząd Tadeusza Mazowieckiego 39

40 Symboliczny kres Proszę Państwa, 4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm (Joanna Szczepkowska) 40

41 Symboliczny kres 41