Przygotowanie lokalnej społeczności do pozytywnego odbioru inwestycji w gospodarce odpadami komunalnymi

Transkrypt

1 Przygotowanie lokalnej społeczności do pozytywnego odbioru inwestycji w gospodarce odpadami komunalnymi mgr inż. Wanda Jarosz Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

2 Spalanie odpadów komunalnych w paleniskach domowych Spalanie odpadów komunalnych w paleniskach domowych, stanowi oprócz zagrożenia dla środowiska, również zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi Ilość odpadów spalanych w paleniskach domowych nadal rośnie

3 Spalanie odpadów komunalnych w paleniskach domowych W Krakowie stężenie dioksyn i furanów w zimie przekracza 9 pg-teq/m 3. W innych miastach europejskich stężenia te z reguły nie przekraczają poziomu 0,3 pg-teq/m 3 i są ponad 27-krotnie niższe, zbliżone do emisji występującej w Krakowie w okresie letnim Stężenia dioksyn i furanów w sadzy pobranej z kominów pieców domowych w Krakowie wynosiły od 280 do 3500 ng-teq/kg Źródło: OTZO 3R, Kraków, 2001.

4 Emisja zanieczyszczeń z palenisk domowych* Próba spalania PYŁY WWA [mg / m N 3 ]13% O 2 PCDD/F [ng / m N 3 ]13% O 2 Drewno opałowe 55,0 1,20 0,005 Drewno opałowe + papier (gazety, czasopisma kolorowe, karton, 36%-41%) 76,0 4,39 0,177 Drewno opałowe + drewno odpadowe (impregnowane podkłady kolejowe 50%) 406,0 82,77 0,588 Drewno odpadowe (lakierowane ramy okienne) 158,0 8,79 2,906 Drewno opałowe + tworzywa miękkie PE, PP, PS, ~3% 142,0 13,04 0,005 Drewno opałowe + tworzywa twarde PCV, 3%-5% 321,0 26,73 6,337 * Spalanie w nowoczesnym piecu kaflowym z regulowanym doprowadzeniem powietrza i komorą dodatkowego spalania Źródło: T. Nussbaumer, 2004.

5 Zawartość PCDD/PCDF w sadzy z palenisk domowych Popioły spod rusztu instalacji TPO Pyły kotłowe z instalacji TPO Próba spalania Drewno opałowe + papier do rozpałki Odpady drewna + odpady drewna lakierowanego + tworzywa sztuczne + karton Drewno surowe + odpady drewna + drewno lakierowane + tetrapak + tworzywa sztuczne Drewno surowe + odpady drewna lakierowanego + makulatura kolorowa (duże ilości) Drewno opałowe + tworzywa twarde PCV, 3%-5% Pyły z oczyszczania spalin (elektrofiltr, filtr tkaninowy) z instalacji TPO PCDD/PCDF [ng TEQ/ kg sadzy] 360,0-1, , ,337 0,001-0,01 0,02-0,5 0,2-10,0 Źródło: IPPC, 2004.

6 Świadomość występowania w najbliższym otoczeniu zagrożeń środowiskowych Miasto 69,0% 24,6% 6,4% Wieś 58,0% 34,7% 7,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tak Nie Trudno powiedzieć Źródło: Jarosz i in, 2005.

7 Świadomość występowania w najbliższym otoczeniu zagrożeń środowiskowych Trudno powiedzieć 6,8% Nie 28,4% Tak 64,8% Źródło: Jarosz i in, 2005.

8 Postrzeganie zagrożenia przez społeczeństwo (1)

9 Postrzeganie zagrożenia przez społeczeństwo (2) Społeczeństwo jest wyczulone na obecność w środowisku obiektów gospodarki odpadami - składowisk odpadów, obiektów termicznego przekształcania odpadów Obawia się ewentualnych niekorzystnych oddziaływań, zwłaszcza emisji zanieczyszczeń chemicznymi Obawy i nasilający się opór społeczny utrudniają realizację takich inwestycji

10 Postrzeganie zagrożenia przez społeczeństwo (3) Postrzeganie ZTPO jako jednostek emitujących do środowiska szkodliwe zanieczyszczenia i nie gwarantujących bezpieczeństwa ekologicznego Brak akceptacji społecznej dla konkretnych lokalizacji ZTPO jest powszechnie odczytywany jako potwierdzenie szkodliwości tych obiektów

11 Brak akceptacji ZTPO przez społeczeństwo NIMBY - Nie w moim najbliższym otoczeniu NIMEY - Nie w moim okręgu wyborczym

12 ZTPO - trudne inwestycje gospodarki odpadami ŚRODOWISKO WPŁYW NA ŚRODOWISKO OTOCZENIE RYNKOWE USŁUGI, PRODUKTY OTOCZENIE SPOŁECZNE ODBIÓR SPOŁECZNY Nordforbraending, Dania

13 Społeczny aspekt zrównoważonego rozwoju w gospodarce odpadami SPOŁECZNE AKCEPTOWALNOŚĆ Postrzeganie ryzyka Zapach Postrzeganie wzrokowe Wygoda Wykorzystanie przestrzeni publicznej Hałas Kompleksowość Ruch drogowy SPRAWIEDLIWOŚĆ Dystrybucja i rozmieszczenie kontenerów Nowe miejsca pracy FUNKCJA SOCJALNA Końcowe zagospodarowanie odpadów Nowe miejsca pracy Źródło: E. den Boer i inni, 2000.

14 Akceptacja społeczna trudnych inwestycji gospodarki odpadami - bariery Mieszkańcy nie mają poczucia indywidualnego udziału w decydowaniu o podejmowaniu ryzyka NOWA INWESTYCJA ZTPO Niski poziom zaufania społecznego do przepisów OŚ, możliwości ich respektowania, opinii i ekspertyz, ekspertów INWESTOR SAMORZĄD MIESZKAŃCY PROCES ORGANIZACJE POZARZĄDOWE INNE GRUPY INTERESÓW MEDIA Uwarunkowania społeczne i uzyskania akceptacji są traktowane jako całkowicie nieracjonalne i nie uzasadnione przez część osób zajmujących się doborem lokalizacji i rozwiązań technicznych UZGODNIENIE = POGODZENIE INTERESÓW Techniczne kryteria lokalizacji i funkcjonowania obiektów są dla osób nie posiadających wystarczającej wiedzy całkowicie niezrozumiałe

15 Dialog ze społeczeństwem My też potrafimy czytać, pisać i myśleć. Akceptacja społeczna inwestycji zależna jest od: zrozumienia zasad lokalizacji obiektów zrozumienia mechanizmów oddziaływania tych obiektów na otoczenie, zrozumienia mechanizmów oddziaływania tych obiektów na ludzi zrozumienia metod oceny oddziaływania obiektów poczucia udziału w podejmowaniu decyzji co do narażenia na ewentualne ryzyko

16 Dialog ze społeczeństwem Przyczyny wywołujące konflikty społeczne, związane z obiektami gospodarki odpadami: brak wiedzy o zasadach działania takich obiektów brak wiedzy o zasadach określania dopuszczalnych wartości emisji zanieczyszczeń nieznajomość procedur administracyjnych brak informacji nierzetelne informacje rozpowszechniane w środkach masowego przekazu

17 Akceptacja społeczna trudnych inwestycji gospodarki odpadami ułatwienie dialogu Udział obywateli w kolejnych etapach procesu inwestycyjnego od planowania do monitoringu uruchomionej instalacji Uwzględnienie potrzeb społeczności lokalnej NOWA INWESTYCJA ZTPO Aktywizacja inwestora w dziedzinie edukacji ekologicznej INWESTOR SAMORZĄD MIESZKAŃCY PROCES ORGANIZACJE POZARZĄDOWE INNE GRUPY INTERESÓW MEDIA Stała i systematyczna edukacja społeczeństwa Zwiększenie roli organizacji pozarządowych w procedurach konsultacyjnych UZGODNIENIE = POGODZENIE INTERESÓW Stała, systematyczna i rzetelna informacja w mediach

18 Strategia komunikacji Badania wstępne określenie stanu wyjściowego, mapa społeczna konfliktu Cele strategiczne komunikacji (priorytety informacyjne) Zmiana postaw i zachowań mieszkańców dotyczących gospodarki odpadami Uzyskanie zgody na lokalizację inwestycji Doprowadzenie do bezkonfliktowego uruchomienia instalacji Wyznaczenie grup celowych adresatów (grupy społeczne, samorząd, polityczne, organizacje społeczne, osoby prywatne itd.) Wybór form i środków przekazu (ogłoszenia w lokalnej prasie, w serwisach internetowych, czasopismach samorządowych, spotkania i debaty z władzami lokalnymi, inwestorem i ekspertami, wystawy, prelekcje)

19 Bibliografia 1. E. den Boer i inni, Planowanie zrównoważonych systemów gospodarki odpadami komunalnymi przy zastosowaniu analizy cyklu życia, VI. Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami Efektywność Gospodarowania Odpadami VI. International Waste Forum Efficiency Of Waste Management Poznań Licheń Stary, Maj/Czerwiec T. Nussbaumer, Dioxin- und PAK-Emission der privaten Abfallverbrennung: Umwelt- Materialien nr 172, Bundesamt für Umwelt, Wald und Landschaft, BUWAL. Berno, 2004, cyt. za H. Skowron Bezpieczeństwo ekologiczne spalarni odpadów komunalnych - Najlepsze Dostępne Techniki (BAT), Materiały Konferencyjne Termiczne przekształcanie odpadów - za i przeciw, Szczyrk 9-10 grudnia Trwałe zanieczyszczenia organiczne w Polsce, Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów 3R, Kraków, Jarosz W., Nowińska Z., Jarzębska B., Przewoźnik P., Brol J., - Promocja działań na rzecz środowiska i zdrowia wśród administracji rządowej, władz samorządowych, środowisk gospodarczych, środowisk naukowych, organizacji ekologicznych i konsumenckich, IETU Katowice, 2005.

20 Dziękuję za uwagę tel. (0-32) wew. 136,