Polska Zielonym Kuwejtem Europy

Transkrypt

1 Polska Zielonym Kuwejtem Europy Wnioski ogólne 1. Polska ma największe w Europie Środkowej zasoby odnawialnych nośników energii (OŹE). Do końca lat 80. Polska była samowystarczalna energetycznie, Polska moŝe i powinna dąŝyć jak najszybciej do pełnej samowystarczalności energetycznej, wykorzystując własne zasoby kopalne i odnawialne. 2. Zasoby energetyczne kopalin i źródeł odnawialnych - przekraczają nasze potrzeby. 3. Szczególny udział w bilansie energetycznym kraju winna stanowić geotermia, której potencjał wynosi 99% zasobów odnawialnych w Polsce. 4. Uchwałą Sejmu z sierpnia 2001 r. rząd RP został zobowiązany do uzyskania 7,5%. energii z zasobów odnawialnych w bilansie kraju w roku Unia Europejska zobowiązała kraje członkowskie do 22% udziału energii z OŹE w roku Przyjęty przez Sejm RP III kadencji udział OŹE w produkcji energii kraju, wynoszący 7,5%, w roku 2010 powinien być zwiększony do 15% (7,5% energii elektrycznej plus 7,5% energii cieplnej). 7. W celu pobudzenia gospodarki kraju, zmiany dotychczasowej strategii rozwoju oraz spełnienia wysokich wymagań UE w sprawie zrównowaŝonego rozwoju państw - Sejm RP winien w krótkim czasie uchwalić ustawę o "Racjonalnym wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii w Polsce". Projekt tej ustawy został juŝ częściowo rozpatrzony przez Sejm III kadencji i jest analizowany przez Sejm IV kadencji. 8. Przyjęcie nowej strategii rozwoju kraju, zmierzającego do samowystarczalności energetycznej, wykorzystującej własne zasoby nieodnawialne i odnawialne, a w szczególności energetykę geotermalną - spowoduje oŝywienie gospodarcze kraju, uruchomi nowe kierunki studiów, nowe zawody, spowoduje redukcję bezrobocia, ochroni obszary wiejskie przed wyludnianiem. 9. W celu umoŝliwienia rozwoju własnego wydobycia ropy, gazu oraz OŹE w Polsce, a szczególnie geotermii, konieczna jest renegocjacja wieloletnich umów na dostawę gazu z Rosji ("kontrakt stulecia"). Konieczna jest docelowo redukcja importu gazu z Rosji do 30% potrzeb kraju, jak stanowią dyrektywy UE dotyczące bezpieczeństwa energetycznego swoich członków. Zaoszczędzone dewizy na import gazu z Rosji naleŝy przeznaczyć na rozwój poszukiwań i wydobycia krajowych zasobów ropy, gazu i wód geotermalnych. 10. Aktualne wydobycie własne gazu rzędu 4 mld m3/rok moŝna w krótkim czasie zwiększyć o 100% (jak było to w końcu lat 70.). Geotermia moŝe pokryć pełne zapotrzebowanie kraju na gorącą wodę, co moŝe dać oszczędność gazu z importu sięgającą minimum 50% dostaw. 11. Dotychczasowe tendencje energetyczne Polski nie gwarantują konkurencyjności gospodarki krajowej w odniesieniu do krajów Unii Europejskiej i innych. 12. Zaprezentowana w 2002 roku przez rząd RP "Strategia rozwoju energetyki" bazująca na dotychczasowych tendencjach i rozwiązaniach - nie zapewnia radykalnych zmian w gospodarce narodowej. 13. Po to, aby Polska miała alternatywę rozwoju gospodarczego w zaleŝności od podjętych decyzji, co do jej członkostwa w Unii Europejskiej, musi mieć klarowną wizję rozwoju gospodarczego zapewniającego dogonienie krajów przodujących. 14. Polska mogłaby dogonić kraje rozwinięte gospodarczo pod następującymi warunkami: a) stworzy własną energetykę produkującą energię taniej niŝ pozyskiwanie jej z surowców importowanych lub własnych zasobów węgla, b) wykorzysta własny potencjał zasobowy i intelektualny do stworzenia nowych kierunków rozwoju energetyki i gospodarki kraju, c) zmieni obecnie obowiązujące tendencje planowania odgórnego na tendencje planowania oddolnego, co wyzwoli ogromną inicjatywę społeczną, d) przygotuje wariantowe plany rozwoju gospodarczego oraz rozwoju kulturowego dostosowane do decyzji

2 politycznych odnośnie do przynaleŝności Polski do określonych bloków, e) zrezygnuje w polityce energetycznej kraju z polityki globalnej polegającej na zaopatrywaniu kraju w energię z zasobów obcych, co poprawi bezpieczeństwo kraju. 15. W najbliŝszym czasie zespoły specjalistów przygotują wariantowe programy trwałego zrównowaŝonego rozwoju gmin, powiatów, województw i całej Polski gwarantujące: a) pełne wykorzystanie istniejących zasobów energii, szczególny nacisk naleŝy połoŝyć na maksymalne wykorzystanie zasobów energii geotermalnej, b) pełne wykorzystanie potencjału intelektualnego gmin, powiatów i całej Polski. NaleŜy opracować nową strategię rozwoju kraju opartą na rozwoju edukacji, nauki i kultury z pełnym wykorzystaniem własnych moŝliwości, c) stworzenie odpowiedniej liczby nowych miejsc pracy w energetyce odnawialnej i przemysłach towarzyszących, w rolnictwie, w budownictwie i usługach, d) doprowadzenie do powstania w kaŝdym województwie, a później w kaŝdym powiecie i kaŝdej gminie, zakładów geoenergetycznych i innych produkujących w sposób czysty tanią energię cieplną i elektryczną, e) przygotowanie programu rozwoju balneologii i agroturystyki najpierw dla kaŝdego województwa, a później kaŝdego powiatu i gminy. 16. Opracowane wstępnie programy rozwoju energetyki odnawialnej oraz programy zrównowaŝonego rozwoju gmin, powiatów, województw - podda się ogólnospołecznej dyskusji w ramach kampanii wyborczej do władz samorządowych i wyborów parlamentarnych, zaś wyniki tej dyskusji uwzględni się przy opracowywaniu szczegółowych programów zrównowaŝonego rozwoju gmin, powiatów, województw i całej Polski, które zostaną zaprezentowane społeczeństwu w najbliŝszej kampanii wyborczej. Wnioski szczegółowe A. Energetyka geotermalna Proponowany program nawiązuje do prognozy opracowanej przez Ministerstwo Gospodarki w zakresie zapotrzebowania na pierwotne nośniki energii. W prognozie Ministerstwa Gospodarki do 2020 roku nie przewidywano w zasadzie większego udziału geoenergetyki. Uwzględniając podane wyŝej informacje i osiągnięcia światowe, jak teŝ oceny zasobów energii geotermalnej w Polsce w zbiornikach rozpoznanych pracami geofizycznymi ( kmb) i wiertniczymi (ponad otworów) oraz przeprowadzone przez nas oceny zasobów w poszczególnych gminach, powiatach i województwach, jesteśmy przekonani, Ŝe przedłoŝony przez nas program udziału energii geotermalnej w bilansie energetycznym kraju jest w pełni realny pod warunkiem, Ŝe zostaną uchwalone odpowiednie akty prawne, przeznaczone środki finansowe i podjęte decyzje organizacyjne o zaangaŝowaniu części urządzeń wiertniczych PGNiG do celów geotermalnych. Program nasz przedstawiamy, podobnie jak Ministerstwo Gospodarki, w trzech scenariuszach (tab. 1) Liczba obiektów geotermalnych moŝe być zwiększona, tak aby w latach doprowadzić do posiadania w Polsce około 3000 zakładów geotermalnych (jest 2700 gmin) dostarczających łącznie około 45 mln tpu. Jak wynika z poniŝszej tabeli, największe proponowane liczby wierceń w ciągu 20 lat wynoszą: 450 w scenariuszu przetrwania, 550 w scenariuszu odniesienia i 650 w scenariuszu postępu. Te liczby wierceń wymagają ciągłego zatrudnienia: w scenariuszu przetrwania - 4 wiertni i 120 pracowników, w tym 20 wysokokwalifikowanych specjalistów (geosynoptyków, geofizyków, wiertników i ciepłowników) - w pierwszej pięciolatce; 5 wiertni i 150 pracowników - w drugiej pięciolatce; 6 wiertni i pracowników - w trzeciej pięciolatce; 7 wiertni i pracowników - w czwartej pięciolatce; w scenariuszu odniesienia - 5 wiertni i 150 pracowników, w tym 30 wysokokwalifikowanych specjalistów (geosynoptyków, geofizyków, wiertników i ciepłowników) - w pierwszej pięciolatce; 6 wiertni i pracowników - w drugiej pięciolatce; 7 wiertni i pracowników - w trzeciej pięciolatce; 8 wiertni i 240 pracowników - w czwartej pięciolatce; w scenariuszu postępu - 6 wiertni i pracowników, w tym 40 wysokokwalifikowanych specjalistów (geosynoptyków, geofizyków, wiertników i ciepłowników) - w pierwszej pięciolatce; 7 wiertni i pracowników - w drugiej pięciolatce; 8 wiertni i 240 pracowników - w trzeciej pięciolatce; 9 wiertni i 270 pracowników - w czwartej pięciolatce.

3 Tabela 1. Scenariusze rozwoju geoenergetyki w Polsce do 2020 roku Lata Scenariusze scenariusz przetrwania Mtoe 106,2 40 0,8 110,7 85 1,3 1,7 1,2 110, ,0 2,7 1,8 112, ,9 3,8 2. scenariusz odniesienia Mtoe 3. scenariusz postępu-plus Mtoe 106,4 50 0,7 1,0 103,7 60 0,9 1,2 0,8 109, ,6 2,1 1,5 109, ,9 1,7 112, ,3 2,2 114, ,9 3,9 2,6 116, ,5 4,6 3,0 121, ,1 5,4 3,3 Tabela 2. Przewidywane ilości miejsc pracy w wiertnictwie, geoenergetyce i zakładach towarzyszących związanych z geoenergetyką Lata Miejsca pracy 1. scenariusz przetrwania 2. scenariusz odniesienia 3. scenariusz postępu-plus

4 Jak wynika z przewidywanej liczby wierceń i liczby pracowników, stanowi to znikomy procent wiertni i ludzi zatrudnianych w minionym 45-leciu w PGNiG. Liczba wiertni i ludzi mogłaby być wydatnie zwiększona, gdyby problematyka geotermalna znalazła się w oficjalnych programach rządowych. Jak wynika z przedstawionych danych i ocen efektywności, wyprodukowana energia cieplna w zakładach geoenergetycznych będzie znacznie tańsza, niŝ w istniejących zakładach energetycznych korzystających z węgla lub gazu. Dla zrealizowania wyŝej przedstawionego programu konieczne jest: 1. Opracowanie programów edukacyjnych dla szkół podstawowych, średnich i wyŝszych oraz dla administracji gminnej, powiatowej i wojewódzkiej. 2. Wykonanie ocen zasobów energii geotermalnej znajdujących się pod kaŝdą gminą, powiatem i województwem - zgodnie z metodyką opracowaną przez Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN w Krakowie oraz Polską Geotermalną Asocjację (PGA). 3. Przygotowanie specjalistów mogących realizować projekty geotermalne w poszczególnych województwach, powiatach i gminach. 4. Rozpoczęcie realizacji programu od województwa łódzkiego. Władze tego województwa posiadają juŝ: oceny zasobów geotermalnych dla Łodzi, wszystkich gmin i powiatów województwa łódzkiego oraz wstępne projekty wierceń dla 6 osiedli: Retkinia, Ustronna, Teofilów, Traktorowa, Wyścigowa i Politechnika, zapewniających moŝliwość zastąpienia w pierwszym etapie około MW mocy uzyskiwanej z węgla energią geotermalną. 5. Przy zatrudnieniu 2 wiertni mogłyby one w ciągu 2-3 lat zrealizować program zapewniający dostawę energii geotermalnej do wymienionych wyŝej osiedli w Łodzi. PoniewaŜ istnieje tu juŝ gotowa sieć ciepłownicza, to niepotrzebne byłyby dodatkowe nakłady finansowe, co znacznie poprawiłoby efektywność ekonomiczną geotermii. Dodatkową zaletą Łodzi jest to, Ŝe będzie się tu wykorzystywać wody z węglanowych zbiorników, takich jak na Podhalu. Zasoby tego zbiornika pod całym województwem łódzkim oceniono na około 2,3 mld tpu. Zasoby wszystkich zbiorników tego województwa ocenia się na ponad 10 mld tpu. 6. Równocześnie z realizacją programu geotermalnego w Łodzi powinno się realizować analogiczne programy opracowane wcześniej dla: Torunia, Bydgoszczy, Inowrocławia, Strzelna, Kruszwicy, Mogilna. Pod całym województwem kujawsko-pomorskim zasoby energii geotermalnej oceniono na około 13 mld tpu, w tym w węglanowym zbiorniku środkowotriasowym na około 2 mld tpu, a górnojurajskim na około mld tpu. 7. Następnymi duŝymi miastami posiadającymi sieć ciepłowniczą do wykorzystania przez geotermię oraz duŝe zasoby energii geotermalnej są: Poznań, Warszawa, Szczecin. We wszystkich tych miastach moŝna by szybko doprowadzić do realizacji zakładów geoenergetycznych powiązanych z istniejącą siecią ciepłowniczą. 8. Oprócz programów wymienionych wyŝej dobre warunki do uciepłownienia miasta istnieją w Rzeszowie, gdzie na terenie miasta znajduje się 27 odwiertów i 2 złoŝa gazowe. Zasoby energii geotermalnej, znajdującej się pod miastem w zbiornikach mioceńskim i karbońsko-dewońskim, oceniono na około 50 mln tpu. 9. Przewiduje się szybkie zagospodarowanie istniejących odwiertów geotermalnych w: Bukowinie Tatrzańskiej, Chochołowie, Poroninie, Rabce, Skierniewicach oraz rekonstrukcję odwiertów "zlikwidowanych" w: Radomsku, Wieluniu, Bielsku-Białej i innych oraz realizację zakładu geotermalnego w Suchej Beskidzkiej, według projektu celowego KBN. Uruchomienie tego zakładu dałoby moŝliwość wykorzystania wielu istniejących pojedynczych odwiertów (odbiór ciepła od otaczających skał). 10. Szybko doprowadzić do uchwalenia "Ustawy o racjonalnym wykorzystaniu energii z zasobów odnawialnych". Zasoby energii geotermalnej, znajdujące się pod obszarem kaŝdej gminy, powinny się stać własnością komunalną gminy, gmina powinna teŝ uzyskać prawo do dysponowania dokumentacjami i "zlikwidowanymi" odwiertami Państwowego Instytutu Geologicznego oraz Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, znajdującymi się na terenie gminy. Spowodowałoby to znaczne uaktywnienie społeczności lokalnej. 11. Realizacja przedstawionego programu pozwoliłaby na wykorzystanie specjalistów i nowoczesnego sprzętu wiertniczego będącego w posiadaniu PGNiG oraz na stworzenie nowych miejsc pracy (tab. 2). 12. Realizacja przedstawionego wyŝej programu, jak teŝ kontynuacja w latach następnych tendencji do wykorzystania w maksymalnym stopniu tańszych i bezpieczniejszych krajowych zasobów energii odnawialnych, stworzyłaby warunki do pełnego zatrudnienia ludzi w dziedzinach produkcji opartych o odnawialne nośniki energii. Uczyniłaby naszą

5 produkcję konkurencyjną w stosunku do innych krajów i stworzyłaby perspektywę rozwoju polskiego społeczeństwa, zahamowując równieŝ obecną tendencję pomniejszania się liczebności ludności naszego kraju. Prof. Julian Sokołowski Prof. Jacek Zimny (maj 2002r.) Przypis Opracowanie niniejsze pochodzi z publikacji: Sprawozdanie i wnioski z VIII Ogólnopolskiego Forum Odnawialnych Źródeł Energii Międzybrodzie śywieckie maja 2002, wydanej ksiąŝkowo p.t. Energia ze źródeł odnawialnych alternatywą dla gmin, powiatów, województw i całej Polski. Autorzy: J. Sokołowski, J. Zimny. Wydawca Polgeotermia, Kraków, 2002.