WPROWADZENIE. tego typu, dotyczącym dużej i bardzo ważnej, nie tylko w skali naszego kraju, jednostki fitogeograficznej.
|
|
- Edward Cichoń
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WPROWADZENIE Proces wymierania gatunków, prowadzący do spadku biologicznej różnorodności, ma we współczesnym świecie wymiar globalny; dotyczy wszystkich obszarów Ziemi i wszystkich grup organizmów. Dokumentowanie procesu wymierania, monitoring najbardziej zagrożonych gatunków i ich stanowisk oraz wypracowanie skutecznych sposobów ochrony, stały się jednym z najpilniejszych zadań, a zarazem najpoważniejszych wyzwań dla przyrodników. Idea czerwonych list oraz ich poszerzonej wersji czerwonych ksiąg, ukazujących stan zagrożenia flory danego obszaru, powstała z końcem lat 60-tych ubiegłego stulecia. W ciągu minionych 40 lat opublikowano liczne czerwone listy oraz czerwone księgi roślin opracowane w różnej skali przestrzennej, od globalnej po lokalną. W Polsce próby oceny i zagrożenia flory zaowocowały czterema edycjami ogólnokrajowej czerwonej listy ginących i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych (Jasiewicz 1981; Zarzycki 1986; Zarzycki, Szeląg 1992, 2006) oraz dwoma wydaniami czerwonej księgi (Zarzycki, Kaźmierczakowa 1993; Kaźmierczakowa, Zarzycki 2001). Opracowania krajowe nie uwzględniają jednak specyfiki regionalnej. Liczne gatunki słabo zagrożone lub nawet nie zagrożone w skali kraju, mogą mieć status gatunków krytycznie zagrożonych, lub nawet wymarłych w poszczególnych regionach. Krajowe listy czy księgi nie dają zatem wglądu w regionalny czy lokalny obraz zagrożenia flory. Tymczasem ocena zagrożenia flory w skali regionalnej lub lokalnej, jako niezbędna dla realizacji praktycznej ochrony różnorodności biologicznej, jest wyraźnie zalecana przez paneuropejską oraz krajową strategię ochrony bioróżnorodności. Stąd coraz częściej podejmowane są prace nad czerwonymi listami i czerwonymi księgami poszczególnych jednostek fitogeograficznych lub rozsądnej wielkości okręgów administracyjnych. Obok regionalnych opracowań, nie mających jednak charakteru typowych czerwonych ksiąg (por. Kącki i in. 2003), regionalnej czerwonej księgi doczekało się jedynie niewielkie województwo opolskie (Nowak, Spałek 2002). Ukazująca się Czerwona Księga Karpat Polskich jest zatem pierwszym regionalnym opracowaniem tego typu, dotyczącym dużej i bardzo ważnej, nie tylko w skali naszego kraju, jednostki fitogeograficznej. Karpaty są bowiem regionem wybitnie odrębnym i ze wszech miar zasługującym na szczególną uwagę. Stanowią one w skali Polski oraz Europy Środkowej ważny ośrodek endemizmu; odznaczają się również dużym bogactwem i różnorodnością flory oraz udziałem gatunków rzadkich, endemicznych i reliktowych (Mirek, Piękoś-Mirkowa 1992a, c). Zagrożenie i wymieranie niektórych składników flory poszczególnych pasm karpackich było sygnalizowane przez różnych autorów już wcześniej (np. Zarzycki 1976; Piękoś- Mirkowa 1982, 1990). W 1992 roku opublikowano wyniki wstępnej oceny zagrożenia flory całych Karpat polskich a także pierwszą wersję czerwonej listy (Mirek, Piękoś-Mirkowa 1992a, b). W ostatnich latach dokonał się znaczny postęp w badaniach flory Karpat. Intensywne badania florystyczne prowadzone w różnych pasmach karpackich oraz na pogórzach, przyniosły znaleziska nowych gatunków dla flory tych obszarów oraz liczne nowe stanowiska gatunków rzadkich. Podjęto też próbę pogłębionych studiów chorologiczno-ekologicznych nad gatunkami endemicznymi (Piękoś-Mirkowa i in. 1996b). Równocześnie nasiliła się znacznie presja turystyczno-sportowo-rekreacyjna na obszarach Karpat najcenniejszych pod względem przyrodniczym. Zarówno czynniki antropogeniczne jak i niektóre procesy naturalne stały się przyczyną aktualnego lub potencjalnego zagrożenia wielu gatunków roślin, zwłaszcza stenochorycznych i stenotopowych (por. Mitka 1994; Mirek 1996c; Mitka, Zemanek 1996). Świadomość rosnących zagrożeń sprawiła, że w 1999 roku przystąpiono do opracowania czerwonej księgi ginących, rzadkich, reliktowych i endemicznych gatunków roślin naczyniowych w Karpatach polskich. Realizacja tego zadania była w dużej części możliwa dzięki środkom finansowym przyznanym przez Komitet Badań Naukowych w ramach projektu badawczego nr P04G Zaangażowanie wielu osób w ten projekt pozwoliło bardzo znacząco poszerzyć naszą wiedzę na temat zagrożeń flory. W początkowym okresie realizacji projektu liczba współpracowników nie przekraczała dwudziestu, z czasem jednak rozrosła się znacznie i ostatecznie grono 17
2 współautorów liczy blisko 80 osób, nie mówiąc o tych, którzy na różnych etapach włączali się w pomoc techniczną. Podstawowy zrąb autorów wywodzi się z trzech placówek ośrodka krakowskiego: dwu instytutów Polskiej Akademii Nauk Instytutu Botaniki im. W. Szafera i Instytutu Ochrony Przyrody oraz Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednak ciężar całego przedsięwzięcia dźwigały obydwa Instytuty Polskiej Akademii Nauk. Swój znaczący udział mają także botanicy z ośrodka śląskiego w Katowicach oraz botanicy z Bolestraszyc, Lublina, Poznania, Rzeszowa czy Warszawy, a nawet odległego Gdańska. Warto również podkreślić fakt włączenia się do prac nad Czerwoną Księgą botaników zatrudnionych w Parkach Narodowych: Bieszczadzkim, Magurskim i Pienińskim, a także nauczycieli przyrody. MATERIAŁ I ZAKRES MERYTORYCZNY Podstawę opracowania stanowiły przede wszystkim oryginalne materiały zebrane w latach w trakcie badań terenowych oraz źródła publikowane i niepublikowane. Obejmowały one weryfikację większości znanych stanowisk lub odkrytych w ostatnich latach, opis biotopów, charakterystykę warunków glebowych (w oparciu o analizę prób glebowych), charakterystykę fitocenoz, charakterystykę populacji oraz ocenę aktualnego i potencjalnego zagrożenia poszczególnych populacji. Badaniami szczegółowymi objęto 224 gatunki, głównie górskie i górsko-niżowe, wyselekcjonowane spośród blisko 2200 gatunków roślin naczyniowych znanych z Karpat polskich. Uwzględniono głównie taksony, których liczba stanowisk na obszarze Karpat polskich nie przekraczała 10. Kryterium to nie było jednak stosowane w sposób mechaniczny. Wzięto pod uwagę również taksony o większej liczbie stanowisk, w przypadku, gdy były one reprezentowane przez niewielkie populacje, lub gdy takson wykazywał wyraźną tendencję do wymierania. Równocześnie nie uwzględniono znacznej liczby taksonów ograniczonych w Karpatach do jednego tylko pasma (np. do Tatr), ale w jego obrębie częstych i nie zagrożonych. W Czerwonej Księdze pominięto także taksony krytyczne oraz tzw. drobne gatunki apomiktyczne z rodzaju Alchemilla, Rubus, Rosa, Hieracium czy Taraxacum. Wyjątek zrobiono dla kilku dobrze zdefiniowanych gatunków z rodzaju Hieracium oraz dla dobrze wyróżniającego się Taraxacum pieninicum. Z opracowania wyłączono też te gatunki niżowe, które poza Karpatami są częste i nie zagrożone, a w Karpatach pojawiają się tylko u samej północnej ich granicy 60 o 20 o 0 o 20 o 60 o 60 o 16 o 20 o 24 o 54 o 54 o Karpaty polskie 52 o 52 o 50 o Karpaty polskie 50 o 0 o 16 o 20 o km km 20 o 24 o Ryc. 1. Położenie Karpat polskich na tle mapy Europy i kraju. 18
3 w najniższych częściach piętra pogórza, nierzadko na stanowiskach wtórnych, półnaturalnych lub stanowiskach o bardzo niepewnym statusie. Tak ma się rzecz z niektórymi gatunkami wtórnych łąk i pastwisk, gatunkami wodnymi pojawiającymi się tylko okresowo w stawach rybnych itp. Pominięto też archeofity (głównie chwasty polne). UKŁAD Gatunki w Czerwonej Księdze ułożono rodzinami w porządku przyjętym za Flowering plants and pteridophytes of Poland a checklist (Mirek i in. 2002); rodzaje w obrębie rodzin i gatunki w obrębie rodzajów uporządkowano (z nielicznymi wyjątkami) alfabetycznie (według nazw łacińskich). Każdy takson został scharakteryzowany według stałego schematu obejmującego: Symbol kategorii zagrożenia według klasyfikacji IUCN z 1994 r. (zmodyfikowanej w 2001 r.) Objaśnienia skrótów i akronimów poszczególnych kategorii zagrożenia: EX gatunek wymarły EW gatunek wymarły na stanowisku naturalnym CR gatunek krytycznie zagrożony EN gatunek zagrożony wymarciem VU gatunek narażony na wyginięcie LR gatunek niższego ryzyka DD gatunek trudny do zaklasyfikowania z powodu braku odpowiednich informacji Nazwa gatunkowa. Podano polską i łacińską nazwę gatunku wraz z synonimami; nazewnictwo rodzajów i gatunków przyjęto, z niewielkimi wyjątkami, za Flowering plants and pteridophytes of Poland a checklist (Mirek i in. 2002). W tak zwanej główce każdego opracowania przywołano tylko najważniejsze synonimy. Nazwa rodziny (wg źródła podanego wyżej). Status zagrożenia w Polsce i Karpatach podano w formie słownej diagnozy. Zagrożenie w Polsce przyjęto za Polską Czerwoną Księgą Roślin (Kaźmierczakowa, Zarzycki 2001b) oraz za czerwoną listą (Zarzycki, Szeląg 2006). Skróty i akronimy: Cz. K. Polska Czerwona Księga Roślin Cz. L. Czerwona Lista Roślin i Grzybów Polski KRA zielnik Instytutu Botaniki UJ w Krakowie KRAM zielnik Instytutu Botaniki PAN w Krakowie LBL zielnik Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie POZ zielnik Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu WA zielnik Instytutu Botaniki Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie B zielnik Botanischer Garten und Botanisches Museum Berlin-Dahlem w Berlinie BRNU zielnik Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie LW zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Lwowskiego we Lwowie lg. legit = zebrał Akronimy cytowanych zielników przyjęto za Mirek i in. (1997) oraz Holmgren i Holmgren (1998). Uwagi taksonomiczne. W punkcie tym zamieszczono komentarze taksonomiczno-nomenklatoryczne, zwracając uwagę na jasne określenie zakresu, pozycji i rangi taksonów z obszaru Karpat na tle szeroko ujętej zmienności danego gatunku. Morfologia i biologia. Zawiera charakterystykę morfologiczną, dane o liczbie chromosomów oraz informacje o niektórych cechach biologicznych gatunku, przede wszystkim tych, które mają znaczenie przy ocenie zagrożeń i ustalaniu sposobów ochrony. Zasięg ogólny. Przedstawiono w formie opisu zilustrowanego mapą (opracowaną w większości przypadków na podstawie atlasów: Meusel i in. (1965, 1978), Meusel i Jäger (1992), Hultén i Fries (1986), Jalas i Suominen ( ) oraz regionalnych atlasów rozmieszczenia, flor i monograficznych opracowań taksonomiczno-chorologicznych. Dla części gatunków wykorzystano mapy z wcześniej publikowanego opracowania Piękoś-Mirkowej i Mirka (2003). Rozmieszczenie w Polsce. Scharakteryzowano w formie opisowej, opierając się głównie na syntetycznych opracowaniach, przede wszystkim na 19
4 Florze polskiej ( ), Florze Polski ( ) oraz Atlasie rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce (Zając, Zając 2001); w grupach gatunków krytycznych i bardzo rzadkich za podstawę przyjęto najnowsze opracowania autorskie (np. Mitka 2003). Rozmieszczenie w Karpatach polskich. Zamieszczono charakterystykę tekstową wraz z oryginalną, punktową mapą stanowisk. Mapę uzupełnia schematyczny diagram ukazujący w sposób uproszczony zasięg wysokościowy każdego z gatunków na tle pięter klimatyczno-roślinnych, dla których przyjęto następujące skróty: Pg piętro pogórza (górna granica na wysokości 550 m n.p.m.); Rd piętro regla dolnego, w Beskidach średnio po około 1100 ( ) m, w Tatrach po 1250 m n.p.m.; Rg piętro regla górnego, w Beskidach po m (Babia Góra, Pilsko), w Tatrach po 1550 (1600) m n.p.m.; K piętro kosodrzewiny (subalpejskie w sensie ścisłym), w Beskidach (Babia Góra) po około 1650 m, w Tatrach po (1800) 1850 m n.p.m.; H piętro halne (piętro muraw alpejskich), w Tatrach po 2250 m n.p.m. (w Beskidach jedynie fragmentarycznie na Babiej Górze); T piętro turniowe, wykształca się tylko w Tatrach powyżej 2250 m n.p.m. Przyjęte wartości graniczne ukazują pewien średni zasięg pięter roślinności uwarunkowany klimatycznie. Lokalnie przebieg granic może być modyfikowany miejscowymi warunkami mezoklimatycznymi, orograficznymi czy edaficznymi, nierzadko też wpływami antropogenicznymi, jak to ma miejsce w przypadku przebiegu górnej granicy lasu w Tatrach i Beskidach, czy w odniesieniu do piętra połonin bieszczadzkich, gdzie układ pięter ma dodatkowo swą lokalną specyfikę. Na mapach rozmieszczenia w Karpatach zastosowano podane poniżej oznaczenia nawiązujące do tych, jakie przyjęto w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (Kaźmierczakowa, Zarzycki 2001). stanowiska naturalne potwierdzone po 1980 r. stanowiska naturalne nie potwierdzone po 1980 r. skupienia stanowisk naturalnych potwierdzone po 1980 r. skupienia stanowisk naturalnych nie potwierdzone po 1980 r. + stanowisko naturalne, na którym gatunek wyginął? stanowisko wątpliwe lub o niepewnym statusie stanowisko synantropijne istniejące stanowisko synantropijne nieistniejące Siedliska (ze szczególnym uwzględnieniem warunków glebowych). Charakterystykę gleb dla znacznej części gatunków ograniczonych w swym występowaniu na obszarze Karpat polskich wyłącznie do Tatr, oparto na danych zebranych w latach i przygotowanym w oparciu o nie manuskrypcie opracowania Ekologiczny atlas roślin naczyniowych Tatrzańskiego Parku Narodowego (Z. Mirek, H. Piękoś-Mirkowa, A. Miechówka). Z tego samego źródła pochodzi znacząca część danych glebowych dla gatunków szerzej rozmieszczonych, znanych także z Tatr. O ile wyraźnie nie zaznaczono w tekście inaczej, charakterystyki glebowe dotyczą warstwy rizosfery. Próbki gleby z innych obszarów przeanalizowała także A. Miechówka wraz ze współpracownikami Wisła Dunaje jec Wisłoka Wisłok San Soła Skawa Raba C D E F G A M B a km 2 b 400 J c Ryc. 2. Obszar Karpat polskich objęty opracowaniem. Objaśnienia sygnatur: a parki narodowe, b parki krajobrazowe, c granica między piętrem pogórza a reglem dolnym. Parki narodowe: 1 Babiogórski PN, 2 Tatrzański PN, 3 Gorczański PN, 4 Pieniński PN, 5 Magurski PN, 6 Biesz czadzki PN. Parki krajobrazowe: A PK Beskidu Śląskiego, B PK Beskidu Małego, C Wiśnicko-Lipnicki PK, D Ciężkowicko-Rożnowski PK, E PK Pasma Brzanki, F Czarnorzecko-Strzyżowski PK, G PK Pogórza Przemyskiego, H PK Gór Słonnych, I PK Doliny Sanu, J Ciśniańsko-Wetliński PK, K Jaśliski PK, L Popradzki PK, M Żywiecki PK. L 5 K H I 20
5 Fitocenozy. W większości przypadków ujęcie zbiorowisk i wyższych jednostek syntaksonomicznych przyjęto za Matuszkiewiczem (2001), wyjątkowo tylko sięgano do innych źródeł; podano także listę gatunków najczęściej współwystępujących z gatunkiem badanym. Charakterystyka populacji. Podano (w przypadku małych populacji) aktualną, dokładną liczbę osobników kwitnących, owocujących i płonnych oraz o ile było to możliwe ocenę tendencji dynamicznych populacji, Zagrożenia. Określono przyczynę i stopień zagrożenia każdego gatunka. Ochrona. Poza wskazaniem czy gatunek znajduje się na liście gatunków prawem chronionych w Polsce, podano tu informacje dotyczące ewentualnej ochrony gatunku w ramach Konwencji Berneńskiej czy Dyrektywy Siedliskowej oraz fakt występowania na obszarach chronionych (parki narodowe, rezerwaty czy obszary NATURA 2000). Wskazano także na istniejące formy ochrony ex situ oraz podano propozycje konkretnych zabiegów w odniesieniu do poszczególnych gatunków. Uwagi. Cytowane w charakterystyce taksonów źródła informacji zestawiono na końcu Księgi dla wszystkich gatunków łącznie. W sumie bibliografia obejmuje ponad 1100 pozycji literatury dotyczących roślin naczyniowych w Karpatach polskich. Ponadto każdy takson zilustrowano czarno-białą lub kolorową ryciną przedstawiającą pokrój rośliny (niekiedy także szczegóły morfologiczne) lub fotografią. Tam gdzie to było możliwe zamieszczono fotografię biotopu lub szerszą panoramę miejsca występowania. Strona ilustracyjna obejmuje łącznie ponad 420 pozycji (335 fotografii barwnych, 64 barwne ryciny i 23 ryciny czarno-białe), nie licząc ponad 400 kolorowych map (zasięgi ogólne i występowanie w Karpatach). Pełny wykaz objaśnień do fotografii biotopów i krajobrazów zamieszczono przy końcu opracowania, sam zaś wykaz autorów wszystkich fotografii wraz z numerami odnośnych stron zestawiono na stronie 11. W Czerwonej Księdze zamieszczono ostatecznie 224 gatunki, tj. nieco ponad 10% wszystkich gatunków roślin naczyniowych występujących w stanie dzikim na obszarze Karpat Polskich. Wśród uwzględnionych znajduje się 18 gatunków całkowicie wymarłych na obszarze Karpat polskich, 4 gatunki wymarłe w przyrodzie lecz chronione ex situ, 47 gatunków krytycznie zagrożonych, 42 gatunki zagrożone oraz 77 gatunków narażonych na wyginięcie. Ponadto do grupy niższego ryzyka zaliczono 23 gatunki. Pozostałych 13 gatunków znalazło się w kategorii o nieokreślonym stopniu zagrożenia (DD). PODZIĘKOWANIA Pragniemy z serca podziękować wszystkim, blisko osiemdziesięciu współpracującym przy opracowaniu Czerwonej Księgi Autorom, którzy z ogromnym oddaniem trudzili się, by ostatecznie dzieło to przybrało kształt w jakim trafia do rąk Państwa. Pani Profesor Annie Miechówce i jej współpracownikom dziękujemy za trud wykonania wielu analiz glebowych, a Pani mgr Hannie Kuciel za ogromną pomoc techniczną w ciągu całego okresu prac; dziękujemy Jej także za przygotowanie, we współpracy z Autorami, i redakcję ostatecznej wersji map. Dziękujemy również Pani mgr Lucynie Musiał, Panu mgr. inż. Kajowi Romeyko-Hurko, Paniom mgr inż. Jolancie Urbanik i dr Agnieszce Nikel, Panom dr. Wojciechowi Paulowi, mgr. Edwardowi Walusiakowi oraz mgr. Łukaszowi Wilkowi za różnego rodzaju pomoc techniczną. Pani mgr Magdalenie Nowak dziękujemy za pomoc w uporządkowaniu i sprawdzeniu literatury a Pani dr Magdalenie Zarzyce-Ryszce za nieocenioną pomoc w pracach redakcyjnych. Dziękujemy także Koledze dr. Janowi J. Wójcickiemu za krytyczne uwagi redakcyjne. Panu Grzegorzowi Wojtasikowi dziękujemy za współpracę i wykonanie kolorowych rycin. Słowa szczególnej wdzięczności jesteśmy winni Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej za udzielenie wsparcia finansowego, bez którego trudno byłoby sobie wyobrazić wydanie tego dzieła. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa 21
ochrona przyrody 80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU
80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU 6 ochrona przyrody Na tle ukształtowania powierzchni kraju małopolskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym wysokościowo, mając
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1. Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Flora wybranych środowisk Flora of selected environments Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator dr hab. Beata Barabasz-Krasny prof. UP Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Bioróżnorodność środowisk przyrodniczych Biodiversity of Natural Environments Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner Zespół dydaktyczny
Bardziej szczegółowoCELE I DZIAŁANIA PROJEKTU. Wojciech Mróz. Instytut Ochrony Przyrody PAN
NATURA 2000 W KARPATACH CELE I DZIAŁANIA PROJEKTU Wojciech Mróz Instytut Ochrony Przyrody PAN NATURA 2000 W KARPATACH Polska włączyła się do sieci Natura 2000 w maju 2004, wraz z wejściem do Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Ochrona przyrody cz.1 Rok akademicki: 2015/2016 Kod: HKL-2-109-OD-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Kulturoznawstwo Specjalność: Ochrona dóbr natury i dóbr kultury Poziom
Bardziej szczegółowoZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS Źródło informacji Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
Bardziej szczegółowoGromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy
Gromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy Bartosz Tomaszewski Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy, Ogród Botaniczny KCRZG,
Bardziej szczegółowoEuropejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Podstawy prawne Dyrektywa 79/409/EEC w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) Dyrektywa 92/43/EEC w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Ochrona przyrody i krajobrazu Rok akademicki: 2013/2014 Kod: DIS-2-317-ST-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność:
Bardziej szczegółowoSPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO N A R O D O W A F U N D A C J A O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A U L. E R A Z M A C I O Ł K A 1 3 01-4 4 5 W A R S Z A W A T
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 4 kwietnia 2013 r. Poz. 3159 ZARZĄDZENIE NR 6/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH z dnia 3 kwietnia 2013 r. w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoOchrona przyrody. Test podsumowujący rozdział III. Wersja A
..................................... Imię i nazwisko Wersja A Test podsumowujący rozdział III Ochrona przyrody.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 15 zadań. rzy każdym poleceniu
Bardziej szczegółowoPodstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Botanika i mikologia. Kod Punktacja ECTS* 4
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Botanika i mikologia Botany and Mycology Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator Dr Laura Betleja Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Robert Kościelniak Opis kursu (cele
Bardziej szczegółowoPrzedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Ochrona i zarządzanie zasobami przyrody
Plany studiów obowiązujące wyłącznie dla studentów kończących w bieżącym roku studia licencjackie. Plany zawierają: a) przedmioty z planu studiów inż., które zapewnią realizację efektów inżynierskich,
Bardziej szczegółowoŚląski Ogród Botaniczny w Mikołowie
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie ul. Sosnowa 5, 43-190 Mikołów Centrum Edukacji Przyrodniczej i Ekologicznej Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie www.sibg.org.pl Nasi członkowie: Województwo śląskie
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biologia, poziom drugi Sylabus modułu: Ekologia miasta. kod modułu: 2BL_52 1. Informacje ogólne koordynator modułu Dr hab. Ryszard Ciepał
Bardziej szczegółowoRaport końcowy z monitoringu pszonaka pienińskiego Erysimum pieninicum prowadzonego w latach w ramach projektu LIFE Pieniny PL
Raport końcowy z monitoringu pszonaka pienińskiego Erysimum pieninicum prowadzonego w latach 2014-2017 w ramach projektu Wykonawca: Kraków 2017 1 Opracowanie powstało w ramach projektu pn. Natura w mozaice
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 7/2015 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata z dnia 1 czerwca 2015 r.
Uchwała Nr 7/2015 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 z dnia 1 czerwca 2015 r. w sprawie zatwierdzenia Kryteriów wyboru projektów do Działania
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Małgorzata Kłyś
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Ochrona Przyrody Protection of Nature Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Małgorzata Kłyś Zespół dydaktyczny dr Anna Chrzan, dr Małgorzata Kłyś Opis kursu (cele kształcenia)
Bardziej szczegółowoDziałanie 4.5. Cel szczegółowy
Kryteria wyboru projektów dla działania 4.5 Różnorodność biologiczna w ramach IV osi priorytetowej Ochrona środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego RPO WP 2014-2020 Departament Wdrażania Projektów
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Biologia środowiskowa. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia środowiskowa Environmental Biology Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Marek
Bardziej szczegółowo4070 *Zarośla kosodrzewiny
4070 *Zarośla kosodrzewiny Liczba i lokalizacja powierzchni monitoringowych W roku 2006 przeprowadzono badania terenowe (monitoring podstawowy) na 11 stanowiskach, w 3 obszarach Natura 2000, przez 2 specjalistów
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 34 2893 Poz. 186 186 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 28
Bardziej szczegółowo1354 Niedźwiedź Ursus arctos
1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 34/2015 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata z dnia 29 października 2015 r.
Uchwała Nr 34/2015 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 z dnia 29 października 2015 r. zmieniająca uchwałę w sprawie zatwierdzenia Kryteriów wyboru
Bardziej szczegółowoEKOFIZJOGRAFIA BIAŁEGOSTOKU
EKOFIZJOGRAFIA BIAŁEGOSTOKU TOM I WSTĘP I DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO opracowanie wykonane na zlecenie Prezydenta Miasta Białegostoku autorzy: Włodzimierz Kwiatkowski Krzysztof Gajko Białystok
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Grzyby i porosty wybranych środowisk. Fungi and Lichens of Selected Environments. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Grzyby i porosty wybranych środowisk Fungi and Lichens of Selected Environments Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr hab. Urszula Bielczyk Zespół dydaktyczny Dr hab. Urszula
Bardziej szczegółowoZespół (organizacja związkowa pieczątka)...
Zespół (organizacja związkowa pieczątka).... Liczba osób....... Wiek uczestników....... Jesteśmy na Rajdzie po raz..... Jesteśmy w Babiogórskim Parku Narodowym po raz.... Czy zwiedzaliście Wystawę Stałą
Bardziej szczegółowoWykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
Bardziej szczegółowoAspekty formalne sporządzania planu ochrony dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego
PLAN OCHRONY ŚWIĘTOKRZYSKIEGO PARKU NARODOWEGO z uwzględnieniem zakresu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Łysogóry Aspekty formalne sporządzania planu ochrony dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Bardziej szczegółowoTurystyka w działalności parków krajobrazowych w Karpatach
Bernadetta Zawilińska Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Katedra Gospodarki Regionalnej Turystyka w działalności parków krajobrazowych w Karpatach Wprowadzenie Idea tworzenia parków krajobrazowych w Polsce
Bardziej szczegółowoKraków, dnia 7 grudnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR XVI/227/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO. z dnia 23 listopada 2015 roku
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO Kraków, dnia 7 grudnia 2015 r. Poz. 7516 UCHWAŁA NR XVI/227/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 23 listopada 2015 roku w sprawie zmiany Uchwały Nr XLVIII/797/10
Bardziej szczegółowoZałożenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 I. Teren objęty projektem Planuje się wykonanie projektu
Bardziej szczegółowoRzeszów, dnia 14 listopada 2013 r. Poz UCHWAŁA NR XXXIX/791/13 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO. z dnia 28 października 2013 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Rzeszów, dnia 14 listopada 2013 r. Poz. 3632 UCHWAŁA NR XXXIX/791/13 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO z dnia 28 października 2013 r. w sprawie Parku Krajobrazowego
Bardziej szczegółowoProjekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne
Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Kształtowanie środowiska i ochrona przyrody
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Kształtowanie środowiska i ochrona przyrody. KIERUNEK: Turystyka i Rekreacja 3. POZIOM STUDIÓW: I stopień 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: III rok/vi semestr 5. LICZBA PUNKTÓW
Bardziej szczegółowoEkoportal.eu - ochrona środowiska ekologia ochrona przyrody recykling biopaliwa GMO odpady Natura 2000 a polski system ochrony przyrody
Ochrona przyrody ma w Polsce długie tradycje. Według niektórych źródeł pierwsze decyzje związane z nią pochodzą z X wieku - np. w sprawie ochrony bobrów. W kolejnych wiekach zaczęto chronić nadmiernie
Bardziej szczegółowo1. Wstęp cel, zakres i założenia pracy
9 1. Wstęp cel, zakres i założenia pracy Idea opracowania powstała w wyniku wieloletnich przemyśleń i doświadczeń dotyczących oceny środowiska przyrodniczego z wykorzystaniem szaty roślinnej jako swoistego
Bardziej szczegółowoBiegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (900) Autor raportu: Mieczysław Stachowiak Eksperci lokalni: Holly Marek, Mazepa Jacek, Olbrycht Tomasz Opisany pierwotnie jako forma Carabus Preyssleri
Bardziej szczegółowoŚląski Ogród Botaniczny w Mikołowie i Radzionkowie perspektywy rozwoju. ul. Sosnowa Mikołów Tel
Śląski Ogród Botaniczny w Mikołowie i Radzionkowie perspektywy rozwoju ul. Sosnowa 5 43-190 Mikołów Tel. 32 779 76 02 E-mail: sibg@sibg.org.pl Patryk Bubła Kraków 2017 Członkowie zwyczajni Związku Stowarzyszeń
Bardziej szczegółowoRola zielonych szkół w promocji obszarów Natura dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej
Rola zielonych szkół w promocji obszarów Natura 2000 dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej www.wcee.org.pl Konferencja pn. Co dalej z nami pytają obszary Natura 2000 Walory przyrodnicze
Bardziej szczegółowoA. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.
Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Botanika systematyczna
KARTA KURSU Biologia, 1 stopnia, stacjonarne,2017/2018,sem.2 Nazwa Nazwa w j. ang. Botanika systematyczna Systematic Botany Koordynator Prof. dr hab. Zbigniew Szeląg Punktacja ECTS* 5 Zespół dydaktyczny
Bardziej szczegółowoEkologia roślin i fitosocjologia SYLABUS A. Informacje ogólne
Ekologia roślin i fitosocjologia SYLABUS A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu
Bardziej szczegółowoXLVI ZLOT ŻYWCZAKÓW BABIA GÓRA 2012
www.bgpn.pl Zespół (szkoła/rodzina)..... Liczba osób w drużynie.. Wiek uczestników.... Jesteśmy na Zlocie Żywczaków po raz... Jesteśmy w Babiogórskim Parku Narodowym po raz. Czy zwiedzaliście Wystawę Stałą
Bardziej szczegółowoWspółczesna ochrona przyrody w Małopolsce
Współczesna ochrona przyrody w Małopolsce Przewodnik sesji terenowych 58. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego Botanika bez granic, Kraków, 1 7 lipca 2019 r. POLSKIE BOTANICORUM TOWARZYSTW O SOCIETAS
Bardziej szczegółowoCześć III Opis przedmiotu zamówienia
Cześć III Opis przedmiotu zamówienia Opis przedmiotu zamówienia zawiera n/w informacje: I. Nazwa zamówienia II. Obszar objęty przedmiotem zamówienia III. Cel realizacji zamówienia IV. Konspekt opracowania
Bardziej szczegółowodotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania
Załącznik nr 1 ZAKRES DOKUMENTACJI 1. Wykaz publikowanych i niepublikowanych opracowań przydatnych do sporządzenia projektu planu (w tym dokumentacja dotycząca rezerwatu zgromadzona przez Zamawiającego,
Bardziej szczegółowo3 TABLICE NA PRZYSTANKACH TEMATYCZNYCH parametry 150cm x 125cm
ZAŁĄCZNIK 6.1 WYTYCZNE DO TREŚCI TABLIC I TABLICZEK Każda plansza powinna zawierać część opisową i graficzną (np. ilustrację, fotografię, rysunek). TABLICE INFORMACYJNE 1 TABLICA INFORMACYJNA - informacje
Bardziej szczegółowoUżytkowanie łąk i pastwisk a ochrona obszarów Natura 2000 na Dolnym Śląsku
Użytkowanie łąk i pastwisk a ochrona obszarów Natura 2000 na Dolnym Śląsku Seminarium Perspektywy rozwoju chowu ekologicznego małych przeżuwaczy Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Wrocław, 5 grudnia
Bardziej szczegółowoObszary wyznaczone do sieci NATURA 2000 w województwie podlaskim Obszary Specjalnej Ochrony (OSO):
Europejska Sieć Ekologiczna NAT URA 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych, pod względem
Bardziej szczegółowoDefinicje podstawowych pojęć. (z zakresu ekologii)
Definicje podstawowych pojęć (z zakresu ekologii) Ekologia Zajmuje się strukturą i funkcjonowaniem ekosystemów (układów ekologicznych w przyrodzie). Przez strukturę układu ekologicznego rozumiemy zarówno
Bardziej szczegółowoDziałalność Ogrodu Botanicznego w Łodzi w świetle zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym
dr Dorota Mańkowska Naczelnik Ogrodu Botanicznego Zarząd Zieleni Miejskiej w Łodzi Działalność Ogrodu Botanicznego w Łodzi w świetle zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym 1. Ogrody Botaniczne w
Bardziej szczegółowoZawartość inwentaryzacji
Załącznik nr 4 do SIWZ Zawartość inwentaryzacji Inwentaryzacja przyrodnicza powinna składać się z: 1) części opisowej; 2) części graficznej; 3) dokumentacji fotograficznej. Część opisowa powinna obejmować:
Bardziej szczegółowoJak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Bardziej szczegółowoXV edycja Powiatowych Dni Lasu cyklicznej imprezy o charakterze edukacyjno ekologicznym.
15.04.2014 XV edycja Powiatowych Dni Lasu cyklicznej imprezy o charakterze edukacyjno ekologicznym. Podjęta w 2000 r. przez przedstawicieli tutejszego samorządu powiatowego inicjatywa organizowania co
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 kwietnia 2010 r.
Dz.U.2010.77.510 2012.10.05 zm. Dz.U.2012.1041 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty,
Bardziej szczegółowoNatura 2000 europejska ostoja różnorodności biologicznej
Natura 2000 europejska ostoja różnorodności biologicznej Cele: Zainteresowanie uczniów nową formą ochrony przyrody jaką są obszary Natura 2000. Cele kształcenia: Wiadomości - uczeń: Charakteryzuje obszary
Bardziej szczegółowoPrzyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
Bardziej szczegółowoZakres i metodyka prac terenowych. Część II
Zakres i metodyka prac terenowych Część II Obowiązujące pomiary Dla wszystkich drzew (stojące i leżące, żywe i martwe) o wysokości powyżej 130 cm należy określić pierśnice. Gatunki drzew należy podać zarówno
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dz.U.2010.34.186 2012.05.26 zm. Dz.U.2012.506 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. z dnia
Bardziej szczegółowoKurs Przodownika Turystyki Górskiej PTTK Pogórza Beskidzkie
Kurs Przodownika Turystyki Górskiej PTTK 2012 Pogórza Beskidzkie Jerzy Antychowicz Położenie Jest niższa północna partia (1)Zewnętrznych Karpat Zachodnich na terenie Polski i Czech Podział Pogórze Zachodniobeskidzkie
Bardziej szczegółowoProjekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych
Projekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych Beskidy Zachodnie walory przyrodnicze, kulturowe, krajobrazowe Nieleśne zbiorowiska roślinne efektem
Bardziej szczegółowoNatura 2000 co to takiego?
Natura 2000 co to takiego? 1 2 Czy wiecie co to...? zespół organizmów o podobnej budowie gatunek podstawowa jednostka systematyczna wspólne pochodzenie (przodek) GATUNEK płodne potomstwo, podobne do rodziców
Bardziej szczegółowoNowe zasady ochrony gatunkowej grzybów - założenia merytoryczne i prawne. Andrzej Kepel
Nowe zasady ochrony gatunkowej grzybów - założenia merytoryczne i prawne Andrzej Kepel Zadania ochrony gatunkowej Początkowo: zabezpieczanie okazów (zakazy) Od kilku lat także: ochrona siedlisk gatunków
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK DO OGÓLNOPOLSKIEJ ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ PTTK. Poznaj Parki Krajobrazowe w Polsce. (stan na r.)
województwo dolnośląskie ZAŁĄCZNIK DO OGÓLNOPOLSKIEJ ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ PTTK Poznaj Parki Krajobrazowe w Polsce (stan na 31.12.2009 r.) 1. Książański Park Krajobrazowy (data utworzenia: 28 października
Bardziej szczegółowoLIFE Pieniny PL Pieniński Park Narodowy Natura w mozaice ochrona gatunków i siedlisk w obszarze Pieniny nr LIFE12 NAT/PL/000034
LIFE Pieniny PL 2013-2018 Zachowanie cennych siedlisk i gatunków charakterystycznych dla Pienin Ochrona półnaturalnych zbiorowisk łąkowych oraz wyłączenie z gospodarczego użytkowania ekosystemów leśnych
Bardziej szczegółowoMonitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Marek Rycharski, Zuzanna Oświecimska-Piasko Instytut Technologiczno-Przyrodniczy www.itep.edu.pl PLAN 1. Krajobraz obszarów wiejskich 2. Założenia ogólne
Bardziej szczegółowoKarpacki Uniwersytet Partycypacji. Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej
Karpacki Uniwersytet Partycypacji Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej Cel projektu Zaangażowanie mieszkańców Karpat w wypracowanie kierunków rozwoju lokalnego, w oparciu o
Bardziej szczegółowoOBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI w OLSZTYNIE WYDZIAŁ GEODEZJI I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ KATEDRA PLANOWANIA I INŻYNIERII PRZESTRZENNEJ OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
Bardziej szczegółowoZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY TRZCINICA DLA OBSZARU POŁOŻONEGO W MIEJSCOWOŚCIACH TRZCINICA I LASKI
- PROJEKT - ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY TRZCINICA DLA OBSZARU POŁOŻONEGO W MIEJSCOWOŚCIACH TRZCINICA I LASKI KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO (OPIS
Bardziej szczegółowoFORMY OCHRONY PRZYRODY
Ryszard Kapuściński FORMY OCHRONY PRZYRODY Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z 30 kwietnia 2004 r. z późniejszymi zmianami) wymienia 10 form ochrony przyrody,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA LICEUM KLASA 1 (POZIOM PODSTAWOWY)
WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA LICEUM KLASA 1 (POZIOM PODSTAWOWY) Rozdział Sposób zapisywania i odczytywania informacji genetycznej. Przypomnienie przedstawia strukturę podwójnej helisy DNA, wykazuje jej
Bardziej szczegółowoPraktyczne podejście do Ocen Środowiskowych Metodyka uwzględniania RDW na przykładzie programów inwestycyjnych Górnej Wisły
Praktyczne podejście do Ocen Środowiskowych Metodyka uwzględniania RDW na przykładzie programów inwestycyjnych Górnej Wisły Jerzy Grela MGGP S.A. Centrum Nauki Kopernik Warszawa, 8 październik 2015 r 1
Bardziej szczegółowoPRZYRODA w KRAKOWIE z uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Informacja Prezydenta Miasta Krakowa
Posiedzenie Komisji Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska RADY MIASTA KRAKOWA, 23 września 2013 PRZYRODA w KRAKOWIE z uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Informacja Prezydenta Miasta Krakowa Ewa
Bardziej szczegółowoOchrona przyrody. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
Ochrona przyrody S Ochrona przyrody Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Formy ochrony przyrody art. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Parki narodowe Rezerwaty przyrody
Bardziej szczegółowoZałącznik do Zarządzenia Nr 1472/2007 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia r.
Załącznik do Zarządzenia Nr 1472/2007 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 9.07.2007 r. SPOSÓB ROZPATRZENIA UWAG ZGŁOSZONYCH W RAMACH POSTĘPOWANIA W SPRAWIE OCENY ODDZIAŁYWANIA NA PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU
Bardziej szczegółowoDyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce
NATURA 2000 Dyrektywa Siedliskowa Sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej Celem wyznaczania jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej.
Bardziej szczegółowoUchwała nr 168/2014 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 28 maja 2014 r.
Uchwała nr 168/2014 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 28 maja 2014 r. w sprawie: utworzenia na Wydziale Leśnym kierunku studiów ochrona przyrody na poziomie studiów drugiego stopnia
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. MAŁOPOLSKIM STAN na Dorota Horabik Magdalena Bregin WIĘCEJ: www.kp.org.pl Na terenie województwa małopolskiego powołano 85 rezerwatów przyrody
Bardziej szczegółowoPolityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie Maria Mellin Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Bardziej szczegółowoWydział: Leśny UPP/ Biologii UAM Kierunek: Ochrona przyrody i edukacja przyrodniczo-leśna Plan studiów 1 stacjonarne drugiego stopnia
Wydział: eśny UPP/ Biologii UAM Kierunek: Ochrona przyrody i edukacja przyrodniczo-leśna Plan studiów 1 stacjonarne drugiego stopnia ałącznik do zarządzenia Rektora nr 114/2017 Nazwa przedmiotu/modułu
Bardziej szczegółowo,,Waloryzacja przyrodnicza gminy Police
Załącznik nr 6 do siwz,,waloryzacja przyrodnicza gminy Police INSTRUKCJA OPERAT BOTANICZNY Szczegółową instrukcję dla Wykonawców sporządzono na podstawie opracowania pt.,,założenia metodyczne inwentaryzacji
Bardziej szczegółowo3.1. FORMY OCHRONY PRZYRODY W WOJEWÓDZTWIE
3. OCHRONA PRZYRODY Magurski Park Narodowy górza y Po brazow o yskieg Przem rajo Park k Bieszc zady 3.1. FORMY OCHRONY PRZYRODY W WOJEWÓDZTWIE (Ewa Kozak) Ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym
Bardziej szczegółowoRozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Na obszarze gminy Poświętne znajduje się wiele powierzchni siedlisk przyrodniczych kwalifikujących
Bardziej szczegółowoCentrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska Katowice. Jerzy Parusel
Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska Katowice Jerzy Parusel Bazy danych o przyrodzie - wymagane prawem, istniejące i potrzebne do zarządzania jej zasobami Konferencja podsumowująca projekt pn. Budowa
Bardziej szczegółowo4003 Świstak Marmota marmota latirostris
4003 Świstak Marmota marmota latirostris Liczba i lokalizacja obszarów i stanowisk monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Monitoring obejmuje cały teren występowania świstaka
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Zespół dydaktyczny
KARTA KURSU Ochrona środowiska, studia I stopnia studia stacjonarne Nazwa Nazwa w j. ang. Ochrona przyrody Protection of nature Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator IB: dr Małgorzata Kłyś IG: dr Piotr Lewik
Bardziej szczegółowoTemat A (przeznaczony do wykonania na posterze) Panorama (widok) wpływ działalności człowieka na krajobraz wybranego obszaru
Temat A (przeznaczony do wykonania na posterze) Panorama (widok) wpływ działalności człowieka na krajobraz wybranego obszaru Wybierz kulminację terenu położoną w granicach Twojego województwa, dokonaj
Bardziej szczegółowoZielona infrastruktura w Polsce. Anna Liro Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
Zielona infrastruktura w Polsce Anna Liro Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Zielona infrastruktura priorytet nowej strategii Realizacja Strategii UE ochrony różnorodności biologicznej na lata 2020
Bardziej szczegółowoKomunikacja społeczna w tworzeniu i funkcjonowaniu obszarów Natura 2000
Komunikacja społeczna w tworzeniu i funkcjonowaniu obszarów Natura 2000 Anna Batorczak a.batorczak@uw.edu.pl Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą dofinansowanego
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 64 5546 Poz. 401 401 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 29 ust. 10 ustawy
Bardziej szczegółowoDYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
NATURA 2000 ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania
Bardziej szczegółowoW 30 lat od Raportu Komisji Brundtland Konwencja o Różnorodności Biologicznej
W 30 lat od Raportu Komisji Brundtland Konwencja o Różnorodności Biologicznej Czy dbamy o Naszą Wspólną Przyszłość? Anna Kalinowska Uniwersytet Warszawski Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem
Bardziej szczegółowoUwarunkowania i kierunki rozwoju turystyki w parkach krajobrazowych Karpat Polskich
Zeszyty Naukowe nr 821 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2010 Katedra Gospodarki Regionalnej Uwarunkowania i kierunki rozwoju turystyki w parkach krajobrazowych Karpat Polskich 1. Wprowadzenie Od czasu
Bardziej szczegółowoOchrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej
Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Projekt KIK/53 Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne Stowarzyszenie Pro Carpathia Instytucja Realizująca PROJEKT
Bardziej szczegółowoWARSZTATY EKO systemy na terenie Gminy Miasta Sanoka
WARSZTATY EKO systemy na terenie Gminy Miasta Sanoka Muzeum Knieja Nowosiółki 28-09-2015 1. Typy użytków zielonych Umocowanie prawne użytków zielonych Rozp. Ministra Reg. i Budownictwa z dnia 29 marca
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI. sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 1.10.2015 r. COM(2015) 481 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie postępów w ustanawianiu chronionych obszarów
Bardziej szczegółowoPodstawy prawne tworzenia i funkcjonowania obszarów Natura 2000
Podstawy prawne tworzenia i funkcjonowania obszarów Natura 2000 Profesor dr hab. Janina Zbierska Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska UP w Poznaniu Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego
Bardziej szczegółowo