Raport wpływu projektu LIFE13 NAT/PL/ Dywersyfika ja i rozwój popula ji żu rów w półno no- zachodniej Pols e na popula ję

Transkrypt

1 Raport wpływu projektu LIFE13 NAT/PL/ Dywersyfika ja i rozwój popula ji żu rów w półno no- zachodniej Pols e na popula ję żu rów w 6 r.

2 1 Raport wpływu projektu LIFE NAT/PL/ Dywersyfika ja i rozwój popula ji żu rów w półno no-za hodniej Pols e na popula ję żu rów w 6 r. Opracowanie: Magdalena Tracz Spis treś i I. Li ze oś popula ji... 2 II. O e a areałó stad i d ers fika ja popula ji rok... 2 III. Ut orze ie o ego stada żu ró... 8 IV. Efekty dodatkowe utworzenia nowego stada V. Podsumowanie... 13

3 2 I. Li ze noś popula ji W okresie spra ozda z li ze oś żu ró przedsta iała się astępują o: Ta ela Li ze oś populacji zachodniopomorskiej w 2016 r. Samce Samice Cielęta Cielęta Osobniki nieoznaczone miertelno ć miertelno ć Razem 2016 rok stado E rok stado W 2016 rok stado M Jałowcówka 2016 rok grupa w Nadle nictwie Dobrzany 2016 rok grupa w Nadle nictwie Tuczno/Trzcianka rok razem W sezonie 2016 urodził się su ie ielęta sa i i sa ó. Naj iększ prz rost stąpił stadzie E ieląt. W stadzie W urodziło się ieląt, iej iż roku u iegł, ze zględu a zmniejszenie stanu stada w celu ut orze ie stada M Jało ó ka. W o o ut orzo stadzie M urodziło się na nowym terenie 1 cielę. Od oto a e strat iosł żu ró o ó io e sz zegóło o rapor ie zdro ot Popula ja z iększ ła li ze oś o żu ró. II. O ena areałów stad i dywersyfikacja populacji w 2016 rok O e ę areałó stad żu ró przepro adzo o a podsta ie da h tele etr z h ze ra h z o roż pra ują h a z ierzęta h o aj iej iesię r. Obecnie w populacji za hod iopo orskiej sz stkie o roże zakłada e są dorosł sa i o, które ogą osi działają e urządze ie a et po żej lat. Zesta ie ie o roż raz z zakrese dostęp h da h przedsta ia ta ela : Ta ela Zesta ie ie o roż tele etr z h Nu er obroży Okres działa ia w 2016 r. od do Stado E MIROSŁAWIEC

4 Stado W DRAWSKO Stado M JAŁOWCÓWKA Podo e jak roku u iegł a podstawie danych telemetrycznych został określo e areał iesię z e dla każdego oso ika etodą MPC Mi i al Co e Poligon) przy zastosowaniu spół z ika % istot oś i. Areał ro z każdego żu ra określo o jako su ę przestrze ą areałó iesię z h. Wielkoś areału ałego stada jest su ą przestrze ą areałó posz zegól h oso ikó. Wielkoś i areałó zesta io o ta eli. Tabela 3 Wielkoś i areałó Obroża Areał w ha , , , , , , , , , ,24 Całkowity areał stada E 29535, , , , , , , ,37

5 ,74 Całkowity areał stada W 12395, ,74 Całkowity areał stada M 9529,74 W poró a iu do roku areał stada W z ie ił się iez a z ie, natomiast raź e u rozszerze iu uległ areał stada E. Na mapach i przedsta io e został areał stad odpo ied io 2015 i 2016 roku na tle obszaru projektu Mapa Areał stad W i E r. a tle o szaru projektu. Legenda do wszystkich map przedstawionych w niniejszym opracowaniu:

6 R i a Areał stad W i E r. a tle o szaru projektu. 5

7 6 W stadzie E w odrę ił się grup z ierząt: 1. grupa ko ser at a, o ej ują a żu r oszą e o roże -002, , , , , 47-, która uż tkuje areał ardzo podo do areału 2015 o po ierz h i około ha, przedstawiony na mapie 3; grupa ta jak wynika z obserwacji bezpośred i h li z ła oso ikó, sa i z ielęta i i łod i ka i oraz okreso o z ka i starsz i Mapa Areał grup ko ser at ej ra a h stada E a prz kładzie areału kro oszą ej o rożę -002

8 7 2. grupa ędrują a, o ej ują a z ierzęta oszą e o roże , , , , która a kilka iesię opuś iła stary areał areał spól z grupą ko ser at ą i prze ieś iła się a pół o podążają za kro ą Kajką ), co zostanie szerzej o ó io e kolej rozdziale; grupa ta po iększ ła ro z areał do ha, co przedstawia mapa 4; grupa ta policzona podczas pobytu w najbardziej oddalo a pół o skraju areału li z ła oso ikó Mapa Areał grup ędrują ej ra a h stada E a prz kładzie areału kro oszą ej o rożę Tego rodzaju za ho a ie pot ierdza od oto a ą już roku luź ą strukturę stada E i podat oś a d spersję. Moż a o zeki a, że kolej h lata h stado uleg ie tr ałe u podziało i, o ędzie ajkorz st iejsz dla roz oju populacji scenariuszem. Odejś ie grup ędrują ej a pół o zai i jo ała zape e ędrują a po przesiedleniu krowa Kajka, co zostanie opisane w rozdziale IV niniejszego opracowania.

9 8 III. Utworzenie nowego stada żu rów No e stado żu ró po stało iku realiza ji działa ia C.. W 2015 r. zgodnie z pierwotnymi założe ia i projektu została z udo a a zagroda adapta j a Leś i t ie Jało ó ka w Nadleś i t ie Dra sko o po ierz h i ha, do której grud iu r. i st z iu r. został prz iezio e żu r odło io e ze stad E i W. Odło pro adzo e ł przez pra o ikó Baz O sługi Żu ró prz uż iu sprzętu zakupio ego projek ie ra a h działa ia C.. Sz zegól ie prz dat a okazała się zaprojekto a a a potrze projektu o il a odło ia, dzięki której załadu ek i tra sport z ierząt oż a ło przepro adzi sprawnie i szybko. Na fotografiach 2 przedsta io o kolej e etap ak ji prze iesie ia żu rz y ze stada W do zagrod adapta j ej Leś i t ie Jało ó ka. Po i o iliza ji i założe iu o roż tele etr z ej żu r iąga ł a spe jal płat gu tra sporto ej i iąga do pozio o ułożo ej odło i alu i io ej. Ta po roz iąza iu li ek zabezpie zają h i tra sporto h, skrz ia sta ia a ła do pio u i iąga o gu ę tra sporto ą. Wtedy zwierzę iu poda a o a tidotu i skrz ię łado a o a prz zepę sa o hodo ą. Tra sport astępo ał dopiero po peł udze iu z ierzę ia. Foto 1 Foto 2 Foto 3 Foto 4

10 9 Foto 5 Foto 6 Foto 7 Foto 8 Skład pier ot ie utworzonej grupy przedstawia tabela 4 i fotografia 9. Tabela 4 Skład stada M (cz io ką ieprzekreślo ą oz a zo o z ierzęta, które pozostał składzie stada do ko a r.) Lp Osobnik / wiek w styczniu 2016 w latach Stado pochodzenia Nr o roż Uwagi 1 samica 3,5 W Krowa o imieniu Mama B zko a, utopiła się ar u 2015 r 2 samica 2,5 W Kro a o i ie iu Krępa, utopiła się ar u r., o roża została po o ie uż ta a kro ie Kaj e 3 samica 1,5 W 4 samica 2,5 W

11 10 5 samica 2,5 E krowa Wstała 6 samica 2,5 E O roża założo a samica 2,5 E O roża przestała działa samica 2,5 E Krowa Wariatka, u iekła tuż po przewiezieniu do zagrody adaptacyjnej i st orz ła grupę Nadleś i t ie Do rza 9 samiec 0,5 W Cielę Ma B zko ej 10 samiec 1,5 W - Sa ie Gr fuś urodzo zagrodzie pokazowej w Ja ło o ie, pusz zo a ol oś ios ą r. do stada W, odło io i przewieziony do zagrody adaptacyjnej w styczniu 2016, zgi ął padku drogowym jesie ią 2016 Foto 9 Stado M Jało ó ka po pusz ze iu z zagrod adapta j ej (bez krowy Wariatki) W trak ie t orze ia stada M sa i a odło io a stadzie E z o rożą o r po prze iezie iu do zagrod adapta j ej i pusz ze iu ze skrz i tra sporto ej spłosz ła się, galopie przer ała ogrodze ie i u iekła otrz ują po t i ię Wariatka. Pozostałe żu r pozostał na miejscu, jednak planowana do ar a akli at za ja zagrodzie usiała zosta drast z ie skró o a. W drugiej poło ie st z ia r. prz ko plet raku ś iegu astał roz do -20 o C, odopoje zagrodzie pokr ł się gru lode, którego żu r ie ł sta ie skrusz a do ożona oda at h iast za arzała. Z tego po odu zde do a o o ot ar iu zagrod, a żu r ogł korz sta z odopojó a po liski h źródlisko h stru ie ia h.

12 11 Mi o krótkiej spól ej akli at za ji żu r ut orz ł jed o tr ałe ugrupo a ie i pier sz h iesią a h a ol oś i krąż ł Nadleś i t ie Dra sko po iędz d o a po liski i paś ika i, gdzie ł dokar ia e. W drugiej poło ie ar a r. d ie dorosłe sa i e i utopił się grząski ro ie eliora j po liżu zagrod adaptacyjnej. Po ich ś ier i do o ego stada M została do iezio a dorosła doś iad zo a sa i a ze stada W, która do Nadleś i t a Dra sko trafiła z Pusz z Biało ieskiej. W stadzie W zaj o ała soką poz ję so jal ą i oż a ło prz pusz za, że sta ie się prze od i zką stada M, która ędzie u iała pro adzi stado u ikają ie ezpie z h tere ó, taki h gdzie zgi ęł d ie łode iedoś iad zo e kro. Jed ak po pusz ze iu a o iejs u Kajka spędziła ze stade M t lko kilka godzi i rusz ła ewidentnie w poszukiwaniu swojego starego stada. Dokład iej jej zachowanie opisane zostanie w rozdziale IV. Po zako ze iu dokar ia ia Nadleś i t ie Dra sko stado M za zęło eksploro a tere położo e a s hód i pół o s hód od zagrod adapta j ej w Nadleś i t a h Mirosła ie i Zło ie ie. Ta dołą z ł do grup po zątko o ędrują e sa e po hodzą e ze stada W i E, a pote kolej zape e też z E. Od jesie i r. stadzie prze ają dorosłe sa e, i e iż poprzed io. Gr fuś, łod sa ie prz wiezio ze stada W zgi ął jesie ią w wypadku drogowym. Jedna z 2, let i h sa i po hodzą a ze stada E urodziła ielę w kompleksie leś ad jeziore Lu ie Nadleś i t ie Zło ie ie. Na ko ie roku stado M li z ło oso ikó : z pierwotnej stawki przedstawionych w tabeli 4 ieprzekreślo ą z io ką, urodzo e ielę i sa e które dołą z ł do stada. Taki stan liczebny pokazuje ta ela. Areał zaj o a przez stado określo został a podsta ie da h z jed ej o roż tele etr z ej, która pra o ała okresie ałego roku. Mapa 5 przedsta ia areał ałoro z stada M raz z po iara i tele etr z i. Mapa Areał stada M r.

13 12 IV. Efekty dodatkowe utworzenia nowego stada Krowa Wariatka Odło io a r. w stadzie E 2,5 letnia krowa po przewiezieniu do zagrody adaptacyjnej w Jało ó e spłoszo a dostała się z ogrodze ia i iągu kilku d i poko ała d sta s około 70 km a za hód. Wędró ka podjęta została najprawdopodobniej w celu odnalezienia macierzystego stada, ale loso o ra kieru ek okazał się dokład ie od rot. Wariatka przekro z ła pod zas swojej podróż areał stada W, ale o e oś i h żu ró, z o ego stada, ie zatrz ała jej. Zapewne wtedy kilka miejscowych zwierząt dołą z ło do iej i grupa podąż ła dalej a za hód do Nadleś i t a Do rza. Dalsz arsz kieru ku za hod i został po strz a za udo ą iejską Stargardu i żu r skiero ał się a pół o. Do ko a 2016 r. ut orz ł gra i a h Nadleś i t a Dobrzany ardzo spe fi z areał o kształ ie pierś ie ia. Kro a Wariatka okoli Tar o a Po orskiego urodziła zer u ielę, zka. W grud iu r grupa li z ła oso ikó : kro, k, ielę. Jest to ała grupa, ale przetr ała ez ko taktu z i i żu ra i ał rok, jest ię adzieja, że sta ie się zalążkie o ego stada i a tr ałe z iększ d ers fika ję popula ji żu ró zachodniopomorskich. Ze zględu a to, że tego t pu za ho a ie o ser o a e jest popula ji zachodniopomorskie po raz pierwszy, areału tej grup a razie ie doli zo o do su ar z ego areału uż tko a ego tr ale przez popula ję. Krowa Kajka Kro a Kajka została odło io a stadzie W r. i prze iezio o ją do Jało ó ki po ś ier i d ó h kró iku utopie ia, elu zasile ia o ego stada doś iad zo ą sa i ę, która u iała ezpie z ie pro adzi grupę u ikają ie ezpie z h tere ó. Kajka stadzie W iała soką poz ję so jal ą. W stadzie M, do którego została dołą zo a z pe oś ią rozpoz ała oso iki odło io e ze stada W, ale to ie po strz ało jej od podję ia ędró ki, zape e elu od alezie ia ałego a ierz stego stada. Kajka stadzie M spędziła t lko kilka godzi i rusz ła podo ie jak Wariatka kieru ku prze i iż pro adzą do stada W. Podobnie jak Wariatka przekro z ła areał o ego dla iej stada E i podąż ła a połud ie zatrz ują się dopiero doli ie Note i przekra zała Note ielokrot ie. Pote of ęła się po łas h ślada h po o ie przekro z ła areał stada E, ielokrot ie apot kają iejs o e żu r i poszła daleko a pół o po ad jezioro Dra skie. Z ó ró iła po łas h ślada h gra i e areału stada E, ale długo trz ała się sa a ie dołą zają do i h żu ró. Kied ko u dołą z ła do iejs o h żu ró astąpiło jś ie grup ędrują ej stadzie E a pół o. Zape e łaś ie Kajka ła tego i i jatorką. W ajdalej a pół o su ięt frag e ie o ego areału Nadleś i t ie Ś ier z a koło iejs o oś i Psie Gło soko iężar a Kajka utopiła się torfo isku. Pozostałe żu r zeszł a połud ie i pote a s hód, pe etrują tere adleś i t ie Wał z po d ó h iesią a h po ró ił do starego areału i połą z ł się listopadzie z grupą ko ser at ą. Dodatko efekte akt oś i Kajki jest oderwanie od stada E niewielkiej grup żu ró pod zas ędró ki a połud ie ios ą r. Nad połud io i rzega i jez. Bet, które z a zają połud io ą gra i ę areału stada E i roku, do Kajki dołą z ła grupa około żu ró która prze ieś iła się a połud ie do Nadleś i t a Tu z o i tu pozostała aż do póź ej jesie i. W grupie tej grud ia r. została założo a o roża tele etr z a łodej kro ie ada o jej i ię Re elia. Grupa po ak ji i o iliza ji prze ieś iła się około k a połud ie do Nadleś i t a Trz ianka i

14 13 ta pozostała do ko a roku. Podo ie jak prz padku kro Wariatki areału tej grup a razie ie doli zo o do su ar z ego areału uż tko a ego tr ale przez popula ję. Pomiary telemetryczne kró Wariatki, Kajki i Rebelii został przedsta io e a mapie 6. Mapa 6 Efekt d spersji uz ska e dzięki prze iesz ze io sa i żu ró V. Podsumowanie Rok prz iósł ardzo ido z e z ia popula ji żu ró iku przepro adze ia zapla o a h działa projektu. Klu zo e dla d ers fika ji popula ji okazało się ut orze ie o ego stada działa ie C., które prz iosło z iększe ie areału żu ró po żej 80 %. Czy tak głę oka d ers fika ja utrz a się prz szłoś i pokażą lata kolej e, ale z pe oś ią tr ał elementem w przestrzennej organizacji populacji pozosta ie o e stado M Jało ó ka, którego areał o po ierz h i około, t s. ha po iększ ł o szar uż tko a przez żu r r. o %. Areał stad żu ró r. a tle o szaru projektu pokazuje apa.

15 14 Mapa Areał stad żu ró r. Zesta ie ie ielkoś i areałó stad preze tuje ta ela. Ta ela Poró a ie areałó stad żu ró i r. Stado Areał ha Areał ha W E M Razem Dodatkowym efektem utworzenia nowego stada jest po sta ie ie ielki h grup żu ró Nadleś i t ie Do rza i a skraju Nadleś i t Tu z o i Trz ia ka. Grup te są sza są a prz szłe o e stada oraz skute z iejszą d ers fika ję popula ji, o t orz ardzo korz st ą s tua ję do dalszego rozwoju. D ers fika ja jest z ikie klu zo dla roz oju li ze ego, po ie aż t lko prz padku relat ie iski h zagęsz ze gatu ku ędzie oż a utrz a ak epta ję społe z oś i lokal h dla o e oś i żu ró aturze o poz oli suk es ie z iększa li ze oś. W prz padku duż h ko e tra ji z ierząt a ie ielki h o szara h z a z ie zrastają szkod gospodar ze po odo a e przez żu r i ak epta ja g ałto ie spada, po odują t orze ie kli atu li ito a ia li ze oś i.

16 15