Delfina Wołodkowicz, dyrektor Departamentu Wsparcia Inwestycyjnego, ARiMR

Transkrypt

1 Konferencja PROW Delfina Wołodkowicz, dyrektor Departamentu Wsparcia Inwestycyjnego, ARiMR Działanie 123. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej. Działanie jest realizowane w ramach PROW Działanie 123 jest kontynuacją wcześniej uruchomionego Działania 1. w ramach programu SAPARD Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych i równieŝ programu Działanie 1.5 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich (Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych). W ramach pierwszego działania wydatkowano w ramach przetwórstwa ponad 1,5 mld złotych. Natomiast, w ramach programu Restrukturyzacja, gdzie przeznaczone środki to ponad 1,8 mld zł- w tej chwili na 10 października, wydatkowana przyznana kwota beneficjentom to prawie 1,4 mld zł. Akty prawne regulujące wdraŝanie Działania 123. : rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z 20 września 2005 roku, w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich; Ustawa z 7 marca 2007 roku, równieŝ o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich oraz Rozporządzenie MRiRW z 17 października 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w zakresie Zwiększenia wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej. BudŜet programu wynosi 1,1 mld zł, z pomocy ma skorzystać ponad 1,5 tys. beneficjentów. Celem działania jest szeroko rozumiana poprawa konkurencyjności w sektorze przetwórstwa, i wprowadzania do obrotu produktów rolnych. Beneficjentem działania moŝe być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna- nie posiadająca osobowości prawnej, wykonująca działalność w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych, oraz działająca jako małe lub średnie przedsiębiorstwo, lub przedsiębiorstwo zatrudniające do 750 pracowników, lub którego wartość sprzedaŝy netto nie przekracza 20 mln euro. Środki wypłacane są w ramach refundacji części kosztów kwalifikowanych projektu, jednorazowo lub w etapach. Maksymalna wartość pomocy, przyznana dla jednego beneficjenta, w okresie trwania programu, wynosi 20 mln złotych, natomiast minimalna wartość projektu wynosi 100 tys. zł. Poziom pomocy finansowej uzaleŝniony jest od wielkości podmiotu i dla podmiotów, które nie wpisują się w definicję mikro, małego lub średniego przedsiębiorstwa jest to 25 proc. kosztów kwalifikowanych projektu, a dla podmiotów takich jak mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa jest to 40 proc. kosztów kwalifikowanych projektu, natomiast maksymalnie 50 proc. kosztów kwalifikowanych mogą otrzymać mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, które co najmniej jedną czwartą ogólnej ilości produktów rolnych nabywają od grupy producentów rolnych lub od grupy uznanych producentów owoców i warzyw, lub uznanych organizacji producentów owoców i warzyw. Tej grupie równieŝ przyznane jest 50 proc. dofinansowania oraz dla przedsiębiorców, którzy realizują projekty, dotyczące przetwórstwa produktów rolnych na cele energetyczne. Koszty kwalifikowane. NaleŜą do nich: budowa, rozbudowa, modernizacja, przebudowa, zakup i instalacja maszyn i urządzeń, zakup oprogramowania, środków transportu (oczywiście niezbędnych do sprawnego przebiegu procesu technologicznego lub magazynowania) oraz koszty ogólne do wysokości 10 proc. (teŝ w zaleŝności od projektu).

2 Przygotowanie biznes-planu dla operacji do 10 mln zł, jest to dofinansowanie w wys. 50 tys. zł, dofinansowanie do 100 tys. złotych- koszty realizacji projektów powyŝej 10 milionów. Koszty przygotowania dokumentacji technicznej, nadzoru inwestorskiego, koszty związane z kierowaniem robotami budowlanymi. Zakres wsparcia jest szczegółowo opisany w Rozporządzeniu z 17 października 2007 roku, według PKD- w szczególności, przetwórstwo mleka, mięsa, owoców i warzyw, zbóŝ, ziemniaków, jaj, miodu, konopii, roślin oleistych, roślin wysokobiałkowych, produktów rolnych na cele energetyczne. W ramach nowego PROW u dysponujemy prawie 4 miliardami zł na cały okres trwania programu. Na rok 2008 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przydzieliło ARiMR kwotę ponad 1 mld złotych. Natomiast w SPO na cały okres trwania programu, otrzymaliśmy 1,779 mld zł. 23 kwietnia 2008 roku rozpoczął się nabór w ramach Działania 123 i trwał do 9 maja, złoŝono podczas naboru 818 wniosków, na kwotę ponad 1,6 mld zł, co dało 140 proc. limitu przewidzianego na 2008 rok. W tej chwili wszystkie wnioski w ramach tego działania przeszły etap wstępnej preselekcji. Struktura złoŝonych wniosków: - najwięcej, bo aŝ 36,6 procent jest to produkcja i przetwórstwo mięsa; produkcja soków- przetwórstwo owoców i warzyw 18, 5 proc.; przetwórstwo mleka 9,3 proc.; 19 proc. sprzedaŝ hurtowa; 2,3 proc. produkcja olejów i tłuszczów; pozostałe- 14 proc. Struktura ze względu na kwotę wnioskowania: - 22 proc. to produkcja i przetwórstwo mięsa; prawie 22 proc. produkcja soków, przetwórstwo owoców i warzyw; 10 proc. przetwórstwo mleka; sprzedaŝ hurtowa 15 proc.; produkcja olejów i tłuszczów 11 proc.; prawie 20 proc.- pozostałe. Struktura wniosków według wielkości przedsiębiorstw: - mikro 16 proc.; małe 38 proc.; średnie 37 proc.; pozostałe- 9 proc. Struktura wniosków według wielkości wnioskowanej kwoty pomocy: - 57 proc. to wnioski opiewające na kwotę do1 miliona złotych; 32 proc. w przedziale od 1 mln do 5 mln; największe od 5 do 10 mln zł to 7 proc.; powyŝej 10 mln złotychto 7 procent. Przetwórstwo na cele energetyczne, średnia wielkość wniosków to prawie 5 mln złotych, sprzedaŝ hurtowa, podobnie jak przetwórstwo na cele spoŝywcze- w granicach 1,6-1,8 mln złotych. Średniej wielkości wniosek jest to prawie 2 mln złotych. Struktura planowanych kosztów kwalifikowanych: - 37 proc. to roboty budowlane; 20 proc. maszyny i urządzenia do magazynowania; maszyny i urządzenia do produkcji 30 proc.; transport wewnętrzny 3 proc.; zewnętrzny 6 proc.; po 2 proc. koszty ogólne i pozostałe koszty. W tej chwili, dzięki opublikowaniu 16 października przez Ministerstwo Finansów rozporządzenia, zmieniającego rozporządzenie przyznające ARiMR akredytacji w zakresie agencji płatniczej, ARiMR moŝe dokonywać dalszego etapu oceny wniosków i podpisywać umowy z beneficjentami. 21 października ruszyła ocena wniosków. (soj)

3 Mieczysław Paradowski, Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich, MRiRW Rolą instytucji zarządzającej jaką jest MRiRW, jest zaprogramowanie, wynegocjowanie programu i zwracanie się do Komisji Europejskiej z propozycjami ewentualnych zmian. Aktualnie, dla części działań w PROW procedury, legislacja, zostały dopowiednio wcześniej przygotowane i w zwiazku z tym te działania zostały juŝ uruchomione. W niektórych następują juŝ płatności, w niektórych dopiero podpisuje się umowy. Nie mniej jednak, kiedy rozpoczęliśmy prace nad PROW, mając świadomość, jaka skala przedsięwzięć jest przed nami, załoŝyliśmy, Ŝe program będzie wdraŝany sukcesywnie, działanie po działaniu. Część działań nie jest jeszcze wdraŝana. Wszystko z powodu nowego wymogu, który pojawił się w legislacji UE- chodzi o Rozporządzenie Rady o wymóg akredytowania agencji płatniczej, która oppowiedzialna jest za obsługę płatności w ramach wszystkich programów rozwoju obszarów wiejskich. W UE programów tego typu jest około 300. Nasz program odgrywa specyficzną rolę, poniewaŝ jest to jak na skalę europejską bardzo duŝy program. W związku z tym, na etapie negocjacji programu przykładano szczególną uwagę do propozycji, jakie pojwaiły się w tym dokumencie. Odpowiednio długo trwały negocjacje, chociaŝ mimo,iŝ media wytykają nam opóźnienia, program został wynegocjowany jako jeden z pierwszych dziesięciu programów w całej UE, spośród tych wspomnianych300-stu, które KE docelowo zatwierdziła. Potem pojawił się problem w postaci akredytacji agencji płatniczej. Akredytacja nie jest wymogiem nowym- muszę przyznać, Ŝe na tym juŝ się potknęliśmy w przeszłości. W pewien sposób było to utrudnienie na etapie przedakcesyjnego programu SAPARD, gdzie wyzwanie, które postawiono wtedy przed krajami kandydującymi było bardzo trudne do zrealizowania. To było jednym z powodów, Ŝe większość krajów kandydujących z duŝym opóźnieniem ropoczeło wdraŝanie programu SAPARD. Nie ma kraju, który ruszyłby z wdraŝaniem programu z dniem 1 stycznia nowego okresu programowania, czyli 1 stycznia 2007 roku. Jest to niemoŝliwe, chyba, Ŝe kraj członkowski zdecyduje, Ŝe bierze całą odpowiedzialność na siebie i rozpoczyna wdraŝanie nie mając w ogóle zatwierdzonego programu PROW. Taka ewentualność istnieje, ale wówczas ktoś musi gwarantować te zobowiązania, na wypadek gdyby akredytacji nie było lub zmienił się program. Takiej moŝliwości w Polsce nie było. Po doświadczeniach SAPARD, po doświadczeniach z okresu , w którym mieliśmy dwa programy, dla jednego Agencja była akredytowana- czyli dla Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich, ale charakter tych działań był trochę inny. PROW ma charakter inwestycyjny, a w przypadku Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich mieliśmy do czynienia z tzw.obszarówką. Stąd trudno było pewne doświadczenia z Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich przenieść na działania inwestycyjne dla Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich Podkreślam, Ŝe Polska przyjęła bardzo ambitny zakres akredytacji, co zresztą podkreślili przedstawiciele audytorów- Komisji Europejskiej- to z punktu widzenia bezpieczeństwa wydatkowania środków finansowych. To podejście skutkuje jednak tym, Ŝe jesteśmy na tym, a nie na innym etapie realizacji programu. Nie mniej jednak, dla dziewięciu działań, w tym pomoc techniczmna, Agencja ma pełną akredytację, więc moŝe nawiązywać umowy, przyjmować wnioski o płatność, moŝe rozpotrywać te wnioski i oczywiście- moŝe płacić. To bardzo dobry sygrał dla wnioskodawców, którzy na Działanie 123. Zwiększanie wartości

4 dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej złoŝyli wnioski w tym roku. Mam nadzieję, Ŝe proces oceny tych wnisków będzie przebiegał juŝ sprawnie. W momencie, w którym finalizowaliśmy prace nad PROW, musieliśmy przyjąć pewne załoŝenia- duŝej części dotyczyły one kursu walut, który wystąpił na etapie zamykania programu- dokumentu PROW. Tabele finansowe są w euro, a wszelkie rozliczenia z beneficjentami- w złotych. W związku z tym, kurs jaki przyjęto w tabeli finansowej i kurs, który posłuŝył, aby okrełśić pewne wskaźniki docelowe, okreśłono na 3,9 PLN/EUR. Rok 2008 to czas, w którym złotówka w bardzo szybkim tempie się umacniała, co skutkowało tym, Ŝe liczba potencjalnych beneficjentów- mimo, Ŝe program jeszcze nie ruszyłzmniejszyła się znacząco. O ile kurs ma wpływ na liczbę potencjalnych beneficjentów, liczbę zrealizowanych projektów w ramach poszczególnych działań, to nie przekłada się on na pojedynczych beneficjentów. PoniewaŜ limity zapisane są w złotych, umowa zostanie zapisana w złotych, bez względu na to, jak kurs się zmnienia. To zobowiązanie jest nienaruszalne, a co za tym idzie, z naszym beneficjentem- a wcześniej wnioskowdawcą, podpisana zostanie umowa na określoną kwotę. PROW ma jeszcze te specyfikę, w odróŝnieniu od programów struktualnych, Ŝe podejmujemy zobowiazania wieloletnie- na lat. Przykładem, gdzie zobowiazania są najdłuŝsze jest zalesianie gruntów rolnych, renty strukturalne czy rolnośrodowiskowe. Poprzedni okres programowania dotyczył zobowiazań na trzy lata.siłą rzeczy naleŝy sobie zadać pytanie, skoro podpisaliśmy zobowiązanie, to kto będzie płacił w momencie, gdy program zostanie zakończony. Nie jest to problem z punktu widzenia przepisów UE, te zobowiazania przechodzą bowiem na budŝet następnego programu i stąd ten duŝy program- polski PROW. Nasz PROW jest największym programem w całej UE z kwotą ponad 17 mld EUR, z tym Ŝe program przejął stare zobowiazania na poziomie szacunkowym około 3 mld EUR. Czyli, program jeszcze nie ruszył, a juŝ budzet jest mniejszy niŝ wynikałoby to z pierwotnej alokacji przyznanej Polsce na lata kwoty. Zobowiązania podpisywane jeszcze w poprzednim okresie zostały ustalane przy zupełnie innym kursie. To moŝe ma mniejsze znaczenie, istotniejsze było to, Ŝe szacunek, jaki przyjęto na etapie zamykania PROW przed ostatnimi negocjacjami z UE wynosił 3,9 PLN/EUR. Nie moŝemy dziś przewidzieć, jaki kurs będzie w przyszości, tym bardziej, gdy będziemy wchodzić do strefy EURO. Był taki niepokojący moment, gdy kurs sięgnął poziomu 3,2 PLN/EUR- stwierdziliśmy wówczas, Ŝe w budzecie niektórych działań, a zwłaszcza dotyczących starych zobowiązań brakuje nam mnóstwo pieniedzy. Kurs zmienił się wtedy o 0,7 PLN więc w skali budŝetu całego programu ubyło ponad 12 mld PLN- tylko w winy wahań kursów. DuŜy budŝet, a więc kaŝda zmiana kursu powoduje określone konsekwencje. Szukaliśmy moŝliwości sfinansowania tych zobowiązań.. Nasze szacunki, oparte o ówczesny kurs 3,2 P:N/EUR pokazały, Ŝe brakuje nam ponad 1 mld EUR na stare zobowiązania. Stąd poszukiwania moŝliwości przesunięcia środków finansowych między działaniami, padło równieŝ na Działanie Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej. Ta propozycja dotyczyłą duŝo większej kwoty niŝ ta, która ostatecznie znalazła się w propozycji przedstawionej członkom Komitetu Monitorującego- z pierwotnie planowanej kwoty 500 mln EUR, które miały być zdjęte z tego działania, skończyło się na 200 mln EUR. Budzet działania w związku z tym, będzie odpowiednio mniejszy, oczywiście, wtedy kiedy KE wyrazi zgodę na taką zmianę. Zmiana programu operacyjnego to proces skomplikowany-

5 nie wcześniej niŝ za miesiąc uda się całą procedurę zakończyć. Wtedy znów wracamy do negocjacji z KE. Komisja oczekuje bardzo konkretnych uzasadnień dla proponowanych zmian. A te, jeŝeli będą, to zostaną zatwierdzone w 2009 roku. Pytanie- czy w związku z tym nabór kolejnych wniosków poczeka na zmianę programu, czy zorganizujemy ten nabór wcześniej, jeszcze przy starym tekście? Na razie nikt takich decyzji nie podjął. Zmieniła się kwota alokacji.wprowadziliśmy teŝ nową grupę potecjalnych beneficjentów- grupy producentów i podmioty, które powstaną na bazie tych rolników i stworzą gruupy producentów rolnych. To ukierunkowanie będzie polegało będzie na tym, Ŝe przyszły nabór, który odbywał by się juŝ na podstawie zmienionego PROW, na zmienionych zasadach. Nabór w pierwszej kolejności dotyczyłby pierwszej grupy beneficjentów, czyli grupy, która pojawia się w zmnienionym PROW. Po określonym czasie 2-3 tygodni, w momencie kiedy limit nie będzie wyczerpany- pozostałe podmioty będą mogły wnioskować o dotacje na tych samych zasadach jak to miało miejsce do tej potry, czyli obowiązuje kolejność zgłoszeń do wyczerpania limitu. PóŜniej ARiMR zamyka nabór. (soj)