Program działań edukacyjnych

Transkrypt

1 Program działań edukacyjnych,,jak usprawnić komunikację werbalną dzieci w wieku przedszkolnym opracowała Jolanta Lesiuk

2 ,,Chodzi mi o to, aby język giętki, Powiedział wszystko, co pomyśli głowa; A czasem był jak piorun jasny, prędki, A czasem smutny jako pieśń stepowa, A czasem jako skarga Nimfy miętki, A czasem piękny jak Aniołów mowa... Juliusz Słowacki Mowa jest głównym środkiem porozumiewania się między ludźmi, prawidłowy jej rozwój stanowi podstawę kształtowania się osobowości dziecka. Jeśli proces rozwoju mowy przebiega prawidłowo, dziecko prawidłowo myśli, rozwija słownictwo, rozwija myślenie abstrakcyjne, prawidłowo stosuje zasady gramatyczne. Co się jednak dzieje, gdy wymowa dziecka nie jest prawidłowa? Kłopoty z wyraźną, poprawną wymową bardzo często są dla dziecka ogromną przeszkodą w prawidłowym funkcjonowaniu, zarówno w jego najbliższym środowisku, którym jest rodzina, jak i w grupie rówieśniczej, w przedszkolu lub w szkole. Problemy te wpływają, bowiem niekorzystnie na proces porozumiewania się dziecka z najbliższymi członkami rodziny oraz rówieśnikami. Utrudniają mu właściwe wykonywanie zadań w sytuacjach wymagających mówienia, zgłaszania własnych potrzeb i kontaktowania się z otoczeniem. Dlatego też sprawne funkcjonowanie narządów mowy, to warunek prawidłowego wymawiania wszystkich głosek. Prawidłowe wymawianie każdej głoski wymaga sprawnego funkcjonowania m. in. narządów artykulacji. Gimnastyka narządów artykulacji sprzyja usuwaniu licznych zaburzeń mowy, o ile ich przyczyną nie są uszkodzenia organiczne, a także może być wykorzystywana w usprawnianiu narządów artykulacji dzieci z opóźnieniem rozwoju mowy, dzieci z wadą słuchu oraz w celach profilaktycznych. Wyrazistość wymowy, zależy przede wszystkim od sprawności mięśni narządów artykulacji. Z obserwacji wynika, że w większości zwraca się uwagę na sam fakt mówienia, mniej zaś, na jakość wymowy.

3 Literatura przedmiotu donosi zatrważające statystyki, ponad 70% dzieci mówi niedbale, niewyraźnie, krzykliwie lub cicho. Badane dzieci nie otwierają właściwie ust przy wymawianiu głosek: a, o, u. Połykają końcowe głoski w słowach, mówią na wdechu. Ponad 80% dzieci oddycha ustami zamiast nosem. Około 20 % dzieci ma wady wymowy (A. Balejko, Sprawdź jak mówię i wymawiam 2003r). Zanim dziecko nauczy się wyrażać swoje myśli, musi przejść wiele etapów, podczas których stopniowo zdobywa umiejętność koordynowania różnych grup mięśni do wytworzenia mowy artykułowanej. Mówienie jest sprawnością, która kształtuje się wolniej i z większym trudem niż inne sprawności motoryczne. Rozwija się ono zgodnie z dojrzewaniem różnych części aparatu mowy. U wszystkich dzieci rozwój mowy przebiega według tych samych prawideł. Zdrowe, normalnie słyszące i normalnie rozwijające się dziecko przyswaja sobie mowę w ciągu pierwszych 5 6 lat. Zatem obowiązek opieki nad rozwojem mowy dziecka spoczywa przede wszystkim na rodzicach i opiekunach dziecka, przedszkolach, poradniach pedagogiczno psychologicznych oraz logopedach. Efekty pracy korekcyjnej będą zależały przede wszystkim od: stopnia złożoności wady, indywidualnych cech dziecka, sprawności narządów artykulacyjnych, wieku dziecka, systematyczności zajęć oraz aktywnego udziału rodziców w terapii.

4 Do najczęstszych przyczyn wad wymowy zalicza się : 1. Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego: nieprawidłowa budowa języka ( język zbyt długi, za duży makroglosja, za krótki, zbyt gruby, krótkie wędzidełko podjęzykowe), nieprawidłowa budowa podniebienia (zbyt mocno wysklepione, wąskie podniebienie twarde, tzw. gotyckie podniebienie; rozszczepy podniebienia), wady zgryzu (zgryz otwarty, skrzyżowany, przodozgryz, tyłozgryz, głęboki), anomalie zębowe (diastema, protruzja, retruzja), przerost trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej, przerost śluzówki nosa. 2. Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy, czyli: brak pionizacji języka, niska sprawność języka, warg, żuchwy, trudności w koordynacji pracy wiązadeł głosowych z pracą nasady. 3. Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu: zaburzenie analizy i syntezy słuchowej, wybiórcze upośledzenie słuchu, obniżona słyszalność ( niedosłuch, głuchota), zaburzenie słuchu fonematycznego. 4. Warunki niesprzyjające uczeniu się mowy: nieprawidłowe wzorce wymowy, nieprawidłowa atmosfera, styl wychowania i postawy rodziców, brak stymulacji rozwoju mowy. 5. Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. 6. Czynniki psychiczne: brak zainteresowania mową innych, odczuwanie własnej artykulacji, jako czynności męczącej i sprawiającej trudności. 7. Opóźniony rozwój psychomotoryczny. Ukończone przeze mnie Podyplomowe Studia Logopedyczne i wiedza, którą osiągnęłam w tym zakresie oraz wieloletnia praca w zawodzie nauczyciela przedszkola, pozwolą mi na wczesne zdiagnozowanie dziecka z zaburzeniami rozwoju mowy i podjęcie terapii logopedycznej. Wczesne rozpoznanie i interwencja mają, zatem istotne znaczenie na pierwszym etapie edukacji. Moje działania zawarte w programie zmierzają, więc do osiągnięcia przez dziecko pełnej dojrzałości werbalnej. Pracując w oparciu o niniejszą pozycję będzie możliwe prowadzenie ćwiczeń zwłaszcza w zakresie rozwijania sprawności narządów mowy komunikacyjnej, a także doskonalenia artykulacji i fonacji, słuchu fonematycznego, a także rozwijania komunikacji,

5 poprawności gramatycznej i stylistycznej wypowiedzi dziecka. Mam nadzieję, że będzie można zrealizować postawione sobie cele, a program, który opracowany został jako pomoc w ich osiągnięciu spełni swoją rolę i pozytywnie wpłynie na rozwój mowy naszych wychowanków. Cele ogólne: -rozszerzanie świadomości logopedycznej wśród rodziców, nauczycieli i dzieci; -wczesna diagnoza logopedyczna ; -korygowanie złych nawyków i wad artykulacyjnych; -zapobieganie powstawaniu nieprawidłowych zachowań językowych; -ścisła współpraca z rodzicami (opiekunami) oraz nauczycielami bezpośrednio pracującymi w grupach. Cele szczegółowe: Ukierunkowane na dziecko: -prowadzenie wśród dzieci najmłodszych działań profilaktycznych, prowadzących do zaszczepienia w nich prawidłowych nawyków artykulacyjnych; -wczesne wykrycie ryzyka zaburzeń mowy wobec dzieci przejawiających określone dysfunkcje w obrębie narządu żucia, połykania i oddychania oraz podjęcie odpowiednich działań; -objęcie systematyczną terapią logopedyczną dzieci wymagających pomocy w zakresie stwierdzonych zaburzeń i wad wymowy; -usprawnianie kompetencji komunikacyjnej; -wyrównywanie szans edukacyjnych dziecka; -wzmacnianie wiary we własne możliwości, rozwijanie samoakceptacji i kształtowanie pozytywnej samooceny; Ukierunkowane na rodzinę: -nawiązanie współpracy z rodziną dziecka; -włączenie rodziców do czynnego udziału w proces terapeutyczny, poprzez kontynuowanie terapii poza gabinetem logopedycznym; -eliminowanie niewłaściwych postaw rodziców wobec dziecka z wadą wymowy; -wspieranie, motywowanie dziecka do wspólnych ćwiczeń i zabaw z rodzicem; -pomoc rodzinie w zakresie kontaktu z innymi specjalistami (np. laryngolog, foniatra).

6 Ukierunkowane na nauczyciela: -rozszerzanie wiedzy w zakresie profilaktyki logopedycznej oraz prawidłowego rozwoju mowy dziecka; -zachęcanie nauczycieli do konsultacji z logopedą w przypadku występujących jakichkolwiek wątpliwości co do poprawności wymowy swoich wychowanków; -monitorowanie rozwoju mowy swoich wychowanków; -prowadzenie ćwiczeń i zabaw wspomagających rozwój mowy; -czynne włączenie nauczycieli w proces terapeutyczny dziecka; -uwzględnianie indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka podczas prowadzonych zajęć; -wspieranie, motywowanie dziecka do systematycznej pracy oraz zauważanie postępów czynionych przez dziecko; -ścisła współpraca nauczycieli, logopedy i rodziców w zakresie ujednolicenia oddziaływań terapeutycznych ukierunkowanych na dziecko. Metody ogólne stosowane w terapii logopedycznej: Logopedyczne - stosowane tylko w postępowaniu logopedycznym i dla niego specyficzne (np. metody mechaniczne). Lingwistyczne - szeroko wykorzystywane w logopedii, powstałe na podstawie wiedzy zaczerpniętej z różnych działów językoznawstwa, m. in. fonetyki, morfologii, kultury żywego słowa (np. metody fonetyczne). Pedagogiczne - stworzone na gruncie i na użytek terapii pedagogicznej, zaadaptowane przez logopedię (np. metoda dobrego startu). Psychologiczne - mając na uwadze psychologiczne uwarunkowania i skutki zaburzeń mowy (np. techniki relaksacyjne). Bogaty wachlarz metod, jakie spotykamy w terapii logopedycznej pozwala nauczycielowi na dobranie metody zgodnie z indywidualnymi potrzebami dziecka. Natomiast znajomość tych metod pozwala na wybieranie oraz łączenie wielu z nich.

7 Metody te dzieli się następująco: 1. ze względu na udział pacjenta w postępowaniu logopedycznym na metody pasywne i aktywne, przy czym: istotą metod pasywnych jest stosowanie narzędzi logopedycznych, za pomocą których powodujemy właściwe ułożenie narządów mowy metody aktywne zakładają aktywne uczestnictwo dziecka w terapii, jego własną pracę w tworzeniu nowego dźwięku 2. ze względu na sposób wywoływania lub korygowania dźwięku na metody mechaniczne, fonetyczne, fonetyczno - mechaniczne i lingwistyczne, przy czym: o metodach mechanicznych mówimy wówczas, gdy głoska powstaje w wyniku mechanicznego ułożenia narządów artykulacyjnych przy pomocy ręki, sond, szpatułek i innych instrumentów logopedycznych w metodach mechaniczno fonetycznych wyjściowy dźwięk pomocniczy jest przekształcany w dźwięk docelowy przy pewnej ingerencji mechanicznej metody czysto fonetyczne polegają jedynie na przekształceniach fonetycznych metody lingwistyczne opierają się na wyszukiwaniu takich słów z zasobu leksykalnego dziecka, w których deformowany dźwięk wymawiany jest prawidłowo. Są to metody uwzględniające sąsiedztwo fonetyczne korygowanych głosek. Każdy nauczyciel, prowadząc terapię logopedyczną przy wyborze metod kieruje się przede wszystkim ich skutecznością. Zasady stosowane w terapii osób z zaburzeniami artykulacji. Przy usuwaniu wad artykulacyjnych poza wymienionymi w metodyce ogólnej zasadami postępowania terapeutycznego dotyczącymi wczesnego rozpoczynania terapii, indywidualizacji, kompleksowego oddziaływania, aktywnego i świadomego udziału, współpracy z najbliższym otoczeniem, systematyczności i stopniowania trudności trzeba dodatkowo uwzględnić kilka zasad szczegółowych, które wynikają ze specyfiki zaburzeń artykulacji. Są to następujące wskazania terapeutyczne: nie należy poprawiać zniekształconej głoski lecz tworzyć nową, każde polecenie, ćwiczenie powinno być uprzednio wykonane przed lustrem przez logopedę,

8 konieczne jest częste powtarzanie zrealizowanego materiału w coraz to inny sposób, każda ćwiczona głoska musi być dobrze utrwalona zanim przejdzie się do korygowania następnej(utrwalenie głoski oznacza jej zautomatyzowanie), konieczne jest ćwiczenie głoski w różnych układach, kontekstach i sąsiedztwach fonetycznych, nie należy prowadzić ćwiczeń na wyrazach, których dziecko nie zna i nie rozumie, nie stosować wyrazów, w których występuje więcej niż jedna z ćwiczonych głosek, zawsze pamiętać o różnicowaniu słuchowym wywołanej głoski z jej wcześniejszą (nieprawidłową) artykulacją, różnicować ćwiczoną głoskę z głoskami podobnymi (różniącymi się jedną cechą fonologiczną), przy uczeniu nowych elementów języka należy uwzględnić ich frekwencyjność w mowie dziecka, jeżeli nieprawidłowa wymowa dotyczy więcej niż jednego dźwięku, to przy ustalaniu kolejności korygowania dźwięków bierze się pod uwagę kolejność pojawiania się w toku rozwoju mowy, przy różnych formach nieprawidłowej realizacji dźwięków najpierw usuwa się elizje, potem substytucje, a na końcu deformacje. W przypadku korekcji zaburzeń artykulacyjnych ważne jest, aby ćwiczenia podjąć stosunkowo wcześnie. Obowiązuje tu zasada, że im wcześniej podejmiemy terapię, tym krócej będziemy pracować nad wywołaniem właściwego dźwięku i zwiększymy szansę powodzenia terapii. Aby osiągnąć pełen sukces podczas realizacji programu prowadzonego w placówce, należy zaangażować rodziców. Przygotowany program logopedyczny obejmuje następujące działania:

9 1. Diagnoza logopedyczna realizację programu należy zacząć od diagnozy na podstawie opracowanego kwestionariusza. Diagnoza jest niezbędna do podjęcia terapii. 2. Ćwiczenia przygotowujące artykulatory do wywołania głosek. Ćwiczenia oddechowe. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych: języka, warg, podniebienia miękkiego, żuchwy. Ćwiczenia emisyjno głosowe. 3. Ćwiczenia właściwe z zakresu korekcji wad wymowy. Wywołanie głoski w izolacji. Utrwalenie głoski korygowanej w sylabach, wyrazach ( nagłos, śródgłos, wygłos), wyrażeniach, zdaniach. Ćwiczenia utrwalające wywołaną głoskę w tekstach wierszy, piosenek, wyliczanek. Automatyzacja poprawnej wymowy głoski w mowie spontanicznej (opowiadania, ilustracje, historyjki obrazkowe, rozmowy kierowane). 4. Ćwiczenia ortofoniczne. 5. Ćwiczenia stymulujące rozwój słuchu fonemowego. 6. Ćwiczenia słuchowe z wykorzystaniem ćwiczeń i zabaw z muzyką. 7.Ćwiczenia stymulujące rozwój mowy dziecka (rozwijanie słownictwa czynnego i biernego, koordynacji wzrokowo słuchowej ruchowej, pamięci, myślenia, orientacji przestrzennej). 8.Kształtowanie twórczej aktywności słownej dziecka. 9.Doskonalenie u dzieci umiejętności posługiwania się poprawną polszczyzną. PROPOZYCJE ZABAW I ĆWICZEŃ LOGOPEDYCZNYCH

10 ĆWICZENIA ODDECHOWE Oddychanie to czynność fizjologiczna niezbędna do życia i konieczna do właściwego wypowiadania się. Prawidłowe oddychanie jest podstawą dobrej wymowy. Odpowiednie ćwiczenia oddechowe, usprawniają aparat oddechowy, zwiększają pojemność płuc, kształcą ruchy przepony, uczą ekonomicznego zużywania powietrza w czasie mówienia, różnicują fazy oddychania ( wdech, wydech ), wydłużają fazę wydechową, a także działają uspokajająco. Wdech nosem ( usta zamknięte ) i wydech ustami. Usta w czasie wydechu ułożone jak przy wymowie głoski,,u (chuchanie).,,dmuchanie na płomień świecy. Wdech nosem, wydech ustami tak, aby płomień świecy wygiął się, ale nie zgasł.,,puszczanie baniek mydlanych ( rekwizyty kubeczek z płynem, rurka). Wdech nosem, wydech ustami, powoli na jednym wydechu nadmuchujemy bańkę. Należy pamiętać, by rurka ułożona była na środku języka.,,zdmuchiwanie watki, piórka lub styropianu przy pomocy rurki. Długi wdech nosem powolny wydech ustami.,,dmuchanie na kulkę z waty zaczepioną na nitce i tworzącą wahadełko. Wdech nosem, wydech ustami, powoli na jednym wydechu.,,bąbelki dmuchanie przez rurkę do szklanki z wodą. Wdech nosem, wydech ustami.,,wypuszczanie powietrza z balonika - naśladowanie uciekającego powietrza. Krótki wdech nosem, wydech ustami z długim wymawianiem fff.,,sapanie lokomotywy - naśladowanie sapania lokomotywy krótki wdech, wydech pf, pf, pf.,,wąchanie kwiatków wdech nosem, wydech ustami. ĆWICZENIA NA ROZRUSZANIE PRZEPONY Naśladowanie śmiechu różnych osób:

11 - Jak się śmieje pan? ho, ho, ho... - Jak się śmieje pani? ha, ha, ha... - Jak się śmieje dziecko? hi, hi, hi... - Jak się śmieje staruszka? he, he, he... - Jak się śmiejemy wesoło? - Jak się śmiejemy cicho? ĆWICZENIA I ZABAWY USPRAWNIAJĄCE MOTORYKĘ ŻUCHWY, PODNIEBIENIA MIĘKIEGO, WARG I JĘZYK W uzyskaniu poprawnej artykulacji głosek bardzo ważne jest sprawne działanie narządów mowy, a także czucie narządów artykulacji. Proponowane zestawy ćwiczeń i zabaw mają na celu usprawnienie motoryki narządów: warg, języka, podniebienia miękkiego i żuchwy. ĆWICZENIA I ZABAWY USPRAWNIAJĄCE MOTORYKĘ ŻUCHWY - wykonanie wdechu nosem i wydechu ustami z jednoczesną wymową głoski,,a, tak samo z wymową głoski,,o ; - opuszczanie i unoszenie szczęki dolnej, wymawianie szerokiego,,a - naśladowanie ruchów żucia -ruchy szczęki dolnej ze skrajnego położenia lewego do skrajnego prawego bez zaznaczonej pozycji środkowej, wargi początkowo rozchylone, następnie zamknięte; - naśladowanie ziewania. ĆWICZENIA I ZABAWY USPRAWNIAJĄCE MOTORYKĘ PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO

12 Proponujemy dziecku zabawę w krasnoludka, który wykonuje różne czynności. Krasnalek był chory i leżał w łóżeczku i przyszedł pan doktor: - Jak się masz krasnalku? Krasnalek kaprysi, ziewa, nie chce jeść, nie chce pić. Chyba się przeziębił: - Ziewa szeroko z opuszczoną nisko dolną szczęką: aaaaaaaaaa - Nie chce jeść i bardzo chudnie: wciąganie policzków - Kaszle: z wysuniętym na zewnątrz językiem - Chętnie ssie smoczek: naśladowanie odruchu ssania - Bardzo marudzi: mmmm (murmurando) Wzywamy pogotowie, pogotowie jedzie: eo, eo, au, au, ay, ay, iu, iu,yu, yu Pan doktor zaleca: - Płukanie gardełka (gulgotanie) - Połykanie pastylek (naśladowanie połykania) - Oglądanie gardła w lusterku (podczas wymawiania samogłosek) Krasnalek zmęczony zabiegami ziewa (szeroko), ziewa i usypia: - Chrapie (na wdechu) - Chrapie (na wydechu) Budzi się. Będzie brał inhalacje: - Zaciska na przemian dziurki nosa (w tym czasie oddycha wolną dziurką) - Wdycha powietrze nosem - wydycha ustami. Krasnalek czuje się już lepiej- sprawdza czy gardło go jeszcze boli Dotyka ręką do szyi w okolicy krtani i wymawia sylaby (przy szeroko otwartych ustach): ga go ge gu gy ka ko ke ku ky oko eke uku aku ago ego ugu ogo ga go ge gu gy Zdrowy krasnoludek ma apetyt, zamyka usta i żuje coś smacznego (naśladowanie żucia).po posiłku krasnal dostał czkawki: Ap-ap, op-op, up-up, ep-ep, yp-yp, ip-ip. ĆWICZENIA I ZABAWY USPRAWNIAJĄCE USPRAWNIEJĄCE MOTORYKĘ WARG

13 - wymawianie na przemian,,a -,,o przy maksymalnym oddalaniu od siebie wargi górnej i dolnej; - oddalanie od siebie kącików ust, jak przy wymawianiu,,i ; - zbliżanie do siebie kącików ust, jak przy wymawianiu,,u ; - cmokanie; - parskanie; - układanie górnej wargi na dolnej i odwrotnie; - nadymanie policzków; -wysuwanie warg do przodu, ściąganie ich i przesuwanie kącików warg w prawo, w lewo, wykonanie ruchu okrężnego; -Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które "pękajš" przekłute palcami ). Całuski - usta układamy w "ciup" i cmokamy posyłając do siebie buziaki. Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej. Zmęczony konik - parskanie wargami. Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp. Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów. Rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby "zamknięte" Świnka - wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki. Wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania. Drzwi do domu - buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku, pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają. Straż pożarna - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o, i u, a u Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza). Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera.itp. ĆWICZENIA I ZABAWY USPRAWNIAJĄCE MOTORYKĘ JĘZYKA - kierowanie języka w kąciki ust w prawo i w lewo;

14 - unoszenie języka na górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego; - dotykanie językiem zębów trzonowych dolnych i górnych; - liczenie zębów dolnych i górnych; - mlaskanie czubkiem języka, środkiem języka; - przyssanie języka do podniebienia miękkiego przy szeroko otwartych ustach; - masowanie językiem podniebienia; - czubek języka unosimy do górnych zębów, otwieranie i zamykanie ust z takim samym położeniem języka ( to samo ćwiczenie, kiedy język dotyka dolnych zębów ); - wykonywanie kulistych ruchów języka w głębi jamy ustnej przy opuszczonej szczęce dolnej - przyklejanie szerokiego języka do podniebienia Konik jedzie na przejażdżkę naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania. Winda twórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą raz do góry, raz do dołu. Karuzela dzieci bardzo lubią kręcić się wkoło, twój język też. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę. Chomik wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony. Malarz maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem ( językiem ) swoje podniebienie, zaczynając od zębów w stronę gardła. Młotek wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa. Żyrafa ma długą szyję, wyciąga mocno ją do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz. Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony. Liczenie zębów dotykanie czubkiem języka każdego zęba po kolei. ĆWICZENIA FONACYJNE -,,Śpij laleczko - kilkakrotne powtarzanie tej samej głoski: usypianie lalki:,,aaa, płacz lalki:,,uuu, zdziwiony pajacyk:,,ooo, koziołek śpiewa lalce swoją kołysankę:,,eee, myszka chce

15 uciszyć lalkę:,,iii, małpka martwi się płaczem lalki:,,yyy. -,,Echo - dzieci wołają poszczególne samogłoski, powtarzają je za nauczycielem ciszej, np.,,a ( głośno) -,,a ( cicho),,,e ( głośno) -,,e ( cicho),,,oo,,,uu,,,yy ( głośno cicho ). -,,Psss - naśladowanie syczenia ulatniającego się powietrza na jednym wydechu, jak najdłużej. -Do przedłużonej głoski,,mmmmmmm dodajemy na końcu samogłoski: mmmma, mmmmo, mmmme, mmmmu, mmmmi, mmmmy, albo też zaczynamy od samogłosek: ammmm..., mmmmo..., emmmm..., ummmm..., immmm..., ymmmm... ZABAWY RELAKSACYJNE Jestem chmurką (trening autogenny).spokojnym i cichym głosem czytam przyjemne i odprężające opowiadanie o chmurce. Dziecko kładzie się wygodnie na plecach i wyobraża sobie, że jest chmurką: Wyobraź sobie, że jesteś białą i miękką chmurką. Płyniesz po błękitnym niebie. Przemykasz między ciepłymi promykami słońca. Delikatny wiatr przesuwa Ciebie w różne strony. Na niebie jest mnóstwo chmurek. Między Wami przelatują ptaszki. Płyniesz po niebie i widzisz w dole piękny las i rzekę. Ale to wszystko jest na dole Ty jednak beztrosko płyniesz po niebie. Czujesz się radosny i bezpieczny. Czujesz się potrzebny i ważny. Jest Ci dobrze. A teraz otwórz oczy i już nie jesteś chmurką. Pszczółka Słoduszka (trening autogenny).opowiadanie: Było lato. Słońce ogrzewało cały świat swoimi ciepłymi promieniami. Wokół czuć było piękny zapach kwiatów. Pszczółka Słoduszka zbierała właśnie słodki nektar z kwiatów. Zostało jej jeszcze: jeden, dwa, trzy, cztery, pięć, sześć, siedem, osiem, dziewięć, dziesięć kwiatków ( podczas liczenia zwalniamy tempo). Pszczółka poczuła nagle, że jest bardzo zmęczona i postanowiła chwilkę odpocząć. Położyła się wygodnie na dużym liściu, rozluźniła zmęczone łapki, nóżki i zamknęła oczy. Jej brzuszek zaczął spokojnie i równiutko oddychać. W oddali słychać było tylko spokojne odgłosy łąki. Słoduszka pomyślała sobie, że jest jej bardzo dobrze. Czuła, jak słońce ogrzewa całe jej ciało, a ciepło z łapek i nóżek przepływa aż do brzuszka. Jest spokojna i bezpieczna. Ogarnia ja senność Zasypia A teraz obudź się i otwórz oczy, przestajesz już być pszczółką. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ

16 ZADANIA: Z zaprezentowanie programu rodzicom i nauczycielom oraz jego wdrożenie: -przesiewowe badania logopedyczne (wyodrębnienie dzieci potrzebujących wsparcia specjalistycznego) - pogłębiona diagnoza dziecka zakwalifikowanego na zajęcia logopedyczne. - terapia logopedyczna indywidualna - korekcja wad wymowy dziecka, wzbogacanie zasobu słownictwa, rozwijanie kompetencji komunikacyjnej. - współpraca z rodzicami omówienie wyników badań, dostarczenie wiedzy merytorycznej o przyczynach i możliwościach korygowania wadliwej wymowy dziecka; udział rodziców w zajęciach, instruktaż, wdrażanie rodziców do aktywnego uczestnictwa w procesie usprawniania mowy swojego dziecka. - współpraca z nauczycielami rozmowy i konsultacje mające na celu ujednolicenie oddziaływań ukierunkowanych na pracę z dziećmi z zaburzoną mową. - podsumowanie oddziaływań, poinformowanie nauczycieli i rodziców o efektach prowadzonej terapii. EWALUACJA Ewaluacja programu odbywać się będzie poprzez: -zapisy w dzienniku zajęć, -systematyczną obserwację i analizę osiągnięć dzieci, Bibliografia: Demel G.-,,Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP,Warszawa, Chmielewska E. -,,Zabawy logopedyczne i nie tylko, MAC, Kielce Dembińska M. -,,Domowe zabawy logopedyczne, WSiP, Warszawa, 1994.

17 Skorek E. M. -,,Oblicza wad wymowy, Wydawnictwo Akademickie,,Żak Balejko A. -,,Sprawdź jak mówię i wymawiam, Białystok Balejko A. -,,Logopeda radzi jak usuwać wady wymowy, Białystok Szoplik K. -,,Zabawy i ćwiczenia logopedyczne sz, ż, cz, dż, Wydawnictwo Akademickie, Warszawa Jastrzębowska G. -,,Diagnoza i terapia zaburzeń artykulacji [w] T. Gałkowski (red),,,logopedia Pytania i odpowiedzi, Opole Sachajska E. -,,Uczymy poprawnej wymowy, WSiP, Warszawa 1992.