ZDROWA JAMA USTNA

Transkrypt

1 IMPORTER: educarium spółka z o.o. ul. Grunwaldzka 207, Bydgoszcz tel. (52) , faks (52) , info@educarium.pl portal edukacyjny: sklep internetowy: ZDROWA JAMA USTNA Zdrowa jama ustna to radosna jama ustna! Zabawne kartonowe pacynki poprzez aktywną zabawę pozwalają poznać tajniki jamy ustnej. Ile mamy zębów i jak je nazywamy? Jakie receptory smaku znajdują się na języku? Dzieci mogą pacynki kolorować, opisywać i dekorować, a przy tym przyswajać wiele ważnych informacji. Wiele informacji nauczyciele znajdą w poniższej instrukcji. Wiek: od 4 lat Przekaż uczniom wiedzę o zdrowiu zębów, języka i kubków smakowych! Nasz przewodnik pomoże Ci nauczać dzieci o higienie jamy ustnej, sztuce pięknego mówienia i zmyśle smaku. W przyswajaniu wiedzy, pomoże grupie specjalnie zaprojektowana, wesoła pacynka! Złożysz ją z dwóch już wykrojonych elementów z gotowymi nadrukami. Pierwszy z nich stanowi obraz wnętrza jamy ustnej, z dolną i górną szczęką. Drugi to język, przyozdobiony symbolami smaków, które może odbierać. Bliżej przyjrzymy się jemu i jego funkcjom w dalszej części przewodnika. Rozdaj każdemu z dzieci po jednym zestawie gotowych elementów, zadbaj także, by miały przy sobie kredki lub pisaki. Niech pokolorują swoje pacynki. W międzyczasie, opowiadać im możesz o różnych rodzajach zębów i częściach języka. Do naszego zestawu dołączyliśmy specjalny schemat, aby móc się do niej odwołać w dowolnym momencie. Wskazówka: Pacynka Wesoła jama ustna przedstawia uzębienie osoby dorosłej. Porozmawiaj z uczniami na temat różnic pomiędzy uzębieniem dzieci i dorosłych. Kolejne kroki: Gdy uczniowie skończą kolorowanie, można przystąpić do składania pacynki. 1. Zacznij od zamocowania języka. Złóż tasiemkę umieszczoną na jego tyle, następnie włóż ją w szczelinę z tyłu ust pomiędzy dwoma rzędami zębów. Uczniowie mogą utrzymywać język na miejscu pociągając w dół za tasiemkę. Ustaw oczy w pozycji stojącej tak, by odstawały od pacynki. 2. Złóż całą zabawkę wzdłuż pionowej, przerywanej linii w połowie, a następnie dwie połowy razem. Ponownie zegnij ją w poprzek poziomej linii, aby uformować górną i dolną szczękę. 3. Aby pacynka zaczęła poruszać ustami wystarczy włożyć palce do szczeliny za oczami, a kciuk w zakrzywiony otwór poniżej. Dodaj kukiełce nos i włosy z kolorowej bibuły! Rozłóż bibułę na płaskiej powierzchni i złóż ją kilka razy w harmonijkę. Przytrzymaj tak złożony kawałek i tnij go w cienkie paseczki od strony zewnętrznej względem złożenia. Porada: nie tnij bibuły od drugiej Copyright 2014 for the Polish translation by educarium sp. z o.o.

2 strony ani do samego końca! Kiedy skończysz wycinać paski, złap bibułę od strony złożenia i poruszaj nią, aby wyodrębnić pojedyncze włosy. Przyklej je taśmą lub klejem tuż nad wysokością oczu. 4. Kiedy Twoja pacynka będzie gotowa, po prostu wsuń palce w szczeliny i rozpocznij zabawę! Niech uczniowie rozmawiają między sobą, ubarwiając dialogi rolami pacynek, poruszając tematy higieny jamy ustnej i funkcji języka. 5. Używaj kukiełki jako modelu do dyskusji o różnych częściach jamy ustnej, i aby zapoznać uczniów z prawidłowymi technikami szczotkowania zębów. Niech pokolorują także jej wnętrze, łącznie z zębami, dziąsłami i językiem. 6. Jeżeli masz zamiar przekazać dzieciom bardziej szczegółową wiedzę, zaleć im pokolorowanie każdego z typów zębów na inny kolor. Zaznacz, że każdy z nich pełni wyjątkową i ważną funkcję. Porada: nasz zestaw Wszystko o zębach dostarczy Ci wszystkich niezbędnych informacji do prowadzenia lekcji na temat zdrowych zębów. Korzystając z zestawu: Odkrywaj tajemnice jamy ustnej Rozpoznawaj jej elementy i ich funkcje Utrwalaj dobre nawyki higieniczne Rozwijaj wiedzę naukową Ćwicz prawidłowe metody szczotkowania zębów Stwórz pacynkę, aby obrazowo przedstawiać przekazywane treści Ćwicz zdolności motoryczne Prowadź zajęcia artystyczne korzystając z wielu akcesoriów Poznaj historię Zębowej Wróżki i tradycje z nią związane. Dorośli ludzie posiadają około 32 zębów. W tej liczbie mieszczą się zęby różnych rodzajów, mające wielorakie funkcje pomagające przy gryzieniu pokarmu. Trzy główne typy to: siekacze, zęby przedtrzonowe i trzonowe. Czwartą grupę stanowią zęby mądrości, wyrzynające się z dziąseł w okolicach osiemnastego roku życia. 1. Siekacze są używane do przegryzania pokarmu. Znajdują się na przedzie szczęki, a ich tylna strona jest płaska. W buzi dorosłego człowieka powinno być ich 12, w tym płaskie jedynki oraz kły. Kły umiejscowione są zaraz za zębami frontowymi i zazwyczaj są spiczaste i ostre. Ich rolą jest rozrywanie pokarmu. Copyright 2014 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 2

3 2. Zęby przedtrzonowe umieszczone są obok siekaczy. Dorosły człowiek ma ich 8. Są większe i posiadają bardziej płaską powierzchnię, dostosowaną do swojej roli, którą jest chwytanie i przecieranie pokarmu. 3. Ostatnie trzy zęby po obu stronach szczęk górnej i dolnej to tzw. trzonowce. Są duże, płaskie a ich powierzchnia poprzecinana jest guzkami, pozwalającymi na lepsze miażdżenie i rozcieranie jedzenia przed jego połknięciem. 4. I ostatnie, zęby mądrości, jak zwyczajowo określa się trzecie zęby trzonowe. Wyrzynają się one znacznie później niż reszta uzębienia, co powodować może problemy. Gdy inne zęby zaczynają się krzywić, przypuszczać można, że ząb mądrości próbuje wybić się w ich okolicy, lub że nie może wyjść z dziąsła. Nawet jeżeli zęby mądrości wyrastają nie powodując komplikacji, współcześnie wiele osób decyduje się na ich usunięcie. Jest to podyktowane względami higienicznymi, bowiem przez swoje położenie na tyłach dziąseł, ciężko jest utrzymać je w czystości. Teraz kiedy Twoi uczniowie znają już rodzaje zębów, możesz nauczyć ich więcej o ich strukturze. Ząb jest złożem wapnia, umiejscowionym w szczęce i unerwionym. Wyrasta z dziąseł, które są z kolei cienką warstwą tkanek pokrywającą szczękę. Zęby połączone są ze szczęką, dziąsłami i nerwami okalającymi jamę ustną. Każdy ząb posiada ponadto swój własny układ nerwowy, który wyczuwa różnicę w ciśnieniu czy temperaturze. Osłania go zębina położona pod szkliwem. Jest żółtawa i zawiera w sobie większość wapnia ukrytego w zębie. Pomaga on chronić wrażliwe nerwy pod zębiną. Aby zębina się nie starła, pokryta jest jeszcze warstwą szkliwa. To właśnie szkliwo sprawia, że zęby wyglądają pięknie, są lśniące i białe. Oczywiście, przy odpowiedniej pielęgnacji! Zapytaj swoich uczniów o ich doświadczenia z dentystą. Jak przebiega typowa wizyta? Dentysta lub higienista to profesjonaliści, zajmujący się higieną jamy ustnej, leczeniem zębów oraz propagowaniem zdrowych nawyków związanych z tą sferą. Często potrafią powiedzieć dużo na temat ogólnego stanu pacjenta jedynie po diagnozie stomatologicznej. Dzieje się tak, ponieważ zęby są bardzo wrażliwe na zmiany w ciele i często to one dają nam pierwsze znaki o poważniejszych dolegliwościach. Po dokładnym wyczyszczeniu zębów, stomatolog zaleci płukanie ich fluorem. Jest to specjalny płyn wzmacniający szkliwo. Jego kryształki przyczepiają się do zęba i dodatkowo wzmacniają jego ochronę. Połknięty może być szkodliwy, dlatego dentysta upewni się, że po zabiegu pacjent wszystko wypluł. Niestety, nie otrzyma nawet szklanki wody do przepłukania ust! Aby kuracja była skuteczna, fluor musi pozostać na zębach około 30 minut. Dbałość o zęby jest bardzo ważna, szczególnie w młodym wieku. Utrzymywanie higieny jamy ustnej od najmłodszych lat na pewno zaowocuje zdrowym uzębieniem w przyszłości! Dentysta może raz na jakiś czas profesjonalnie wyczyścić zęby, jednak to do Ciebie należy najważniejsza, codzienna higiena jamy ustnej! Copyright 2014 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 3

4 Podczas jedzenia małe kawałki pokarmu mogą dostać się między zęby. Jeżeli nie wyszczotkujemy ich odpowiednio szybko, może to prowadzić do tworzenia się nalotu lub osadu nazębnego. Jest on niezwykle szkodliwy! Nieusunięty, przeobraża się w kamień nazębny, który z kolei uwolnić może kwasy niszczące szkliwo. Może to przyczynić się do odsłonienia zębiny i wystawienia jej na działanie szkodliwych bakterii. Otwór w powierzchni zęba wywołany ich działaniem nazywamy ubytkiem. Aby zapobiec ich powstawaniu, stomatolog zaleci mycie zębów co najmniej dwa razy dziennie oraz czyszczenie ich nicią dentystyczną po każdym posiłku. Potrzebować będziesz pasty do zębów z fluorem w ilości podobnej do objętości ziarnka grochu. Nie obejdzie się również bez szczoteczki z miękkim włosiem. Zaprezentuj prawidłowe szczotkowanie całej klasie. Chwyć szczoteczkę i masuj każdy ząb okrężnymi ruchami przez 5 sekund. Mycie w ten sposób na pewno wyeliminuje osad nazębny. Dlaczego korzystanie z nici dentystycznych jest tak ważne? Dzięki nim dostać się możesz do miejsc, gdzie szczoteczka nie dotrze. Nić dentystyczna może także likwidować nalot nazębny tworzący się w szczelinach między zębami, zapobiegając tym samym rozwojowi kamienia nazębnego. W codziennym życiu zęby ulegają niszczeniu. Uświadom uczniów, że jeśli ich zęby kruszą się lub pękają, powinni udać się z wizytą do stomatologa. Jedzenie pokarmów bogatych w cukry, takich jak słodycze, może doprowadzić nawet zdrowe zęby do fatalnego stanu. Cukier fermentuje lub zmienia się w kwas wchodząc w reakcję z bakteriami żyjącymi w ludzkich ustach. Kwas ten niszczyć może szkliwo, co znacząco osłabia ochronę zębów. Niektórzy wierzą, że jeśli zjedzą cukierka naprawdę szybko, bakterie nie zdążą zareagować z cukrem. Niestety, zaczynają działać niemal od razu po pierwszym kęsie. Ponadto cukier łatwo osadza się w szczelinach między zębami i może pozostawać tam niezauważony przez bardzo długi czas. Także palenie tytoniu nie sprzyja zdrowym zębom. Wdychane szkodliwe substancje niszczą szkliwo. Wiadomo powszechnie, że palenie szkodzi, nie tylko zębom. Powodować może cały szereg dolegliwości, takich jak ubytek masy kostnej, ból gardła oraz słabe gojenie się ran w jamie ustnej w razie jej urazu. W ostateczności może powodować śmierć komórek i raka. Najlepszym pokarmem dla Twoich zębów będą warzywa, orzechy, twarde owoce jak jabłka, jedzenie bogate w witaminy jak ryby i produkty mleczne. Szczególnie te ostatnie mają zbawienny wpływ na uzębienie, ponieważ zawierają bardzo dużo wapnia. Pamiętaj, większość wapnia w zębie znajduje się w zębinie. Musisz dbać o to, aby ona i szkliwo były w dobrym stanie zapewniając ochronę przed bakteriami. Człowiek w przeciągu swojego życia posiada dwa komplety następujących po sobie zębów, mleczne i stałe. Pierwsze z nich wyrzynają się około 6-12 miesiąca życia, co nazywamy ząbkowaniem. Jest ich jedynie 20, i wypadają, kiedy dziecko kończy 5-7 lat. Na ich miejscu wyrastają wtedy zęby stałe. Po co nam więc mleczaki? Torują one drogę w dziąśle dla swoich stałych zamienników. Dzięki temu, zęby stałe łatwiej się wyrzynają i wchodzą na wcześniej przygotowane miejsca. Kiedy stałe zęby zaczynają rosnąć, wypychają korzenie mleczaków z dziąseł. Proces ten fachowo nazywa się resorpcją korzeni zębów. W jego wyniku mleczne zęby wypadają. Czasami zęby Copyright 2014 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 4

5 stałe zaczynają wyrastać zanim ich mleczni poprzednicy zdążą poluzować się i wypaść. Dobrym pomysłem jest upewnić się u dentysty, czy cały proces wymiany uzębienia przebiega prawidłowo. Szczególnie ważne jest prawidłowe umiejscowienie nowych zębów. Ważne! Dzieci nie powinny same wyrywać sobie mleczaków z dziąseł, prowadzić może to do infekcji i zakażeń. W większości przypadków ząbki wypadną same. Dla dzieci czas wypadania mlecznych zębów jest zawsze ekscytujący. Dla większości z nich oznacza to również wizytę zębowej wróżki! W Ameryce Północnej i Europie maluchy zostawiają utracony ząbek pod poduszką. Zębowa wróżka odwiedza je w nocy i zabiera mleczaka. Zazwyczaj ofiaruje w zamian drobną kwotę pieniędzy lub symboliczny upominek. W innych regionach świata tradycje związane z wypadaniem mleczaków mogą się nieco różnić. Na przykład w krajach hiszpańskojęzycznych, dzieci wyobrażają sobie wróżkę jako myszkę, za to również podmieniającą ząb pod poduszką na mały prezent. W kulturze azjatyckiej, wschodnio-indyjskiej i środkowo-wschodniej, dziecko tracące ząb powinno podrzucić go jak najwyżej (lub najlepiej, wrzucić go na dach swojego domu) i pomyśleć życzenie. Jeśli ząbek pochodził z górnej szczęki, maluch zakopuje go w ziemi lub w jakikolwiek sposób umieszcza pod podłogą. Podsumowując: górne zęby trafiają jak najgłębiej pod ziemię a dolne jak najwyżej w powietrze! W krajach skandynawskich, takich jak Finlandia, zębowa wróżka wcale nie jest przyjazną postacią. Tak naprawdę spotkanie z nią jest ostatnią rzeczą, której życzą sobie fińskie dzieci! Hammasepeikko to okropny troll, który uwielbia zepsute ząbki. Rodzice ostrzegają więc swoje pociechy, aby dbały o uzębienie, bo inaczej zła Hammasepeikko może złożyć im wizytę! W Ameryce Północnej i Europie wróżka zainteresowana jest tylko zdrowymi, ładnymi ząbkami. Na pewno nie odwiedzi dziecka, które nie dba o zęby! Zwróć więc swoim uczniom uwagę, że jeśli chcą dostać nagrodę, muszą się postarać! Budowanie dobrych nawyków najlepiej zacząć jak najwcześniej. Zdrowa dieta i systematyczne szczotkowanie zaprocentują zdrowymi zębami w dorosłym życiu. Poza wiedzą na temat zębów, pacynka z naszego zestawu pomoże Ci także przekazać informacje dotyczące ludzkiego języka. Chociaż na co dzień nie poświęcamy mu zbyt wiele uwagi, jest to ważna część ludzkiego ciała i wymaga opieki, zupełnie tak, jak zęby! Przyjmujemy za oczywiste, że pozwala nam rozkoszować się wachlarzem smaków. Tymczasem język jest mięśniem, takim samym jak te w rękach, nogach i reszcie ciała. Odrobinę różni się od nich jednak swoją strukturą i funkcjami. Przede wszystkim, może dowolnie poruszać się nie będąc przymocowanym do żadnej kości. Ponadto fakt, że język jest tak gęsto usiany włóknami mięśniowymi sprawia, że jest on niezwykle elastyczny i giętki. Pomaga nam także mówić i przesuwać pokarm w jamie ustnej. Powierzchnia języka pokryta jest maleńkimi mikrokosmkami, które ułatwiają chwytanie jedzenia. Znajdują się tam również bardzo wrażliwe receptory jakimi są kubeczki smakowe. To one wysyłają do mózgu informację o odczuwanym smaku. Czy znasz nazwy wszystkich smaków? Jest ich 5: słony, Copyright 2014 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 5

6 słodki, kwaśny, gorzki i pikantny czyli umami. Umami to rzadko spotykany smak, który odnaleźć możemy głównie w kuchni azjatyckiej, w sosie sojowym i w niektórych rodzajach mięs. Dawniej sądzono, że różne obszary na języku odpowiadają za odczuwanie różnych smaków. Na przykład powszechna była opinia, że koniuszek języka rozpoznaje tylko słodki. Dziś już wiemy, że receptory potrzebne do odbioru każdego ze smaków znajdują się na całym języku. Przeciętny człowiek posiada około kubeczków smakowych. Każdy z nich rozpoznaje wszystkie smaki, jednak niektóre mogą być bardziej wyczulone na np. gorycz. Poza tym, nie tylko język pomaga nam smakować. Zmysł powonienia także odgrywa tutaj znaczącą rolę. Jego narzędziami są nos i receptory węchu. Wyczuwając zapach czegoś pysznego, receptory wysyłają wiadomość do mózgu, co skutkuje zwiększonym wytwarzaniem śliny w ustach. Ta z kolei zmiękcza pokarm i ułatwia jego pogryzienie, pozwalając językowi włączyć się w proces odczuwania smaku. Zaproponuj uczniom przeprowadzenie eksperymentów mających na celu sprawdzenie powiązań pomiędzy smakiem, nosem a językiem. Przygotuj plansze wyjaśniające każde z zadań. Na każdej z nich pozostaw wolne miejsce na spostrzeżenia dzieci. Łącznie do wykonania będą 3 doświadczenia: 1 doświadczenie Poleć dzieciom, aby spróbowały trzymać się za nos podczas jedzenia tak, aby nie wdychać zapachu. Jak smakowało? Najprawdopodobniej odczuwanie smaku będzie osłabione, jako że uniemożliwiona została współpraca nosa i języka. Oba organy muszą polegać na sobie nawzajem pracując nad zmysłem smaku. 2 doświadczenie Jako drugie doświadczenie, zaproponuj uczniom, aby trzymali pod nosem plaster cebuli, jednocześnie jedząc coś słodkiego. Co teraz dzieje się z ich smakiem? 3 doświadczenie Ostatni z eksperymentów polegać będzie na włożeniu do ust kostki lodu. Niech dzieci pozwolą się im roztopić w swoich buziach, a następnie podejmą próbę identyfikacji smaku nieznanej wcześniej potrawy. Najpewniej nie będą w stanie tego zrobić, ich kubeczki smakowe zostały zmrożone, a ich sprawność chwilowo obniżona. Kiedy wszystkie zadania z zestawu Wesoła jama ustna zostaną wykonane, dzieci mogą użyć pacynek prezentując jeszcze raz wszystko, czego się nauczyły. Każdy uczeń wybrać może konkretny element jamy ustnej i przedstawić klasie zebrane informacje. Pacynka będzie świetnym atrybutem, zawsze można skorzystać z niej jako z przykładu. Przygotuj krótkie przedstawienie na podstawie odbytych zajęć. Podłóż pacynce zabawny głos lub przygotuj dla niej dodatkowe ozdoby. Niech uczniowie sami wybiorą zagadnienia, o których po wszystkim będą mogli dyskutować. Zestaw Wesoła jama ustna jest źródłem nie tylko ciekawych informacji, ale i dobrej zabawy. Będzie o czym mówić! Copyright 2014 for the Polish translation by educarium sp. z o.o. 6