Opracowanie debaty poświęconej tematowi cudzoziemców w Polsce

Transkrypt

1 Opracowanie debaty poświęconej tematowi cudzoziemców w Polsce Dnia 4 października 2016 roku o godzinie w Instytucie Nowych Technologii(partner projektu) przy ul. Sienkiewicza 55 w Łodzi odbył się panel dyskusyjny na temat Cudzoziemcy w Polsce. Spotkanie trwało 1,5 godziny. W panelu uczestniczyli organizatorzy, pracownicy organizacji partnerskiej, prowadzący debatę oraz zaproszeni goście. W sumie było to ok. 20 osób. Wśród organizatorów znaleźli się pracownicy INT oraz koordynator projektu Kamila Florczak ze. Spotkanie poprowadziła Weronika Migdał. Nie zabrakło również młodzieży z IV Liceum Ogólnokształcącego im. Emilii Sczanieckiej w Łodzi oraz studentów, w tym jednego obcokrajowca, którzy brali czynny udział w dyskusji. Prelegentami były reprezentantki Stowarzyszenia Interwencji Prawnej w Warszawie, Katarzyna Słubik oraz Ewa Grzegrzółka. Tematem ich przemówienia była sytuacja cudzoziemców w Polsce oraz aspekty prawne dotyczące ubiegania się o różne formy pobytu dla obcokrajowców. Wydarzenie odpowiedziało na kilka ważnych kwestii: warunki bytowe osób przybywających do Polski, podział i rozróżnienie cudzoziemców na imigrantów oraz uchodźców i statystyki dotyczące innych narodowości w kraju. Spis treści: Część merytoryczna 1. Przedstawienie celu debaty Temat prezentacji wygłoszonej przez reprezentantki Stowarzyszenia Interwencji Prawnej w Warszawie, panie Katarzynę Słubik i Ewę Grzegrzółkę brzmiał: Cudzoziemcy w Polsce. Jest się czego bać?. Panel dyskusyjny zrealizowano dzięki programowi Erasmus +. Na początek zaplanowano prezentację multimedialną, następnie czas na zadanie pytań oraz quiz z nagrodami. Po przywitaniu gości przez prowadzącą spotkanie Weronikę Migdał, głos przejęły ekspertki. Zgodnie z celem

2 debaty spotkanie rozpoczęło się aktywnym uczestnictwem wszystkich zgromadzonych, ponieważ przemawiający eksperci zapytali o doświadczenia związane z poruszanym tematem. Zamierzeniem spotkania był dialog młodzieży oraz decydentów, osób mających wpływ na funkcjonowanie prawa. 2. Wprowadzenie do tematyki Ekspertki, które przemawiały na debacie pracują w Stowarzyszeniu Interwencji Prawnej. Organizacja ta zajmuje się pomocą cudzoziemcom i uchodźcom w Polsce, głównie w Warszawie. Do codziennych obowiązków należą konsultacje aktów prawnych w odpowiedzi na problemy zgłaszane przez cudzoziemców. Jak zaznaczono, każdą sprawę rozpoczyna się tam od wysłuchania problemów człowieka i szukania w tym błędów systemowych. Pracownicy SIP interweniują w imieniu zgłoszonej osoby, redagują skargi, pozwy oraz konsultują się z władzami. Liczba osób, którym udzielano bezpłatnej pomocy w 2014 roku to aż 5610 osób. Świadczy to o bardzo dobrej znajomości tematu. Angażując się w omawianą sprawę, ekspertki jednoznacznie stwierdziły, że w temacie cudzoziemców w Polsce jest dużo niewiedzy. W wyświetlanej prezentacji znalazły się dane statystyczne dotyczące cudzoziemców, kwestie prawne związane z przebywaniem w Polsce oraz dane informujące o warunkach bytowych w naszym kraju. 3. Najważniejsze kwestie związane z omawianym zjawiskiem Omawianie tematu rozpoczęto od rozróżnienia wszystkich form pobytu według prawa nadanego w Polsce. Jest to podział na obywateli Unii Europejskiej i rezydentów UE. Drugi podział dotyczy osób, których celem są studia, praca bądź dołączenie do rodziny. Kolejny to obywatele krajów trzecich (ścieżka legislacyjna to wiza, pobyt czasowy i stały),

3 cudzoziemcy oraz uchodźcy. Zaznaczono w podziale, że obywatele krajów trzecich muszą wykazać powód dla którego chcą pozostać w Polsce, a uchodźcy powód dla którego nie mogą wrócić. Kolejną ważną kwestią były dane statystyczne. Zwrócono uwagę na to, że cudzoziemcy w Polsce to jedynie osób przy obywateli. Daje to zaledwie 0,54%. W okresie, którym temat obcokrajowców jest tak ważny, dane te dają do zrozumienia, że nie jest to nawet 1% mieszkańców Polski, a to bardzo mała ilość w porównaniu do innych krajów. Najwięcej przybyłych to osoby z Ukrainy, kolejno coraz mniej z Niemiec, Wietnamu, Rosji, Białorusi, Włoch, Chin itd. Większości osób w liczbie 37% udaje się uzyskać jedynie pobyt czasowy. Następnym punktem przemówienia była odpowiedź na pytanie: Jak to jest być cudzoziemcem? Podstawowe problemy to bariera językowa, ograniczenia w dostępnie do rynku pracy, rasizm, dyskryminacja i trudne warunki legalizacji. Zaznaczono szczególnie, że niestety każdy cudzoziemiec ma do czynienia z rasizmem. W kwestii legalizacji pobytu ścieżka prawna uwzględnia mnóstwo pytań w zależności od powodu pobytu w Polsce. Jeśli jest się studentem pojawiają się pytania o zdane egzaminy, kontynuację nauki itp. Udowodnić trzeba również swoją niekaralność, zapłacone podatki oraz zgodzić się na pobranie odcisków palców. Kolejna kwestia dotyczyła ograniczeń prawnych dla osób już przebywających w Polsce. Jest to m. in ograniczony dostęp do świadczeń i otwarcia działalności gospodarczej. Następnie rozpoczęto temat uchodźców. Są to osoby pochodzące z Syrii, Gruzji, Ukrainy, Iraku, Kosowa, Afganistanu, Albanii, Pakistanu, Nigerii itp. W celu przedostania się do innego kraju, w 2014 roku na Morzu Śródziemnym zginęło aż 3700 osób. Obecnie uchodźca może starać się o ochronę uzupełniającą w wypadku, gdy powrót do kraju może narazić na doznanie poważnej krzywdy. Istniała również instytucji prawa o azyl, która już nie istnieje, mimo, że nie została zniesiona. Bardzo ważna zasada o nazwie non refoulement oznacza, że nie może się odbić od granicy innego kraju ktoś, kto może stracić życie u siebie. Z danych statystycznych wynika, że

4 o status uchodźcy ubiega się w Polsce wnioskodawców, jednak możliwe, że tylko 10% z nich otrzyma ten status. Ubiegają się o niego osoby z Rosji, Ukrainy, Gruzji, Syrii czy Tadżykistanu, w którym opozycja jest bardzo prześladowana. Najwięcej ochrony międzynarodowej przypadło Syryjczykom (203 osoby). Następnie zadano pytania dotyczące tego, co może pomóc w ucieczce z kraju. Słuchacze wraz z pomocą ekspertów odpowiedzieli, że mogą być to pieniądze, lokum, empatia, wsparcie odnośnie języka oraz możliwość zarobku. Zaznaczono, że musi to działać na zasadzie wędki, należy dostarczyć środki, które pomogą w starcie, a nie dadzą gotowe rozwiązania. Tym pytaniem rozpoczęto kwestie problemów psychicznych uchodźców, m.in. syndromu stresu pourazowego. Chorzy na PTSD tracą chronologię zdarzeń, nie potrafią odtworzyć przeżytych sytuacji. Pomoc psychologiczna jest w ich przypadku konieczna. W toku procedury uchodźcy mogą otrzymać od Polski dodatkowo zakwaterowanie lub świadczenie pieniężne od 375 zł do 750 zł, opiekę zdrowotną, naukę języka polskiego, ale mają zakaz pracy przez 6 miesięcy. Po procedurze przysługuje 12 miesięcy programu interwencyjnego, w tym świadczenie od 466 zł do 1175 zł. Dodatkowo ogłoszony jest konkurs na rozdanie 5 mieszkań w Warszawie. Wszystkie te zabiegi mające ułatwić uchodźcom start w Polsce zabierają z budżetu jedynie 0,01% środków pieniężnych. 4. Zwrócenie uwagi na najważniejsze kwestie związane z omawianym zjawiskiem Ekspertki z SIP mają codziennie kontakty z osobami, które przybyły do Polski z różnych powodów. Czasem przybywają, ponieważ szukają lepszej pracy bądź możliwości nauki. Zdarza się sytuacja, kiedy ludzie imigrują, aby być ze swoją rodziną. Drastyczna sytuacja dotyczy uchodźców, którzy muszą ze swojego kraju uciekać, ponieważ są tam prześladowani bądź obszar ich zamieszkania jest objęty działaniami wojennymi. Przemawiające zaznaczyły, że nie są to jedyne przyczyny

5 przyjazdów do Polski. Wielu obcokrajowców to osoby, które przyjeżdżają do naszego kraju, aby wesprzeć sektory mające np.: problemy z ilością wykształconych pracowników. Dotyczy to m.in. lekarzy. Warto spojrzeć na imigrantów z innej strony, mogą dużo dawać. W Polsce jest ich tak mało, że udzielana im pomoc to bardzo małe nakłady pieniężne. Opisano zatem sytuację uchodźców oraz ich możliwości bytowe gwarantowane po przekroczeniu granicy przez państwo. Bardzo ważną kwestią było podzielenie imigrantów według form prawnych, które ich obowiązują. Dostarczono również wiedzy na temat narodowości zamieszkujących Polskę. 5. Dyskusja Po prezentacji przyszedł moment na zadawanie pytań. Pierwsza osoba zapytała o proces integracyjny. Czy jest to 12 miesięcy na jedną osobę? Kolejne dotyczyło kwestii rozliczania środków pieniężnych. Jeśli rodzina ma 5 osób to jaka kwota przypada na jednego członka? Wtedy suma świadczenia dzielona jest na osoby i każda ma np.: 446 zł. Zadano również pytanie o SIP. Czy stowarzyszenie chce korzystnie wpływać na rozstrzyganie spraw cudzoziemców? Reprezentantki placówki odpowiedziały, że ich rola to głównie pomoc w odnalezieniu się w formalnościach legislacyjnych. Ich zadaniem nie jest łamanie prawa czy decydowanie o jego przebiegu. Głównym celem nie jest również działanie na korzyść cudzoziemca w każdym możliwym przypadku. Następne wątpliwości dotyczyły ilości pytań o legalizację pobytu. Czy zawsze jest ich tyle samo oraz czy są dostosowane do sytuacji cudzoziemca. Słuchacze byli również ciekawi czy w procesie legislacyjnym padają pytania o to dlaczego obcokrajowcy wybrali Polskę. Takie zagadnienie się nie pojawia, głównym celem pytań jest odpowiedź, że dając możliwość zamieszkania kraju, nie zagrażamy innym obywatelom. W członkach dyskusji odezwały się również empatyczne zachowania. Zapytano co możemy dać imigrantom, aby pomóc im wystartować z nowym życiem w nowym kraju. Zaproponowano udział w zbiórkach

6 pieniędzy oraz żywności. Poruszono temat profilu na portalu Facebook o nazwie Łódź pomaga uchodźcom. Strona działa sprawnie i ma około 500 polubień, zatem można zacząć udzielać się charytatywnie w tej kwestii. Ostatnie pytanie dotyczyło ośrodków, w których przebywają uchodźcy. Gdzie znajdują się takie instytucje, a przede wszystkim czy są w województwie łódzkim? Jedyny ośrodek w pobliżu znajduje się w Grotnikach. Oczywiście jest oddalony od mieszkańców miasta, ale mimo to, jego utworzenie wzbudziło falę lokalnych protestów. Na sam koniec dyskusji, prowadząca spotkanie rozpoczęła quiz dla słuchaczy wykładu. Zadano 15 pytań i odpowiadano metodą kto pierwszy ten lepszy. Na udzielające się osoby, które poprawnie odpowiedziały na pytanie czekały nagrody. Przygotowano gadżety.. Były to m.in. płócienne torby, kalendarzyki, notesy, koszulki, kubki i piłeczki. Oprócz aktywnego uczestnictwa podczas dyskusji, dialog pomiędzy ekspertkami a słuchaczami rozpoczął się na początku spotkania. Jego celem była krótka wymiana doświadczeń związana z omawianym tematem. Wszyscy uczestnicy spotkania mogli skorzystać z poczęstunku. Otrzymali również certyfikaty świadczące o udziale w panelu dyskusyjnym na temat uchodźstwa w Polsce. Zaproszono również na kolejne spotkania, debaty, działania artystyczne. 6. Opinie i wskazówki decydentów oraz młodzieży na dany temat Ekspertki przede wszystkim zwróciły uwagę na to, aby na imigrantów patrzeć przychylnie. Po pierwsze jest ich w kraju bardzo mało. Po drugie ich obecność zabiera jedynie 0,01% budżetu państwa. Po trzecie, są odosobnieni i procesy aklimatyzacyjne przechodzą w przystosowanych ośrodkach. Po czwarte, przyjeżdżają do Polski, aby się uczyć lub pracować, bo widzą tutaj lepszą przyszłość. Skrajnym przypadkiem jest to, że imigranci muszą uciekać ze swojego kraju, bo dalsza obecność w nim zagraża ich życiu. Procedury legislacyjne są tak skonstruowane, aby sprawdzić prawdziwe zamiary obcokrajowca, zatem nie ma powodu, aby być nieufnym. Udziela się im

7 pomocy na zasadzie wędki, nie daje się gotowych rozwiązań, ale zachęca do własnego zaangażowania. Oczywiście, łączy się to z wieloma zakazami, tak jak niemożność podjęcia pracy przez okres 6 miesięcy. Zdaniem ekspertek, imigranci wnoszą do Polski bardzo dużo pozytywów. Należy dać im szansę i pomóc w starcie w nowych warunkach bytowych. Bardzo ważne jest wsparcie pieniężne, emocjonalne, ale również naukowe. Obcokrajowiec musi poznać podstawy języka polskiego, który nie należy do łatwych. Warto pomóc i okazać trochę empatii. Młodzież przyjęła temat uchodźców bardzo przychylnie. Była zdziwiona tak dużą ilością procedur legislacyjnych. W pewnych kwestiach odpowiadali prawidłowo na zadawane im pytania, jednak kilka szczegółów, np.: dotyczących narodowości imigrantów zaskoczyła odbiorców. Spotkanie niewątpliwie poinformowało o zawiłościach związanych z tym tematem. Słuchacze wykazali skłonność do pomocy uchodźcom poprzez pytania gdzie można ich spotkać oraz czy istnieją jakieś zorganizowane grupy zajmujące się dialogiem z obcokrajowcami. Z inicjatywy młodzieży wyszła sugestia, że jest za mało możliwości pomocy obywatelskiej w kwestii chociażby zbierania darów dla tych najbardziej potrzebujących. Opracowanie zostało zrealizowane przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Opracowanie odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorów i Komisja Europejska oraz Narodowa Agencja Programu Erasmus+ nie ponoszą odpowiedzialności za jej zawartość merytoryczną. Opracowanie bezpłatne