RANKING ZAWODÓW. DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH

Transkrypt

1 ul. mjr Hubala, Opole tel , fax , Bezpłatna infolinia 8 88 RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH W POWIECIE OPOLSKIM I MIEŚCIE OPOLU W 8 ROKU CZĘŚĆ I DIAGNOZA POWIATOWY URZĄD PRACY W OPOLU

2 SPIS TREŚCI. UWAGI WSTĘPNE CEL OPRACOWANIA METODOLOGIA OPRACOWANIA PODSTAWA OPRACOWANIA ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) STRUKTURA BEZROBOTNYCH WG ZAWODÓW BEZROBOTNI WG KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH... 7 Bezrobocie wśród absolwentów UDZIAŁ KOBIET WEDŁUG KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH ZAWODY GENERUJĄCE DŁUGOTRWAŁE BEZROBOCIE NAPŁYW BEZROBOTNYCH WEDŁUG ZAWODÓW... Napływ bezrobotnych absolwentów ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH ZAWODY DEFICYTOWE OCENA PŁYNNOŚCI W ZAWODACH DEFICYTOWYCH ZAWODY NADWYśKOWE OCENA PŁYNNOŚCI W ZAWODACH NADWYśKOWYCH WNIOSKI... 7 SPIS TABEL Tabela. Struktura bezrobotnych wg grup wielkich zawodów...5 Tabela. Struktura bezrobotnych wg kwalifikacji zawodowych....7 Tabela 3. Udział kobiet według zawodów...8 Tabela 4. Oferty pracy zgłoszone w 8 roku... Tabela 5. Wskaźnik intensywności deficytu zawodów w mieście Opolu...3 Tabela 6. Wskaźnik intensywności deficytu zawodów w powiecie opolskim...5 Tabela 7. Wskaźnik intensywności nadwyŝki zawodów w mieście Opolu...9 Tabela 8. Wskaźnik intensywności nadwyŝki zawodów w powiecie opolskim... SPIS WYKRESÓW Wykres. Bezrobotni w zaleŝności od miejsca zamieszkania...5 Wykres. Zawody o najwyŝszym udziale wśród osób długotrwale bezrobotnych...9 Wykres 3. Napływ bezrobotnych według zawodów... Wykres 4. Napływ bezrobotnych absolwentów według zawodów... Wykres 5. Struktura bezrobotnych i ofert pracy według PKD zarejestrowanych w 8r.... Strona z 7

3 . UWAGI WSTĘPNE Dogłębne poznanie mechanizmu funkcjonowania lokalnego rynku pracy wydaje się niezbędne, aby moŝna było skutecznie poprawić ten mechanizm, odpowiednio dostosowując do lokalnych potrzeb politykę rynku pracy. Spadek poziomu bezrobocia notowany w ostatnich latach sprawił, iŝ w wielu zawodach pracodawcy mają obecnie istotny problem z obsadzeniem wolnych miejsc pracy. WciąŜ więc niezbędna jest szeroka i ciągle aktualizowana wiedza na temat kształtowania się wielkości opisujących rynek pracy, słuŝąca podejmowaniu skutecznych działań w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, a takŝe dla efektywnej promocji zatrudnienia. Nieodzowna ku temu jest obserwacja rynku pracy pod kątem kształtowania się popytu i podaŝy siły roboczej w przekroju zawodowym. Niniejsze opracowanie stanowi właśnie diagnozę podstawowych wielkości opisujących rynek pracy w układzie według kwalifikacji zawodowych w powiecie opolskim i mieście Opolu w 8 roku. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyŝkowych jest procesem systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaŝy zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego... Cel opracowania Celem opracowania niniejszego raportu jest określenie zapotrzebowania na rynku pracy na konkretne zawody. Pozwoli to na określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych oraz usprawnienie poradnictwa zawodowego. Informacje o bezrobociu i ofertach pracy według zawodów posłuŝą w szczególności jako źródło informacji do: dostosowania poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy, określania zgodnych z zapotrzebowaniem rynku pracy kierunków szkoleń osób bezrobotnych, prowadzenia racjonalnej i zgodnej z realiami rynku pracy gospodarki środkami Funduszu Pracy, pozostającymi w dyspozycji powiatowego urzędu pracy, w zakresie asygnowania środków na aktywizację bezrobotnych, opracowywania przez samorząd lokalny strategii działania oraz oceny i weryfikacji ich załoŝeń w części dotyczącej łagodzenia skutków bezrobocia oraz promocji zatrudnienia, planowania działań przez instytucje i organizacje współpracujące na lokalnym rynku pracy w zakresie przeciwdziałania bezrobociu, podnoszenia jakości poradnictwa zawodowego poprzez bieŝące wskazywanie doradcom zawodowym profesji poszukiwanych przez lokalnych pracodawców oraz takich, na które maleje zapotrzebowanie, usprawniania pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie bieŝących informacji o planach zatrudnieniowych zakładów pracy. Zakłada się, Ŝe głównymi uŝytkownikami informacji zawartych w opracowaniu będą: lokalne władze oświatowe i dyrekcje szkół ponadpodstawowych, lokalne organy rządowe i samorządowe, instytucje i organizacje społeczno polityczne z terenu powiatu i województwa opolskiego zainteresowane współdziałaniem na rynku pracy. Strona 3 z 7

4 .. Metodologia opracowania Dane liczbowe o bezrobociu i ofertach pracy opracowano posługując się nazwami grup zawodów, zawodów i specjalności zgodnymi z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, wprowadzoną do powszechnego stosowania Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia grudnia roku, obowiązującej od stycznia 3 roku (Dz. U. Nr, poz. 868). Zawód jest w niej definiowany jako zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu winno stanowić źródło dochodu. Zawód moŝe dzielić się na specjalności, które są wynikiem podziału pracy w ramach zawodu i zawierają czynności o podobnym charakterze wymagające pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki. Klasyfikację tę opracowano zgodnie ze standardami międzynarodowymi. Struktura klasyfikacji obejmuje grup wielkich, 3 duŝych, 6 średnich oraz 387 grup elementarnych. Grupy elementarne zawierają 636 zawodów i specjalności. Szczegółową analizą objęto grupy elementarne czterocyfrowe. Ponadto przy monitoringu uwzględniono równieŝ poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszanych ofert pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności która obowiązuje na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności..3. Podstawa opracowania Podstawowymi źródłami informacji wykorzystanymi w opracowaniu były sporządzone przez Powiatowy Urząd Pracy w Opolu zestawienia danych statystycznych dotyczących osób bezrobotnych oraz ofert pracy z powiatu opolskiego i miasta Opola (załączniki nr do sprawozdania MPiPS- Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy i oferty pracy oraz załączniki nr 3 do sprawozdania MPiPS- Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności z obu półroczy 8r.). Strona 4 z 7

5 . ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) Na koniec grudnia 8r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Opolu zarejestrowane były 6 94 osoby. Strukturę bezrobotnych w zaleŝności od miejsca zamieszkania ilustruje Wykres. Stopa bezrobocia w końcu grudnia 8r. wyniosła: dla powiatu opolskiego 7,9%, dla miasta Opola 4,3%. Dla porównania w województwie opolskim stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 9,% (w kraju 9,%) Wykres. Bezrobotni w zaleŝności od miejsca zamieszkania Powiat opolski 347 5% Miasto Opole % Stan na 3..8r... Struktura bezrobotnych wg zawodów Zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności wyróŝniamy grup wielkich (Tabela ). Do kaŝdej z nich zaliczyć moŝna mniejsze grupy zawodów oraz konkretne zawody i specjalności. Tabela. Struktura bezrobotnych wg grup wielkich zawodów. Kod grupy zawodu Grupa zawodów Powiat opolski Miasto Opole Razem Udział grupy osób bezrobotnych wobec ogółu [%] Bez zawodu ,76 % śołnierze 6 6, % Parlamentarzyści, wyŝsi urzędnicy i kierownicy , % Specjaliści ,74 % 3 Technicy i inny średni personel ,4 % 4 Pracownicy biurowi ,65 % 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy ,35 % 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 59 6,6 % 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy ,78 % 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń ,6 % 9 Pracownicy przy pracach prostych ,4 % RAZEM % Stan na 3..8r. Strona 5 z 7

6 Struktura bezrobocia według kwalifikacji zawodowych w układzie grup wielkich wskazuje, Ŝe najliczniejszą kategorię stanowią osoby posiadające zawody z grupy robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Osoby te stanowią aŝ 4,8% ogółu bezrobotnych (535 osób). W grupie tej największy udział miały zawody: ślusarz (35 osób), krawiec (9 osób), murarz (8 osób), mechanik samochodów osobowych (8 osób), cukiernik (5 osób), szwaczka (49 osób), stolarz (49 osób), piekarz (48 osób). Bardzo liczną grupę tworzą osoby nieposiadające Ŝadnych kwalifikacji zawodowych oraz udokumentowanego doświadczenia zawodowego. Liczba ta klasyfikuje tę grupę osób jako drugą pod względem wielkości. Udział tych osób w ogóle bezrobotnych stanowi aŝ 5,8% (976 osób). Kolejnymi najczęściej reprezentowanymi zawodami są te, zaliczane do wielkiej grupy pracowników usług osobistych i sprzedawców. Stanowią oni 5,4%, tj. 95 osób. Najliczniejszymi w tej grupie są zawody: sprzedawca (555 osób), kucharz (3 osoby), fryzjer (8 osób), kelner (47 osób), bufetowy [barman] (9 osób), pracownik ochrony osób i mienia (3 osoby). DuŜy odsetek zarejestrowanych bezrobotnych stanowią osoby sklasyfikowani w grupie specjalistów,8% (789 osób) z ogółu. W tej grupie moŝna wyróŝnić następujące dominujące zawody: ekonomista (38 osób), pedagog (37 osób), specjalista do spraw marketingu i handlu (6 osób), pielęgniarka (5 osób). Znaczną grupę stanowią równieŝ osoby posiadające kwalifikacje zawodowe naleŝące do grupy technicy i inny średni personel,4% (769 osób). W grupie tej największy odsetek bezrobotnych posiadają osoby z zawodami: technik mechanik (66 osób), pracownik administracyjny (6 osób), technik budownictwa (58 osób), księgowy (5 osoby), technik ekonomista (47 osób). Prawie co dwudziesty z zarejestrowanych bezrobotnych został sklasyfikowany w grupie pracownicy przy pracach prostych. Świadczy to o tym, Ŝe 7, % bezrobotnych (44 osoby) posiada tylko elementarne umiejętności zawodowe. W grupie tej dominują zawody: sprzątaczka (99 osób), robotnik gospodarczy (8 osób), pomoc kuchenna (33 osoby), robotnik budowlany (9 osób). Strona 6 z 7

7 .. Bezrobotni wg kwalifikacji zawodowych Zawody dominujące wśród osób bezrobotnych zarejestrowanych w tut. urzędzie przedstawiono w Tabeli. Tabela. Struktura bezrobotnych wg kwalifikacji zawodowych. Nazwa zawodu Bezrobotni Bezrobotne ogółem kobiety Ogółem Bez zawodu Sprzedawca Ekonomista 38 8 Ślusarz 35 4 Kucharz 3 5 Krawiec 9 Murarz 8 3 Sprzątaczka Magazynier 84 8 Mechanik samochodów osobowych 8 Robotnik gospodarczy 8 35 Fryzjer 8 77 Technik mechanik 66 8 Pracownik biurowy Pracownik administracyjny 6 47 Technik budownictwa 58 4 Księgowy 5 5 Cukiernik 5 43 Stolarz 49 Szwaczka Ogrodnik terenów zieleni Piekarz 48 9 Asystent ekonomiczny Kelner Malarz budowlany 46 3 Tokarz 4 6 Stan na 3..8r. Bezrobocie wśród absolwentów Wśród 44 absolwentów (w tym 45 kobiet) zarejestrowanych w urzędzie (wg stanu na dzień 3..8r.) blisko czwartą część stanowiły osoby bez zawodu (58 osób) z czego blisko 8% stanowiły kobiety. Na drugim miejscu klasyfikują się absolwenci posiadający zawód ekonomisty osób (połowa to kobiety). W następnej kolejności moŝna wyróŝnić zawody: sprzedawcy (9 osób), mechanika samochodów osobowych (8 osób), fryzjera, kucharza, fizjoterapeutę oraz nauczyciela wychowania fizycznego (po 7 osób) oraz dalsze, nie mające juŝ tak znacznego udziału. Strona 7 z 7

8 .3. Udział kobiet według kwalifikacji zawodowych WciąŜ trudnym do rozwiązania problemem jest wysoka liczba kobiet pozostających w ewidencji bezrobotnych. W końcu 8 roku na 694 zarejestrowanych bezrobotnych ogółem było wśród nich 3596 kobiet co stanowiło 58,% ogółu. Znanym jest równieŝ fakt, iŝ istnieją zawody zdominowane przez męŝczyzn, jak i te, w których największy udział mają kobiety. Z Tabeli 3 moŝemy odczytać, iŝ kobiety stanowią przewaŝającą większość wśród osób bezrobotnych z zawodem fryzjera, księgowego, czy sprzątaczki. Najwięcej kobiet posiada jednak zawód sprzedawcy (478 osób), a ich udział do ogółu bezrobotnych z tym zawodem stanowi 86%. Największym problemem pozostaje liczna grupa kobiet bez Ŝadnego zawodu. Odsetek ten wśród kobiet jest wyŝszy niŝ wśród męŝczyzn i wyniósł 67%. Tabela 3. Udział kobiet według zawodów Nazwa zawodu ogółem kobiety Udział kobiet Fryzjer ,3 % Księgowy samodzielny , % Sprzątaczka , % Szwaczka ,9 % Krawiec 9 93,8 % Technik ekonomista ,5 % Sprzedawca , % Cukiernik , % Pedagog ,8 % Pracownik biurowy ,3 % Kucharz ,5 % Ogrodnik , % Technik administracji ,3 % Kelner ,6 % Ekonomista ,5 % Bez zawodu ,3 % Ogółem , % Stan na 3..8r. Strona 8 z 7

9 .4. Zawody generujące długotrwałe bezrobocie Wśród bezrobotnych było 69 osób zarejestrowanych powyŝej miesięcy z terenu miasta Opola oraz 656 osób z terenu powiatu opolskiego (stan w dniu 3..8r.). Łącznie grupa ta stanowiła liczbę 85 osób (,7% wobec ogółu). NaleŜy więc baczniej przyjrzeć się zawodom, których udział w tej grupie jest znaczny. Wykres. Zawody o najwyŝszym udziale wśród osób długotrwale bezrobotnych Sprzedawca Ekonomista Krawiec Kucharz Sprzątaczka Ślusarz Murarz Magazynier Technik administracji Fryzjer Robotnik gospodarczy Technik budownictwa Technik budowictwa Stan na 3..8r Zasadniczo dominującą pozycję zajmuje zawód sprzedawcy, gdyŝ aŝ 48 osób legitymujących się tym zawodem pozostaje w rejestrze urzędu co najmniej od -tu miesięcy. Zawodem tym w przewaŝającej większości legitymowały się kobiety 95%. Ekonomiści byli drugą co do wielkości grupą zawodową wśród osób długotrwale bezrobotnych. Wśród 63 ekonomistów 43 osoby (68%) zamieszkiwało na terenie miasta Opola. RównieŜ w tym zawodzie stopień feminizacji był wysoki 8,5%. Zawód krawca był bardziej popularny wśród osób zamieszkałych na terenie powiatu opolskiego, gdzie zameldowane były 3 osoby (6,5%) z tym zawodem. Jedynie dwóch męŝczyzn legitymowało się doświadczeniem pracy w tym zawodzie. Podobnie silnie reprezentowanym wśród kobiet był zawód kucharza, gdzie wszystkie kobiety stanowiły osoby długotrwale bezrobotne o tym zawodzie. Większość z nich (6 osób) zamieszkiwała na terenie powiatu opolskiego. Szczegóły ilustruje wykres. Strona 9 z 7

10 .5. Napływ bezrobotnych według zawodów W 8 roku w tut. urzędzie zarejestrowano 4 8 osób bezrobotnych (69 osób z terenu miasta Opola), jednak prawie co piąta osoba (9,3%) nie posiadała Ŝadnych kwalifikacji zawodowych. Analizując napływ osób bezrobotnych według ostatniego wykonywanego zawodu okazuje się, iŝ najwięcej zostało zarejestrowanych osób z zawodem sprzedawcy (964 osoby), co stanowiło 6,8% wszystkich noworejestrowanych bezrobotnych. Fluktuacja bezrobotnych w tym zawodzie jest właśnie największa. Więcej informacji o ostatnich wykonywanych zawodach wśród noworejestrowanych osób bezrobotnych przedstawia wykres 3. Bez zawodu Sprzedawca Ekonomista Ślusarz Murarz Mechanik sam. osob. Kucharz Robotnik Krawiec Fryzjer Magazynier Sprzątaczka Stolarz Pracownik biurowy Technik mechanik Technik ekonomista Technik budownictwa Malarz-tapeciarz Pedagog Wykres 3. Napływ bezrobotnych według zawodów Stan na 3..8r. Napływ bezrobotnych absolwentów W rozpatrywanym okresie w ogóle bezrobotnych zarejestrowano 63 osób (749 osób z miasta Opola) które w okresie ostatnich miesięcy ukończyły naukę. Rejestrowani absolwenci stanowili więc,5% ogółu osób rejestrowanych. Do rejestru bezrobotnych trafiały głównie kobiety łącznie (co stanowiło prawie 7%). Co czwarty z rejestrowanych absolwentów (4 osób) nie uzyskał Ŝadnego zawodu. Wśród osób które otrzymały wykształcenie kierunkowe najwięcej rejestrowanych absolwentów szkół uzyskało zawód ekonomisty (4 osoby, w tym 78 kobiet), fryzjera (5 osób, w tym 5 kobiet), sprzedawcy (39 osób, w tym 34 kobiety), pedagoga (39 osób, w tym 34 kobiety) oraz filologa filologii obcojęzycznej (35 osób). Bez zawodu Ekonomista Fryzjer Sprzedawca Pedagog Filolog obcojęzyczny Fizjoterapeuta Psycholog Asystent ekonomiczny Historyk Chemik Socjolog InŜynier inŝ. środowiska Wykres 4. Napływ bezrobotnych absolwentów według zawodów Stan na 3..8r. 4 4 Strona z 7

11 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW) W 8r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Opolu zgłoszono wraz z subsydiowanymi ofertami zatrudnienia, staŝami i miejscami przygotowania zawodowego 6 68 ofert pracy. Od pracodawców z terenu powiatu opolskiego przyjęto ofert, natomiast z terenu miasta Opola zgłoszono 79 ofert. W Tabeli 4 podano zawody, w których zgłoszono najwięcej ofert pracy. Tabela 4. Oferty pracy zgłoszone w 8 roku Oferty pracy zgłoszone w 8r. Nazwa zawodu Powiat Miasto Razem Opolski Opole Ogółem Robotnik gospodarczy Sprzedawca Pracownik biurowy Robotnik budowlany Pracownik ochrony mienia i osób Spawacz ręczny gazowy Sprzątaczka Kasjer handlowy Murarz Rolnik upraw polowych Magazynier Monter konstrukcji stalowych Przedstawiciel handlowy Pozostali policjanci Tokarz 5 6 Zbrojarz 94 5 Cieśla Pozostali spawacze i pokrewni GarmaŜer Ślusarz Pomoc kuchenna Pozostali robotnicy budowlani robót stanu surowego Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie Tynkarz Pozostali ślusarze i pokrewni Księgowy [samodzielny] Pozostali operatorzy maszyn 3 Kelner Pracownik administracyjny Kierowca samochodu cięŝarowego Specjalista do spraw marketingu i handlu 7 93 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 5 7 Kucharz Pozostali kelnerzy i pokrewni 4 4 Stan na 3..8r. Strona z 7

12 Zestawienie powyŝsze ujmuje zgłoszenia miejsc staŝowych i tym samym oznacza to Ŝe zapotrzebowanie na pracowników w powyŝszych zawodach istnieje, lecz nie przekłada się to na stałe miejsca pracy. NaleŜy zwrócić takŝe uwagę, na poszukiwany zawód robotnika gospodarczego, gdyŝ z reguły są to jedynie oferty prac społecznie uŝytecznych, a więc nie stanowiące faktycznego zatrudnienia. Zestawienia nie zawierają zgłoszeń wolnych miejsc pracy biurowej ogłaszanych w administracji publicznej, Biuletynie SłuŜby Cywilnej oraz Biuletynie Informacji Publicznej pozostałych instytucji, stąd teŝ duŝa grupa ofert pracy nie została ujęta i tym samym wskaźnik intensywności nie moŝe być dokładnie określony. Na podstawie powyŝszego wykresu widać, iŝ pracodawcy z terenu powiatu opolskiego i miasta Opola poszukują przede wszystkim pracowników z branŝy budowlanej (murarzy, cieśli, tynkarzy), handlu (sprzedawców, kasjerów, przedstawicieli handlowych) i usług związanych z handlem bądź obsługą innych podmiotów (spawaczy, ślusarzy, pracowników ochrony, kierowców, magazynierów, księgowych czy sprzątaczek). Wykres 5. Struktura bezrobotnych i ofert pracy według PKD zarejestrowanych w 8r. Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna Budownictwo Handel; naprawa pojazdów oraz sprzętu AGD Obsługa nieruchomości, usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; ubezpieczenia Ochrona zdrowia i pomoc społeczna Przetwórstwo przemysłowe Hotele i restauracje Transport, gospodarka magazynowa i łączność Edukacja Pośrednictwo finansowe Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Oferty pracy zgłoszone w 8 roku Bezrobotni zarejestrowani w 8 roku Stan na 3..8r. Z wykresu 5 wynika, iŝ na przestrzeni 8 roku największy udział liczby osób bezrobotnych, zanotowano wśród osób poprzednio pracujących w sektorze działalności usługowej, handlu oraz przetwórstwie przemysłowym. Dane statystyczne wskazują jednak, iŝ osoby te najczęściej podejmują dalsze zatrudnienie. Wśród osób tych branŝ występuje wysoka fluktuacja na rynku pracy. BranŜą o duŝej fluktuacji wśród pracowników jest handel, gdzie pomimo napływu do ewidencji blisko osób bezrobotnych z tej branŝy spora liczba osób podejmuje zatrudnienie, głównie we własnym zakresie. Oznacza to, Ŝe składane oferty pracy z branŝy handlowej dotyczą tych samych miejsc pracy a takŝe tych samych pracodawców. Z uwagi na proponowane przez pracodawców branŝy handlowej warunki pracy i płacy oferty te są mało atrakcyjne wśród wykwalifikowanych handlowców. Na uwagę zasługuje fakt, iŝ pracodawcy pomimo trudności w zatrudnieniu pracowników w zawodach budowlanych nadal stawiają kandydatom wysokie wymagania dotyczące posiadanego Strona z 7

13 doświadczenia zawodowego oraz róŝnego rodzaju uprawnień zawodowych (np. uprawnienia do obsługi urządzeń, aktualne badania potwierdzające stan zdrowia) nie zapewniając adekwatnych zarobków do posiadanych kwalifikacji zawodowych. 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH 4.. Zawody deficytowe Przez zawód deficytowy naleŝy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyŝsze zapotrzebowanie niŝ liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. W mieście Opolu zanotowano 38 zawodów deficytowych, zaś w terenie powiatu opolskiego zawody. Aby analiza była miarodajna, skupiono się jedynie na zawodach wśród których wpływała minimum oferta miesięcznie, oraz wskaźnik deficytu/nadwyŝki wyniósł co najmniej,. NajwyŜsze wartości wskaźników deficytu dla dominujących zawodów ujęto w Tabelach 5, 6. Tabela 5. Wskaźnik intensywności deficytu zawodów w mieście Opolu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy zgłoszonych w 8r. Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w 8 roku Wskaźnik intensywności deficytu zawodów Pozostali spawacze i pokrewni 5,6 MAX Pozostali robotnicy budowlani robót stanu surowego,3 MAX Pozostali ślusarze i pokrewni,4 MAX Pozostali kelnerzy i pokrewni 8,7 MAX Monter/składacz okien 5,8 MAX Monter kotłów i armatury kotłowej 4,7 MAX Hostessa 4,5 MAX Funkcjonariusz straŝy granicznej 3,5 MAX Monter elektronik - układy elektroniczne automatyki przemysłowej 3, MAX Inwentaryzator,8 MAX Kolporter,6 MAX Pozostałe pielęgniarki specjalistki,5 MAX Pozostali kucharze,5 MAX Technik technologii Ŝywności przetwórstwo jajczarskodrobiarskie,4 MAX Pozostali monterzy izolacji, MAX Urzędnik podatkowy,8 MAX Formowacz ściernic,8 MAX Specjalista do spraw kadr,6 MAX Pozostali tynkarze i pokrewni,6 MAX Wytapiacz metali nieŝelaznych,6 MAX Ankieter,5 MAX Pozostali kierowcy samochodów osobowych,5 MAX Pozostali formierze odlewniczy i pokrewni,3 MAX Operator zgrzewarek,3 MAX Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów chemicznych,3 MAX Nauczyciel przedmiotów zawodowych ekonomicznych, MAX Pozostali formowacze wyrobów ceramicznych i pokrewni, MAX Operator koparek i zwałowarek, MAX Strona 3 z 7

14 Robotnik placowy, MAX Rolnik upraw polowych 6,6, 39, Monter konstrukcji stalowych,6, 59, Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie i pokrewni,7, 8, Pozostali policjanci 7,5, 5, GarmaŜer 5,3, 9, Operator urządzeń przetwórstwa drobiu 5,5, 66, Tynkarz 8,9, 53,5 Pozostali ustawiacze-operatorzy obrabiarek skrawających do metali 4,3, 5, Doradca inwestycyjny 3,4, 4, Zbrojarz 6,,4 38,8 Spawacz ręczny gazowy 38,7, 33, Robotnik budowlany 59,,4 4,4 Telemarketer,8,, Pozostali robotnicy budowlani robót wykończeniowych,8, 6,5 Specjalista do spraw finansów 6,5,4 5,6 Funkcjonariusz ochrony państwa,4, 4,5 Monter podzespołów i zespołów elektronicznych,9,,5 Kasjer handlowy 9,6,6,5 Cieśla 5,,3,3 Pracownik ochrony mienia i osób 35,8 3,,3 Doradca personalny 4,5,4,8 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 6,8,7, Brukarz 4,8,5 9,7 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 8,8,9 9,5 Spawacz ręczny łukiem elektrycznym 5,5,6 9,4 Pomoc kuchenna 9,3, 9,3 Robotnik gospodarczy 5,3 6, 8,6 Operator maszyn urabiających i ładujących,,3 8, Pozostali operatorzy maszyn 8,5, 7,8 Frezer 3,8,5 7,7 Operator suwnic,8,3 7,3 Pracownik biurowy 56,5 8, 7, Przedstawiciel handlowy 7,,4 7, Opiekunka środowiskowa,, 7, Formierz odlewnik,, 7, Pozostali mechanicy pojazdów samochodowych,9,3 5,8 Pozostali specjaliści do spraw finansowych,4,3 5,7 Pozostali pracownicy do spraw finansowych i handlowych,3,3 5,3 Pozostali magazynierzy i pokrewni,3,3 5,3 Doradca zawodowy,3,3 5, Asystent bankowości,3,3 5, Operator urządzeń przetwórstwa mięsa,3,3 5, Rzeźnik wędliniarz 7,6,6 4,8 Sprzątaczka 8,3 6, 4,7 Bufetowy [barman] 5,3,3 4,3 Tokarz 3,3 3, 4, Elektromonter [elektryk] zakładowy 7,3,8 4, Woźny,,3 4, Sanitariusz szpitalny,3,3 3,8 Rozbieracz-wykrawacz,3,3 3,8 Murarz 7, 7,7 3,5 Dekarz,5,8 3,3 Strona 4 z 7

15 Recepcjonista,,7 3, Kierowca samochodu cięŝarowego 6,3, 3, Betoniarz zbrojarz,8,6 3, Magazynier,5 7,4,9 Betoniarz,8,7,6 Grafik komputerowy,5,6,6 Technik informatyk,8,,5 Kierowca samochodu osobowego 5,3,,5 Sprzedawca 89, 37,3,4 Kosmetyczka,9,3,3 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym,9,3,3 Konserwator budynków,,5, Nauczyciel przedszkola,,, Sekretarka 3,4,6, Kelner 8, 3,8, Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych,4,7, Specjalista do spraw marketingu i handlu 7,8 3,7, Listonosz,,5, Pokojowa,,5, Handlowiec 4,8,6,9 Księgowy 7,3 4,,8 Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 3,7,3,6 Pracownik administracyjny 6, 4,,5 Pielęgniarka,3,6,5 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej,3,6,4 Opiekunka dziecięca,,8,3 Pozostali mechanicy monterzy maszyn i urządzeń,7,,3 Portier,,9,3 Specjalista administracji publicznej,9,6, Kierownik działu marketingu i sprzedaŝy,,8, Monter izolacji budowlanych,,, Ślusarz 3,,4, Stan na 3..8 r. W mieście Opolu największy wskaźnik intensywności deficytu zawodów wystąpił w zawodach związanych z branŝą budowlaną i metalową (zbrojarz, monter konstrukcji stalowych, murarz, robotnik budowlany, tynkarz, zbrojarz, cieśla, brukarz, spawacz). Wśród zawodów deficytowych najwyŝszą średniomiesięczną liczbą ofert pracy zanotowano w zawodzie sprzedawcy oraz robotnika budowlanego. Zgłoszono takŝe duŝą liczbę ofert pracy w zawodzie pracownika biurowego, jednak zdecydowaną większość tych ofert stanowią propozycje staŝu, co nie wiąŝe się z zatrudnieniem pracownika. Podobną sytuację zauwaŝono w zawodzie robotnika gospodarczego tu z kolei większość ofert stanowią propozycje prac społecznie uŝytecznych, które równieŝ nie dotyczą powierzenia stałej pracy. Tabela 6. Wskaźnik intensywności deficytu zawodów w powiecie opolskim Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy zgłoszonych w 8r. Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych W 8r. Wskaźnik intensywności deficytu zawodów Monter konstrukcji stalowych,9 MAX Operator maszyn do formowania szkła płaskiego,4 MAX Strona 5 z 7

16 Doradca inwestycyjny,3 MAX Pozostali magazynierzy i pokrewni 4,9,3 9,7 Pozostali pracownicy usług ochrony,3, 5, Brukarz,,,5 Robotnik gospodarczy 34,8,3,9 Pracownik ochrony mienia i osób,3,4 8,6 Frezer,3, 8, Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych,9,3 7,7 Pozostali ogrodnicy producenci warzyw i kwiatów 6,8, 6,3 Nauczyciel przedszkola 3,,6 5,3 Kierowca samochodu cięŝarowego 3,,6 5,3 Pracownik biurowy,4 4,5 4,5 Tynkarz,9,5 3,8 Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 3,3,9 3,5 Pozostali robotnicy budowlani robót wykończeniowych,3,4 3, Opiekunka dziecięca,,3 3, Spawacz ręczny łukiem elektrycznym,,3 3, Pozostali operatorzy maszyn,8,7,6 Robotnik budowlany 5,6,8, Robotnik drogowy,3,7,9 Przedstawiciel handlowy,6,,5 Księgowy 3,,4,3 Sekretarka,,9,3 Fizjoterapeuta,,8,3 Monter podzespołów i zespołów elektronicznych 3,,7, Spawacz ręczny gazowy,4,3, Stan na 3..8 r. W terenie powiatu opolskiego występuje analogiczna sytuacja w zakresie zawodów deficytowych. Tu równieŝ spośród zawodów deficytowych o największej średniomiesięcznej liczbie ofert pracy występują zawody pracownika biurowego i robotnika gospodarczego; pierwszy z nich związany jest głównie z ofertami staŝowymi, drugi pracami społecznie uŝytecznymi. 4.. Ocena płynności w zawodach deficytowych Analizując dane z lat 3-8 moŝemy próbować odnaleźć tendencje zmian, co jest właśnie faktycznym sensem monitoringu zawodów. Choć pierwsze opracowania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyŝkowych powstały dopiero w 5r., to jednak dostępne są dane dot. liczby bezrobotnych i ofert pracy (wg zawodów) juŝ od 3r. PoniŜej przedstawiono więc liczby rejestrowanych bezrobotnych oraz ofert pracy w latach 3-8 w konkretnych monitorowanych zawodach. Najwięcej ofert pracy zgłoszono właśnie w zawodzie robotnika gospodarczego. Zawód ten ma więc stosunkowo duŝy deficyt na rynku pracy przy jednocześnie znaczących liczbach, szczególnie liczby wpływających ofert pracy ale i liczby rejestrujących się osób bezrobotnych. Konieczne jest jednak I 3 II 3 3 I II I 5 96 II 5 98 I II 6 I 7 by zauwaŝyć, iŝ wiele ofert w tym zawodzie to oferty wykonywania prac społecznie uŝytecznych, których nie naleŝy uwaŝać za pełnoetatowe miejsca pracy. Wykres obok szczególnie akcentuje ten wpływ od 6r. kiedy to właśnie wprowadzono tą formę aktywizacji bezrobotnych. II 7 4 I 8 4 II 8 Strona 6 z 7

17 97 I II 3 6 I 3 I 4 II 4 I II 3 75 I 4 58 II I II I II II 4 88 I 5 58 II I 6 37 II I I II I 3 46 II I 3 II I 8 8 II 3 I II 8 9 I 4 Podobną sytuację zauwaŝamy wśród osób z zawodem pracownika biurowego. Tam liczba ofert równieŝ znacznie przewyŝsza podaŝ osób z tym zawodem wśród osób bezrobotnych, jednak znaczna liczba zgłoszonych ofert pracy to oferty staŝu, które dostępne są jedynie dla wybranej kategorii bezrobotnych. Widoczne jest jednak, iŝ tą formą aktywizacji bezrobotnych pracodawcy istotnie zaczęli się interesować dopiero od 5r. w tym zawodzie utrzymuje się jednak stale na zbliŝonym, niskim poziomie. W okresie ostatnich 3 lat zauwaŝalny był w kraju znaczny rozkwit budownictwa co wiąŝe się ze zwiększonym zapotrzebowaniem rynku pracy na osoby posiadające zawody niezbędne przy poszczególnych etapach wznoszenia konstrukcji i budynków oraz prac wykończeniowych w II 4 I 5 9 II 5 I II 6 I 7 3 II I 8 budownictwie. Choć wiele ofert dotyczy zawodów wymagających konkretnych kwalifikacji, to jednak najwięcej ofert pracy w tej branŝy dotyczyło właśnie niewykwalifikowanych robotników budowlanych. Liczba ofert w tym zawodzie rośnie właśnie szczególnie od 6r. przy wciąŝ niskiej podaŝy. II 4 I 5 II I 6 9 II I II I II 8 4 II 8 48 W branŝy budowlanej w największej mierze poszukiwane są osoby z zawodem murarza. Liczba osób z tym zawodem choć wzrosła w latach 4-6, to jednak dobra koniunktura na rynku budowlanym spowodowała wzrost zapotrzebowania na osoby z tym zawodem. ZauwaŜalne jest to głównie poprzez duŝą liczbę napływających ofert pracy, szczególnie od 6r. Trend ten, po przejściowej stabilizacji, ponownie wykazuje tendencję wzrostową. Zawód murarza objęto monitoringiem głównie ze względu na jego znaczenie jako swoistego miernika rozwoju branŝy budowlanej. Podobnie od 3 lat duŝym wskaźnikiem deficytu odznacza się zawód cieśli, gdzie od 6r. nastąpiła duŝa dysproporcja podaŝy-popytu, gdyŝ mała, stabilna liczba bezrobotnych z tym zawodem nie jest w stanie zaspokoić duŝego popytu na ich kwalifikacje. PrzewaŜająca liczba ofert pracy w tym zawodzie spływa od pracodawców z terenu miasta Opola. 4 Strona 7 z 7

18 I 3 46 I II 3 48 II 3 5 I 4 5 I 4 3 II 4 4 I 5 II 5 5 I 6 4 II 6 5 I II 7 7 II I 5 4 II 5 6 I II I II 7 5 I I I II II I 3 II 3 I 4 II 4 5 II I 5 II I II 4 37 W zawodzie operatora koparek i zwałowarek w bieŝącym półroczu widoczna jest pewna stabilizacja zapotrzebowania na wykwalifikowanych pracowników. Tych jednak w jednak w rejestrze tut. urzędu pozostaje wciąŝ stanowczo mało by móc zrównowaŝyć popyt na ich kwalifikacje zgłaszany przez pracodawców. Tu równieŝ moŝemy odczuć wzrost zapotrzebowania od 6r. wynikający z nowych inwestycji, co prawdopodobnie ma swe wyjaśnienie w wejściu polski do UE. Lawinowy wzrost wpływających ofert pracy, obserwowany w latach 6-8, dla osób z zawodem spawacza (ręcznego gazowego) został w II półroczu 8r. wyraźnie zahamowany. Ma to najprawdopodobniej związek z nadejściem kryzysu gospodarczego. Dysproporcja liczby ofert pracy prawdopodobnie nie ma jednak szansy na zrównowaŝenie ze względu na znacznie korzystniejsze płace oferowane pracującym w tym zawodzie w Unii Europejskiej. 35 I II I 6 II 6 I II 7 I 8 II 8 6 Zmiana dysproporcji podaŝy-popytu widoczna jest równieŝ w zawodzie kierowcy samochodu cięŝarowego. O ile jeszcze w 3r. był to zawód nadwyŝkowy, to jednak po umiarkowanej stabilizacji w 4r, od II półrocza 5 widoczny jest wzrost zapotrzebowania na osoby posiadające kwalifikacje do pracy w tym zawodzie. Wzrost liczby ofert od 5r. ewidentnie świadczy o wzroście gospodarczym, ukierunkowanym tu na handel i transport. Spadek liczby ofert 8r. świadczy być moŝe o stabilizacji popytu, oraz o skutkach kryzysu, jednak zjawisko to będzie nadal obserwowane. By jednak zrównowaŝyć popyt pracodawców, tut. urząd prowadził szkolenia dające bezrobotnym uprawnienia kierowania pojazdami cięŝarowymi. Podobna sytuacja dotyczy kierowców kategorii D. Zawodem, którego nadwyŝkę udało się zrównowaŝyć w ostatnim półroczu jest zawód sprzedawcy. Liczba zgłaszanych ofert pracy w tym zawodzie rosła od 5r. przy jednoczesnym spadku rejestrujących się bezrobotnych z tym zawodem. O ile jednak liczba bezrobotnych z zawodem sprzedawcy rozkłada się 574 I II I II I II 8 73 Strona 8 z 7

19 równomiernie w obu powiatach, to jednak to z miasta Opola spływa większość ofert. Magazynierzy stanowią ostatnią wymienioną grupę osób bezrobotnych wśród monitorowanych zawodów deficytowych. Choć w I półroczu 8r. zawód ten był zawodem nadwyŝkowym wobec blisko dwukrotnie większej podaŝy nad popytem, to jednak w ostatnim roku 89 I 3 zawód sprzedawcy kwalifikujemy do zawodów deficytowych. W latach 7-8 zawód ten był bowiem naprzemiennie zawodem II I 4 II I 5 II 5 I 6 II 6 I 7 II 7 deficytowym i nadwyŝkowym. Choć większość bezrobotnych z tym zawodem zamieszkuje w mieście Opolu, to jednak oferty pracy spływają w podobnym udziale w obu powiatach. Wzrost liczby tych ofert pracy świadczy generalnie o dobrej koniunkturze w handlu (głównie hurtowym) i transporcie, jednak obserwacje monitoringu świadczą o braku stabilności płynności w tym zawodzie. I 8 II Zawody nadwyŝkowe Przez zawód nadwyŝkowy naleŝy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niŝ liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. W mieście Opolu zanotowano 437 zawodów nadwyŝkowych, zaś na terenie powiatu opolskiego 53 zawodów. W Tabelach 7, 8 ujęto dominujące zawody nadwyŝkowe w których średniomiesięczna liczba rejestrowanych bezrobotnych wynosiła co najmniej osoby oraz jednocześnie ze wskaźnikiem deficytu/nadwyŝki niŝszym niŝ,9. Tabela 7. Wskaźnik intensywności nadwyŝki zawodów w mieście Opolu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy zgłoszonych w 8r. Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w 8r. Wskaźnik intensywności nadwyŝki zawodów Bez zawodu, 6,4, Politolog, 3,5, Plastyk,,, Socjolog,,, Asystent ekonomiczny, 5,, Ekonomista,5 7,7, Pedagog, 5,9, Filolog filologia obcojęzyczna,,8, Ogrodnik terenów zieleni,,8, Historyk,,7, Technik mechanik,3 7,5, InŜynier inŝynierii środowiska - oczyszczanie miast i gospodarka odpadami,,, Technik budownictwa,5 5,5, Malarz tapeciarz,3,3, Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania,3,, Krawiec,8 5,3, Nauczyciel języka obcego,4,7, Mechanik pojazdów samochodowych,5 3,, Strona 9 z 7

20 Chemik,5,, Mechanik samochodów osobowych,6 6,5, Technik elektryk,8,8,3 Psycholog,3,8,5 Fizjoterapeuta,,,6 InŜynier budownictwa budownictwo ogólne,8,7,7 Malarz budowlany, 3,,7 Stolarz,5,,7 Elektromonter instalacji elektrycznych,,7,8 Piekarz 3,3 4,,8 Kucharz 7,5 8,6,9 stan na 3..8r. Na podstawie Tabeli 7 widać, iŝ w mieście Opolu największe trudności w znalezieniu pracy mają osoby posiadające zawód politologa, plastyka, ekonomisty, pedagoga, technika mechanika czy technika budownictwa. Tabela 8. Wskaźnik intensywności nadwyŝki zawodów w powiecie opolskim. Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy zgłoszonych w 8r. Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w 8r. Wskaźnik intensywności nadwyŝki zawodów Bez zawodu,,8, Krawiec,,3, Filolog filologia obcojęzyczna, 3,, Technik rolnik, 3,, Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej, 3,, Technik Ŝywienia i gospodarstwa domowego,,8, Ceramik wyrobów uŝytkowych i ozdobnych,,7, Technik leśnik,,5, Organizator agrobiznesu,,3, Asystent ekonomiczny, 5,8, Technik mechanik, 4,8, Cukiernik, 4,3, Mechanik samochodów osobowych,3 8,7, Kucharz małej gastronomii,,8, Ekonomista,6 6,8, Ogrodnik terenów zieleni,,3, Mechanik pojazdów samochodowych,3 6,, Robotnik leśny,,3, Technik budownictwa,3 4,3, Malarz budowlany,3 4,, Ślusarz,4 5,3, Kucharz,,4, Technik elektronik,3 3,3, Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle,5 4,, Murarz,4 7,8, Malarz tapeciarz, 7,, Piekarz,7 3,5, Fryzjer,7 8,7, Sprzedawca 8,8 43,, Elektromonter [elektryk] zakładowy,5,3, Strona z 7

21 Palacz kotłów c.o. gazowych,6,3,3 Blacharz samochodowy,8,9,3 Stolarz,8,6,3 Elektromonter instalacji elektrycznych, 3,3,3 Pedagog, 3,,3 Handlowiec,8,5,3 Szwaczka,3 3,9,3 Magazynier,7 5,9,5 Kelner,5,9,5 Sprzątaczka 4,6 6,9,7 Kosmetyczka,9,3,9 Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych,6,9,9 stan na 3..8r. Według zestawienia zawartego w tabeli 8 wynika, iŝ z terenu powiatu opolskiego średniomiesięcznie aŝ ponad sto osób rejestrujących się nie posiada Ŝadnych kwalifikacji zawodowych. Są to często osoby jedynie z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, gimnazjalnym lub teŝ najczęściej podstawowym, dotąd nie pracujące. Dla tych osób nie odnotowano Ŝadnego zgłoszenia odpowiedniego wolnego miejsca pracy. Zawody budowlane (murarz, ślusarz) w powiecie opolskim występują jako zawody nadwyŝkowe, choć jednocześnie są one zawodami deficytowymi na terenie miasta Opola. Dzieje się tak dlatego, iŝ większość zgłoszeń ofert pracy pochodzi od pracodawców, którzy mają siedziby swoich firm na terenie miasta Opola Ocena płynności w zawodach nadwyŝkowych Zdecydowanie największym wskaźnikiem nadwyŝki zawodów notowany jest w grupie osób bezrobotnych nie posiadających Ŝadnego zawodu. Przyczyna jest prosta - brak ofert pracy dla osób nie posiadających Ŝadnego zawodu, podczas gdy jednocześnie wiele osób bezrobotnych posiada jedynie podstawowe wykształcenie (bądź średnie ogólnokształcące) więc nie posiada kwalifikacji do wykonywania jakiegokolwiek zawodu. Malejąca liczba bezrobotnych nie posiadających Ŝadnego zawodu choć od 5r. wskazuje na tendencję spadkową, to jednak pokrywa się ona z ogólną tendencją spadku poziomu bezrobocia. Dodatkowo liczba rejestrujących się osób bez kwalifikacji zawodowych od roku wzrasta, co moŝe być wyraźnym symptomem wzmocnienia wykluczenia społecznego bezrobociem tej grupy społeczeństwa. 44 I 3 4 II 3 53 I 4 3 II 4 68 I II 5 86 I 6 69 II I 7 5 II 7 34 I II 8 Równie niekorzystnym jest brak równowagi podaŝowo-popytowej na osoby z zawodem ekonomisty. Bezrobotni z tym zawodem (ok. % z nich to absolwenci) stanowią (mimo spadku ich liczby) wciąŝ zbyt duŝą podaŝ na rynku pracy w zderzeniu z popytem wykazywanym przez pracodawców w ofertach wolnych miejsc zatrudnienia. I II 3 7 I 4 54 II 4 5 I II 5 47 I II 6 55 I II I II 8 3 Strona z 7

22 9 I II I II 4 57 I 5 35 II I 6 3 II I II 7 97 I 8 96 I 3 85 II 8 94 II 3 Rozwój usług branŝy motoryzacyjnej widoczny po rosnącej liczbie ofert pracy dla osób z zawodem mechanika samochodów osobowych równieŝ nie jest w stanie zrównowaŝyć co najmniej dziesięciokrotnej przewagi liczby osób bezrobotnych z tym zawodem. Obserwując tendencję malejącej liczby osób oraz rosnącej liczby ofert w tym zawodzie moŝna mieć nadzieję, na zrównowaŝenie tej tendencji po czasie. Nie naleŝy jednak spodziewać się tego zbyt szybko. Z danych urzędu wynika, iŝ wciąŝ wyraźnie wysokim wskaźnikiem nadwyŝkowości charakteryzuje się zawód kucharza, gdzie stale kilkukrotnie przewaŝa liczba zarejestrowanych bezrobotnych z tym zawodem nad napływającymi ofertami pracy. Z drugiej strony, pracodawcy borykają się z duŝymi trudnościami ze znalezieniem doświadczonego, wykwalifikowanego kucharza. I II 4 I 5 33 II I 6 4 II I II I II I 3 II I 4 II I 5 II I 6 II I II 7 I 8 Zawodem nadwyŝkowym objętym szerszym monitoringiem jest równieŝ zawód fryzjera. w tym zawodzie utrzymuje się na relatywnie wysokim poziomie, nie słabnącym nawet wobec ogólnej tendencji spadkowej obserwowanej w ogóle osób bezrobotnych. Większość osób bezrobotnych zarejestrowanych z tym zawodem 5 94 II 8 zamieszkuje na terenie powiatu, przy czym jednak więcej ofert pracy składają pracodawcy z miasta Opola. Optymizmu dostarcza fakt, iŝ liczba ofert pracy od 6r.utrzymuje się na stabilnym poziomie, pomimo wzrostu ich liczby w bieŝącym półroczu. 5 Bardzo duŝa nadwyŝka podaŝy nad popytem występuje w zawodzie technika mechanika. Utrzymująca się wysoka liczba bezrobotnych z tym zawodem wynika generalnie z duŝej liczby absolwentów szkół kształcących z tym zawodem. Osoby te mają jednak bardzo małe szanse na otrzymanie 8 I 3 II 3 64 I 4 5 II 4 74 I 5 86 II 5 6 I 6 68 II 6 63 I II 7 oferty pracy zgodnej z ich zawodem. Tendencje widoczne na wykresie obok wskazują, iŝ zawód ten jeszcze długo pozostanie nadwyŝkowym. 53 I 8 94 II 8 3 Strona z 7

23 WciąŜ bardzo duŝa nadwyŝka występuje w relacjach podaŝypopytu na kwalifikacje w zawodzie krawca. Malejąca liczba bezrobotnych z tym zawodem spowodowana jest jedynie ogólnym spadkiem poziomu bezrobocia i nie równowaŝą jej małe liczby napływających zgłoszeń wolnych miejsc pracy. Większość osób bezrobotnych z tym zawodem zamieszkuje na terenie powiatu opolskiego. 36 I II I II I 5 II 5 4 I II 6 Obserwując zawody deficytowe nie sposób teŝ nie dostrzec zawodu pielęgniarki, który to w ostatnim półroczu, po 3 latach kwalifikowania się do grupy zawodów deficytowych, stał się właśnie zawodem nadwyŝkowym. 76 I 7 4 II 7 I I 8 9 II 3 3 II I 4 II 4 I 5 II 5 I 6 4 II 6 5 I II I Po wyraźnym okresie równowagi w latach 3-5, począwszy od 6r., kiedy strajki w słuŝbie zdrowia przybrały na sile a jednocześnie szpitale zaczęły się borykać z problemem migracji zarobkowej pielęgniarek do krajów UE, wzrosła liczba ofert pracy, jednak bez moŝliwości zrównowaŝenia tego poprzez zatrudnienie bezrobotnych. Szczególnie w II półroczu 7r. zanotowano napływ większej liczby ofert. Zawodu tego nie moŝna teŝ uzyskać po ukończeniu kursu. Problem ten pozostanie więc prawdopodobnie na razie trudny do rozwiązania i będzie stale ulegał wahaniom. II I 3 II 3 8 I II I 5 45 II I 6 II I 7 II 7 I 8 II 8 6 Rozwój sektora usługowego w przemyśle zlikwidował za to rok temu nadwyŝkę notowaną w zawodzie ślusarza. Po wzroście liczby bezrobotnych z tym zawodem, notowanym od 4r., od 6r. notowany był wzrost liczby ofert pracy aŝ do poziomu przewyŝszającego podaŝ. Od drugiego półrocza 8r. widać natomiast duŝy spadek napływających ofert pracy wobec liczby rejestrujących się bezrobotnych, co od drugiego półrocza 8r. kwalifikuje niniejszym zawód ślusarza do grupy zawodów nadwyŝkowych. Strona 3 z 7

24 W powiecie opolskim w 8 r.: W 8 zawodach nie zgłoszono Ŝadnych ofert pracy. 53 zawodów było zawodami nadwyŝkowymi, czyli średnio miesięcznie urząd dysponował mniejszą liczbą ofert pracy niŝ wynosiła liczba osób bezrobotnych pozostających w ewidencji. Największą liczbą osób wśród zawodów nadwyŝkowych wyróŝniły się zawody: Sprzedawca, Murarz, Ekonomista, Ślusarz, Kucharz, Stolarz, Krawiec, Fryzjer, Mechanik samochodów osobowych, Malarz-tapeciarz, Sprzątaczka. zawody były zawodami deficytowymi, czyli średnio miesięcznie urząd dysponował większą ilością oferty pracy w danym zawodzie niŝ wynosiła liczba osób pozostających w ewidencji. Większość z nich wymieniono w Tabeli 6. Dominującymi zawodami deficytowymi były: Pracownik ochrony mienia i osób, Magazynier, Brukarz, Robotnik gospodarczy, Frezer, Tynkarz, Opiekunka dziecięca, Robotnik drogowy, Monter podzespołów i zespołów elektronicznych, Robotnik budowlany, Księgowy. 6 zawodów było zawodami zrównowaŝonymi, czyli popyt na osoby bezrobotne o danym zawodzie był równy podaŝy, m.in.: Tokarz, Ustawiacz, Cieśla, Zbrojarz. W 48 zawodach zgłoszono oferty pracy jednak w ewidencji urzędu nie figurowały osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania tego zawodu, m.in.: Moner konstrukcji stalowych, Doradca inwestycyjny, Telemarketer, Monter konstrukcji aluminiowych, Specjalista do spraw kadr, Doradca zawodowy. Strona 4 z 7

25 W mieście Opolu w 8 r.: W 75 zawodach nie zgłoszono Ŝadnych ofert pracy. 437 zawodów było zawodami nadwyŝkowymi, czyli średnio miesięcznie urząd dysponował mniejszą liczbą ofert pracy niŝ liczba osób bezrobotnych pozostających w ewidencji, m.in.: Kucharz, Piekarz, Malarz budowlany, Elektromonter instalacji elektrycznych, Stolarz, Psycholog, Fizjoterapeuta, Krawiec, Technik elektryk, Technik budownictwa, Mechanik samochodów osobowych. 38 zawodów było zawodami deficytowymi. Większość z nich wymieniono w Tabeli 5. Dominującymi zawodami deficytowymi były: Sprzedawca, Robotnik budowlany, Robotnik gospodarczy, Spawacz ręczny gazowy, Pracownik ochrony osób i mienia, Kasjer handlowy, Zbrojarz, GarmaŜer, Cieśla, Tokarz, Brukarz, Tynkarz, Pomoc kuchenna, Kelner, Rzeźnik-wędliniarz, Elektromonter (elektryk) zakładowy, 4 zawodów było zawodami zrównowaŝonymi m.in.: Stolarz budowlany, Szwaczka, Fryzjer. w 75 zawodach zgłoszono oferty pracy jednak w ewidencji urzędu nie figurowały osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania tego zawodu, m.in.: Monter/składacz okien, Ankieter, Hostessa, Specjalista do spraw kadr, Urzędnik podatkowy, Operator koparek i zwałowarek, Funkcjonariusz straŝy granicznej, Operator zgrzewarek. Strona 5 z 7

26 W przypadku zawodów nadwyŝkowych wyjaśnienia wymaga fakt wysokiego współczynnika nadwyŝkowości wymienionych zawodów. OtóŜ osoby bezrobotne są zarejestrowane w określonych zawodach, lecz nie zawsze poszukują pracy w tym samym kierunku. Fakt Ŝe jest zarejestrowana duŝa grupa bezrobotnych sprzedawców nie oznacza Ŝe osoby te poszukują pracy w tym zawodzie. Podsumowując, osoby bezrobotne nie są zainteresowane podjęciem pracy w duŝych sieciach, a oferty pracy w przewaŝającej ilości pochodzą z duŝych marketów. Dlatego występują trudności z realizacją tego typu ofert pracy. RównieŜ duŝa fluktuacja kadr w wielu zawodach (najczęściej wśród sprzedawców) zniekształca wskaźniki intensywności zawodów deficytowych i nadwyŝkowych. Dodatkowo, spora część osób zarejestrowanych i posiadających dany zawód (np. cieśla, mechanik samochodowy) nie posiada specyficznych umiejętności czy staŝu pracy wymaganego przez pracodawców. Sytuacja taka jest podobna zarówno w stosunku do osób bezrobotnych z powiatu opolskiego i miasta Opola. Pracodawcy składając oferty pracy poszukują osób młodych, dyspozycyjnych, posiadających juŝ doświadczenie w zawodzie. Dlatego teŝ ta grupa bezrobotnych najszybciej podejmuje zatrudnienie. Osobom starszym trudno jest znaleźć oferty pracy na obecnym rynku. Niepokojący jest równieŝ fakt, iŝ w przypadku przedłoŝenia bezrobotnym ofert zatrudnienia, często przedstawiają oni zaświadczenia lekarskie informujące o przeciwwskazaniach do podejmowania danego typu pracy. Znaczącą większość stanowią zawody, na które popyt jest znacznie większy niŝ podaŝ. Szczególnie moŝe niepokoić wysoka liczba zawodów, na które w ogóle nie zgłoszono zapotrzebowania w zawodach tych szansa uzyskania ofert pracy jest zerowa. Na uwagę zasługuje równieŝ fakt, iŝ trudności pracodawców w poszukiwaniu pracowników w branŝy budowlanej czy handlowej, nie są specyfiką tutejszego rynku pracy, lecz mają odzwierciedlenie w innych rejonach kraju. Emigracja zarobkowa dotyczy nie tylko mieszkańców Opolszczyzny, lecz terenu całego kraju. Efektem takiego stanu rzeczy jest zatrudnianie na lokalnym rynku pracy cudzoziemców, szczególnie w zawodach takich jak m.in. ślusarz, spawacz czy innych zawodach branŝy budowlanej. Strona 6 z 7

27 5. WNIOSKI Przedstawiony ranking zawodów deficytowych i nadwyŝkowych, stworzony w oparciu o oferty zatrudnienia zgłaszane do PUP, nie daje pełnego obrazu rynku pracy. Do tutejszego urzędu pracy nie są zgłaszane wszystkie informacje o wolnych miejscach pracy. Osoby poszukujące pracy korzystają równieŝ z prywatnych agencji zatrudnienia; często teŝ samodzielnie poszukują ofert zatrudnienia u pracodawców, równieŝ za pośrednictwem sieci Internet. Sprowadza się to stwierdzenia, iŝ znalezienie zatrudnienia za pośrednictwem urzędu pracy jest jedynie jedną z wielu moŝliwości jakie mają osoby poszukujące pracy. Pełen monitoring będzie mógł powstać dopiero po uwzględnieniu ofert zatrudnienia umieszczanych w prasie, gdyŝ doświadczenie urzędu pracy wskazuje, Ŝe do urzędu trafiają głównie oferty trudne do zrealizowania, nisko opłacane, o duŝej rotacji kadry pracowniczej oraz takie, gdzie pracodawcy chcą uzyskać korzyści finansowe wynikające z zatrudnienia osób bezrobotnych. Zawodami deficytowymi często są zawody, w których zgłoszono niewiele ofert pracy (dla zawodów gdzie wskaźnik uzyskał wartość maksymalną bardzo często były to jedna, dwie lub trzy ofert zgłoszone w całym półroczu) albo teŝ wymagające posiadania kwalifikacji, których nie uzyska się tylko za sprawą ukończenia odpowiedniego kursu czy szkolenia. Występowanie zawodów deficytowych jest spowodowane wieloma czynnikami, m.in. niskimi zarobkami proponowanymi osobom z wysokimi kwalifikacjami, brakiem chęci podnoszenia kwalifikacji oraz istnieniem szarej strefy. Wszystko to składa się na sytuację gdzie rozwiązanie problemu zawodów deficytowych jest trudne, gdyŝ coraz częściej problemem jest znalezienie osoby z konkretnymi kwalifikacjami zawodowymi. Nie przekreśla to jednak sensu prowadzenia stałego monitoringu zawodów deficytowych i nadwyŝkowych. Stały monitoring pozwoli na uchwycenie tendencji na rynku pracy, jeŝeli chodzi o zapotrzebowanie na konkretne zawody. Konieczne jednak wydaje się prowadzenie takiego monitoringu na zasadzie analizy wielowymiarowej z uwzględnieniem sytuacji popytowo podaŝowej. Niniejsze opracowanie jest jedynie pierwszą częścią raportu rocznego, stanowiąc część diagnostyczną. Opracowanie części prognostycznej ma nastąpić dopiero na przełomie lipca i sierpnia 8, gdyŝ zgodnie z oświadczeniem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej dopiero wtedy urzędom pracy zostaną przekazane pełne dane badań popytu na pracę. Strona 7 z 7