UCHWAŁA NR XVIII/103/2016 RADY GMINY ŁONIÓW. z dnia 18 maja 2016 r. w sprawie przyjęcia Strategii rozwoju Gminy Łoniów na lata

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XVIII/103/2016 RADY GMINY ŁONIÓW z dnia 18 maja 2016 r. w sprawie przyjęcia Strategii rozwoju Gminy Łoniów na lata Na podstawie art.18 ust.2 pkt. 6a ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym /tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz. 446/ w związku art.3 pkt.3 ustawy z dnia 6 grudnia 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju/ tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz.383/ RADA GMINY ŁONIÓW u c h w a l a co następuje: 1. Przyjmuje się do realizacji Strategię Rozwoju Gminy Łoniów na lata , w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały. 2. Traci moc uchwała nr XV/82/08 z dnia 26 stycznia 2008 roku w sprawie zatwierdzenia Strategii Rozwoju Gminy Łoniów 3. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Łoniów. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 4. Przewodniczący Rady Gminy Antoni Szpak Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 1

2 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr VIII/103/2016 Rady Gminy Łoniów z dnia 18 maja 2016 r. STRATEGIA ROZWOJU GMINY ŁONIÓW NA LATA Łoniów, Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 2

3 Spis treści CZĘŚĆ I WPROWADZENIE Proces konstruowania dokumentu- podejście partycypacyjne Struktura dokumentu... 5 CZĘŚĆ II DIAGNOSTYCZNA... 7 DIAGNOZA OBECNEGO STANU GMINY ŁONIÓW Dane ogólne Infrastruktura ochrony środowiska Infrastruktura komunikacyjna Gospodarka Diagnoza demograficzna i sytuacja na rynku pracy Edukacja, kultura, sport i aktywność społeczna Finanse samorządu terytorialnego Gmina Łoniów na tle powiatu sandomierskiego i jego wybranych gmin CZĘŚĆ III STRATEGICZNA MISJA, WIZJA I GŁÓWNE PRIORYTETY ROZWOJU GMINY ŁONIÓW Wizja i misja gminy Ocena społeczna stanu wyjściowego badania ankietowe, analiza SWOT gminy Uwarunkowania rozwoju gminy Łoniów Cele strategiczne rozwoju gminy Łoniów Podsumowanie zadań służących poprawie sytuacji na obszarze gminy CZĘŚĆ IV WDROŻENIOWA Zadania realizacyjne i ich finansowanie Spójność strategii z innymi dokumentami strategicznymi na szczeblu regionalnym, krajowym oraz z założeniami Unii Europejskiej Monitoring i ewaluacja strategii Wskaźniki realizacji strategii Spis tabel i wykresów Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 3

4 CZĘŚĆ I WPROWADZENIE Na wstępie autorzy opracowania dziękują wszystkim uczestnikom spotkań warsztatowych za poświęcony czas, odpowiedzialność w podejściu do spraw publicznych oraz merytoryczne zaangażowanie w procesie budowania Strategii Rozwoju Gminy Łoniów. 1. Proces konstruowania dokumentu- podejście partycypacyjne Planowanie strategiczne, jako dynamiczny i ciągły proces zarządzania rozwojem, jest odpowiedzią na złożoną i zmieniającą się rzeczywistość społeczno-gospodarczą. U podstaw planowania strategicznego leży założenie wypracowania wspólnego stanowiska, co do oceny stanu obecnego (wyjściowego) oraz co do wizji przyszłości i kierunków działania służących jej realizacji. Jako instrument zarządzania strategia rozwoju staje się więc wyrazem wspólnego dążenia do zaspokojenia społecznych potrzeb i aspiracji w drodze wdrażania przyjętych postanowień przy stałym monitorowaniu postępów oraz wprowadzaniu niezbędnych korekt. Budowanie strategii wpływa na pobudzanie zbiorowego myślenia o przyszłości gminy oraz kształtuje aktywne postawy uczestników życia społecznego i gospodarczego. Poprawnie przygotowana strategia pozwala na alokację ograniczonych zasobów gminy w najistotniejszych dla niej obszarach prorozwojowych zwiększając skuteczność i efektywność działań, co zmniejsza rozpraszanie środków na działania mniej istotnie. Stosowanie strategii ułatwia rozpoznawanie przyszłych warunków działania oraz przyspiesza proces wyboru projektów/przedsięwzięć. Władze gmin powinny być w pełni świadome wpływu, jaki ich działania wywierają na warunki życia mieszkańców oraz tego, że muszą działać nie tylko dla dobra ludności, ale prowadzić działania razem z mieszkańcami. Powinny również zdawać sobie sprawę z wpływu zachodzących przemian na firmy i organizacje lokalne oraz wspólnie z nimi zwiększać możliwości osiągnięcia trwałego wzrostu 3 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 4

5 gospodarczego. Aby uzyskać maksymalne, możliwe do osiągnięcia efekty, władze gmin powinny razem z mieszkańcami i środowiskiem lokalnego biznesu tworzyć, a także aktualizować posiadane Strategie rozwoju. U podstaw prac nad Strategią Rozwoju Gminy Łoniów leżała koncepcja podejścia partycypacyjnego, czego wyrazem były warsztaty strategiczne prowadzone przy udziale szeroko rozumianych interesariuszy oraz konsultacje z mieszkańcami. Podejście partycypacyjne zakłada planowanie oraz realizację programu rozwoju lokalnego przy udziale i zaangażowaniu społeczności lokalnej, która została zaproszona do udziału w procesie podejmowania decyzji o ważności celów do realizacji oraz do dzielenia się własnymi sugestiami na temat istotnych aspektów z życia gminy. Takie podejście zapewniło uspołecznienie procesu planowania, który można określić jako eksperckospołeczny. Oznacza to z jednej strony, że w codziennej pracy aktywnie uczestniczyli i kluczowe decyzje podejmowali specjaliści, z drugiej zaś, że wpływ na te decyzje mieli wszyscy zainteresowani mieszkańcy gminy. Aspekt ekspercki przejawiał się w uczestnictwie w procesie planowania przedstawicieli Urzędu Gminy i instytucji odpowiedzialnych za rozwój w poszczególnych obszarach, a także pracowników Ośrodka Promowania Przedsiębiorczości, mających wiedzę i doświadczenie w planowaniu rozwoju gospodarczego. Wymiar społeczny to zebranie opinii nt. stanu obecnego i kierunków rozwoju gminy u mieszkańców gminy Łoniów (w drodze badania ankietowego realizowanego bezpośrednio oraz za pośrednictwem Internetu) i otwarty dla wszystkich dostęp do procesu planowania (warsztaty były otwarte dla wszystkich zainteresowanych wzięciem w nich udziału). Wyniki prac warsztatowych oraz sama Strategia zostały upublicznione, między innymi poprzez jej zamieszczenie na stronie internetowej Urzędu Gminy, a więc dostępne dla wszystkich, którzy zechcieli wnieść uwagi i propozycje. Zostały one wzięte pod uwagę przed zatwierdzeniem ostatecznej wersji dokumentu przez Radę Gminy Łoniów. Im więcej osób zaangażuje się w proces budowania strategii i im bardziej będą się one z nią utożsamiały, tym większa będzie szansa na jej pomyślną realizację. Strategia musi bowiem być akceptowana przez mieszkańców gminy jako ich dzieło i ich własna koncepcja przyszłości. Mieszkańcy gminy powinni więc być jej współautorami. W sprawach, które dotyczą ich samych są oni najlepszymi ekspertami i mają prawo współtworzenia strategii, są także materialnie zainteresowani przyszłością swojej gminy. Dlatego tak ważną sprawą jest autentycznie społeczny sposób budowania strategii. Społeczność lokalna, która ma poczucie uczestnictwa w tworzeniu strategii jest silniej motywowana do wdrażania wyników swojej pracy i staje się jej naturalnym rzecznikiem. 4 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 5

6 Strategia Rozwoju Gminy Łoniów spełnia wiele istotnych funkcji min.: daje władzy samorządowej możliwości poszukiwania i wyboru dróg optymalnego rozwoju gminy, jest wyznacznikiem właściwych decyzji, które zagwarantują realizację ustalonych zadań, daje podstawę do oceny skuteczności działania samorządu, ma za zadanie oddziaływać na podmioty funkcjonujące w gminie w kierunku koordynowania ich zachowań zgodnie ze strategicznymi celami rozwoju gminy, informuje o kierunkach rozwoju gminy i zamierzonych działaniach samorządu, pełni również funkcję promocyjną. W obecnych czasach maleje znaczenie funkcji kontrolnych strategii na rzecz wzrostu znaczenia funkcji informacyjnej oraz promocyjnej. 2. Struktura dokumentu Strategia Rozwoju Gminy Łoniów na lata składa się z czterech zasadniczych części odpowiadających logice procesu strategicznego: wprowadzenia; części diagnostycznej, obrazującej obecny stan gminy; części strategicznej, obejmującej misję, wizję i cele strategiczne rozwoju gminy, części wdrożeniowej, związanej z monitoringiem i ewaluacją dokumentu. Strategia została opracowana w taki sposób, aby być dokumentem elastycznym, każda zmiana w otoczeniu i zaistnienie nowych warunków w przewidywalnej przyszłości nie będą powodowały pracy od początku, ale będą wymagały tylko przeredagowania zapisów i dostosowania dokumentu do tych nowych uwarunkowań. Do głównych materiałów źródłowych, stanowiących materiał analityczny i podstawę do opracowania strategii należą: dane Urzędu Gminy, dane Głównego Urzędu Statystycznego, wnioski z ankiet przeprowadzonych z mieszkańcami gminy, wnioski wypracowane podczas warsztatów grupowych. Bardzo ważny jest fakt, że Strategia Rozwoju Gminy Łoniów jest kategorią dynamiczną, wyrażoną w zmianach zachodzących w społeczeństwie, a zwłaszcza w jakości jego życia, na skutek jej wdrożenia i osiągnięcia zaplanowanych rezultatów. 5 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 6

7 Zarzadzanie strategiczne jest procesem złożonym, składa się z wielu etapów i występuje w nim wiele podmiotów. Podstawowe elementy procesu przygotowania, formułowania, wdrażania oraz kontroli Strategii Rozwoju Gminy Łoniów przedstawia poniższy schemat. Rysunek 1 Proces zarządzania strategicznego ANALIZA WEWNĘTRZNA ANALIZA ZEWNĘTRZNA WIZJA/MISJA CELE STRATEGICZN E WDRAŻANIE STRATEGII KONTROLA STRATEGII Źródło: opracowanie własne 6 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 7

8 CZĘŚĆ II DIAGNOSTYCZNA DIAGNOZA OBECNEGO STANU GMINY ŁONIÓW 1. Dane ogólne Gmina Łoniów usytuowana jest w południowo-wschodniej części powiatu sandomierskiego nad lewym brzegiem Wisły. Leży we wschodniej części województwa świętokrzyskiego graniczącej z województwem podkarpackim. Wraz z gminami: Koprzywnica, Samborzec, Obrazów, Wilczyce, Dwikozy, Klimontów, Zawichost i Sandomierz tworzy powiat sandomierski. Gmina Łoniów powstała 1 stycznia 1973 roku w wyniku likwidacji gromadzkich rad narodowych w Łoniowie (7 sołectw), Sulisławicach (11 sołectw) i Świniarach (6 sołectw). Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dniem 1 września 1977r. gmina Łoniów licząca 30 sołectw została przyłączona do gminy Koprzywnica. Trwało to do dnia 30 września 1982r. Z dniem 1 października 1982r. na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów gmina Łoniów została ponownie powołana. Stolicą gminy jest Łoniów, gdzie znajduje się siedziba władz samorządowych pełniących ważne funkcje związane z obsługą administracyjną mieszkańców gminy. Jest także ośrodkiem, w którym ulokowano instytucje ważne dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. 7 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 8

9 Duży wpływ na gminę miał przemysł siarkowy. Długie lata zapewniał zatrudnienie miejscowej ludności jednak po ograniczeniu wydobycia i likwidacji kopalń, gmina musi sobie poradzić z problemem usuwania skutków ich działania. Powstałe po wydobyciu siarki w kopalni Piaseczno wyrobisko zniekształca pejzaż i jest źródłem emisji substancji szkodliwych dla środowiska. Gmina zabiega o zakończenie jego rekultywacji. Po jej zakończeniu stworzone zostaną warunki do rozwoju różnych form turystyki i wypoczynku, w oparciu o powstały, sztuczny zbiornik wodny. Łagodny klimat nadwiślańskiej gminy z upalnymi latami i niezbyt ostrymi zimami oraz z dużą liczbą słonecznych dni sprzyja zarówno uprawom rolniczym jak też funkcjom rekreacyjnym. Łoniów jest starą miejscowością usytuowaną przy królewskim szlaku wiodącym z Krakowa do Sandomierza. Według źródeł historycznych wieś Łoniów - dawniej Łuniów, występuje już w roku Była to prywatna fundacja rodu Kościesza vel Strzegonia. Cała niemal parafia stanowiła wówczas żupę tego rodu. Dziesięcinę z niej pobierał klasztor jędrzejowski. Za Długosza wieś Łoniów oddawała dziesięcinę do biskupstwa krakowskiego. W 1440 roku w Łoniowie istniał już kościół. W XV wieku Łoniów był dziedzictwem Pawła Gniewosza, później Jana Wnorowskiego hrabiego Strzegonia. W 1596r. przeszedł w ręce Chrzanowskich. Następnie należał do Kuczkowskich i Moszyńskich. Nagrobki kościelne zaczynają się od 1624r. Wg Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego dobra łoniowskie składały się z folwarków: Łoniów, Zawidza, Skrobno, Łukowiec, wsi: Piotrówka, Łukowiec, Wnorów, Zawidza. Istniały tam młyn wodny, wiatrak i cegielnia. Nieopodal Łoniowa znajdują się Sulisławice jedna z najstarszych osad ziemi sandomierskiej. Już w pierwszej połowie XIII wieku znajdował się tam ośrodek kultu religijnego. W połowie XV wieku był tam już Kościół parafialny drewniany p.w. Narodzenia Panny Maryi. Dziedzicami wsi byli: Jan Lenartowicz i Albert Gorzycyński. Dziesięcinę z łanów pobierał klasztor jędrzejowski. Kościół tutejszy stał się głośnym od połowy XVII wieku w całej ziemi sandomierskiej za przyczyną cudownego obrazu Matki Boskiej, który wedle akt kościelnych miała przywieźć ze wschodu w 1610 roku Dorota Ografina. 8 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 9

10 Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie a) Powierzchnia Powierzchnia gminy wynosi 87 km 2, co stanowi około 12,9 % powierzchni powiatu. Obejmuje 30 miejscowości: Bazów, Bogoria, Chodków Nowy, Chodków Stary, Gągolin, Gieraszowice, Jasienica, Jeziory, Kępa Nagnajewska, Krowia Góra, Królewice, Łążek, Łoniów, Łoniów - Kolonia, Otoka, Piaseczno, Przewłoka, Ruszcza Kolonia, Ruszcza - Płaszczyzna, Skrzypaczowice, Skwirzowa, Sulisławice, Suliszów, Świniary Nowe, Świniary Stare, Trzebiesławice, Wnorów, Wojcieszyce, Wólka Gieraszowska i Zawidza. Ogólna liczba mieszkańców w 2014 r wynosiła 7560 osób. Szczegółowe dane dotyczące sytuacji demograficznej gminy przedstawione są w rozdziale III Strategii. Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie 9 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 10

11 b) Środowisko przyrodnicze Pod względem geograficznym gmina Łoniów położona jest na pograniczu dwóch krain fizjograficznych: Wyżyny Kielecko Sandomierskiej i Kotliny Sandomierskiej. Wyżyna Sandomierska rozciąga się pomiędzy Górami Świętokrzyskimi na zachodzie i południowym zachodzie, Przedgórzem Iłżeckim na północy, a doliną Wisły na wschodzie. Fundament jej stanowią skały budujące Góry Świętokrzyskie, we wschodniej części osady pochodzenia morskiego (miocen). Cały obszar jest pokryty utworami lessowymi, powierzchnia jego jest zrównana. Rozcinają ją płynące tu rzeki, Koprzywianka, Opatówka, Kamionka i Świślina. Wysokość wynosi od 180 m n.p.m w okolicach Sandomierza do 300 m n.p.m u podnóża Gór Świętokrzyskich. Kotlina Sandomierska jest rozległym zapadliskiem o założeniu tektonicznym, zwanym zapadliskiem przedkarpackim, wyerodowanym przez rzeki, o kształcie zbliżonym do trójkąta, wypełnionym mioceńskimi osadami (do 2500 m miąższości na skraju Karpat). W dolinach rzek występują osady czwartorzędowe (piaski i gliny morenowe). W regionie występują złoża gipsu i siarki. Na terenie gminy znajdują się formy ochrony środowiska: - Natura 2000: Ostoja Żyznów PLH260036, Tarnobrzeska Dolina Wisły PLH180049; - Jeleniowsko Staszowski Obszar Chronionego Krajobrazu, - Zespół przyrodniczo - krajobrazowy Dębina nad Zimną Wodą. Pod względem geologicznym teren gminy znajduje się w obrębie najbardziej wysuniętej na północ części Zapadliska Przedkarpackiego. Na terenie gminy eksploatowano złoża siarki w Piasecznie. Eksploatacja siarki została zakończona jednak przemysł siarkowy wycisnął trwałe piętno na obliczu gminy. Na obszarze gminy występują złoża piasków szklarskich w Piasecznie. Natomiast kopalnia piasku w Świniarach Nowych została zrekultywowana. Główne rzeki to: Wisła, Koprzywianka, Kacanka, Zawidzanka. Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie c) Klimat, gleby i wody Klimat Lokalne warunki klimatyczne są zróżnicowane. Do obszarów o najkorzystniejszych warunkach klimatycznych należą zachodnie sołectwa gminy. Są to tereny dobrze nasłonecznione i przewietrzane o korzystnej wilgotności powietrza. Obszary o mniej korzystnych warunkach to tereny położone w dolinie 10 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 11

12 Wisły i w obniżeniach terenu ponieważ występuje tu stagnacja i spływ zimnych mas powietrza. Okresowo mogą pojawiać się zjawiska inwersji temperatury. Część gminy Łoniów wchodzi w skład Jeleniowsko - Staszowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Na tym terenie obowiązuje zasada utrzymywania właściwych proporcji terenów związanych z uprzemysłowieniem i intensywnym rolnictwem oraz terenów leśnych, wód otwartych i trwałych użytków zielonych Wody Strefa Wysoczyzny Sandomierskiej - obszar wysoczyzny lessowej jest rejonem praktycznie bezwodnym. Budują go trzeciorzędowe iły krakowieckie. Lokalne ujęcia szczelinowe występują jedynie w płytkich utworach czwartorzędowych o niewielkiej wydajności do 2 m 3 /h. Gmina Łoniów leży na pograniczu Wyżyny Kielecko Sandomierskiej i Kotliny Sandomierskiej, w dolinie Wisły. Obszar gminy należy do zlewni Koprzywianki rzeki wpadającej do Wisły. Dopływem Wisły jest też Zawidzanka, zaś Koprzywianki Kacanka. Koprzywianka bierze swój początek we wschodniej części głównego pasma Gór Świętokrzyskich, w obrębie Jeleniowskiego Parku Krajobrazowego. Dolina Koprzywianki, aż do ujścia Kacanki jest wąska i głęboka potem rozszerza się do około 1200 metrów. Rzeka spowalnia swój bieg i płynie meandrami przez dolinę. Od Koprzywnicy do ujścia, Koprzywianka płynie sztucznym korytem, wykopanym w latach dwudziestych XX wieku i jest na tym odcinku obwałowana. Na terenie gminy istnieją studnie z których woda czerpana jest do celów chemizacyjnych w miejscowościach: Przewłoka, Kępa Nagnajewska, Chodków Stary, Chodków Nowy, Piaseczno, Krowia Góra, Bogoria, Świniary Nowe, Łoniów, Wnorów, Gieraszowice, Zawidza, Skrzypaczowice, Łążek, Gągolin. Jakość tej wody nie musi odpowiadać normom dla wód pitnych. Gleby W regionalizacji geobotanicznej teren gminy wchodzi w skład okręgu Wyżyny Sandomierskiej i Kotliny Sandomierskiej. Wyżna Sandomierska zbudowana jest ze skał paleozoicznych. Powierzchnia skał paleozoicznych została zrównana tu w wyniku działania procesów denudacyjnych. Wyżyna ma strukturę antyklinalną, a występujące tu osady kambru i ordowiku są silnie sfałdowane i przykryte utworami czwartorzędowymi na większości terenu gminy. W południowej części gminy warstwę przykrycia stanowią iły trzeciorzędowe. Dominuje tu lessowy typ gleby, co sprzyja intensywnej erozji. Pokrywa lessowa bardzo podatna na erozję jest silnie rozcięta szeregiem dolin i wąwozów tworząc urozmaiconą powierzchnię. 11 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 12

13 Kotlina Sandomierska jest rozległym obniżeniem denudacyjnym o założeniu tektonicznym, wyrzeźbionym w mało odpornych utworach mioceńskich, wypełniających zapadlisko podkarpackie. Jej podłoże składa się z osadów mioceńskich, pozostałościach po istniejącym tu morzu. Na utworach starszego podłoża zalegają osady czwartorzędowe w postaci piasków, żwirów i glin morenowych. Wypełniają one dna dolin rzecznych, gdzie osiągają znaczną miąższość (20-30 m). Pokrywają także osady mioceńskie obszarów wysoczyznowych, jednak tam uległy procesom denudacji, stąd ich miąższość jest bardzo niewielka. Na niektórych obszarach występują także pokłady lessu. Kotlina Sandomierska jest w większości regionem równinnym lub lekko pofałdowanym. Dorzecze Koprzywianki zbudowane jest z piaskowców, kwarcytów i łupków kambryjskich, a także wapieni i dolomitów. Podłoże doliny Kacanki tworzą wapienie, iły krakowieckie i żwiry trzeciorzędowe. Na całym obszarze zalegają lessy, tylko w zlewni Kacanki dominują piaski. Rzeki regionu wcięte są w lessowe podłoże od 20 do 60 m. d) Surowce naturalne Na terenie gminy istnieją dwa udokumentowane złoża surowców mineralnych: 1. "Świniary" złoże siarki rodzimej udokumentowane w kategorii C1 w 1957 r. o zasobach 80 tys. ton. Złoże nieeksploatowane, 2. "Świniary II" złoże piasków kwarcytowych szklarskich udokumentowane w kategorii C2 o zasobach tys. ton. Złoże nieeksploatowane. 12 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 13

14 2. Infrastruktura ochrony środowiska a) Gospodarka wodno-ściekowa Aktualnie gmina posiada 2 własne ujęcia wody Ruszcza w Ruszczy Kolonii i Zawidza w Zawidzy, gdzie zatwierdzone zasoby wynoszą 76 m 3 /h. Ujęcia te mają wydajność wystarczającą do zaspokojenia potrzeb gminy. Woda ujmowana jest z utworów piaszczystych trzeciorzędu. Zawiera ponadnormatywne ilości żelaza i magnezu, co wymaga prostego uzdatniania. Według stanu na r. na terenie gminy dostępnych jest ok. 151 km sieci wodociągowej, z której korzysta 7142 odbiorców. Utrudnienia w dostępie do wody wynikają z oddalenia od zwartej zabudowy. Sieć wodociągowa jest sukcesywnie dobudowywana pod nowo powstające budownictwo, stale wzrasta też liczba mieszkańców korzystających z sieci. Zużycie wody w gospodarstwach domowych wynosiło w 2014 roku (dane GUS) 19,8 m 3 /mieszkańca plasując gminę w grupie gmin oszczędnie gospodarujących wodą. Pod względem liczby ludności korzystającej z sieci wodociągowej gmina zajmuje 1 miejsce wśród 9 gmin powiatu sandomierskiego. Mimo to należy także usprawnić działanie systemu wodociągów grupowych Ruszcza i Zawidza w zakresie rozwiązań technicznych i systemu zarządzania układem. b) Gospodarka odpadami Oczyszczalnie ścieków Gmina Łoniów posiada oczyszczalnię ścieków w Świniarach Nowych. Dużym problemem gminy jest niedostateczna sieć kanalizacji sanitarnej. Ma to duży wpływ na stan środowiska naturalnego w gminie. Gospodarstwa wiejskie do gromadzenia ścieków wykorzystują okresowo opróżniane zbiorniki bezodpływowe. Ścieki są wywożone przez prywatnych przewoźników do pobliskich oczyszczalni. W celu zmiany tego stanu i poprawy sytuacji związanej z ochroną środowiska w gminie, przystąpiła ona do Ekologicznego Związku Gmin Dorzecza Koprzywianki. Aktualnie już 6 gmin należących do Związku zrealizowało oczyszczalnie komunalne. Kolejną inwestycją realizowaną na terenie gminy Łoniów będzie sukcesywna rozbudowa sieci kanalizacyjnej w miejscowościach, które jeszcze nie są włączone do systemu. 13 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 14

15 Wysypiska śmieci Gmina Łoniów należy do Ekologicznego Związku Gmin Dorzecza Koprzywianki. Obsługę gminy zgodnie z gminnym programem gospodarki odpadami zapewnia wysypisko w Janczycach. Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Janczycach posiada status Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Regionie Gospodarki Odpadami numer 1 Województwa Świętokrzyskiego. Obejmuje zasięgiem 150 tysięcy mieszkańców. Na terenie zakładu znajdują się trzy instalacje służące do zagospodarowania odpadów: Instalacja mechanicznego przetwarzania odpadów - służy do przetwarzania odpadów komunalnych zmieszanych oraz odpadów pochodzących z selektywnej zbiórki. Zakład odzyskuje surowce wtórne: papier, tworzywa sztuczne, szkło, opakowania wielomateriałowe, metale żelazne i nieżelazne. Kompostownia- instalacja do stabilizacji odpadów biodegradowalnych składa się z trzech modułów systemu Biodegma oraz placu dojrzewania o powierzchni 7 tys. m 2. Kwatera składowania składa się z dwóch kwater o powierzchni 3,64 ha. Deponowane są tu odpady pochodzące z mechanicznego przetwarzania komunalnych odpadów zmieszanych, pozostałości z sortowania oraz inne odpady, które nie nadają się do odzysku. W gminie realizowany jest program selektywnego zbierania śmieci, za zbiórkę których odpowiedzialny jest również Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych. Ogranicza to nielegalne pozbywanie się śmieci. c) Zaopatrzenie w energię Stan sieci energoelektrycznych i zaopatrzenia w energię jest zróżnicowany. Na terenie gminy znajduje się komunalna stacja elektroenergetyczna oraz przebiega linia energetyczna 110 kv. Do wszystkich gospodarstw doprowadzona jest energia elektryczna, jednak sieć energoelektryczna w niektórych miejscowościach, w tym również w wybranych rejonach Łoniowa wymaga modernizacji (reelektryfikacji). 14 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 15

16 d) Zaopatrzenie w ciepło Przez teren gminy przechodzi zrealizowany gazociąg średnioprężny ze stacją redukcyjno pomiarową 1 w Szymanowicach (gm. Klimontów). Gmina Łoniów jest bardzo słabo zgazyfikowana. W 2014 r. do sieci gazociągowej liczącej 70,57 km przyłączonych było 471 odbiorców. Od 2012 roku długość sieci wzrosła zaledwie o 31 m, a liczba odbiorców wzrosła o 18. Można więc stwierdzić, że stan zgazyfikowania gminy jest niezadawalający. W oparciu o istniejącą stację redukcyjno - pomiarową należy doprowadzić do pełnej gazyfikacji gminy poprzez realizację sieci rozdzielczej średnioprężnej w sołectwach: Bazów, Bogoria, Gieraszowice, Jeziory, Królewice, Otoka, Piaseczno, Ruszcza Kolonia, Ruszcza Wieś, Skwirzowa, Suliszów, Trzebiesławice, Wnorów, Wojcieszyce, Zawidza. Należy podtrzymać tendencję do zastępowania starych lokalnych kotłowni opalanych węglem i koksem na nowoczesne systemy wykorzystujące gaz jako czynnik grzewczy. Tabela 1 Zaopatrzenie w gaz w gminie Łoniów w latach Rok Czynne przyłącze gazowe do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych [km] Ludność korzystająca z sieci gazowej [l. gospodarstw] , , , Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS e) Wykorzystanie energii odnawialnych W 2010 r. zakończono prace instalatorskie objęte operacją pn. Modernizacja systemów ciepłowniczych z wykorzystaniem technologii energooszczędnej i odnawialnych źródeł energii w obiektach użyteczności publicznej Gminy Łoniów współfinansowaną z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, Działanie 3.3 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej. W ramach zadania zmodernizowano kotłownie poprzez montaż energooszczędnych pieców kondensacyjnych. Zainstalowano systemy solarne (po 20 m 2 na każdej szkole), które podgrzewają ciepłą wodę użytkową i wspomagają centralne ogrzewane. 15 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 16

17 W szkołach w Świniarach i w Gieraszowicach wymieniono instalację centralnego ogrzewania. Proces sterowania ogrzewaniem został zautomatyzowany. Udział energii odnawialnej w zużyciu energii brutto utrzymuje się na poziomie 0,5%. 16 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 17

18 3. Infrastruktura komunikacyjna a) Komunikacja drogowa Przez teren gminy Łoniów przebiega 23,38 km dróg krajowych tj.: droga krajowa nr 79 prowadząca z Warszawy do Bytomia przez Kozienice, Sandomierz, Kraków i Katowice. Jest to droga o klasie technicznej G; droga krajowa nr 9 Radom - Ostrowiec Świętokrzyski - Lipnik Łoniów Rzeszów - Barwinek Granica Państwa Polska - Słowacja droga wojewódzka nr 872 Jasienica - Otoka. Stanowią one podstawowe połączenie gminy z sąsiednimi gminami, miastami powiatu, województwa i kraju. Przez teren gminy przebiega 9 dróg powiatowych o długości 35,78 km. Drogi te administrowane są przez Zarząd Dróg Powiatowych. Mają one duże znaczenie w połączeniach międzygminnych i lokalnych i przy bezpośredniej obsłudze terenów zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej. Uzupełnieniem sieci komunikacyjnej są drogi gminne. Pod zarządem gminy znajduje się 44,45 km dróg gminnych, w tym 32,02 km o nawierzchni ulepszonej. Stan techniczny nawierzchni dróg w gminie jest mało zadowalający i wymaga remontów. Tabela 2 Komunikacja drogowa w 2014 roku Wartość Jedn. Drogi gminne długość ogółem [km] 44,45 km Drogi gminne o nawierzchni ulepszonej [km] 32,02 km Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie 17 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 18

19 Przez gminę Łoniów przebiega linia kolejowa do przewozów pasażerskich i towarowych. Nie jest jednak prognozowany wzrost znaczenia tych przewozów dla obszaru gminy na linii nr 70 Chmielów Włoszczowice. Ze względu na znikomy ruch pasażerski nie przewiduje się reaktywowania przystanku kolejowego w Łążku. Istnieje możliwość wykorzystania bocznicy kolejowej po likwidowanej kopalni do obsługi komunikacyjnej. b) Telekomunikacja W dziedzinie łączności telekomunikacyjnej mieszkańcy Łoniowa korzystają z usług Telekomunikacji Polskiej oraz operatorów prywatnych telefonii cyfrowej: Plus, T-Mobile oraz Orange. Natomiast dostęp do Internetu możliwy jest zarówno poprzez sieć telekomunikacyjną, jak i drogą radiową. Istnieje potrzeba rozbudowy infrastruktury telekomunikacyjnej umożliwiającej powszechny dostęp do Internetu szerokopasmowego. 18 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 19

20 4. Gospodarka a) Użytkowanie gruntów w gminie Łoniów Gmina Łoniów to gmina typowo rolnicza. Ludność zamieszkująca jej teren utrzymuje się głównie z działalności rolniczej. Dużą powierzchnię w użytkowaniu gruntów zajmują grunty orne -30% i sady 26%, 19 % lasy i grunty leśne. Na terenie gminy Łoniów występują zarówno gleby bardzo dobrej jak i słabej jakości. Produkcja rolna odbywa się na wszystkich typach gleb. Różnorodne warunki do produkcji rolnej wynikają z naturalnych walorów rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Najwyższą przydatność do produkcji rolnej posiadają gleby położone w dolinach Wisły i Koprzywianki oraz kompleks gleb skoncentrowany na wysoczyźnie i ciągnący się od miejscowości Krowia Góra poprzez Łoniów, Ruszczę Wieś, Ruszczę Płaszczyznę, Sulisławice aż do Wojcieszyc. Największą powierzchnię gminy zajmują gleby klas II-III, które podlegają ochronie na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Przeznaczanie tych gruntów na cele nierolnicze wymaga zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Na tych obszarach uprawia się najbardziej wymagające ze wszystkich zbóż: pszenicę ozimą, jęczmień jary i pszenicę jarą. Uprawiane są także rośliny okopowe, a z roślin przemysłowych: burak cukrowy. Największe powierzchnie buraka cukrowego odnotowano we wsiach: Łoniów, Gieraszowice, Wólka Gieraszowska, Wnorów i Bazów. Ponadto w produkcji roślinnej Łoniowa ważne miejsce zajmuje produkcja owoców i warzyw. Związane jest to z korzystnym wpływem Kotliny Sandomierskiej, której klimat pozwala na uprawę roślin o dużych wymaganiach glebowo klimatycznych. Uprawia się tu: jabłonie, śliwy, wiśnie, a także truskawki. Gmina posiada dość korzystną strukturę agrarną na tle innych gmin (średnia wielkość gospodarstwa rolnego w gminie to 4,26 ha w województwie 4,6 ha). Największą liczbę gospodarstw rolnych stanowią te, których powierzchnia użytków rolnych liczy od 3 do 5 ha. 19 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 20

21 Tabela 3 Użytkowanie gruntów w gminie Łoniów. Stan w dniu 31XII 2013 r. Grupy Ogólna Użytki rolne w hektarach Lasy, Pozostałe użytkowni ków gruntów powierzch nia gruntów Razem Grunty orne Sady Łąki trwałe Pastwiska trwałe grunty leśne grunty Ogółempowierzch nia administra cyjna Gospodars twa indywidua lne 8470, , , ,5 263, ,5 6441, , , ,5 229,72 812,4 142,6 Źródło: Urząd Gminy w Łoniów Wykres 1 Użytkowanie gruntów rolnych w gminie Łoniów w 2014r. 14% grunty orne 30% sady 19% łąki trwałe pastwiska trwałe 3% 8% 26% lasy, grunty leśnie pozostałe grunty Źródło: Urząd Gminy w Łoniów 20 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 21

22 b) Rodzaje gleb Największy udział w powierzchni ogólnej gminy mają użytki rolne. Grunty orne stanowiące 30% ogółu powierzchni gruntów posiadają wysokie klasy bonitacyjne. W Kotlinie Sandomierskiej występują gleby bielicowe i pseudobielicowe wykształcone przeważnie na piaskach pochodzenia fluwioglacjalnego, pokrytych najczęściej lasami iglastymi. Gleby bielicowe przekształcone działalnością człowieka nazywane są glebami pseudobielicowymi. Wykształciły się one na warstwach istebniańskich dolnych, piaskowcach i łupkach ilastych z gleb lessowych i lessopodobnych, piasków całkowitych i niecałkowitych. Gleby Wyżyny Sandomierskiej to przeważnie czarnoziemy i gleby brunatne wykształcone na lessach. Gmina posiada korzystne dla rolnictwa warunki klimatyczne o małej zmienności. Na terenach położonych w obrębie Wyżyny Sandomierskiej liczba dni z przymrozkami wynosi od 120 do 135 dni. Opady kształtują się w granicach mm/rok, a liczba dni okresu wegetacyjnego średnio wynosi od 200 do 220 dni. Liczba dni, w których temperatura powietrza spada poniżej 0,0 stopni C wynosi 47,6, a liczba dni z pogodą bardzo ciepłą bez opadów zamyka się w przedziale Średnioroczny okres przypadający na pogodę z opadami obejmuje dni. Suma roczna opadów waha się w granicach mm, a średnioroczna amplituda temperatury powietrza jest jedną z wyższych w kraju: stopnie C. Wiatry są tu słabe, zachodnie. W dolinie Wisły średnia temperatura wynosi 8 C i obniża się w kierunku południowym. W ciągu roku liczba dni z przymrozkami waha się od 90 do 100 dni. Pierwsze przymrozki pojawiają się w połowie października, zaś ostatnie jeszcze pod koniec kwietnia. Największe zachmurzenie występuje od listopada do lutego, a maksymalne w grudniu. Największe nasłonecznienie występuje w lecie. Średnio słońce świeci przez około 5 godzin dziennie natomiast zimą 2 godziny. Na dnie Kotliny Sandomierskiej, a zwłaszcza na obszarze niskich teras Wisły i Raby liczba dni pogodnych maleje na skutek częstego zachmurzenia spowodowanego mgłami i inwersją temperatury. Przeważają wiatry zachodnie 26% i południowo-zachodnie 24%. Na terenie Kotliny Sandomierskiej średnioroczne opady to ok. 800 mm. Udział opadów śnieżnych w opadzie rocznym waha się w granicach od 7 do 10%. Zaleganie pokrywy śnieżnej trwa dni. Pokrywa śnieżna dochodzi do 50 cm, występuje ona na przełomie stycznia i lutego. W ostatnich latach obserwuje się jednak stopniowe ocieplanie klimatu, co uwidacznia się niemal bezśnieżnymi zimami. Klimat Kotliny cechuje zmienność stanów pogodowych oraz częste zmiany temperatury. Klimat gminy jest korzystny dla większości roślin uprawianych w Polsce. 21 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 22

23 Tabela 4 Klasyfikacja bonitacyjna gleb Klasyfikacja bonitacyjna Powierzchnia w ha Udział % Klasa I 109,56 1,29 Klasa II 1221,52 14,40 Klasa IIIa 1525,20 17,99 Klasa IIIb 973,73 11,48 Klasa IVa 602,10 7,10 Klasa IVb 482,8 5,69 Klasa V 377,26 4,45 Klasa VI 482,9 5,69 Inne (drogi, tereny zabudowane, nieużytki) Is 1148,5 1556,66 13,54 18,36 Razem 100 Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie d) Gospodarstwa rolne i agroturystyczne Na terenie gminy znajduje się 1437 gospodarstw rolnych (stan na koniec 2010r.). Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 4,26 ha (w województwie 4,6 ha). Najliczniejszą grupę stanowią gospodarstwa, które posiadają do 5 ha, a najmniej liczną posiadające powyżej 15 ha. Największą część upraw stanowią uprawy zbóż, warzyw oraz uprawy sadownicze. Na terenie gminy w roku 2014 funkcjonowały 2 gospodarstwa agroturystyczne. Brak jest gospodarstw ekologicznych. Gospodarstwa rolne zajmowały powierzchnię 6441,12 ha. 22 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 23

24 Wykres 2 Gospodarstwa rolne według grup użytków rolnych według powszechnego spisu rolnego 2010 w gminie Łoniów do 1 ha powyżej 1 do 2 ha powyżej 2 do 3 ha powyżej 3 do 5 ha powyżej po do 10 ha powyżej 10 do 15 ha 15 ha i więcej Źródło: Powszechny Spis Rolny 2010 e) Pogłowie zwierząt gospodarskich Według danych uzyskanych w Powszechnym Spisie Rolny w 2010 roku w gminie Łoniów z pogłowia zwierząt dużych największą liczbę stanowiły: trzoda chlewna 536 i bydło sztuk. Obsada bydła, a szczególnie obsada trzody chlewnej stale ulega zmniejszeniu, co jest spowodowane brakiem opłacalności produkcji zwierzęcej oraz problemami ze sprzedażą. 23 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 24

25 A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S,T,U Strategia Rozwoju Gminy Łoniów na lata f) Działalność produkcyjna i usługowa Gmina Łoniów charakteryzuje się niskim tempem przyrostu nowych podmiotów gospodarczych w porównaniu do innych gmin powiatu sandomierskiego. W 2014r. w rejestrze Regon na 10 tys. mieszkańców zarejestrowanych było 398 podmiotów gospodarki narodowej, gdzie w całym powiecie wskaźnik ten wynosił 592 (w woj. 866) W stosunku do roku poprzedniego odnotowano wzrost o 15 podmiotów. W Urzędzie Gminy w Łoniowie w 2014 r. zarejestrowanych było 230 indywidualnych działalności gospodarczych. W okresie tym wyrejestrowało się 17 firm, a powstało 31 nowych. Tabela 5 Podmioty gospodarcze w gminie Łoniów w latach ROK Liczba Liczba wyrejestrowanych Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów zarejestrowanych podmiotów gospodarczych podmiotów gospodarczych gospodarczych Źródło: Bank Danych Lokalnych - GUS Wykres 3 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON w r.r.według sekcji PKD Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 25

26 Źródło: Bank Danych Lokalnych -GUS W 2014r. na terenie gminy Łoniów zarejestrowanych było 381 podmiotów gospodarczych. Najwięcej podmiotów zarejestrowanych było w sekcji G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych 127 podmiotów. Podobnie sytuacja przedstawiała się w podmiotów. Kolejną liczną grupę przedsiębiorstw stanowiły zarejestrowane w sekcji F- budownictwo 66 podmiotów w 2014r. i 63 podmioty w 2013r. Duża liczba podmiotów zarejestrowana jest również w sekcji STU pozostała działalność usługowa, gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników i H transport i gospodarka magazynowa oraz C- przetwórstwo przemysłowe. Gmina charakteryzuje się wysokim poziomem udziału sektora prywatnego w strukturze własności przedsiębiorstw, co daje stabilność gospodarczą gminie i jest podstawą jej rozwoju gospodarczego. Z roku na rok wzrasta liczba przedsiębiorstw jednak nadal wzrost ten w gminie jest słaby. Jest to wynikiem braku środków na rozpoczęcie działalności oraz rolniczego charakteru gminy. f) Turystyka Nadwiślańska gmina Łoniów ma niezwykle malowniczy krajobraz o dużym zróżnicowaniu, gdyż leży w granicach trzech mezoregionów, Wyżyny Sandomierskiej, Niecki Połanieckiej i Niziny Nadwiślańskiej. W północnej części gmina ma krajobraz typowy dla wyżyn lessowych, pofałdowany z głębokimi jarami i wąwozami. W części południowowschodniej krajobraz jest typowo nadrzecznym, pełnym meandrów, zakoli i starorzeczy. Na tym terenie spotkać możemy także jeziorka i zabagnienia, często porośnięte drzewami, najczęściej wierzbą, co buduje zupełnie inny charakter krajobrazu od tego panującego na północnym wschodzie gminy. Ostatnią zaś część krajobrazu stanowi Niecka Połaniecka na terenach południowo- zachodnich, gdzie krajobraz staje się płaski i równinny i nieco tylko pofałdowany. Odrębny charakter krajobrazów czyni tereny gminy niezwykle ciekawymi. Szlachta budowała tu swe majątki prowadząc działalność rolniczą. Zjawisko to ulegało różnym procesom i trwało aż do wybuchu II wojny światowej. Procesy te prowadziły do wytworzenia się swoistego krajobrazu folwarcznego, gdzie niemal w każdej wsi istniał folwark, będący centrum miejscowości, pod względem nie tylko ruralistycznym, ale i kulturowym. 25 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 26

27 Do największych zabytków gminy Łoniów należą: Sulisławice sanktuarium Neogotycki Kościół w Sulisławicach z lat jest najsławniejszym i najbardziej żywotnym obecnie Sanktuarium Maryjnym w diecezji sandomierskiej. Sanktuarium tworzy zabytkowy zespół dwóch kościołów, w którym znajduje się XV wieczne dzieło Misericordia Domini, cudowny obraz Matki Boskiej Bolesnej zwanej w tym wizerunku przez miejscowych Matką Boską Sulisławską bądź Sulisławicką. W sąsiedztwie wznosi się Kościół z XIII w. z romańskim portalem, rozbudowany ok. 1600r. W dawnej zakrystii mieści się Izba Pamięci Partyzanckiego Oddziału Jędrusiów. Łoniów kościół Parafia w Łoniowie istnieje już w 1319 roku i zaliczona jest do archidiakonatu sandomierskiego. Jan Długosz podaje, że w roku 1440 stał w Łoniowie kościół murowany pod wezwaniem św. Mikołaja Biskupa. Kościół ma jedną nawę, a zbudowany jest w kształcie krzyża. Kaplica Matki Bożej Szkaplerznej została zbudowana przez Łukasza Moszyńskiego, właściciela Łoniowa, w roku Przeciwległą kaplicę św. Franciszka Ksawerego wybudował przy końcu XVIII w. hr. Ignacy Hilary Moszyński. Obecnie w kościele znajduje się pięć ołtarzy drewnianych: wielki z obrazem św. Mikołaja Bpa Patrona kościoła, w górze obraz Matki Bożej Bolesnej, boczny św. Jana Nepomucena, boczny św. Józefa. W kaplicy prawej obraz Matki Bożej Szkaplerznej, w kaplicy bocznej po lewej stronie św. Franciszka Ksawerego. Pod chórem znajdują się stalle z obrazami 12 Apostołów, z roku Łoniów pałac Moszyńskich Pałac Moszyńskich wzniesiony dla rodziny Moszyńskich przez architekta Antoniego Łuszczkiewicza w 1885r. stanowi ciekawy obiekt turystyczny Łoniowa. Budowla w typie neorenesansowej willi z wieżyczką i tarasami otoczona jest niewielkim parkiem z okazami starodrzewu założonym w 1912 roku wg projektu Stefana Celichowskiego. Po remoncie przeprowadzonym w 1976 r. znajdowała się tu Placówka Opiekuńczo Wychowawcza - Dom Dziecka. Efektowne usytuowanie, piękno pałacowych elewacji i bliskość romantycznego parku tworzą nastrój wyjątkowy, dzięki któremu łatwo można wyobrazić sobie urodę tej siedziby w odległych już czasach jej rozkwitu. 26 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 27

28 Na terenie gminy Łoniów istnieje 12 obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Z pośród nich, 6 wchodzi w skład dwóch zespołów zabytków istniejących na terenie gminy. Lista obiektów wpisanych do rejestru zabytków: Łoniów kościół parafialny p.w. św. Mikołaja, nr rej: 220 z , obecnie pod numerem A 696; cmentarz parafialny, nr rej. 330 z 09,04,1985, obecnie pod numerem A 697. Zespół pałacowy: pałac, nr rej.: 128 z , obecnie pod numerem A 698; park, nr rej.: 694 z , obecnie pod numerem A 698.Ruszcza Płaszczyzna park, nr rej.: 690 z , obecnie pod numerem A 699. Skrzypaczowice park dworski, nr rej.: 692 z , obecnie pod numerem A 700. Sulisławice - Zespół kościelny kościół parafialny p.w. NMP, nr rej.: 199 z , obecnie pod numerem A 701/1; kościół (stary) nr rej.: 173 z , obecnie pod numerem A 701/2; dzwonnica, nr rej.: 36 z , obecnie pod numerem A 701/3; ogrodzenie, nr rej.: 36 z , obecnie pod numerem A 701/4; cmentarz parafialny, nr rej.: 352 z , obecnie pod numerem A 702. Suliszów park, nr rej.: 352 z , obecnie pod numerem A 703. Oprócz obiektów ujętych w rejestrze zabytków na terenie gminy istnieją liczne zabytki ruchome, kapliczki, a także stanowiska archeologiczne. Źródło: Program Opieki Nad Zabytkami dla Gminy Łoniów na lata Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 28

29 5. Diagnoza demograficzna i sytuacja na rynku pracy a) Ludność i struktura demograficzna W gminie Łoniów od 2012 do 2014 roku zanotowano niewielki spadek liczby ludności o 0,2 %. W 2014 roku gminę zamieszkiwało7526 osób, z czego 49% stanowiły kobiety. W stosunku do 2013 (saldo migracji plus 21) w 2014 roku wzrosła liczba osób opuszczających teren gminy (saldo migracji minus 34). Było to wynikiem migracji wewnętrznych. Pod tym względem gmina zajmuje 1 miejsce wśród gmin powiatu sandomierskiego. W latach przyrost naturalny z poziomu minus 9 wzrósł do plus 6. Gęstość zaludnienia utrzymuje się na stałym poziomie i wynosi 87 osób na 1 km 2., co daje gminie 6 lokatę w powiecie. Wykres 4 Ludność według płci w latach Ogółem Kobiety Mężczyźni Sytuacja demograficzna w Łoniowie jest dość korzystna. Najliczniejszą grupą jest ludność w wieku produkcyjnym. W gminie Łoniów liczba osób w wieku produkcyjnym utrzymuje się na stałym poziomie, co pozytywnie wpływa na poprawę sytuacji gospodarczej gminy. Jednocześnie spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym. Na niskim poziomie utrzymuje się liczba osób w wieku poprodukcyjnym, jednak należy spodziewać się, że w ciągu najbliższych lat nastąpi duży przyrost liczby osób w tej ekonomicznej grupie wieku związany z tzw. starzeniem się społeczeństwa. Współczynnik feminizacji w gminie jest na niskim poziomie i wynosi 98, dla powiatu osiąga wartość 102, a w województwie 105. Dla całego kraju wskaźnik ten wynosi 107 kobiet na 100 mężczyzn. Najliczniejszą grupę wiekową stanowią mężczyźni w wieku lata i kobiety w wieku lat. 28 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 29

30 Tabela 6 Liczba i struktura ludności oraz liczba osób aktywnych zawodowo w 2014 roku Ogółem grupy ekonomiczne przedprodukcyjny produkcyjny Poprodukcyjny Ogółem Mężczyźni Kobiety Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS b) Rynek pracy Na koniec czerwca 2015 roku liczba bezrobotnych w gminie Łoniów wynosiła 294 osoby z czego 51% stanowiły kobiety. Z danych Powiatowego Urzędu Pracy w Sandomierzu wynika, że dużą grupę wśród osób bezrobotnych stanowią te do 30 roku życia oraz długotrwale bezrobotne. Wśród zarejestrowanych dominują osoby bez kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. W powiecie sandomierskim stopa bezrobocia uległa obniżeniu. W 2013r. wyniosła 13,4%, gdzie dla województwa świętokrzyskiego było to 16,5%, w 2014r. w powiecie odnotowano stopę bezrobocia na poziomie 11,3% (dla województwa 14,2%), a na koniec sierpnia 2015r. osiągnęła poziom 8,7% (w województwie 12,6%). Ludność w wieku nieprodukcyjnym, na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi 62,2 ogółu ludności. Dla Polski wskaźnik ten wynosi 58,8, a dla województwa świętokrzyskiego 59,9. Tabela 7 Ludność w wieku produkcyjnym i bezrobotni w 2014 roku Ludność Ludność w Bezrobotni Udział bezrobotnych ogółem wieku produkcyjnym ogółem zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci w % Ogółem ,76 Mężczyźni ,13 Kobiety ,5 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS 29 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 30

31 c) Opieka zdrowotna, usługi apteczne i pomoc społeczna Ochrona Zdrowia na terenie gminy Łoniów realizowana jest poprzez Niepubliczny Zakład Medycyny Rodzinnej w Sulisławicach, MIG-MED Sp. z o. o. Podmiot Leczniczy Zdrowie w Świniarach Starych. Na jedną przychodnię przypada 3771 osób, gdzie w gminie Obrazów liczba ta wynosi 3296, a w Dwikozach W gminie znajdują się 1 apteka w Świniarach Starych i 1 punkt apteczny w Sulisławicach. Dostępność do usług aptecznych jest zła w porównaniu do gminy Obrazów i Dwikozy. Na jedną aptekę w gminie Łoniów przypada 7526 osób. d) Pomoc społeczna Zadania z zakresu pomocy społecznej realizowane są na terenie gminy przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Ośrodek realizuje zadania zlecone i zadania własne gminy z zakresu pomocy społecznej. Do zadań własnych z zakresu pomocy społecznej realizowanych przez gminę należą: przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych, przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze, prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki, podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych, opracowanie i realizacja projektów socjalnych. Tabela 8 Liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w latach Liczba osób, którym przyznano świadczenie Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie 30 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 31

32 Tabela 9 Kwoty świadczeń dla osób korzystających z pomocy społecznej w latach Kwota świadczeń ogółem w zł Osoby korzystające ze świadczeń , , , Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie Tabela 10 Powody przyznawania pomocy społecznej w latach Lata Ubóstwo Bezdomność Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała choroba Bezradność w sprawach opiek.-wych. i prowadzenia gosp. domowego zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych Alkoholizm l. rodzin l. osób l. rodzin l. osób l. rodzin l. osób Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie 31 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 32

33 W gminie Łoniów zadania pomocy społecznej angażują znaczne środki pochodzące z gminnego budżetu oraz środki otrzymane w ramach dotacji dla gminy, a pochodzące z budżetu państwa. Od 2011 do 2015 r. procentowy udział wydatków na pomoc społeczną w całym budżecie najniższą wartość osiągnął w 2012r. 17,39%, a najwyższą w 2011r. -19,67%. W latach wzrosła liczba osób, którym przyznano świadczenia z pomocy oraz kwota przyznawanych świadczeń. Bezpośrednie wsparcie socjalne udzielane jest najczęściej z powodu ubóstwa, bezrobocia, długotrwałej choroby i niepełnosprawności. W mniejszym stopniu pomoc społeczna udzielana jest z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, alkoholizmu (tu można zauważyć tendencję malejącą) i bezdomności. Powiat sandomierski, w którym średni wskaźnik deprywacji lokalnej (iloraz liczby osób w rodzinach otrzymujących świadczenia z pomocy społecznej przypadającej na każde mieszkańców) wynosi 184,74, to powiat o najwyższej wartości średniego wskaźnika deprywacji lokalnej w skali województwa. W gminie Łoniów wynosi on 215,55 i jest znacznie wyższy niż średnia powiatu, która wynosi 184,74. Dla porównania w gminie Samborzec wynosi 287,48, a w gminie Dwikozy 139, Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 33

34 6. Edukacja, kultura, sport i aktywność społeczna a) Szkoły Na terenie gminy funkcjonuje 5 szkół podstawowych: Publiczna Szkoła Podstawowa w Gieraszowicach Publiczna Szkoła Podstawowa w Łążku Publiczna Szkoła Podstawowa w Sulisławicach Publiczna Szkoła Podstawowa w Świniarach Szkoła Podstawowa w Łoniowie W 2014 roku uczęszczało do nich 682 uczniów w wieku od 7-12 lat oraz 58 sześciolatków. Na obszarze gminy znajdują się 2 szkoły gimnazjalne: Publiczne Gimnazjum w Sulisławicach Gimnazjum w Łoniowie W 2014 roku uczęszczało do nich 245 dzieci. Nie funkcjonuje tu żadna szkoła ponadgimnazjalna. Uczniowie w celu dalszej edukacji muszą dojeżdżać między innymi do pobliskiego Sandomierza. Tabela 11 Liczba uczniów w Szkołach Podstawowych w Łoniowie oraz Gimnazjach według grup wieku w latach Liczba uczniów w wieku 6 lat Liczba mieszkańców w wieku 6 lat Liczba uczniów w wieku 7-12 lat Liczba mieszkańców w wieku 7-12 lat Liczba uczniów w wieku lat Liczba mieszkańców w wieku lat Liczba uczniów w wieku lat Liczba mieszkańców w wieku lat Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie 33 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 34

35 W roku 2014 współczynnik skolaryzacji netto dla szkół podstawowych w gminie był wysoki. W 2014 r. wynosił 98% zarówno dla szkół podstawowych jak i szkół gimnazjalnych.współczynnik skolaryzacji netto jest miarą obrazującą stosunek liczby uczniów na początku roku szkolnego na danym poziomie nauczania (w określonej grupie wiekowej) do liczby mieszkańców w grupie wiekowej, jaka odpowiada temu poziomowi nauczania; miernik ten odzwierciedla odsetek uczniów pobierających naukę w szkołach zlokalizowanych na obszarze poszczególnych jednostek terytorialnych; wartość współczynnika skolaryzacji netto powyżej 100% oznacza, iż w placówkach edukacyjnych położonych na terenie określonej gminy naukę pobiera więcej uczniów niż wynikałoby to z ewidencji ludności. Działalność kulturalna w gminie Łoniów prowadzona jest przez Gminny Ośrodek Kultury, Gminną Bibliotekę Publiczną w Łoniowie oraz w szkołach podstawowych. b) Dostępność usług wychowania przedszkolnego Na terenie gminy Łoniów działa 2 przedszkola z 5 oddziałami: Publiczne przedszkole w Łoniowie Publiczne Przedszkole w Świniarach Łącznie do przedszkoli uczęszcza 109 dzieci. Ilość miejsc przedszkolnych w pełni zaspakaja potrzeby mieszkańców. 34 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 35

36 c) Czytelnictwo Na terenie gminy funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna w Łoniowie. Zgromadzony księgozbiór liczy tysiące woluminów. Dzieci i młodzież mogą korzystać z bibliotek szkolnych. W 2014 roku 5,24% ogółu ludności korzystało z usług bibliotek. Od 2012 r. stale rośnie liczba czytelników bibliotek koniec lipca Wykres 5 Liczba czytelników w latach Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie 35 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 36

37 d) Organizacje pozarządowe Na terenie gminy Łoniów aktywnie działa 14 organizacji pozarządowych, w tym 10 Ochotniczych Straży Pożarnych. Świadczy to o dużym zaangażowaniu lokalnej społeczności w działania na rzecz gminy i samej ludności. Ochotnicza Straż Pożarna w Chodkowie Starym Ochotnicza Straż Pożarna w Gieraszowicach Ochotnicza Straż Pożarna w Łoniowie Ochotnicza Straż Pożarna w Otoce Ochotnicza Straż Pożarna w Sulisławicach Ochotnicza Straż Pożarna w Suliszowie Ochotnicza Straż Pożarna w Świniarach Ochotnicza Straż Pożarna w Wólce Gieraszowskiej Ochotnicza Straż Pożarna w Zawidzy Ochotnicza Straż Pożarna we Wnorowie Ośrodek Promowania Przedsiębiorczości w Sandomierzu Stowarzyszenie Miłośników Sanktuarium Maryjnego w Sulisławicach Gminny Klub Sportowy Świniary Gminny Klub Sportowy AGRICOLA Łoniów Stowarzyszenie Aktywnej Społeczności w Świniarach Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Wnorów. 36 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 37

38 7. Finanse samorządu terytorialnego a) Struktura dochodów budżetowych w gminie Łoniów w latach Tabela 12 Struktura dochodów budżetowych w gminie Łoniów w latach Lp. Wyszczególnienie Dochody własne , , , , ,16 2 Subwencje , , , , ,00 3 Dotacje celowe , , , , ,67 Razem , , , , ,83 Procentowy udział w dochodach 1 Dochody własne 19,35 21,77 25,31 23,08 25,96 2 Subwencje 43,14 42,38 42,94 38,95 39,14 3 Dotacje celowe 37,51 35,85 31,75 37,97 34,90 Razem 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie Dochody budżetowe gminy Łoniów w latach sukcesywnie wzrastają. W roku bieżącym planowane dochody są wyższe niż w poprzednim roku i wynoszą ,83 zł czego 25,96% stanowią dochody własne, 39,14% pochodzi z subwencji, zaś dotacje celowe stanowią 34,90% dochodów budżetowych gminy. 37 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 38

39 b) Struktura podstawowych dochodów własnych w gminie Łoniów w latach Tabela 13 Struktura podstawowych dochodów własnych w gminie Łoniów w latach Lp. Wyszczególnienie Podatek od nieruchomości , , , , ,00 2 Podatek rolny , , , , ,00 3 Dochody z dzierżawy , , , , ,74 4 Udział we wpływach z podatku doch. od osób fizycznych , , , , ,00 5 Inne , , , , ,42 Razem , , , , ,16 Procentowy udział dochodów 1 Podatek od nieruchomości 23,16 15,89 18,13 24,75 23,61 2 Podatek rolny 11,37 12,55 11,50 11,80 10,55 3 Dochody z dzierżawy 2,47 2,16 1,81 1,70 1,57 4 Udział we wpływach z podatku doch. od osób fizycznych 41,60 39,95 37,32 39,05 39,90 5 Inne 21,40 29,45 31,24 22,70 24,37 Razem 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie Dochody własne planowane w roku 2015 są wyższe niż w roku Największy procent dochodów własnych gminy stanowią: udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych -39,90%, z tytułu dochodów innych 24,37% oraz podatku od nieruchomości. Najmniejszy odnotowuje się z tytułu dzierżawy 1,57%. 38 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 39

40 c) Wydatki gminy Tabela 14 Analiza wydatków budżetowych w gminie Łoniów w latach L p. Wyszczególnienie Oświata , , , , ,00 2 Administracja , , , , ,22 3 Pomoc społeczna , , , , ,62 4 Drogi , , , , ,82 5 Edukacja opiekuńczowychowawcza , , , , ,00 6 Rolnictwo , , , , ,79 7 Kultura , , , , ,65 8 Gospodarka komunalna , , , , ,20 9 Pozostałe , , , , ,11 Razem , , , , ,41 Procentowy udział wydatków 1 Oświata 39,79 34,14 35,82 32,15 39,52 2 Administracja 16,02 10,18 15,79 10,55 13,01 3 Pomoc społeczna 19,67 17,39 18,06 17,43 19,57 4 Drogi 7,59 4,74 3,37 8,14 4,61 5 Edukacja opiek.- wychow. 2,29 1,05 1,30 1,03 0,63 6 Rolnictwo 1,12 0,78 0,85 0,81 0,66 7 Kultura 3,24 3,74 3,39 2,75 3,13 8 Gospodarka komunalna 2,85 22,79 16,00 21,57 12,26 39 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 40

41 9 Pozostałe 7,43 5,19 5,42 5,57 6,61 Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie W 2015 roku obserwuje się zmniejszone dochody przy jednoczesnym zmniejszeniu wydatków. Najwięcej wydatków poniesionych zostanie na oświatę 39,52%; pomoc społeczną 19,57% i administrację 13,01%. Najniższe wydatki w 2015r.odnotowano dla obszaru edukacja opiekuńczowychowawcza- 0,63%, rolnictwo 0,66% i tu widoczny jest spadek w stosunku do lat poprzednich. Największy od 2 lat spadek wydatków dotyczy gospodarki komunalnej i dróg. d) Zrównoważenie budżetu Tabela 15 Dochody i wydatki w gminie Łoniów w latach Lp. Wyszczególnienie Dochody , , , , ,83 2 Wydatki , , , , ,41 3 Deficyt lub , , ,84 4 Nadwyżka , ,42 Źródło: Urząd Gminy w Łoniowie Gmina Łoniów od 2012 roku do 2014 roku odnotowywała deficyt budżetowy rok zamknie się nadwyżką budżetową w wysokości , Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 41

42 8. Gmina Łoniów na tle powiatu sandomierskiego i jego wybranych gmin Gmina Łoniów została porównana na tle innych gmin powiatu sandomierskiego tj. Samborca, Wilczyc i Dwikóz w obszarach takich jak: powierzchnia, ludność, dochody oraz wydatki gminy, sieci wodociągowe, kanalizacyjne i gazowe, mieszkalnictwo. Porównanie zostało opracowane na podstawie danych Vademecum Samorządowca z 2013r. Spośród prezentowanych gmin Łoniów ma jedną z większych powierzchni. Ma również dość dużą liczbę mieszkańców. Gęstości zaludnienia, wynosi 87 osób na 1 km 2, a w porównywalnej powierzchniowo gminie Samborzec wynosi ona 102 osoby na 1 km 2. Przewyższa tym samym gęstość zaludnienia obszarów wiejskich województwa świętokrzyskiego, w których w 2013 roku przeciętnie na 1 km 2 powierzchni przypadało ok. 63 osób. Wykres 6 Liczba ludności w powiecie sandomierskim i w wybranych gminach w 2013 roku Łoniów Samborzec Wilczyce Dwikozy powiat sandomierski Źródło: Vademecum Samorządowca 2013r. 41 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 42

43 Wykres 7 Powierzchnia powiatu sandomierskiego i wybranych gmin w 2013 roku w km Łoniów Samborzec Wilczyce Dwikozy powiat sandomierski Źródło: Vademecum Samorządowca 2013r. Wykres 8 Liczba os. bezrobotnych w powiecie sandomierskim i w wybranych gminach w 2013 roku Łoniów Samborzec Wilczyce Dwikozy powiat sandomierski Źródło: Vademecum Samorządowca 2013r. 42 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 43

44 W powiecie sandomierskim stopa bezrobocia uległa obniżeniu. W 2013r. wyniosła 13,4%, gdzie dla województwa świętokrzyskiego było to 16,5%, w 2014r. w powiecie odnotowano stopę bezrobocia na poziomie 11,3% (dla województwa 14,2%). Gmina Łoniów w tym okresie miała zarejestrowaną dość niską liczbę bezrobotnych. Stopa bezrobocia w gminie Łoniów na koniec grudnia 2014 r. wynosiła 7,76% i była niższa niż średnia stopa bezrobocia województwa świętokrzyskiego. W 2015 roku stopa bezrobocia dla całego powiatu zmalała do poziomu 8,7% (w województwie 12,6%). Wykres 9 Dochody i wydatki na 1 mieszkańca w zł w wybranych gminach powiatu sandomierskiego Dochody Wydatki Łoniów Samborzec Wilczyce Dwikozy Źródło: Vademecum Samorządowca 2013r. Bilans dochodów na jednego mieszkańca klasyfikuje gminę na 1 pozycji wśród wszystkich gmin powiatu sandomierskiego. Pod względem wydatków na 1 mieszkańca znajduje się ona na 3 pozycji wśród gmin powiatu. Deficyt budżetowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosił 215,26 zł. W 2015r. w budżecie gminy Łoniów będzie nadwyżka budżetowa. W porównaniu do gmin Samborzec, Wilczyce i Dwikozy gmina Łoniów ma jedną z mniejszych różnic pomiędzy dochodami, a wydatkami na jednego mieszkańca. 43 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 44

45 Według danych GUS z 2013 roku gmina Łoniów klasyfikuje się na 1 miejscu w powiecie pod względem odsetka ludności korzystającej z instalacji wodociągowej, na 7 miejscu pod względem odsetka osób korzystających z instalacji gazowej. Na terenie gminy brak jest instalacji kanalizacyjnej. Gmina Dwikozy zajmuje analogicznie 5, 7 i 4 miejsce, a Samborzec 4, 5 i 2. W gminie Wilczyce brak jest instalacji kanalizacyjnej. Sytuacja gminy dotycząca zasobów mieszkaniowych i przeciętnej powierzchni mieszkań przypadającej na 1 mieszkańca jest korzystna. Liczba mieszkań przypadających na 1000 mieszkańców wyniosła 256,8, w gminie Dwikozy 319,9. W 2014r. przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosiła 96,3 m 2, a na 1 osobę przypadało 26,8 m². Porównując sytuację mieszkaniową gminy Łoniów do sytuacji mieszkaniowej w gminach wiejskich województwa świętokrzyskiego zauważa się, iż w gminie Łoniów zarówno średnia powierzchnia mieszkań jak i powierzchnia mieszkania przypadająca na jednego mieszkańca jest większa od średniej w województwie świętokrzyskim. Wykres 10 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności w 2013 roku Łoniów Samborzec Wilczyce Dwikozy Źródło danych- Vademecum Samorządowca 2013r. 44 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 45

46 Gmina Łoniów charakteryzuje się niskim wskaźnikiem przedsiębiorczości Najwyższy wskaźnik podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do REGON na 10 tys. mieszkańców ma gmina Samborzec, najniższy gmina Wilczyce. Wśród wszystkich gmin powiatu sandomierskiego, Łoniów zajmuje 7 pozycję wśród 9 gmin powiatu. 45 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 46

47 CZĘŚĆ III STRATEGICZNA MISJA, WIZJA I GŁÓWNE PRIORYTETY ROZWOJU GMINY ŁONIÓW 1. Wizja i misja gminy Strategia rozwoju gminy Łoniów na lata stanowi dokument wskazujący kierunki rozwoju w średniookresowej perspektywie czasowej. Cele operacyjne, a także przyporządkowane im działania uzupełniające określone w dokumencie strategii służą realizacji głównych celów strategicznych, a także mają urealnić proces strategiczny służący osiągnięciu stopnia rozwoju zgodnego z obrazem gminy, który został ujęty w wizji. Wizja została wypracowana na podstawie wniosków płynących z przeprowadzonych warsztatów strategicznych. Jest wyrazem dążeń zarówno władz lokalnych, jak i uczestniczących w procesie budowy strategii członków społeczności gminnej. Wizja pokazuje miejsce w jakim gmina Łoniów zamierza znaleźć się w wyznaczonej perspektywie czasowej objętej strategią. 46 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 47

48 Wizja przybrała następującą treść: WIZJA W 2022 roku Gmina Łoniów to miejsce wyróżniające się w regionie nowoczesnym przetwórstwem owoców i warzyw, tworzącym miejsca pracy i stymulującym rozwój na wysokim poziomie produkcji rolno-ogrodniczej i przedsiębiorczości lokalnej. Nowoczesna infrastruktura techniczno-społeczna sprawia, że mieszkańcom żyje się dobrze, chętnie współpracują ze sobą, podejmując liczne inicjatywy promujące gminę, a bogactwo atrakcji historyczno-przyrodniczych i kultywowanie lokalnych tradycji przyciąga wielu turystów. Wizja gminy opracowywana była równolegle z określeniem najważniejszych zagadnień rozwoju gospodarczego i społecznego gminy. Pozwoliło to zarówno na ujęcie w wizji treści, których rozwinięcia znajdują się w celach strategicznych, operacyjnych i zadaniach, które mają bezpośredni wpływ na realizację wizji gminy Łoniów. Wizja powinna stymulować i inspirować całą społeczność gminy do współpracy i działań na rzecz osiągnięcia wyznaczonych celów. To po co gmina jest, na jakich dziedzinach planuje się koncentrować i przy użyciu jakich działań zamierza dążyć do osiągnięcia wizji określa się jako misję, można więc powiedzieć, że misja jest określeniem roli gminy w odniesieniu do wizji. Wypracowana przez zespół planistyczny misja przybrała następującą formę: MISJA Gmina Łoniów zapewnia warunki sprzyjające dynamicznemu rozwojowi społecznogospodarczemu i poprawie jakości życia mieszkańców efektywnie wykorzystując dostępne zasoby materialne i kapitał ludzki oraz pojawiające się w otoczeniu zewnętrznym okazje i szanse. 47 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 48

49 2. Ocena społeczna stanu wyjściowego badania ankietowe, analiza SWOT gminy Do zinterpretowania wpływu określonych czynników zewnętrznych i wewnętrznych na obszarze gminy Łoniów posłużono się analizą SWOT. Dokonano między innymi: diagnozy obszaru w celu określenia jego mocnych i słabych stron, diagnozy otoczenia w celu kreślenia perspektyw rozwoju w kontekście szans i zagrożeń dla tego obszaru. W warsztatach strategicznych nad analizą SWOT udział wzięli przedstawiciele sołectw, przedstawiciele samorządu lokalnego i organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorcy działający na terenie gminy. Prace nad opracowaniem strategii prowadzone były zatem metodą uspołecznioną. Dyskusja pomiędzy członkami Zespołu Strategicznego pozwoliła zidentyfikować istotne cechy obszaru gminy Łoniów. Dokonując analizy SWOT brano po uwagę także poniższe wnioski, które wynikają z diagnozy obszaru gminy oraz przeprowadzonych ankiet wśród mieszkańców. Pytania zamknięte zawarte w ankietach dotyczyły trzech najbardziej istotnych obszarów przestrzeni publicznej mających wpływ na rozwój gminy. Badane obszary to gospodarka, środowisko i sprawy społeczne, które oceniane były w skali: 1 - źle, 2 - dostatecznie, 3 - dobrze, 4 - bardzo dobrze. Poniżej przestawiamy zbiorcze zestawienie ankiet, dotyczące oceny poszczególnych obszarów. 48 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 49

50 Wykres 11 Łączna liczba punktów przyznanych w ankietach poszczególnym aspektom życia gminy w obszarze GOSPODARKA stan budynków użyteczności publicznej w gminie 74 atrakcyjność gminy dla inwestorów 61 warunki do prowadzenia działalności gospodarczej w gminie dostęp do nowoczesnej technologii/internet szerokopasmowy stan dróg w gminie 60 dostęp i stan podstawowych mediów w gminie - kanalizacja sanitarna dostęp i stan podstawowych mediów w gminie - zwodociągowanie Źródło: opracowanie własne Wykres 12 Łączna liczba punktów przyznanych w ankietach poszczególnym aspektom życia gminy w obszarze ŚRODOWISKO promocja gminy 57 atrakcyjność turystyczna gminy: obszary chronione i rezerwaty, ścieżki przyrodnicze i edukacyjne 45 atrakcyjność turystyczna gminy: ilość i jakość zabytków, miejsc atrakcyjnych pod względem przyrodniczym 54 atrakcyjność turystyczna gminy: stan środowiska naturalnego 59 stan środowiska naturalnego na terenie gminy 61 stan zagospodarowania przestrzeni publicznej w gminie 49 stan i jakość terenów rekreacyjnych 50 estetyka mojej miejscowości Źródło: opracowanie własne 49 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 50

51 Wykres 13 Łączna liczba punktów przyznanych w ankietach poszczególnym aspektom życia gminy w obszarze SPRAWY SPOŁECZNE efektywność zagospodarowania przestrzeni 45 dostępność pozaszkolnych form edukacji skierowanych do osób starszych 34 liczba obiektów oświatowych w gminie 74 poziom edukacji w gminie 61 poziom aktywności społecznej mieszkańców gminy 50 oferta spędzania wolnego czasu na terenie gminy: dla seniorów oferta spędzania wolnego czasu na terenie gminy: dla dorosłych oferta spędzania wolnego czasu na terenie gminy: dla młodzieży oferta spędzania wolnego czasu na terenie gminy: dla dzieci liczba obiektów kulturalnych w gminie 51 poziom rozwoju infrastruktury sportowo-rekreacyjnej 56 dostep do informacji o możliwościach wsparcia osób bezrobotnych w gminie 46 lokalny rynek pracy 37 sposób rozwiązywania problemów społecznych w gminie 59 zasobność finansowa mieszkańców Źródło: opracowanie własne Wnioski z ankiet przeprowadzonych wśród mieszkańców gminy Na podstawie powyższych badań wyłoniły się obszary problematyczne, które cechują teren gminy Łoniów. Po dokonaniu analizy wyników, zsumowaniu podobnych wskazań i odpowiedzi, powstała lista deficytów i braków. Po przeprowadzeniu analizy ankiet, do dalszego wykorzystania w pracach nad strategią uwzględniono przede wszystkim te elementy i zjawiska gospodarki, środowiska, spraw społecznych, które uzyskały przewagę negatywnych ocen od respondentów i wymagają poprawy lub działań łagodzących negatywne skutki. 50 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 51

52 Gospodarka Dostęp i stan podstawowych mediów w gminie (kanalizacja)- zły, Stan budynków użyteczności publicznej - wymaga poprawy, Atrakcyjność gminy dla inwestorów - wymaga poprawy, Stan dróg w gminie - wymaga poprawy. Środowisko Stan środowiska naturalnego - wymaga poprawy, Atrakcyjność turystyczna gminy (obszary chronione i rezerwaty, ścieżki przyrodnicze i dydaktyczne) - wymaga poprawy, Estetyka miejscowości - wymaga poprawy, Promocja gminy potrzebne dodatkowe nakłady. Sprawy społeczne Liczba obiektów oświatowych na terenie gminy niewystarczająca, Poziom edukacji w gminie za niski, Sposób rozwiązywania problemów społecznych w gminie nie spełnia oczekiwań, Oferta spędzania wolnego czasu dla młodzieży nie wystarczająca/ za uboga, Oferta spędzania wolnego czasu dla dzieci niewystarczająca, Baza sportowo rekreacyjna wymaga poprawy. W przeprowadzonym badaniu ankietowym respondenci odpowiadali również na dwa pytania otwarte. Odpowiedzi na zadane pytania dostarczyły informacji o najważniejszych przeszkodach w rozwoju gminy oraz o pierwszoplanowych inwestycjach i działaniach, które powinny być podjęte. Odpowiedzi na poniższe pytania zostały uszeregowane od najczęściej do najrzadziej udzielanych. Co stanowi najtrudniejszą przeszkodę do pokonania w rozwoju gminy w której Pan/i mieszka? Finanse/brak środków- nieefektywne wykorzystanie, Brak pracy, Infrastruktura - słaby dostęp: kanalizacja, gaz, Internet szerokopasmowy, 51 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 52

53 Brak/za mało imprez integrujących mieszkańców, Mieszkańcy -za mała aktywność, brak dobrej współpracy. Co w Pani/Pana gminie trzeba zrobić w pierwszej kolejności? Budowa, rozbudowa i poprawa infrastruktury technicznej- kanalizacja sanitarna, gazyfikacja, Internet, rowy melioracyjne, wały wiślane, budowle służące do pozyskiwania energii z odnawialnych źródeł, drogi z całą infrastrukturą: oświetlenie, chodniki ścieżki rowerowe itp., Utrzymanie, budowa obiektów i terenów użyteczności publicznej- boiska sportowe, ścieżki zdrowia i siłownie na powietrzu, place zabaw, świetlice wiejskie, zagospodarowanie pustostanów należących do samorządu, Działania wspierające tworzenie miejsc pracy- przygotowanie terenów inwestycyjnych, kreowanie klimatu dla przedsiębiorczości tworzącej miejsca pracy, angażowanie osób bezrobotnych np. do utrzymania estetyki miejscowości, Wzmożenie działań w podejmowaniu przedsięwzięć edukacyjno- rekreacyjnokulturalnych integrujących wszystkie grupy wiekowe- festyny, koncerty, zawody między sołeckie, Dni Łoniowa, spotkania z ciekawymi ludźmi, koła zainteresowań, zawody sportowe, konkursy itp. Z uwagi na niewielką liczbę otrzymanych ankiet (od mieszkańców gminy) nie można traktować tych informacji jako miarodajnego i istotnego źródła danych do pracy nad strategią. Niemniej jednak po przeprowadzeniu analizy odpowiedzi, uzyskane informacje potraktowano jako materiał pomocniczy i uwzględniono jako element opinii społecznej w ocenie stanu wyjściowego. Analiza SWOT gminy Podczas prac nad strategią w gminie Łoniów grupa robocza określała czynniki wewnętrzne i zewnętrzne oddziałujące na sytuację gminy w podziale na pozytywne i negatywne. W trakcie dyskusji nad wskazanymi grupami czynników uzupełniano zapisy o propozycje zgłaszane przez członków grupy roboczej. Ostatecznie silne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia przybrały postać: 52 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 53

54 ZASOBY PRZYRODNICZE I KULTUROWE MOCNE STRONY lasy, parki i urozmaicona rzeźba terenu stawy rybne, zbiorniki wodne- Świniary, Wnorów, Piaseczno, Sanktuarium Sulisławice, kościoły, kapliczki przydrożne, Muzeum Regionalne w Świniarach, Izba Pamięci Jędrusie, działający Gminny Ośrodek Kultury z dobrą bazą, Pałac w Łoniowie, bliskie sąsiedztwo z Sandomierzem i innymi ośrodkami, cykliczna impreza Pierogarnia, dożynki gminne. SŁABE STRONY brak pomników przyrody, brak kąpieliska w gminie, brak szlaków turystycznych, brak ścieżek rowerowych, brak basenu, potrzebna odnowa budynku w Świniarach, słaba jego promocja, mała promocja imprezy Pierogarnia i produktu regionalnego -Pierogów z kapustą, zagospodarowanie i rozwój terenów sportowych w Świniarach. SZANSE/ MOŻLIWOŚCI rozwój agroturystyki i turystyki wiejskiej, korzystne położenie geograficzne, dobre gleby do produkcji rolnej i ogrodniczej, dostępność środków z zewnątrz (dotacje unijne), rozwój przedsiębiorczości, odnawialne źródła energii, poprawa zbytu produktów rolnoogrodniczych i innych pochodzących od lokalnych producentów/przedsiębiorców, rozwój bazy przetwórczej, przyciągnięcie inwestorów z zewnątrz. ZAGROŻENIA brak stabilnej polityki rolnej, rosnące obciążenie podatkowe, brak cen minimalnych, zagrożenie powodziowe, brak kapitału na inwestycje, rosnące bezrobocie, wyjazd wykształconych ludzi za granicę, mała opłacalność produkcji rolnej (niskie ceny). 53 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 54

55 GOSPODARKA MOCNE STRONY położenie geograficzne, sprzyjające warunki do prowadzenia produkcji rolno-ogrodniczej (dobre gleby), zasoby surowcowe (siarka, piaski zwykłe i kwarcowe), komunikacja sieć dróg, szeroki dostęp do mediów ułatwiających prowadzenie działalności, firmy działające na terenie Gminy. SŁABE STRONY słabo rozwinięta sieć energetyczna (oświetlenie, jednostronne zasilanie obiektów użytkowych), częściowo przestarzała sieć wodociągowa, brak ogólnodostępnej kanalizacji, brak uregulowanych stosunków wodnych (melioracje), wysokie bezrobocie, strefa zagrożenia powodziowego, brak zorganizowania producentów (grupy producenckie), brak terenów przygotowanych pod inwestycje, małe zasoby finansowe, brak ulg dla przedsiębiorców, niski wskaźnik przedsiębiorczości. SZANSE/ MOŻLIWOŚCI pozyskiwanie środków na remonty i renowację budynków kultury, promowanie przez Internet i środki masowego przekazu, bliskość do Sandomierza i Baranowa Sandomierskiego, stworzenie oferty turystycznej, połączenie szlaków turystycznych z sąsiednimi gminami, aktywność lokalnej społeczności. ZAGROŻENIA ograniczony budżet gminy, utrudniony dostęp do pozyskiwania środków unijnych (niezbędny wkład własny), spadające zaangażowanie i społeczne mieszkańców, pożary lasów, brak melioracji, zagrożenie powodziowe, brak dalszego remontu wałów, niepewne dalsze losy wyrobiska w Piasecznie. 54 Id: 0A2899DD-8D8C-42FE-B696-5B0ED68A3D1B. Podpisany Strona 55