POLACY O POMOCY ROZWOJOWEJ

Transkrypt

1 POLACY O POMOCY ROZWOJOWEJ Wyniki badania TNS OBOP dla Wraszawa, grudzień 2008 r. Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; Warszawa; NIP: ; REGON: Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. XX Oddział w Warszawie; Nr konta: ; Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy KRS ; Kapitał Zakładowy: ,00 zł t ; f e office@tns-global.pl;

2 SPIS TREŚCI Spis Treści... 1 Informacje o badaniu... 2 Najważniejsze wyniki i wnioski... 3 Wyniki badania... 6 Wstęp Opinia publiczna o potrzebie udzielania przez Polskę pomocy krajom słabiej rozwiniętym 6 2. Poinformowanie o pomocy Polski dla innych krajów oraz źródła i treść informacji Świadomość problemów rozwoju międzynarodowego Kraje biedniejsze i gorzej rozwinięte niż Polska Milenijne Cele Rozwoju ONZ Największe wyzwania na drodze rozwoju krajów słabiej rozwiniętych Dziedziny, sposoby i kierunki pomocy Dziedziny pomocy Sposoby i kanały pomocy Geograficzne kierunki pomocy Wielkość polskiej pomocy Działania pomocowe w zakresie demokratyzacji Margines błędu przy wnioskowaniu Tabele prezentujące zróżnicowania społeczno-demograficzne Kontrola realizacji i jakości badania w TNS OBOP... 70

3 INFORMACJE O BADANIU KLIENT: TEMAT: Ministerstwo Spraw Zagranicznych POLACY O POMOCY ROZWOJOWEJ. TERMIN REALIZACJI BADAŃ: 4-8 grudnia 2008 r. PRÓBA LICZBA ZREALIZOWANYCH WYWIADÓW MAKSYMALNY STATYSTYCZNY BŁĄD POMIARU PROGRAMY WYKORZYSTANE DO OBLICZEŃ STATYSTYCZNYCH Ogólnopolska losowa reprezentatywna 1001-osobowa próba mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat Cykliczny sondaż wielotematyczny Omnimas, zrealizowany techniką bezpośredniego (face to face) wywiadu kwestionariuszowego w domach respondentów +/-3,1% przy wiarygodności oszacowania równej 95% SPSS FOR WINDOWS % próby odpowiada: osobom Strona 2

4 NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI I WNIOSKI Polacy w przeważającej większości uważają, że Polska powinna udzielać pomocy krajom słabiej rozwiniętym. Odsetek zwolenników angażowania się naszego kraju w pomoc rozwojową systematycznie rośnie. W 2004 roku wynosił 63%, obecnie już 84%. Zdaniem respondentów najważniejszym uzasadnieniem konieczności udzielania przez nasz kraj pomocy słabiej rozwiniętym państwom jest moralny obowiązek (58%). Często jest ona uzasadniana także tym, że bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym (47%). Hierarchia powodów, dla których Polska powinna udzielać pomocy rozwojowej nie zmienia się w kolejnych badaniach od 2004 roku. Osoby, które uważają, że nasz kraj nie powinien udzielać innym krajom pomocy rozwojowej, argumentują, że Polska jest krajem zbyt biednym, by pomagać innym (62%). Częstym uzasadnieniem jest także to, że, zdaniem Polaków, powinniśmy najpierw rozwiązać nasze własne problemy (48%). Argumentacja przeciwko udzielaniu przez Polskę pomocy rozwojowej nie zmienia się w kolejnych latach. W porównaniu z 2004 rokiem wyraźnie ubyło jedynie (spadek o 10 pkt. proc.) osób uważających nasz kraj za zbyt biedny by mógł pomagać. Z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów zetknęło się w ciągu ostatnich dwóchtrzech miesięcy ponad dwie piąte (43%) respondentów, jednak większość (57%) nie miała kontaktu z tego rodzaju informacjami. Odsetek badanych, którzy zetknęli się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów, obniża się w kolejnych badaniach i jest obecnie o 8 pkt. proc. niższy niż w 2006 roku. Telewizja stanowi główne źródło informacji o pomocy rozwojowej udzielanej przez Polskę (89%). Pozostałe media wskazywane są znacznie rzadziej: prasa 27%, radio 21%, Internet 12%. Informacje o pomocy rozwojowej bardzo rzadko uzyskiwane są od rodziny i znajomych, ze szkoły lub uczelni, z kościoła, czy z wystaw i ulotek. We wszystkich kolejnych pomiarach od 2006 roku największe znaczenie, jako źródło informacji o pomocy Polski dla innych krajów, ma telewizja. W 2008 roku respondenci najczęściej spotykali się z informacjami dotyczącymi pomocy udzielanej przez Polskę krajom byłego ZSRR (32%), w tym przede wszystkim Gruzji (21%). Znaczący odsetek badanych wymienia także pomoc dla Afryki (16%), dla ofiar kataklizmów (14%) oraz pomoc żywnościową (13%). Wydaje się, że informacje o pomocy związanej z konfliktem w Gruzji, przyćmiły w tym roku informacje o innego rodzaju pomocy. Wyniki z 2008 roku znacząco różnią się od wyników z lat poprzednich, kiedy na pierwszych miejscach wymieniano pomoc żywnościową, ogólnie pomoc humanitarną oraz pomoc dla ofiar kataklizmów, natomiast pomoc dla Gruzji była wspominana przez mniej niż co setnego respondenta. Zmianą w porównaniu do lat poprzednich jest także pojawienie się odpowiedzi wskazujących na informacje o pomocy dla Islandii w kontekście kryzysu finansowego. Strona 3

5 Polacy oceniają, że z 200 państw, które są na świecie, 81 to państwa biedniejsze i gorzej rozwinięte od Polski. Mamy tendencję do postrzegania sytuacji naszego kraju jako gorszej niż w rzeczywistości. Jedynie 17% badanych uważa, że krajów uboższych od Polski jest ponad 100, czyli udziela odpowiedzi najbliższej prawdzie. W porównaniu z poprzednimi badaniami zwiększyła się średnia liczba państw uważanych za biedniejsze od Polski obecnie wymieniane są o 2 państwa więcej niż w 2005 roku i o 9 więcej niż w 2007 roku. Tylko 13% Polaków deklaruje, że słyszeli o Milenijnych Celach Rozwoju ONZ związanych z ograniczeniem ubóstwa na świecie do 2015 roku. To wyraźnie mniej niż w poprzednich badaniach, w których znajomość tych celów deklarował mniej więcej co piąty respondent. Za największe wyzwanie na drodze rozwoju krajów słabiej rozwiniętych Polacy uważają choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS (51%). Często wskazywane są także konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne (43%), dostęp do wody pitnej (37%) oraz niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności (35%). Kolejność na liście największych, zdaniem respondentów, wyzwań nie zmienia się w kolejnych badaniach. Według Polaków nasz kraj najwięcej do zaoferowania krajom biedniejszym ma w dziedzinie poprawy poziomu edukacji (46%). Na drugim miejscu znalazła się poprawa stanu służby zdrowia (30%), jednak na tę dziedzinę wskazuje z roku na rok mniej respondentów. Wśród różnych sposobów wspierania przez Polskę rozwoju krajów biedniejszych, respondenci najczęściej wskazują na umożliwienie studentom z tych krajów studiowania w Polsce (42%). Inne sposoby preferowane przez więcej niż jedną piątą badanych to wysyłanie wolontariuszy do tych krajów, przekazywanie pomocy finansowej rządom tych państw, inwestycje polskich firm w tych krajach, a także szkolenie pracowników administracji i instytucji państwowych oraz wysyłanie polskich ekspertów i doradców. Hierarchia sposobów wspierania nie ulega zmianom w kolejnych badaniach. Fundusze na pomoc dla krajów mniej rozwiniętych powinny być, zdaniem Polaków, przekazywane przez organizacje spoza tych krajów zarówno polskie (52%), jak i zagraniczne (55%). Respondenci bardzo rzadko ufają w tym względzie lokalnym organizacjom (14%) lub rządom (10%). Opinie na ten temat nie zmieniły się istotnie od pierwszego pomiaru w 2004 roku. Zdaniem badanych Polska powinna pomagać przede wszystkim krajom Afryki (52%). Wyraźnie rzadziej wskazywani są nasi wschodni sąsiedzi Ukraina i Białoruś (37%), a jedynie niewielki odsetek badanych uważa, że trzeba wspierać inne wymienione w badaniu regiony. W poprzednich latach hierarchia regionów, którym należy pomagać, wyglądała bardzo podobnie. W porównaniu z 2007 rokiem spadł nieco odsetek respondentów, którzy wskazują na kraje Afryki (o 5 pkt. proc.), a wzrósł wskazujących na Ukrainę i Białoruś (5%). Warto zauważyć, że odsetek Polaków chcących by pomoc kierowana była do Gruzji, spadł o 3 pkt. proc., pomimo wielu informacji na ten temat, jakie docierają do respondentów. Połowa Polaków (50%) sądzi, że nasz kraj przeznacza na pomoc rozwojową dla krajów biedniejszych tyle pieniędzy, ile powinien w stosunku do swoich możliwości Strona 4

6 gospodarczych. Z roku na rok powoli rośnie odsetek osób uważających, że przeznacza ich za mało z 12% w 2004 roku do 15% obecnie. Znacząco obniża się zaś odsetek respondentów uważających, że przeznaczane jest zbyt dużo pieniędzy z 14% w 2004 roku do 7% obecnie. Ponad trzy czwarte (76%) Polaków zgodziłoby się, aby rząd przeznaczył pieniądze z ich podatków na pomoc rozwojową dla biedniejszych krajów. Na ogół respondenci godzą się na zaproponowane w badaniu 3 zł miesięcznie (46%), 14% mogłoby płacić więcej, a 16% mniej niż 3 zł. W kolejnych badaniach wzrasta odsetek osób gotowych przeznaczyć nawet więcej niż 3 zł (z 6% w 2004 roku do 14% obecnie), a maleje osób, które w ogóle się na to nie godzą (z 25% w 2004 roku do 16% obecnie). Respondenci nie są zgodni co do warunków, które powinny decydować o podejmowaniu przez Polskę działań z zakresu demokratyzacji w konkretnych krajach. Stosunkowo najczęściej wskazywana jest zgoda danego kraju na taką pomoc (29%), jednak co najmniej jedna piąta badanych mówi także o istnieniu w danym kraju licznej mniejszości polskiej, położeniu geograficznym kraju, podejmowaniu podobnych działań przez inne państwa oraz istnieniu w danym kraju demokratycznej opozycji. Podobnie było w poprzednich badaniach w 2006 i 2007 roku. Systematycznie spada za to odsetek Polaków przekonanych, że nasz kraj w ogóle nie powinien angażować się w działania na rzecz demokratyzacji w innych krajach (z 16% w 2006 roku do 6% obecnie). Promowanie demokracji w innych krajach powinno się, zdaniem respondentów, odbywać poprzez wymianę młodzieży z tymi krajami (39%). Niewiele rzadziej badani wskazują na wspieranie różnego rodzaju mediów (z wyjątkiem Internetu, który wymienia tylko 13%), stypendia dla studentów oraz podnoszenie tej kwestii na forach organizacji międzynarodowych. W porównaniu z poprzednimi pomiarami widoczna jest tendencja do spadku odsetka respondentów, którzy chcieliby, aby wspierane były media w tych krajach oraz by kwestie te były podnoszone na forach międzynarodowych. Strona 5

7 WYNIKI BADANIA WSTĘP W grudniu 2008 roku 1, po raz piąty z rzędu, TNS OBOP zrealizował badanie dotyczące opinii Polaków o pomocy rozwojowej. Pierwsza edycja tego badania miała miejsce we wrześniu 2004 roku 2 i było ono powtarzane pod koniec każdego następnego roku 3. Wyniki najnowszego badania zostały, wszędzie gdzie było to możliwe, zestawione i porównane z wynikami badań realizowanych w latach ubiegłych (w przypadku niektórych pytań, dokonana w międzyczasie, zmiana sposobu ich sformułowania utrudnia porównanie wyników). 1. OPINIA PUBLICZNA O POTRZEBIE UDZIELANIA PRZEZ POLSKĘ POMOCY KRAJOM SŁABIEJ ROZWINIĘTYM Przeważająca większość Polaków (84%) jest zdania, że Polska powinna wspomagać rozwój krajów słabiej rozwiniętych. 24% respondentów wyraża tę opinię w sposób zdecydowany, a dalsze 60% uważa, że nasz kraj raczej powinien im pomagać. 12% społeczeństwa to przeciwnicy udzielania przez Polskę pomocy rozwojowej innym państwom, przy czym jedynie 4% zdecydowanie się temu sprzeciwia. 4% Polaków nie ma na ten temat zdania. 1 TNS OBOP dla, sondaż z dn. 4-8 grudnia 2008 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1001 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. 2 TNS OBOP dla Ambasady Kanady w Polsce, sondaż z dn. 2-5 września 2004 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. 3 TNS OBOP dla United Nations Development Programme; sondaż z dn. 1-5 grudnia 2005 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat oraz TNS OBOP dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych, sondaże z dn grudnia 2006 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1005 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat i z dn listopada 2007 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Strona 6

8 WIELE PAŃSTW ORAZ ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH WSPOMAGA ROZWÓJ KRAJÓW MNIEJ ROZWINIĘTYCH. POMAGA IM FINANSOWO I MATERIALNIE ORAZ WYSYŁA SPECJALISTÓW. CELEM TEJ POMOCY JEST WSPARCIE WZROSTU GOSPODARCZEGO I ZMNIEJSZENIE UBÓSTWA, WSPARCIE REFORM DEMOKRATYCZNYCH, RZĄDÓW PRAWA I SAMORZĄDNOŚCI, ZAPOBIEGANIE KONFLIKTOM WEWNĘTRZNYM I WZROST BEZPIECZEŃSTWA W ŚWIECIE. POMOC ROZWOJOWA NIE JEST POMOCĄ HUMANITARNĄ ŚWIADCZONĄ DORAŹNIE W PRZYPADKU KATASTROF HUMANITARNYCH, KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH, KONFLIKTÓW MILITARNYCH, ITP. LECZ MA WSPIERAĆ TRWALE ROZWÓJ UBOGICH KRAJÓW. CZY UWAŻA PAN(I), ŻE POLSKA POWINNA, CZY NIE POWINNA WSPOMAGAĆ ROZWÓJ KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? NIE POWINNA - 12% nie wiem POWINNA - 84% 4% zdecydowanie nie powinna 4% raczej nie powinna 8% zdecydowanie powinna 24% raczej powinna 60% Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Przekonanie, że należy wspomagać rozwój krajów słabiej rozwiniętych, przeważa we wszystkich grupach społeczno-demograficznych. Najpowszechniejsze jest wśród nastolatków (97%), osób z wykształceniem wyższym (93%), kierowników i specjalistów (99%), uczniów i studentów (96%) oraz prywatnych przedsiębiorców (91%). Pogląd taki wyraża także więcej niż dziewięć na dziesięć osób o centrolewicowych poglądach politycznych (94%), respondentów bardzo zainteresowanych polityką (92%), osób które wiedzą, że ponad 100 państw świata jest biedniejszych od Polski (91%) i tych, które słyszały o Milenijnych Celach Rozwoju (95%) i pomocy rozwojowej udzielanej przez Polskę innym państwom (90%). Przeciwników angażowania się Polski w udzielanie pomocy rozwojowej najwięcej jest wśród osób z wykształceniem podstawowym (22%), w wieku 60 i więcej lat (21%), gospodyń domowych (22%), emerytów (20%) oraz respondentów oceniających sytuację materialną swojego gospodarstwa domowego jako złą (27%). Strona 7

9 Od pierwszego pomiaru w 2004 roku zaobserwować można systematyczny wzrost społecznego poparcia dla udzielania przez Polskę pomocy krajom słabiej rozwiniętym. W 2004 roku zwolenników wspomagania krajów słabiej rozwiniętych było 63%, natomiast obecnie stanowią 84% społeczeństwa. Jednocześnie maleje grupa przeciwników udzielania przez nasz kraj pomocy rozwojowej. Ich odsetek spadł z 35% do 12%. W porównaniu z wynikami sprzed roku nieznacznie spadł odsetek respondentów uważających, że Polska zdecydowanie powinna wspomagać rozwój krajów słabiej rozwiniętych (o 4 pkt. proc.), przy jednoczesnym wyraźnym wzroście odsetka badanych, którzy udzielili odpowiedzi raczej powinna (o 11 pkt. proc.). Odsetek przeciwników udzielania pomocy rozwojowej nie zmienił się w sposób istotny. Zmniejszyła się natomiast proporcja odpowiedzi (o 6 pkt. proc.). CZY UWAŻA PAN(I), ŻE POLSKA POWINNA, CZY NIE POWINNA WSPOMAGAĆ ROZWÓJ KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? *) IX.2004 XII.2005 XII.2006 XI.2007 XII.2008 Zdecydowanie powinna 12% 12% 25% 28% 24% POWINNA 63% 69% 75% 77% 84% Raczej powinna 51% 57% 50% 49% 60% Raczej nie powinna 24% 20% 12% 10% 8% Zdecydowanie nie powinna NIE POWINNA 35% 25% 17% 13% 12% 11% 5% 5% 3% 4% Nie wiem 2% 6% 8% 10% 4% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom. *) W 2004 i 2005 r. pełne brzmienie wstępu, którego treść z obecnej edycji przedstawiono na poprzedniej stronie brzmiało: Wiele państw oraz organizacji międzynarodowych wspomaga rozwój krajów mniej rozwiniętych. Pomaga im finansowo i materialnie oraz wysyła specjalistów. Celem tej pomocy jest wsparcie wzrostu gospodarczego i zmniejszenie ubóstwa, wsparcie reform demokratycznych, rządów prawa i samorządności, zapobieganie konfliktom wewnętrznym i wzrost bezpieczeństwa w świecie. Pomoc rozwojowa nie jest pomocą humanitarną świadczoną doraźnie w przypadku katastrof humanitarnych, klęsk żywiołowych, konfliktów militarnych, itp. lecz ma wspierać trwale rozwój ubogich krajów. Poważnej pomocy rozwojowej biedniejszym krajom udziela Unia Europejska (ok. 43 miliardów dolarów rocznie). Pomaga im także Polska. W związku z przystąpieniem naszego kraju do Unii uważa się, że Polska powinna znacznie zwiększyć swą pomoc dla krajów biedniejszych, w tym naszych wschodnich sąsiadów. Jeszcze silniej widać wzrost poparcia dla zaangażowania Polski w pomoc dla krajów słabiej rozwiniętych, jeśli analizuje się ocenę netto, czyli różnicę pomiędzy ocenami pozytywnymi a negatywnymi. W 2004 roku poziom akceptacji dla udzielania pomocy rozwojowej mierzony oceną netto wynosił 28 punktów, obecnie sięga 72 punktów. Strona 8

10 Obserwowany w kolejnych badaniach trend, polegający na systematycznym wzroście odsetka osób nie zajmujących jednoznacznego stanowiska w sprawie udzielania przez Polskę pomocy rozwojowej, uległ w 2008 roku odwróceniu. Odsetek osób niezdecydowanych spadł z 10% do 4%. Kosztem spadku liczby odpowiedzi nie wiem nastąpił przede wszystkim wzrost liczby odpowiedzi raczej tak, co może wskazywać na pozytywną zmianę nastawienia wobec pomocy rozwojowej osób dotychczas niezdecydowanych. Zwolenników udzielania przez nasz kraj pomocy słabiej rozwiniętym państwom zapytano o powody, dla których taka pomoc powinna być udzielana. Najpowszechniej podawanymi przez Polaków uzasadnieniami są: moralny obowiązek pomagania biedniejszym krajom (58%) oraz fakt, że bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym (47%). JEŚLI TAK, TO DLACZEGO? mamy moralny obowiązek pomagać biedniejszym krajom bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym pomaganie innym może przynieść nam korzyści, np. zwiększyć prestiż Polski na świecie konieczność pomocy wynika z międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez Polskę Polska jest krajem wystarczająco zamożnym by pomagać innym 10% 19% 19% 47% 58% inne powody 0% nie wiem 2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Wyniki nie sumują siędo 100% -badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź N=840 Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Znacznie rzadziej w odpowiedziach badanych pojawiają się inne argumenty. Co piąty (19%) respondent uważa, że pomaganie innym może przynieść nam korzyść np. zwiększyć prestiż Polski w świecie, tyle samo (19%) jest osób, które uzasadniają konieczność niesienia pomocy Strona 9

11 międzynarodowymi zobowiązaniami podjętymi przez Polskę. Co dziesiąta osoba (10%), która jest zdania, że nasz kraj powinien pomagać państwom słabiej rozwiniętym, stwierdza, że Polska jest krajem wystarczająco zamożnym, by pomagać innym. Od momentu pierwszego badania z września 2004 roku hierarchia powodów, dla których, zdaniem respondentów, Polska powinna udzielać pomocy rozwojowej, nie zmienia się. Na pierwszym miejscu niezmiennie pozostaje moralny obowiązek pomagania biedniejszym. Argument ten najczęściej wskazywany był w 2006 roku 63% respondentów, a najrzadziej w 2004 roku 55%, jednak zawsze znajdował się na pierwszym miejscu. Drugi na tej liście argument, że bogatsze państwa pomagały nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym, jest obecnie wskazywany przez wyższy niż przed rokiem odsetek badanych (o 6 punktów procentowych). Najmniej Polaków wskazywało na tę przyczynę w 2004 roku jedynie co trzeci (33%). JEŚLI TAK, TO DLACZEGO? mamy moralny obowiązek pomagać biedniejszym krajom bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym pomaganie innym może przynieść nam korzyści, np. zwiększyć prestiż Polski na świecie konieczność pomocy wynika z międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez Polskę Polska jest krajem wystarczająco zamożnym by pomagać innym IX.2004 (N=634) XII.2006 (N=753) XI.2007 (N=777) XII.2008 (N=840) 55% 63% 60% 58% 33% 49% 41% 47% 27% 17% 25% 19% 19% 21% 21% 19% 4% 8% 12% 10% z innych powodów 2% 1% 0% 0% nie wiem 1% 0% 1% 2% Wyniki nie sumują się do100% -badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom W porównaniu z zeszłym rokiem spadło znaczenie korzyści, które może nam przynieść pomaganie innym, jako uzasadnienia konieczności udzielania wsparcia. Rok temu powód ten wymieniało 25%, a obecnie 19% respondentów. Najwięcej osób wskazało na ten argument w 2004 roku (27%), a najmniej w 2006 (17%). Od 2004 roku nie zmienił się istotnie odsetek osób, które uważają, że konieczność udzielania pomocy innym krajom wynika z międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez Strona 10

12 Polskę. Natomiast przekonanie, że Polska jest krajem wystarczająco zamożnym, by pomagać innym, było coraz częstsze w kolejnych pomiarach pomiędzy 2004 a 2007 rokiem, jednak w najnowszym badaniu wyrażane było nieco rzadziej niż przed rokiem. Przeciwnicy angażowania się Polski w udzielanie pomocy rozwojowej innym państwom uważają, przede wszystkim, że Polska jest krajem zbyt biednym, by pomagać innym (62%), a także krajem, który powinien najpierw rozwiązać swoje własne problemy (48%). Inne argumenty przeciwko udzielaniu wsparcia przez nasz kraj przytaczane są bardzo rzadko. Tylko 6% przeciwników działań pomocowych sądzi, że pieniądze, które otrzymują biedne kraje, są źle wykorzystywane, 5% uważa, że każde państwo powinno samo troszczyć się o siebie, a 4%, że Polsce nikt nie pomagał, więc i my nie musimy pomagać innym. JEŚLI NIE, TO DLACZEGO? Polska jest krajem zbyt biednym, by pomagać innym 62% powinniśmy najpierw rozwiązać nasze własne problemy 48% pieniądze, które otrzymują biedne kraje, są źle wykorzystywane każde państwo powinno samo troszczyć się o siebie Polsce nikt nie pomagał, więc i my nie musimy pomagać innym inne 6% 5% 4% 0% nie wiem 3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Wyniki nie sumują się do 100% -badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź N=124 Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom W porównaniu z argumentacją podawaną przez przeciwników udzielania przez nasz kraj pomocy rozwojowej przed rokiem, obecnie rzadziej wymieniany jest fakt, że Polska jest krajem zbyt biednym, by pomagać innym (spadek o 6 punktów procentowych), a nieco częściej argument, że powinniśmy najpierw rozwiązać nasze własne problemy (wzrost o 3 punkty Strona 11

13 procentowe). Pozostałe powody podobnie jak przed rokiem wymieniane są przez bardzo niewielki odsetek respondentów. JEŚLI NIE, TO DLACZEGO? IX.2004 (N=350) XII.2006 (N=170) XI.2007 (N=127) XII.2008 (N=124) Polska jest krajem zbyt biednym, by pomagać innym powinniśmy najpierw rozwiązać nasze własne problemy pieniądze, które otrzymują biedne kraje, są źle wykorzystywane każde państwo powinno samo troszczyć się o siebie Polsce nikt nie pomagał, więc i my nie musimy pomagać innym 72% 56% 68% 62% 50% 61% 45% 48% 4% 13% 8% 6% 5% 10% 4% 5% 6% 2% 7% 4% inne 0% 0% 1% 0% nie wiem 0% 3% 0% 3% Wyniki nie sumują się do100% -badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom W porównaniu z wynikami z poprzednich lat odsetek respondentów uważających, że Polska jest zbyt biedna, jest obecnie niższy niż w 2004 roku (o 10 pkt. proc.), ale wyższy niż w 2006 roku (o 6 pkt. proc.). Zaś odsetek respondentów uważających, że powinniśmy najpierw rozwiązać nasze własne problemy, jest mniejszy niż zarówno w 2004 roku (o 2 pkt. proc.), jak i w 2006 roku (o 13 pkt. proc.). W 2006 roku badani wyraźnie częściej niż w innych latach odpowiadali, że pieniądze, które otrzymują biedne kraje, są źle wykorzystywane (13%) oraz, że każde państwo powinno troszczyć się o siebie (10%). Strona 12

14 2. POINFORMOWANIE O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW ORAZ ŹRÓDŁA I TREŚĆ INFORMACJI Ponad dwie piąte Polaków (43%) zetknęło się w ciągu ostatnich dwóch-trzech miesięcy z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów, jednak ponad połowa (57%) nie miała kontaktu z tego rodzaju informacjami. CZY W CIĄGU OSTATNICH DWÓCH-TRZECH MIESIĘCY ZETKNĄŁ(A) SIĘ PAN(I) Z INFORMACJAMI O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW? NIE 57% TAK 43% O pomocy udzielanej przez Polskę innym krajom słyszały przede wszystkim osoby bardzo (67%) i raczej (58%) zainteresowane polityką. Badani, którzy polityką się nie interesują wyraźnie rzadziej stykali się z jakimikolwiek informacjami o pomocy rozwojowej udzielanej przez nasz kraj tylko 43% raczej i 20% niezainteresowanych polityką. Zainteresowanie polityką POINFORMOWANIE O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW TAK W ogóle niezainteresowani 20% 80% Raczej niezainteresowani 43% 57% Raczej zainteresowani 58% 42% Bardzo zainteresowani 67% 33% Od 2006 roku, kiedy po raz pierwszy zadano to pytanie, odsetek respondentów, którzy zetknęli się z informacjami dotyczącymi pomocy Polski dla innych krajów, stopniowo się obniża. W 2006 roku kontakt z takimi informacjami deklarowało 51% respondentów. W 2007 roku wynik był niższy o 6 punktów procentowych, natomiast w 2008 roku o kolejne 2 punkty procentowe. NIE Strona 13

15 CZY W CIĄGU OSTATNICH DWÓCH-TRZECH MIESIĘCY ZETKNĄŁ(A) SIĘ PAN(I) Z INFORMACJAMI O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW? XII XI XII.2008 TAK 51% 45% 43% NIE 49% 55% 57% Informacje na temat pomocy udzielanej przez Polskę innym krajom badani czerpią przede wszystkim z telewizji (89%). Znacznie rzadziej Polacy stykają się z tym tematem w prasie (27%), radiu (21%) i Internecie (12%). Bardzo rzadko źródłem informacji na temat pomocy rozwojowej są rodzina i znajomi, szkoły, uczelnie, kościoły, wystawy, ulotki i inne źródła. SKĄD POCHODZIŁY TE INFORMACJE? telewizji 89% z prasy radia 21% 27% z Internetu 12% od rodziny, znajomych ze szkoły, uczelni z kościoła z wystawy, ulotki z innych źródeł nie pamiętam 3% 2% 1% 0% 0% 0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Wyniki nie sumują się do 100%- badani mieli możliwość wskazania wsystkich właściwych źródeł Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2-3 zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów (N=427) Źródła, z których Polacy pozyskują informacje o pomocy rozwojowej, nie zmieniły się od 2006 roku. W kolejnych trzech pomiarach telewizja pozostaje najważniejszym źródłem informacji na ten temat, zaś na drugim miejscu utrzymuje się prasa. Znaczenie radia zmniejszyło się nieco od 2006 roku (spadek o 5 punktów procentowych), wzrosło za to znaczenie Internetu (o 4 punkty procentowe). Pozostałe źródła informacji we wszystkich kolejnych badaniach miały znaczenie marginalne. Strona 14

16 ŹRÓDŁA INFORMACJI O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW (Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2 3 miesięcy zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów) XII (N=507) XI (N=454) XII.2008 (N=427 ) z telewizji 93% 90% 89% z prasy 28% 28% 27% z radia 26% 27% 21% z Internetu 8% 11% 12% od rodziny, znajomych 1% 2% 3% ze szkoły, uczelni 1% 2% 2% z kościoła 1% 2% 1% z wystawy, ulotki 0% 1% 0% z innych źródeł 1% 0% 0% nie pamiętam 0% 1% 0% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać wszystkie właściwe odpowiedzi Wyniki zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom (kategoria z kościoła została wyodrębniona spośród swobodnych odpowiedzi badanych, zapisywanych pierwotnie w kategorii inne ). Zdecydowanie najczęściej respondenci stykali się z informacjami o pomocy udzielanej przez Polskę krajom byłego ZSRR i jego obszaru wpływów (32%), w tym przede wszystkim Gruzji (21%). Na drugim miejscu wymieniana jest pomoc dla Afryki (16%), najczęściej bez wskazywania konkretnych państw. 14% osób, które zetknęły się z informacjami o polskiej pomocy rozwojowej, słyszały o pomocy dla ofiar kataklizmów, 13% o pomocy żywnościowej, 9% ogólnie o pomocy humanitarnej i tyle samo o pomocy dla krajów Azji. W porównaniu z ubiegłymi latami tematyka informacji, z jakimi stykali się respondenci, znacząco się zmieniła. Najczęściej wymieniana w najnowszym badaniu była pomoc dla Gruzji, o której w latach 2006 i 2007 słyszał mniej niż co setny respondent. Tegoroczny konflikt w Gruzji i zaangażowanie w niego Polski wyraźnie przyćmiły pozostałe informacje dotyczące pomocy udzielanej przez nasz kraj innym państwom. Podobny odsetek respondentów jak w latach ubiegłych przypomina sobie informacje dotyczące pomocy dla Afryki. Wyraźnie mniej jest za to osób wskazujących na pomoc dla ofiar kataklizmów, pomoc humanitarną i pomoc dla krajów trzeciego świata. W najnowszym sondażu pojawiły się nieobecne w poprzednich latach odpowiedzi dotyczące pomocy udzielanej krajom Europy Zachodniej. Według ankietowanych pomocy tej w związku z kryzysem finansowym Polska miałaby udzielić Islandii i Irlandii. Strona 15

17 Wyniki sortowane (modułami) wg kolumny 2008; JEŚLI TAK, CZEGO DOTYCZYŁY / O CZYM BYŁY TE INFORMACJE? (INFORMACJA O ZASADACH KODOWANIA ZNAJDUJE SIĘ W ROZDZIALE KWESTIONARIUSZ ) 2006 (N=504) 2007 (N=453) 2008 (N=427 ) pomoc dla krajów byłego ZSRR i jego obszaru wpływów, na wschodzie, w tym: Gruzja Ukraina Białoruś Czeczenia Kazachstan Litwa pomoc dla Afryki, krajów Afryki; w tym: Etiopia Czad Somalia Kongo Sudan, Darfur pomoc dla ofiar kataklizmów, klęsk Ŝywiołowych, trzęsień ziemi, tsunami, powodzi, suszy, lawin błotnych pomoc Ŝywnościowa, zwalczanie głodu, problem głodu, ogólnie: pomoc humanitarna pomoc dla ubogich, potrzebujących, zwalczanie ubóstwa, tam gdzie są jakieś problemy ogólnie: pomoc dla krajów trzeciego świata, pomoc dla krajów najsłabiej rozwiniętych pomoc medyczna, zbiórka leków, szczepionki, pomoc lekarzy polskich, pomoc dla chorych na AIDS, choroby zakaźne pomoc dzieciom; adopcje na odległość pomoc wojskowa, militarna wysyłanie wojsk (do Iraku, Afganistanu), misje pokojowe, misje stabilizacyjne, wysyłanie pomocy w związku z konfliktami zbrojnymi pomoc ofiarom wojen, przemocy inwalidów, ofiar wojny inna niŝ wymieniona oraz ogólnie pomoc materialna, rzeczowa (np. środki czystości) zbiórka odzieŝy, ubrań, butów, koców, namiotów; budowa i pomoc w budowie/odbudowie infrastruktury budowa ośrodków zdrowia, budowa szkoły zbiórka pienięŝna, zbiórka pieniędzy na konta; pomoc finansowa, wpłaty za pośrednictwem SMS braku dostępu do wody pitnej pomoc w umacnianiu procesów demokratyzacji pomoc opozycji demokratycznej w krajach o reŝimach totalitarnych pomoc dla polonii zagranicą pomoc dla Polaków (na wschodzie) pomoc gospodarcza; pomoc uchodźcom; pomoc dla krajów Azji, w tym: Afganistan Bangladesz Irak Indie Liban Tajlandia Sri Lanka pomoc dla krajów Europy związana z kryzysem finansowym, w tym: Islandia Irlandia pomoc dla krajów Ameryki Łacińskiej Ameryki Południowej, Ameryki Środkowej pomoc organizowana przez Polską Akcję Humanitarną (PAH) Janiny Ochojskiej, akcja PAJACYK pomoc organizowana przez inne instytucje pomoc instytucji kościelnych, Kościoła, CARITAS, misje katolickie pomoc organizowana przez inne osoby lub w której uczestniczyły inne osoby pomoc organizowana przez Czerwony KrzyŜ, PCK, ogólniki państwa bogate/bogatsze mają obowiązek pomagać biednym, ogólnie: pomoc światowa inne 4 0 2, nie pamiętam Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów. W tabeli pominięte zostały odpowiedzi, które w żadnym z sondaży nie zostały wymienione przez co najmniej 1% respondentów. Strona 16

18 Wyniki wg kolejności punktów klucza; JEŚLI TAK, CZEGO DOTYCZYŁY / O CZYM BYŁY TE INFORMACJE? (INFORMACJA O ZASADACH KODOWANIA ZNAJDUJE SIĘ W ROZDZIALE KWESTIONARIUSZ ) 2006 (N=504) 2007 (N=453) 2008 (N=427 ) ogólnie: pomoc humanitarna pomoc dla ubogich, potrzebujących, zwalczanie ubóstwa, tam gdzie są jakieś problemy pomoc gospodarcza; budowa i pomoc w budowie/odbudowie infrastruktury budowa ośrodków zdrowia, budowa szkoły pomoc Ŝywnościowa, zwalczanie głodu, problem głodu, braku dostępu do wody pitnej zbiórka odzieŝy, ubrań, butów, koców, namiotów; zbiórka pienięŝna, zbiórka pieniędzy na konta; pomoc finansowa, wpłaty za pośrednictwem SMS pomoc medyczna, zbiórka leków, szczepionki, pomoc lekarzy polskich, pomoc dla chorych na AIDS, choroby zakaźne inna niŝ wymieniona oraz ogólnie pomoc materialna, rzeczowa (np. środki czystości) pomoc dla polonii zagranicą pomoc dla Polaków (na wschodzie) pomoc wojskowa, militarna wysyłanie wojsk (do Iraku, Afganistanu), misje pokojowe, misje stabilizacyjne, wysyłanie pomocy w związku z konfliktami zbrojnymi pomoc w umacnianiu procesów demokratyzacji pomoc opozycji demokratycznej w krajach o reŝimach totalitarnych pomoc dla ofiar kataklizmów, klęsk Ŝywiołowych, trzęsień ziemi, tsunami, powodzi, suszy, lawin błotnych pomoc dzieciom; adopcje na odległość pomoc ofiarom wojen, przemocy inwalidów, ofiar wojny pomoc uchodźcom; ogólnie: pomoc dla krajów trzeciego świata, pomoc dla krajów najsłabiej rozwiniętych pomoc dla Afryki, krajów Afryki; w tym: Czad Etiopia Kongo Somalia Sudan, Darfur pomoc dla krajów Ameryki Łacińskiej Ameryki Południowej, Ameryki Środkowej pomoc dla krajów byłego ZSRR i jego obszaru wpływów, na wschodzie, w tym: Białoruś Czeczenia Gruzja Kazachstan Litwa Ukraina pomoc dla krajów Azji, w tym: Afganistan Bangladesz Indie Irak Tajlandia Sri Lanka pomoc dla krajów Europy związana z kryzysem finansowym, w tym: Islandia Irlandia pomoc instytucji kościelnych, Kościoła, CARITAS, misje katolickie pomoc organizowana przez Polską Akcję Humanitarną (PAH) Janiny Ochojskiej, akcja PAJACYK pomoc organizowana przez Czerwony KrzyŜ, PCK, pomoc organizowana przez inne instytucje pomoc organizowana przez inne osoby lub w której uczestniczyły inne osoby ogólniki państwa bogate/bogatsze mają obowiązek pomagać biednym, ogólnie: pomoc światowa inne 4 0 2, nie pamiętam Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów. W tabeli pominięte zostały odpowiedzi, które w żadnym z sondaży nie zostały wymienione przez co najmniej 1% respondentów. Strona 17

19 3. ŚWIADOMOŚĆ PROBLEMÓW ROZWOJU MIĘDZYNARODOWEGO 3.1. KRAJE BIEDNIEJSZE I GORZEJ ROZWINIĘTE NIŻ POLSKA Zdaniem Polaków, spośród około 200 państw świata mniej niż połowa przeciętnie 81 to państwa biedniejsze i gorzej rozwinięte od Polski. Polacy mają tendencję do postrzegania swojego kraju na tle innych, jako biedniejszego niż w rzeczywistości. Jedynie 17% badanych podało najbliższą prawdzie (ok.150 państw 4 ) odpowiedź, że ponad 100 państw jest uboższych od Polski. Według 20% respondentów krajów biedniejszych od Polski jest dokładnie % stwierdza, że jest ich od 50 do 99, a tyle samo uważa, że tylko mniej niż 50 państw jest gorzej rozwiniętych niż Polska. Pytanie o liczbę krajów biedniejszych i gorzej rozwiniętych od Polski miało charakter otwarty, tak więc badani spontanicznie podawali liczbę państw. Aż 29% badanych nie potrafiło oszacować, ile krajów znajduje się w sytuacji gorszej niż Polska. Z 200 PAŃSTW NA ŚWIECIE, ILE PAŃSTW PANA(I) ZDANIEM - JEST BIEDNIEJSZYCH I GORZEJ ROZWINIĘTYCH OD POLSKI? nie wiem 29% do 49 państw 17% powyżej 100 państw 17% 100 państw 20% państw 17% 4 W 2007 roku Polska znajdowała się na 53 miejscu na świecie pod względem PKP na jednego mieszkańca wg PPP (parytetu siły nabywczej) i na 37 miejscu wg HDI (Wskaźnika Rozwoju Społecznego). Źródło: imf.org, hrd.undp.org. Strona 18

20 W 2008 roku respondenci szacowali liczbę krajów uboższych od Polski jako o przeciętnie 9 państw wyższą niż przed rokiem, co może być związane z rosnącym w ostatnim czasie poczuciem zamożności Polaków. Najnowszy wynik jest także najwyższym z dotychczasowych wyników, chociaż w 2005 roku średnia była tylko o dwa państwa niższa. Z 200 PAŃSTW NA ŚWIECIE, ILE PAŃSTW PANA(I) ZDANIEM - JEST BIEDNIEJSZYCH I GORZEJ ROZWINIĘTYCH OD POLSKI? XII XII XI XII.2008 Do 49 państw 20% 21% 22% 17% państw 21% 20% 22% 17% 100 państw 20% 17% 15% 20% Powyżej 100 państw 18% 18% 14% 17% Nie wiem 21% 24% 27% 29% Średnio 79 państw 76 państw 72 państwa 81 państw Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane badanym Strona 19

21 3.2. MILENIJNE CELE ROZWOJU ONZ Tylko 13% Polaków słyszało o Milenijnych Celach Rozwoju ONZ związanych z ograniczeniem ubóstwa na świecie do 2015 roku. Pozostałe 87% badanych deklaruje, że nigdy się z nimi nie zetknęło. CZY SŁYSZAŁ(A) PAN(I) O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU ONZ ZWIĄZANYCH Z OGRANICZENIEM UBÓSTWA NA ŚWIECIE DO 2015 ROKU? NIE 87% TAK 13% Poinformowanie o Milenijnych Celach Rozwoju ONZ związane jest z zainteresowaniem polityką oraz poinformowaniem o pomocy Polski dla innych krajów. Znajomość tych celów częściej deklarują respondenci, którzy są raczej (23%) lub bardzo zainteresowani polityką (26%), od osób raczej (11%) lub w ogóle (4%) nią niezainteresowanych. Podobnie badani, którzy zetknęli się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów, deklarują znajomość Milenijnych Celów Rozwoju częściej (25%) od osób, które z takim informacjami nie miały kontaktu (5%). Częściej poinformowani o Milenijnych Celach Rozwoju są także ci respondenci, którzy uważają jednocześnie, że Polska zdecydowanie powinna wspomagać rozwój krajów słabiej rozwiniętych (23%), od osób uważających, że nie powinna udzielać pomocy rozwojowej (6%). Strona 20

22 Zainteresowanie polityką POINFORMOWANIE O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU ONZ TAK W ogóle niezainteresowani 4% 96% Raczej niezainteresowani 11% 89% Raczej zainteresowani 23% 77% Bardzo zainteresowani 26% 74% Poinformowanie o pomocy Polski dla innych krajów Zetknęli się 25% 75% Nie zetknęli się 5% 95% Polska rozwój krajów słabiej rozwiniętych: Zdecydowanie powinna wspomagać 23% 77% Raczej powinna wspomagać 12% 88% Zdecydowanie lub raczej nie powinna wspomagać 6% 94% Trudno powiedzieć 0% 100% NIE W najnowszym sondażu poziom poinformowania o Milenijnych Celach Rozwoju ONZ wyraźnie się zmniejszył w porównaniu z 2007 rokiem odsetek respondentów, którzy o nich słyszeli, jest niższy o 9 punktów procentowych. W poprzednich latach utrzymywał się on na mniej więcej stałym poziomie o Milenijnych Celach Rozwoju słyszała każdorazowo mniej więcej jedna piąta badanych. CZY SŁYSZAŁ(A) PAN(I) O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU ONZ ZWIĄZANYCH Z OGRANICZENIEM UBÓSTWA NA ŚWIECIE DO 2015 ROKU? XII XII XI XII.2008 TAK 20% 22% 22% 13% NIE 80% 78% 78% 87% Strona 21

23 Spadek poinformowania o Milenijnych Celach Rozwoju o 9 punktów procentowych wydaje się wiązać z obserwowanym od 2007 roku systematycznym spadkiem odsetka osób, które zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów NAJWIĘKSZE WYZWANIA NA DRODZE ROZWOJU KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH Zdaniem Polaków, największym wyzwaniem, jakie stoi przed krajami słabiej rozwiniętymi, są choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS taką odpowiedź wskazuje ponad połowa respondentów (51%). 43% badanych za największe wyzwanie na drodze rozwoju krajów słabiej rozwiniętych uważa konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne. Następne pozycje w tym rankingu zajmują dostęp do wody pitnej (37%) i niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności (35%). JAKIE KWESTIE - PANA(I) ZDANIEM STANOWIĄ NAJWIĘKSZE WYZWANIA NA DRODZE ROZWOJU KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? Choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS. 51% Konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne 43% Dostęp do wody pitnej Niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności Analfabetyzm 28% 37% 35% Niedemokratyczne rządy i łamanie praw człowieka. Zanieczyszczenie środowiska i eksploatacja zasobów naturalnych. Inne 1% 13% 16% nie wiem, 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać do 3 odpowiedzi Strona 22

24 Więcej niż co czwarty (28%) Polak za największe wyzwanie dla krajów słabiej rozwiniętych uważa analfabetyzm (28%). Wyraźnie rzadziej wskazywane są niedemokratyczne rządy i łamanie praw człowieka (16%) oraz zanieczyszczenie środowiska i eksploatacja zasobów naturalnych (13%). W porównaniu z poprzednimi pomiarami zaobserwować można spadek odsetka wskazań na choroby zakaźne (z 65% w 2007 roku do 51%), jednak niezmiennie jest to wyzwanie wymieniane przez największą liczbę respondentów. Wyraźnie niższy jest także odsetek wskazań na analfabetyzm (spadek z 36% w 2007 roku do 28%). Hierarchia wymienianych problemów nie uległa jednak w kolejnych latach większym zmianom. W porównaniu z 2007 rokiem, w 2008 dostęp do wody pitnej spadł z drugiej na trzecią pozycję, a analfabetyzm z miejsca czwartego na piąte. Jednocześnie konflikty zbrojne znajdują się obecnie na drugiej zamiast na trzeciej pozycji, a niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności na czwartej zamiast na piątej. JAKIE KWESTIE - PANA(I) ZDANIEM STANOWIĄ NAJWIĘKSZE WYZWANIA NA DRODZE ROZWOJU KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? XII XI XII.2008 Choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS. 64% 65% 51% Konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne 42% 40% 43% Dostęp do wody pitnej 37% 43% 37% Niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności 36% 32% 35% Analfabetyzm 35% 36% 28% Niedemokratyczne rządy i łamanie praw człowieka. 19% 17% 16% Zanieczyszczenie środowiska i eksploatacja zasobów naturalnych. 11% 11% 13% Inne 1% 0% 1% nie wiem, 5% 7% 8% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać do 3 odpowiedzi Strona 23

25 4. DZIEDZINY, SPOSOBY I KIERUNKI POMOCY 4.1. DZIEDZINY POMOCY Dziedzina, w której Polska ma najwięcej do zaoferowania krajom biedniejszym, to, zdaniem Polaków, poprawa poziomu edukacji. Wskazuje ją 46% respondentów. Wyraźnie mniej, bo tylko 30%, osób za dziedzinę, w której możemy innym krajom najwięcej zaoferować, uważa działania na rzecz poprawy stanu służby zdrowia. Jako następne w kolejności wskazywane są: zapobieganie kryzysom i odbudowa po konfliktach (23%), rozwój rolnictwa (21%), wspieranie reform demokratycznych (19%), rozwój infrastruktury (19%) oraz wspieranie wzrostu gospodarczego (18%). Nieco mniej jest osób 13% których zdaniem Polska ma najwięcej do zaoferowania w dziedzinie ochrony środowiska. Według pięciu na stu (5%) respondentów nasz kraj nie ma biedniejszym państwom nic do zaoferowania. W JAKICH DZIEDZINACH, PANA(I) ZDANIEM, POLSKA MA NAJWIĘCEJ DO ZAOFEROWANIA KRAJOM BIEDNIEJSZYM? poprawie poziomu edukacji 46% w poprawie stanu służby zdrowia 30% w zapobieganiu kryzysom i w odbudowie po konfliktach w rozwoju rolnictwa we wspieraniu reform demokratycznych w rozwoju infrastruktury (np. budowa dróg, mostów, sieci telekomunikacyjnych) we wspieraniu wzrostu gospodarczego 23% 21% 19% 19% 18% w ochronie środowiska 13% inne 0% w żadnej dziedzinie 5% nie wiem 9% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Strona 24

26 We wszystkich kolejnych badaniach poprawa poziomu edukacji wymieniana była przez najwyższy odsetek respondentów, jako dziedzina, w której Polska ma najwięcej do zaoferowania. Wyjątkiem jest 2004 rok, jednak pytanie było wtedy inaczej sformułowane i dotyczyło dziedzin, w których Polska powinna pomagać krajom biedniejszym. W kolejnych pomiarach systematycznie spada natomiast odsetek wskazań na poprawę stanu służby zdrowia z 43% w 2006 roku do 30% obecnie, a w ostatnim badaniu wyraźnie wzrosła liczba wskazań na rozwój rolnictwa (z 16% w 2007 roku do 21%). Jeśli chodzi o pozostałe dziedziny, to ich kolejność w rankingu dziedzin oraz odsetki wskazań na poszczególne pozycje zmieniają się tylko nieznacznie. W JAKICH DZIEDZINACH, PANA(I) ZDANIEM, POLSKA MA NAJWIĘCEJ DO ZAOFEROWANIA KRAJOM BIEDNIEJSZYM? IX.2004 * XII.2006 XI.2007 XII.2008 w poprawie poziomu edukacji 34% 44% 49% 46% w poprawie stanu służby zdrowia 44% 43% 38% 30% w zapobieganiu kryzysom i w odbudowie po konfliktach 22% 23% 20% 23% w rozwoju rolnictwa 19% 17% 16% 21% we wspieraniu reform demokratycznych 8% 15% 18% 19% w rozwoju infrastruktury (np. budowa dróg, mostów, sieci telekomunikacyjnych) 13% 19% 17% 19% we wspieraniu wzrostu gospodarczego 17% 14% 17% 18% w ochronie środowiska 6% 13% 14% 13% inne 5% 1% 2% 0% w żadnej dziedzinie 14% 4% 4% 5% nie wiem 5% 8% 12% 9% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom *) W 2004 r. treść pytania brzmiała: W jakich dziedzinach, Pana(i) zdaniem, Polska powinna pomagać w rozwoju krajom biedniejszym? 4.2. SPOSOBY I KANAŁY POMOCY Polacy najczęściej chcieliby, aby Polska wspierała rozwój krajów biedniejszych, umożliwiając studentom z tych krajów studiowanie w Polsce (42%). Żaden inny sposób nie wyróżnia się tak wyraźnie ze względu na odsetek wskazań. Działania edukacyjne na rzecz Strona 25

27 krajów biedniejszych mogłyby także, zdaniem 21% badanych, przyjąć formę szkolenia pracowników administracji i instytucji państwowych tych krajów oraz wysyłania polskich ekspertów i doradców. Co czwarty Polak (25%) uważa, że Polska mogłaby do krajów biedniejszych wysyłać wolontariuszy. Respondenci wskazywali też na różnego rodzaju pomoc finansową najczęściej na pomoc finansową bezpośrednio przekazywaną rządom biedniejszych państw (24%), rzadziej na współfinansowanie budowy infrastruktury (15%) oraz umorzenie bądź redukcję ich zadłużenia wobec Polski (8%). Część Polaków sądzi, że Polska może przyczynić się do rozwoju krajów biedniejszych, wspierając je gospodarczo. 22% badanych mówi w tym kontekście o inwestycjach polskich firm w tych krajach, zaś 17% o większym otwarciu polskiego rynku na produkty z krajów rozwijających się. W JAKI SPOSÓB POLSKA MOŻE PRZYCZYNIĆ SIĘ DO WSPIERANIA ROZWOJU KRAJÓW BIEDNIEJSZYCH? XII XI XII.2008 umożliwiając studentom z tych krajów studiowanie w Polsce 40% 36% 42% wysyłając wolontariuszy do tych krajów 32% 28% 25% przekazując pomoc finansową rządom tych państw 23% 22% 24% poprzez inwestycje polskich firm w tych krajach 27% 23% 22% szkoląc pracowników administracji i instytucji państwowych tych krajów oraz wysyłając polskich ekspertów i doradców otwierając w większym stopniu polski rynek na produkty z krajów rozwijających się 20% 23% 21% 25% 22% 17% wspierając procesy demokratyzacji w tych krajach 16% 15% 16% finansując lub współfinansując budowę infrastruktury (np. drogowej czy wodno-sanitarnej) pracując na rzecz rozwiązania konfliktów wewnętrznych w tych krajach 18% 16% 15% 16% 12% 12% umarzając lub redukując ich zadłużenie wobec Polski 7% 6% 8% w inny sposób 1% 2% 1% 9% 11% 11% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać do 3 odpowiedzi Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom. Strona 26

28 Zmiany w odsetkach osób wskazujących poszczególne sposoby wspierania przez Polskę rozwoju krajów biedniejszych w trzech kolejnych badaniach są niewielkie. Największe różnice w porównaniu z 2007 rokiem można zaobserwować w przypadku postulatu umożliwienia studentom studiowania w Polsce (wzrost o 6 pkt. proc.) oraz otwarcia polskiego rynku na produkty z krajów rozwijających się (spadek o 5 pkt. proc.). Polacy przekonani są, że fundusze na pomoc dla krajów mniej rozwiniętych powinny być przez Polskę przekazywane za pośrednictwem podmiotów spoza krajów, do których kierowana jest pomoc. Mogą to być zarówno wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe (55%), jak również polskie organizacje pozarządowe i firmy (52%). W tej kwestii Polacy nie ufają, ani organizacjom lokalnym działającym w tych krajach tylko 14% wskazań, ani rządom tych państw 10% wskazań. W JAKI SPOSÓB, WEDŁUG PANA(I), POLSKA POWINNA PRZEKAZYWAĆ FUNDUSZE NA POMOC DLA KRAJÓW MNIEJ ROZWINIĘTYCH? poprzez wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe (np. UNICEF, Światowy Program Żywnościowy, Czerwony Krzyż) 55% poprzez polskie organizacje pozarządowe i firmy (np. Polska Akcja Humanitarna, Caritas) 52% poprzez lokalne organizacje (np. organizacje pozarządowe) działające w tych krajach 14% przekazując fundusze bezpośrednio rządom tych krajów 10% w inny sposób 1% nie wiem 10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Strona 27

29 Opinie na temat tego, w jaki sposób nasz kraj powinien przekazywać fundusze w ramach pomocy rozwojowej, nie zmieniły się istotnie w porównaniu z poprzednimi badaniami. Także w 2004, 2006 i 2007 roku Polacy chcieli, żeby pomoc była przekazywana za pośrednictwem polskich i zagranicznych organizacji, bardzo rzadko zaś wskazywali na lokalne organizacje i rządy. W JAKI SPOSÓB, WEDŁUG PANA(I), POLSKA POWINNA PRZEKAZYWAĆ FUNDUSZE NA POMOC DLA KRAJÓW MNIEJ ROZWINIĘTYCH? IX. XII. XII. XI. XI. XII. XII *) 2006 ***) 2006 **) 2007 ***) 2007 **) 2008 ***) 2008 **) poprzez wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe (np. UNICEF, Światowy Program Żywnościowy, Czerwony Krzyż) poprzez polskie organizacje pozarządowe i firmy (np. Polska Akcja Humanitarna, Caritas) poprzez lokalne organizacje (np. organizacje pozarządowe) działające w tych krajach przekazując fundusze bezpośrednio rządom tych krajów 40% 42% 60% 39% 56% 38% 55% 32% 39% 55% 37% 55% 37% 52% 5% 8% 11% 10% 14% 10% 14% 6% 5% 7% 5% 7% 7% 10% w inny sposób 3% 1% 1% 1% 1% 1% 1% nie wiem 14% 5% 8% 8% 12% 7% 10% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom *) W 2004 r. treść pytania brzmiała: W jaki sposób według Pana(i) Polska powinna przekazywać fundusze na pomoc rozwojową w krajach mniej rozwiniętych?. Pytanie miało charakter jednoodpowiedziowy. **) Wyniki pytania wieloodpowiedziowego z 2006 r., 2007 r. i 2008 r. przeliczone do ogółu odpowiedzi stanowiących (analogicznie jak w 2004 r.) 100%. ***) Wyniki pytania wieloodpowiedziowego z 2006 r., 2007 r. i 2008 r. Strona 28

30 4.3. GEOGRAFICZNE KIERUNKI POMOCY Zdaniem respondentów Polska powinna w pierwszej kolejności pomagać krajom Afryki. Taka opinię podziela 52% badanych. Więcej niż co trzeci Polak (37%) chciałby, żeby pomoc rozwojową skierować do naszych wschodnich sąsiadów Ukrainy i Białorusi. Inne regiony zdecydowanie rzadziej pojawiają się w odpowiedziach badanych. 17% wśród dwóch regionów, którym Polska powinna przede wszystkim pomagać, wymieniło kraje Azji, 16% wskazało na byłe Republiki Radzieckie na Kaukazie i w Azji Środkowej, a 10% na kraje Europy Południowo- Wschodniej. Jedynie 4% badanych stwierdza, że Polska nie powinna pomagać żadnym krajom, a 11% nie ma zdania w tej sprawie. KRAJOM Z JAKIEGO REGIONU, PANA(I) ZDANIEM, POLSKA POWINNA POMAGAĆ PRZEDE WSZYSTKIM? krajom Afryki (np. Angola, Etiopia) 52% naszym wschodnim sąsiadom Ukrainie i Białorusi 37% krajom Azji (np. Bangladesz, Wietnam, Laos) innym byłym Republikom Radzieckim na Kaukazie i w Azji środkowej (np. Gruzja, Armenia, Kazachstan) 17% 16% krajom Europy Południowo-Wschodniej (np. Albania, Macedonia) 10% innym, jakim 0% żadnym 4% nie wiem 11% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać 2 odpowiedzi Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom. We wszystkich dotychczasowych badaniach od 2004 roku Polacy niezmiennie wskazują kraje Afryki, jako region, któremu nasz kraj powinien przede wszystkim pomagać. Na drugim miejscu zawsze pojawiają się natomiast nasi wschodni sąsiedzi Ukraina i Białoruś. Strona 29