POLACY O POMOCY ROZWOJOWEJ. Wyniki badania TNS OBOP dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Wraszawa, grudzień 2009 r.

Transkrypt

1 POLACY O POMOCY ROZWOJOWEJ Wyniki badania TNS OBOP dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych Wraszawa, grudzień 2009 r. Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; Warszawa; NIP: ; REGON: Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. XX Oddział w Warszawie; Nr konta: ; Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy KRS ; Kapitał Zakładowy: ,00 zł t ; f e office@tns-global.pl;

2 SPIS TREŚCI Spis Treści... 1 Streszczenie wyników badania... 2 Informacje o badaniu... 4 Wyniki badania Opinia publiczna o potrzebie udzielania przez Polskę pomocy krajom słabiej rozwiniętym Poinformowanie o pomocy Polski dla innych krajów oraz źródła i treść informacji Świadomość problemów rozwoju międzynarodowego Kraje biedniejsze i gorzej rozwinięte niż Polska Milenijne Cele Rozwoju ONZ Największe wyzwania na drodze rozwoju krajów słabiej rozwiniętych Dziedziny, sposoby i kierunki pomocy Dziedziny pomocy Sposoby i kanały pomocy Geograficzne kierunki pomocy Wielkość polskiej pomocy Działania pomocowe w zakresie demokratyzacji Załącznik 1. Kwestionariusz... 37

3 STRESZCZENIE WYNIKÓW BADANIA Zdecydowanie większość (83%) Polaków zgadza się, że Polska powinna udzielać pomocy rozwojowej. Poparcie dla wspomagania rozwoju biedniejszych krajów wyraźnie wzrosło w ostatnich pięciu latach w 2004 roku wynosiło tylko 63%. Najważniejszym powodem, dla którego Polska powinna wspierać rozwój innych krajów jest, zdaniem badanych, moralny obowiązek (56%). Niewiele mniej osób wskazuje na fakt, że bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym (45%). Osoby, które wolałyby, żeby Polska nie wspomagała biedniejszych krajów, uważają, że nasz kraj jest na to zbyt biedny (52%) i powinniśmy najpierw rozwiązać własne problemy (43%). W kolejnych badaniach zmniejsza się odsetek osób przeświadczonych, że Polska jest zbyt biedna, by pomagać innym. Nieco mniej niż połowa (46%) Polaków zetknęła się w ostatnich dwóch-trzech miesiącach z informacjami o pomocy udzielanej przez Polskę innym państwom. Odsetek ten tylko nieznacznie zmieniał się w ostatnich latach (od 2004 roku). Najważniejszym źródłem informacji o pomocy rozwojowej udzielanej przez Polskę pozostaje telewizja (86%). Cały czas rośnie jednak znaczenie Internetu (15%). W tym roku informacje o pomocy Polski dla innych krajów, z którymi stykali się Polacy, dotyczyły przede wszystkim (34%) pomocy dla Ukrainy, co z dużym prawdopodobieństwem związane jest z pandemią grypy w tym państwie. Co trzeci respondent (31%) spotkał się z informacjami o pomocy medycznej. Przeciętnie Polacy uważają, że na świecie jest 91 państw biedniejszych od naszego. To mniej niż jest ich w rzeczywistości, ale jednocześnie wyobrażenia Polaków o sytuacji ich kraju pod względem poziomu rozwoju są coraz bardziej realistyczne średnia liczba państw uważanych za biedniejsze rośnie. Tylko 15% Polaków słyszało o Milenijnych Celach Rozwoju ONZ związanych z ograniczeniem ubóstwa na świecie do 2015 roku. Odsetek ten jest o 5 pkt. proc. niższy niż w 2005 roku. Najważniejszym wyzwaniem, które zdaniem Polaków stoi na drodze krajów słabiej rozwiniętych są choroby zakaźne w tym HIV/AIDS (51%). Na kolejnych miejscach wymieniane są dostęp do wody pitnej (43%) oraz konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne (40%). Zdaniem badanych Polska ma najwięcej do zaoferowania krajom biedniejszym w dziedzinie poprawy poziomu edukacji (44%) i poprawy stanu służby zdrowia (34%). Trudno wskazać jeden, wyraźnie wyróżniający się sposób, w jaki, zdaniem Polaków, nasz kraj może przyczynić się do wspierania rozwoju krajów biedniejszych. Najczęściej wskazywane jest umożliwienie studentom z tych krajów studiowania w Polsce (37%). 2

4 Polacy mają podzielone zdania na temat tego, w jaki sposób Polska powinna przekazywać fundusze na pomoc dla krajów mniej rozwiniętych. Najczęściej (po 51%) wskazywane są dwie opcje: wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe oraz polskie organizacje pozarządowe i firmy. Tylko 16% Polaków powierzyłoby przekazywanie funduszy lokalnym organizacjom działającym w tych krajach, a 10% zgodziłoby się na przekazywanie ich bezpośrednio rządom tych krajów. Zdaniem Polaków nasz kraj powinien przede wszystkim pomagać krajom Afryki tak uważa połowa respondentów (49%). Na drugim miejscu wymieniani są nasi wschodni sąsiedzi Ukraina i Białoruś (39%). We wszystkich dotychczasowych sondażach od 2004 roku Afryka pojawia się zawsze na pierwszym miejscu, jako najważniejszy kierunek polskiej pomocy. W porównaniu z 2004 roku wzrosło poparcie dla udzielania pomocy naszym wschodnim sąsiadom (z 25% do 39%). Połowa Polaków (49%) uważa, że nasz kraj przeznacza na pomoc rozwojową dla krajów biedniejszych tyle ile trzeba w stosunku do swoich możliwości gospodarczych. Według co piątego respondenta (19%) nasz kraj przeznacza za mało pieniędzy na pomoc, a 8% badanych jest zdania, że na pomoc rozwojową wydaje się za dużo. Od 2004 roku rośnie odsetek respondentów, którzy są zdania, że nasz kraj wydaje za mało na pomoc rozwojową. Prawie trzy czwarte (72%) Polaków zgodziłoby się, żeby rząd przeznaczał z ich podatków określoną kwotę na pomoc rozwojową dla biedniejszych krajów. 12% zgodziłoby się, żeby było to więcej niż 3 zł miesięcznie. 41% zgodziłoby się na 3 zł, a 19% wolałoby, żeby kwota była niższa. 19% Polaków nie chce, żeby pieniądze z płaconych przez nich podatków szły na pomoc rozwojową. Zdania Polaków, jeśli chodzi o to, jakie kryteria powinny decydować o podejmowaniu przez nasz kraj działań z zakresu demokratyzacji w konkretnych krajach, są podzielone. 31% uważa, że niezbędna jest zgoda rządu danego kraju na taką pomoc, a 25%, że powinna w nim być znacząca mniejszość polska. Respondenci, którzy nie sprzeciwiali się zaangażowaniu naszego kraju w działania na rzecz demokratyzacji w innych krajach, odpowiadali na pytanie, w jaki sposób ich zdaniem Polska powinna promować demokrację w krajach, w których istnieją niedemokratyczne rządy. Najczęściej uważają oni, że powinna być prowadzona wymiana młodzieży z tymi krajami (39%), nieco rzadziej respondenci wskazują na wspieranie niezależnego radia i telewizji, nadających spoza granic tego kraju (30%). 3

5 INFORMACJE O BADANIU Pod koniec listopada 2009 roku 1, po raz szósty z rzędu, TNS OBOP przeprowadził sondaż na temat opinii Polaków o pomocy rozwojowej. Pierwsza edycja tego badania miała miejsce we wrześniu 2004 roku 2 i było ono powtarzane pod koniec każdego następnego roku 3. Wyniki tegorocznego badania, wszędzie gdzie było to możliwe, zostały zestawione i porównane z wynikami badań realizowanych w latach ubiegłych (w przypadku niektórych pytań, dokonana w międzyczasie, zmiana sposobu ich sformułowania utrudnia porównanie wyników). Wyniki badania 1. OPINIA PUBLICZNA O POTRZEBIE UDZIELANIA PRZEZ POLSKĘ POMOCY KRAJOM SŁABIEJ ROZWINIĘTYM Przeważająca większość (83%) Polaków popiera udzielanie przez Polskę pomocy krajom słabiej rozwiniętym 28% zgadza się z tym zdecydowanie, a dalsze 55% raczej się zgadza. Tylko 12% respondentów sprzeciwia się polskiej pomocy rozwojowej, w tym 4% zdecydowanie. 5% badanych nie ma zdania na ten temat. 1 TNS OBOP dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych, sondaż z dn listopada 2009 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. 2 TNS OBOP dla Ambasady Kanady w Polsce, sondaż z dn. 2-5 września 2004 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. 3 TNS OBOP dla United Nations Development Programme; sondaż z dn. 1-5 grudnia 2005 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat oraz TNS OBOP dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych, sondaże z dn grudnia 2006 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1005 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat, z dn listopada 2007 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1004 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat i z dn. 4-8 grudnia 2008 r.; ogólnopolska losowa reprezentatywna próba 1001 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. 4

6 WIELE PAŃSTW ORAZ ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH WSPOMAGA ROZWÓJ KRAJÓW MNIEJ ROZWINIĘTYCH. POMAGA IM FINANSOWO I MATERIALNIE ORAZ WYSYŁA SPECJALISTÓW. CELEM TEJ POMOCY JEST WSPARCIE WZROSTU GOSPODARCZEGO I ZMNIEJSZENIE UBÓSTWA, WSPARCIE REFORM DEMOKRATYCZNYCH, RZĄDÓW PRAWA I SAMORZĄDNOŚCI, ZAPOBIEGANIE KONFLIKTOM WEWNĘTRZNYM I WZROST BEZPIECZEŃSTWA W ŚWIECIE. POMOC ROZWOJOWA NIE JEST POMOCĄ HUMANITARNĄ ŚWIADCZONĄ DORAŹNIE W PRZYPADKU KATASTROF HUMANITARNYCH, KLĘSK ŻYWIOŁOWYCH, KONFLIKTÓW MILITARNYCH, ITP. LECZ MA WSPIERAĆ TRWALE ROZWÓJ UBOGICH KRAJÓW. CZY UWAŻA PAN(I), ŻE POLSKA POWINNA, CZY NIE POWINNA WSPOMAGAĆ ROZWÓJ KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? NIE POWINNA - 12% nie wiem POWINNA - 83% 5% zdecydowanie nie powinna 4% raczej nie powinna 8% zdecydowanie powinna 28% raczej powinna 55% Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Przekonanie, że należy wspomagać rozwój krajów słabiej rozwiniętych, przeważa we wszystkich grupach społeczno-demograficznych. Najwięcej osób, które się z tym zgadzają, jest wśród osób z wykształceniem wyższym (91%), mieszkańców miast od 20 do 500 tys. (90%), kierowników i specjalistów (98%) oraz osób o centroprawicowych poglądach politycznych (91%). Przeciwników angażowania się Polski w udzielanie pomocy rozwojowej najwięcej jest wśród rolników (26%) i bezrobotnych (20%). Poparcie dla polskiej pomocy dla biedniejszych krajów jest bardzo niskie wśród osób oceniających swoją sytuację materialną jako złą (66% zwolenników i 26% przeciwników) i rośnie wraz z poprawą tej oceny (do 92% wśród osób dobrze oceniających swoją sytuację). W porównaniu z pierwszym pomiarem z września 2004 roku zaobserwować można wzrost społecznego poparcia dla udzielania przez Polskę pomocy rozwojowej z 63% do 83%, przy 5

7 jednoczesnym spadku odsetka Polaków, którzy udzielaniu przez nasz kraj pomocy się sprzeciwiają (z 35% do 12%). Za to w porównaniu z zeszłym rokiem poparcie dla pomocy rozwojowej nie zmieniło się istotnie, chociaż zauważyć można wzrost odsetka respondentów, którzy zdecydowanie popierają jej udzielanie z 24% do 28%. CZY UWAŻA PAN(I), ŻE POLSKA POWINNA, CZY NIE POWINNA WSPOMAGAĆ ROZWÓJ KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? *) IX.2004 XII.2005 XII.2006 XI.2007 XII.2008 XI.2009 Zdecydowanie powinna 12% 12% 25% 28% 24% 28% POWINNA 63% 69% 75% 77% 84% 83% Raczej powinna 51% 57% 50% 49% 60% 55% Raczej nie powinna 24% 20% 12% 10% 8% 8% NIE POWINNA 35% 25% 17% 13% 12% 12% Zdecydowanie nie powinna 11% 5% 5% 3% 4% 4% Nie wiem 2% 6% 8% 10% 4% 5% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom. *) W 2004 i 2005 r. pełne brzmienie wstępu, którego treść z obecnej edycji przedstawiono na poprzedniej stronie brzmiało: Wiele państw oraz organizacji międzynarodowych wspomaga rozwój krajów mniej rozwiniętych. Pomaga im finansowo i materialnie oraz wysyła specjalistów. Celem tej pomocy jest wsparcie wzrostu gospodarczego i zmniejszenie ubóstwa, wsparcie reform demokratycznych, rządów prawa i samorządności, zapobieganie konfliktom wewnętrznym i wzrost bezpieczeństwa w świecie. Pomoc rozwojowa nie jest pomocą humanitarną świadczoną doraźnie w przypadku katastrof humanitarnych, klęsk żywiołowych, konfliktów militarnych, itp. lecz ma wspierać trwale rozwój ubogich krajów. Poważnej pomocy rozwojowej biedniejszym krajom udziela Unia Europejska (ok. 43 miliardów dolarów rocznie). Pomaga im także Polska. W związku z przystąpieniem naszego kraju do Unii uważa się, że Polska powinna znacznie zwiększyć swą pomoc dla krajów biedniejszych, w tym naszych wschodnich sąsiadów. Wyraźny wzrost poparcia dla udzielania przez Polskę pomocy rozwojowej widać także, gdy analizuje się poparcie netto, czyli różnicę pomiędzy odsetkiem jej zwolenników i przeciwników. Od 2004 roku zwiększyło się ono z 28 do 71 pkt., natomiast w porównaniu z zeszłym rokiem nie zmieniło się w sposób istotny. Osoby, które chcą, żeby Polska wspomagała rozwój krajów słabiej rozwiniętym zapytane zostały o to, dlaczego tak uważają. Najważniejszą motywacją wymienianą przez ponad połowę (56%) respondentów jest moralny obowiązek by pomagać biedniejszym krajom. Niewiele mniej osób wskazuje na fakt, że bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym (45%). 6

8 Rzadziej (22%) badani uważają, że pomaganie innym może przynieść nam korzyści, np. zwiększyć prestiż Polski na świecie. Co piąty (20%) ankietowany jest zdania, że konieczność pomocy innym krajom wynika z międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez Polskę. Rzadko przytaczanym argumentem jest wystarczająca zamożność Polski, by mogła pomagać innym (9%). JEŚLI TAK, TO DLACZEGO? mamy moralny obowiązek pomagać biedniejszym krajom 56% bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym 45% pomaganie innym może przynieść nam korzyści, np. zwiększyć prestiż Polski na świecie konieczność pomocy wynika z międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez Polskę 22% 20% Polska jest krajem wystarczająco zamożnym by pomagać innym 9% inne powody 0% nie wiem 2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują siędo 100% -badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź N=838 Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Od pierwszego pomiaru z 2004 roku nie nastąpiły istotne zmiany w hierarchii przyczyn, dla których Polska powinna udzielać innym krajom pomocy rozwojowej. Moralny obowiązek zawsze był dla respondentów na pierwszymi miejscu, wskazywało go od 55% badanych w 2004 roku do 63% w 2006 roku. Na drugim miejscu zawsze wymieniany był fakt, że bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym. W 2004 roku uważał tak co trzeci badany (33%), w 2006 odsetek ten skoczył do 49% i od tego czasu utrzymuje się na poziomie powyżej 40%. 7

9 mamy moralny obowiązek pomagać biedniejszym krajom bogatsze państwa pomogły nam, więc teraz my powinniśmy pomóc biedniejszym pomaganie innym może przynieść nam korzyści, np. zwiększyć prestiż Polski na świecie konieczność pomocy wynika z międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez Polskę Polska jest krajem wystarczająco zamożnym by pomagać innym JEŚLI TAK, TO DLACZEGO? IX.2004 (N=634) XII.2006 (N=753) XI.2007 (N=777) XII.2008 (N=840) XI.2009 (N=838) 55% 63% 60% 58% 56% 33% 49% 41% 47% 45% 27% 17% 25% 19% 22% 19% 21% 21% 19% 20% 4% 8% 12% 10% 9% z innych powodów 2% 1% 0% 0% 0% nie wiem 1% 0% 1% 2% 2% Wyniki nie sumują się do100% -badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom Korzyści dla Polski związane z udzielaniem pomocy, takie jak wzrost prestiżu, dostrzegało od 17% respondentów w 2006 roku do 27% w 2004 roku. We wszystkich pomiarach mniej więcej co piąty ankietowany dostrzega konieczność pomocy wynikającą z międzynarodowych zobowiązań przyjętych przez Polskę. W 2004 roku tylko 4% respondentów zgadzało się, że Polska jest krajem wystarczająco zamożny, żeby pomagać innym. Odsetek ten wzrósł dwukrotnie do 8% - w badaniu z 2006 roku i o kolejne 4 pkt. proc. w 2007 roku. Potem jednak zmniejszył się do obecnych 9%. Osoby, które są zdania, że Polska nie powinna angażować się we wspomaganie rozwoju biedniejszych krajów, argumentują przede wszystkim, że jest ona zbyt biedna, by pomagać innym (52%). Według 43% przeciwników polskiej pomocy rozwojowej powinniśmy najpierw rozwiązać nasze problemy. 11% badanych nie uważających udzielania przez Polskę pomocy krajom biedniejszym za konieczne sądzi, że pieniądze, które otrzymują biedne kraje są źle wydawane. Jeszcze rzadziej respondenci stwierdzają, że każde państwo powinno troszczyć się o siebie (8%) oraz, że Polsce nikt nie pomagał, więc i my nie musimy pomagać innym (6%). 8

10 JEŚLI NIE TO DLACZEGO? Polska jest krajem zbyt biednym, by pomagać innym 52% powinniśmy najpierw rozwiązać nasze własne problemy 43% pieniądze, które otrzymują biedne kraje, są źle wykorzystywane każde państwo powinno samo troszczyć się o siebie Polsce nikt nie pomagał, więc i my nie musimy pomagać innym 6% 8% 11% inne 0% nie wiem 5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują się do 100% -badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź N=115 Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Hierarchia przyczyn, dla których, zdaniem respondentów, Polska nie powinna pomagać innym krajom, nie zmienia się w kolejnych badaniach, jednak odsetek badanych, którzy uważają nasz kraj za zbyt biedny by pomagać innym zmniejsza się. W 2004 roku tego zdania było 72% odpowiadających na to pytanie, dwa lata później już tylko 56%, ale w następnym roku odsetek ten wzrósł do 68%. W kolejnych badaniach znów zmniejszał się do obecnych 52%. 9

11 JEŚLI NIE, TO DLACZEGO? Polska jest krajem zbyt biednym, by pomagać innym powinniśmy najpierw rozwiązać nasze własne problemy pieniądze, które otrzymują biedne kraje, są źle wykorzystywane każde państwo powinno samo troszczyć się o siebie Polsce nikt nie pomagał, więc i my nie musimy pomagać innym IX.2004 (N=350) XII.2006 (N=170) XI.2007 (N=127) XII.2008 (N=124) XI.2009 (N=115) 72% 56% 68% 62% 52% 50% 61% 45% 48% 43% 4% 13% 8% 6% 11% 5% 10% 4% 5% 8% 6% 2% 7% 4% 6% inne 0% 0% 1% 0% 0% nie wiem 0% 3% 0% 3% 5% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom Podobnie od 2004 roku zmniejszył się odsetek respondentów uważających, że powinniśmy najpierw rozwiązać swoje własne problemy o 7 pkt. proc. Obecnie jest on najniższy, jaki dotychczas został odnotowany w badaniu. Częściej niż w 2004 roku respondenci uważają, że pieniądze, które otrzymują kraje biedniejsze, są źle wykorzystywane (wzrost o 7 pkt. proc.) oraz, że każde państwo powinno się troszczyć samo o siebie (wzrost o 3 pkt. proc.). Tyle samo, co w 2004 roku, osób uważa, że nikt nam nie pomagał, więc i my nie musimy pomagać innym. 10

12 2. POINFORMOWANIE O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW ORAZ ŹRÓDŁA I TREŚĆ INFORMACJI Prawie połowa Polaków (46%) zetknęła się w ciągu ostatnich dwóch-trzech miesięcy z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów. 54% nie napotkało żadnych informacji na ten temat. CZY W CIĄGU OSTATNICH DWÓCH-TRZECH MIESIĘCY ZETKNĄŁ(A) SIĘ PAN(I) Z INFORMACJAMI O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW? NIE 54% TAK 46% O pomocy udzielanej przez Polskę innym krajom słyszały przede wszystkim osoby bardzo (70%) i raczej (61%) zainteresowane polityką. Badani, którzy polityką się nie interesują wyraźnie rzadziej stykali się z jakimikolwiek informacjami o pomocy rozwojowej udzielanej przez nasz kraj tylko 41% raczej i 35% w ogóle niezainteresowanych polityką. Zainteresowanie polityką POINFORMOWANIE O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW TAK W ogóle niezainteresowani 35% 65% Raczej niezainteresowani 41% 59% Raczej zainteresowani 61% 39% Bardzo zainteresowani 70% 30% Podobny wpływ na poinformowanie o pomocy udzielanej przez Polskę innym krajom ma wykształcenie. Z wiadomościami na jej temat zetknęło się tylko 31% osób z wykształceniem podstawowym i 59% z wyższym. NIE 11

13 Odsetek Polaków, którzy zetknęli się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów, waha się jedynie nieznacznie. Najwyższy był w 2006 roku 51%, a najniższy w 2008 roku 43%. W latach można było zaobserwować tendencję spadkową odsetka osób, które spotkały się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów, w tym roku została ona zahamowana i odsetek wzrósł o 3 pkt. proc. CZY W CIĄGU OSTATNICH DWÓCH-TRZECH MIESIĘCY ZETKNĄŁ(A) SIĘ PAN(I) Z INFORMACJAMI O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW? XII XI XII.2008 XI.2009 TAK 51% 45% 43% 46% NIE 49% 55% 57% 54% Najpopularniejszym źródłem informacji o pomocy udzielanej przez Polskę innym krajom jest dla respondentów telewizja (86%). Znacznie rzadziej informacje na ten temat pochodziły z radia (27%), prasy (24%) oraz Internetu (15%). Rodzina i znajomi, szkoła, uczelnia, kościół, wystawy i ulotki to źródła wiedzy o polskiej pomocy o marginalnym znaczeniu. SKĄD POCHODZIŁY TE INFORMACJE? telewizji radia z prasy z Internetu od rodziny, znajomych ze szkoły, uczelni z kościoła z wystawy, ulotki z innych źródeł nie pamiętam 2% 2% 1% 1% 0% 1% 15% 27% 24% 86% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Wyniki nie sumują się do 100%- badani mieli możliwość wskazania wsystkich właściwych źródeł Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów (N=463) 12

14 Od pierwszego pomiaru w 2006 roku telewizja stanowi główne źródło informacji o pomocy Polski dla innych krajów. Zauważyć można jednak powolny spadek odsetka respondentów, którzy ją wymieniają z 93% w 2006 roku do 86% obecnie. Systematycznie wzrasta natomiast znaczenie Internetu, jako źródła informacji o pomocy udzielanej przez Polskę innym państwom jest on obecnie wymieniany niemal dwukrotnie częściej niż w 2006 roku (15% w porównaniu do 8%). We wszystkich kolejnych badaniach nie zmienia się znacząco odsetek osób wymieniających radio, prasę i pozostałe źródła informacji. ŹRÓDŁA INFORMACJI O POMOCY POLSKI DLA INNYCH KRAJÓW (Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2 3 miesięcy zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów) XII (N=507) XI (N=454) XII.2008 (N=427 ) XI.2009 (N=463) z telewizji 93% 90% 89% 86% z radia 26% 27% 21% 27% z prasy 28% 28% 27% 24% z Internetu 8% 11% 12% 15% od rodziny, znajomych 1% 2% 3% 2% ze szkoły, uczelni 1% 2% 2% 2% z kościoła 1% 2% 1% 1% z wystawy, ulotki 0% 1% 0% 1% z innych źródeł 1% 0% 0% 0% nie pamiętam 0% 1% 0% 1% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać wszystkie właściwe odpowiedzi Wyniki zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom (kategoria z kościoła została wyodrębniona spośród swobodnych odpowiedzi badanych, zapisywanych pierwotnie w kategorii inne ). Podobnie, jak przed rokiem respondenci najczęściej spotykali się z informacjami o pomocy Polski dla krajów byłego ZSRR (36%), a przede wszystkim Ukrainy (34%). Aktualny wynik ma związek z tym, że badanie zbiegło się w czasie z pandemią grypy na Ukrainie (przed rokiem były to wydarzenia w Gruzji i wtedy o Ukrainie wspominało bardzo niewielu respondentów). W dalszej kolejności badani wymieniają pomoc medyczną (31%), co zapewne również ma związek z pandemią grypy, gdyż pomoc medyczna jest wskazywana wyraźnie częściej niż w poprzednich latach. 17% badanych wskazuje na pomoc humanitarną, pomoc ubogim, 12% na pomoc ofiarom kataklizmów, a 9% na pomoc żywnościową. 14% respondentów zetknęło się z informacjami 13

15 o pomocy dla Afryki, a 4% o pomocy dla Azji. Tym razem nikt nie wspomniał o pomocy dla krajów Europy (poza byłym ZSRR). Wyniki sortowane (modułami) wg kolumny 2009; JEŚLI TAK, CZEGO DOTYCZYŁY / O CZYM BYŁY TE INFORMACJE? (INFORMACJA O ZASADACH KODOWANIA ZNAJDUJE SIĘ W ROZDZIALE KWESTIONARIUSZ ) 2006 (N=504) 2007 (N=453) 2008 (N=427 ) 2009 (N=463) pomoc dla krajów byłego ZSRR i jego obszaru wpływów, na wschodzie, w tym: Ukraina Białoruś Gruzja Czeczenia Kazachstan Litwa pomoc medyczna, zbiórka leków, szczepionki, pomoc lekarzy polskich, pomoc dla chorych na AIDS, choroby zakaźne ogólnie: pomoc humanitarna pomoc dla ubogich, potrzebujących, zwalczanie ubóstwa, tam gdzie są jakieś problemy pomoc dla ofiar kataklizmów, klęsk żywiołowych, trzęsień ziemi, tsunami, powodzi, suszy, lawin błotnych pomoc żywnościowa, zwalczanie głodu, problem głodu, ogólnie: pomoc dla krajów trzeciego świata, pomoc dla krajów najsłabiej rozwiniętych pomoc wojskowa, militarna wysyłanie wojsk (do Iraku, Afganistanu), misje pokojowe, misje stabilizacyjne, wysyłanie pomocy w związku z konfliktami zbrojnymi inna niż wymieniona oraz ogólnie pomoc materialna, rzeczowa (np. środki czystości) zbiórka pieniężna, zbiórka pieniędzy na konta; pomoc finansowa, wpłaty za pośrednictwem SMS pomoc dzieciom; adopcje na odległość braku dostępu do wody pitnej budowa i pomoc w budowie/odbudowie infrastruktury budowa ośrodków zdrowia, budowa szkoły zbiórka odzieży, ubrań, butów, koców, namiotów; pomoc w umacnianiu procesów demokratyzacji pomoc opozycji demokratycznej w krajach o reżimach totalitarnych pomoc dla polonii zagranicą pomoc dla Polaków (na wschodzie) pomoc gospodarcza; pomoc ofiarom wojen, przemocy inwalidów, ofiar wojny pomoc uchodźcom; pomoc dla Afryki, krajów Afryki; w tym: Sudan, Darfur Etiopia Somalia Czad Kongo pomoc dla krajów Azji i Bliskiego Wschodu, w tym: Afganistan Irak Bangladesz Indie Liban Tajlandia Sri Lanka pomoc dla krajów Europy związana z kryzysem finansowym, w tym: Islandia Irlandia pomoc dla krajów Ameryki Łacińskiej Ameryki Południowej, Ameryki Środkowej pomoc organizowana przez Polską Akcję Humanitarną (PAH) Janiny Ochojskiej, akcja PAJACYK pomoc organizowana przez inne instytucje pomoc instytucji kościelnych, Kościoła, CARITAS, misje katolickie pomoc organizowana przez Czerwony Krzyż, PCK, pomoc organizowana przez inne osoby lub w której uczestniczyły inne osoby ogólniki państwa bogate/bogatsze mają obowiązek pomagać biednym, ogólnie: pomoc światowa inne trudno powiedzieć, nie pamiętam Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów. W tabeli pominięte zostały odpowiedzi, które w żadnym z sondaży nie zostały wymienione przez co najmniej 1% respondentów. 14

16 Wyniki wg kolejności punktów klucza; JEŚLI TAK, CZEGO DOTYCZYŁY / O CZYM BYŁY TE INFORMACJE? (INFORMACJA O ZASADACH KODOWANIA ZNAJDUJE SIĘ W ROZDZIALE KWESTIONARIUSZ ) 2006 (N=504) 2007 (N=453) 2008 (N=427 ) 2009 (N=463) ogólnie: pomoc humanitarna pomoc dla ubogich, potrzebujących, zwalczanie ubóstwa, tam gdzie są jakieś problemy pomoc gospodarcza; budowa i pomoc w budowie/odbudowie infrastruktury budowa ośrodków zdrowia, budowa szkoły pomoc żywnościowa, zwalczanie głodu, problem głodu, braku dostępu do wody pitnej zbiórka odzieży, ubrań, butów, koców, namiotów; zbiórka pieniężna, zbiórka pieniędzy na konta; pomoc finansowa, wpłaty za pośrednictwem SMS pomoc medyczna, zbiórka leków, szczepionki, pomoc lekarzy polskich, pomoc dla chorych na AIDS, choroby zakaźne inna niż wymieniona oraz ogólnie pomoc materialna, rzeczowa (np. środki czystości) pomoc dla polonii zagranicą pomoc dla Polaków (na wschodzie) pomoc wojskowa, militarna wysyłanie wojsk (do Iraku, Afganistanu), misje pokojowe, misje stabilizacyjne, wysyłanie pomocy w związku z konfliktami zbrojnymi pomoc w umacnianiu procesów demokratyzacji pomoc opozycji demokratycznej w krajach o reżimach totalitarnych pomoc dla ofiar kataklizmów, klęsk żywiołowych, trzęsień ziemi, tsunami, powodzi, suszy, lawin błotnych pomoc dzieciom; adopcje na odległość pomoc ofiarom wojen, przemocy inwalidów, ofiar wojny pomoc uchodźcom; ogólnie: pomoc dla krajów trzeciego świata, pomoc dla krajów najsłabiej rozwiniętych pomoc dla Afryki, krajów Afryki; w tym: Czad Etiopia Kongo Somalia Sudan, Darfur pomoc dla krajów Ameryki Łacińskiej Ameryki Południowej, Ameryki Środkowej pomoc dla krajów byłego ZSRR i jego obszaru wpływów, na wschodzie, w tym: Białoruś Czeczenia Gruzja Kazachstan Litwa Ukraina pomoc dla krajów Azji, w tym: Afganistan Bangladesz Indie Irak Tajlandia Sri Lanka pomoc dla krajów Europy związana z kryzysem finansowym, w tym: Islandia Irlandia pomoc instytucji kościelnych, Kościoła, CARITAS, misje katolickie pomoc organizowana przez Polską Akcję Humanitarną (PAH) Janiny Ochojskiej, akcja PAJACYK pomoc organizowana przez Czerwony Krzyż, PCK, pomoc organizowana przez inne instytucje pomoc organizowana przez inne osoby lub w której uczestniczyły inne osoby ogólniki państwa bogate/bogatsze mają obowiązek pomagać biednym, ogólnie: pomoc światowa inne trudno powiedzieć, nie pamiętam Wyniki wśród osób, które w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy zetknęły się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów. W tabeli pominięte zostały odpowiedzi, które w żadnym z sondaży nie zostały wymienione przez co najmniej 1% respondentów. 15

17 3. ŚWIADOMOŚĆ PROBLEMÓW ROZWOJU MIĘDZYNARODOWEGO 3.1. KRAJE BIEDNIEJSZE I GORZEJ ROZWINIĘTE NIŻ POLSKA Średnia liczba państw świata, które Polacy uważają za biedniejsze i gorzej rozwinięte od Polski, to 91. W rzeczywistości jest takich państw ok.150 4, czyli respondenci zaniżają ich liczbę. Uważają Polskę za biedny kraj i nie potrafią właściwie ocenić jej pozycji. Tylko co czwarty Polak uważa, że państw biedniejszych od Polski jest powyżej 100, czyli jest stosunkowo blisko prawdy. Według 20% badanych takich państw jest 100, a dalsze 19% ocenia, że jest ich od 50 do % respondentów sądzi, że krajów biedniejszych od Polski jest mniej niż 50. Z 200 PAŃSTW NA ŚWIECIE, ILE PAŃSTW PANA(I) ZDANIEM - JEST nie wiem 24% BIEDNIEJSZYCH I GORZEJ ROZWINIĘTYCH OD POLSKI? do 49 państw 13% państw 19% powyżej 100 państw 24% 100 państw 20% W tym roku wyraźnie więcej respondentów niż wcześniej właściwie ocenia pozycję Polski pod względem zamożności i poziomu rozwoju. Wzrosła średni liczba państw podawana przez badanych z 72 w 2007 roku i 81 w 2008 roku do 91. O 7 pkt. proc. wzrósł od zeszłego roku 4 Polska znajduje się na 50 miejscu na świecie pod względem PKP na jednego mieszkańca wg PPP (parytetu siły nabywczej, dane z 2008 r.) i na 41 miejscu wg HDI (Wskaźnika Rozwoju Społecznego, ranking z 2009 r., dane z 2007 r.). Źródło: imf.org, hrd.undp.org. 16

18 odsetek Polaków, którzy wymieniają 100 lub więcej krajów, a o 4 pkt. proc. zmniejszył się mówiących, że jest to do 49 państw. Z 200 PAŃSTW NA ŚWIECIE, ILE PAŃSTW PANA(I) ZDANIEM - JEST BIEDNIEJSZYCH I GORZEJ ROZWINIĘTYCH OD POLSKI? XII XII XI XII.2008 XI.2009 Do 49 państw 20% 21% 22% 17% 13% państw 21% 20% 22% 17% 19% 100 państw 20% 17% 15% 20% 20% Powyżej 100 państw 18% 18% 14% 17% 24% Nie wiem 21% 24% 27% 29% 24% Średnio 79 państw 76 państw 72 państwa 81 państw 91 państw Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane badanym 17

19 3.2. MILENIJNE CELE ROZWOJU ONZ Jedynie 15% Polaków słyszało o Milenijnych Celach Rozwoju ONZ związanych z ograniczeniem ubóstwa na świecie do 2015 roku. 85% nie zetknęło się z tą ideą. CZY SŁYSZAŁ(A) PAN(I) O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU ONZ ZWIĄZANYCH Z OGRANICZENIEM UBÓSTWA NA ŚWIECIE DO 2015 ROKU? NIE 85% TAK 15% Poinformowanie o Milenijnych Celach Rozwoju ONZ związane jest z zainteresowaniem polityką oraz poinformowaniem o pomocy Polski dla innych krajów. Znajomość tych celów częściej deklarują respondenci, którzy są raczej (20%) lub bardzo zainteresowani polityką (28%), od osób raczej (13%) lub w ogóle (11%) nią niezainteresowanych. Podobnie badani, którzy zetknęli się z informacjami o pomocy Polski dla innych krajów, deklarują znajomość Milenijnych Celów Rozwoju częściej (24%) od osób, które z takim informacjami nie miały kontaktu (7%). Częściej poinformowani o Milenijnych Celach Rozwoju są także ci respondenci, którzy uważają jednocześnie, że Polska zdecydowanie powinna wspomagać rozwój krajów słabiej rozwiniętych (19%), od osób uważających, że nie powinna udzielać pomocy rozwojowej (6%). 18

20 Zainteresowanie polityką POINFORMOWANIE O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU ONZ TAK W ogóle niezainteresowani 11% 89% Raczej niezainteresowani 13% 87% Raczej zainteresowani 20% 80% Bardzo zainteresowani 28% 72% Poinformowanie o pomocy Polski dla innych krajów Zetknęli się 24% 76% Nie zetknęli się 7% 93% Polska rozwój krajów słabiej rozwiniętych: Zdecydowanie powinna wspomagać 19% 81% Raczej powinna wspomagać 16% 84% Zdecydowanie lub raczej nie powinna wspomagać 7% 93% Trudno powiedzieć 6% 94% NIE Poziom poinformowania o Milenijnych Celach Rozwoju jest obecnie o 2 pkt. proc. wyższy niż przed rokiem, jednak o 7 pkt. proc. niższy niż w 2006 i 2007 roku, kiedy sięgał 22%. CZY SŁYSZAŁ(A) PAN(I) O MILENIJNYCH CELACH ROZWOJU ONZ ZWIĄZANYCH Z OGRANICZENIEM UBÓSTWA NA ŚWIECIE DO 2015 ROKU? XII XII XI XII.2008 XI.2009 TAK 20% 22% 22% 13% 15% NIE 80% 78% 78% 87% 85% 19

21 3.3. NAJWIĘKSZE WYZWANIA NA DRODZE ROZWOJU KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH Największym wyzwaniem stojącym zdaniem Polaków na drodze krajów słabiej rozwiniętych są choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS (51%). Rzadziej wymieniane są dostęp do wody pitnej (43%), konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne (40%) oraz niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności (35%). Co czwarty Polak (26%) wśród największych wyzwań na drodze krajów słabiej rozwiniętych wymienia analfabetyzm. 19% wskazuje na niedemokratyczne rządy i łamanie praw człowieka, a co dziesiąty (10%) na zanieczyszczenie środowiska i eksploatację zasobów naturalnych. JAKIE KWESTIE - PANA(I) ZDANIEM STANOWIĄ NAJWIĘKSZE WYZWANIA NA DRODZE ROZWOJU KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? Choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS. 51% Dostęp do wody pitnej Konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne Niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności Analfabetyzm 26% 35% 40% 43% Niedemokratyczne rządy i łamanie praw człowieka. Zanieczyszczenie środowiska i eksploatacja zasobów naturalnych. Inne nie wiem, trudno powiedzieć 1% 7% 10% 19% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać do 3 odpowiedzi We wszystkich pomiarach od 2006 roku kolejność poszczególnych wyzwań według częstości ich wskazywania przez respondentów zmienia się jedynie nieznacznie. Na pierwszym miejscu cały czas wymieniane są choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS, chociaż w tym i ubiegłym roku wymienia je po 51% respondentów, a wcześniej było to 65% (2007) i 64% (2006). Rzadziej 20

22 niż w dwóch pierwszych badaniach wskazywany jest także analfabetyzm (26% wobec 35% w 2006 roku). JAKIE KWESTIE - PANA(I) ZDANIEM STANOWIĄ NAJWIĘKSZE WYZWANIA NA DRODZE ROZWOJU KRAJÓW SŁABIEJ ROZWINIĘTYCH? XII XI XII.2008 XI.2009 Choroby zakaźne, w tym HIV/AIDS. 64% 65% 51% 51% Konflikty zbrojne i inne konflikty wewnętrzne 42% 40% 43% 40% Dostęp do wody pitnej 37% 43% 37% 43% Niezdolność do wytworzenia wystarczającej ilości żywności 36% 32% 35% 35% Analfabetyzm 35% 36% 28% 26% Niedemokratyczne rządy i łamanie praw człowieka. 19% 17% 16% 19% Zanieczyszczenie środowiska i eksploatacja zasobów naturalnych. 11% 11% 13% 10% Inne 1% 0% 1% 1% nie wiem, trudno powiedzieć 5% 7% 8% 7% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać do 3 odpowiedzi 21

23 4. DZIEDZINY, SPOSOBY I KIERUNKI POMOCY 4.1. DZIEDZINY POMOCY Zdaniem Polaków nasz kraj ma najwięcej do zaoferowania krajom biedniejszym w dziedzinie poprawy poziomu edukacji wskazuje na nią 44% badanych. Według 34% respondentów mamy innym najwięcej do zaoferowania w sferze poprawy stanu służby zdrowia. Rzadziej wskazywane są zapobieganie kryzysom i odbudowa po konfliktach (24%), wspieranie wzrostu gospodarczego (21%), rozwój infrastruktury (21%) oraz rozwój rolnictwa (20%), a także wspieranie reform demokratycznych (18%) i ochrona środowiska (15%). Według 4% Polaków nie ma dziedziny, w której nasz kraj miałby coś do zaoferowania biedniejszym państwom. W JAKICH DZIEDZINACH, PANA(I) ZDANIEM, POLSKA MA NAJWIĘCEJ DO ZAOFEROWANIA KRAJOM BIEDNIEJSZYM? poprawie poziomu edukacji w poprawie stanu służby zdrowia w zapobieganiu kryzysom i w odbudowie po konfliktach w rozwoju infrastruktury (np. budowa dróg, mostów, sieci telekomunikacyjnych) we wspieraniu wzrostu gospodarczego w rozwoju rolnictwa we wspieraniu reform demokratycznych w ochronie środowiska inne w żadnej dziedzinie nie wiem 0% 4% 9% 24% 21% 21% 20% 18% 15% 34% 44% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom We wszystkich dotychczasowych badaniach poza tym z 2004 roku poprawa poziomu edukacji uważa była za dziedzinę, w której Polska ma najwięcej do zaoferowania krajom biedniejszym. W badaniu z 2004 roku dziedziną taką była poprawa stanu służby zdrowia, która 22

24 później była wskazywana na drugim miejscu. Ogólnie w porównaniu z 2004 rokiem odsetek wskazań na poprawę poziomu edukacji wzrósł o 10 pkt. proc., zaś odsetek wskazań na poprawę stanu służby zdrowia spadł o 10 pkt. proc. przyczyną może być zmiana w treści pytania. W JAKICH DZIEDZINACH, PANA(I) ZDANIEM, POLSKA MA NAJWIĘCEJ DO ZAOFEROWANIA KRAJOM BIEDNIEJSZYM? IX.2004 * XII.2006 XI.2007 XII.2008 XI.2009 w poprawie poziomu edukacji 34% 44% 49% 46% 44% w poprawie stanu służby zdrowia 44% 43% 38% 30% 34% w zapobieganiu kryzysom i w odbudowie po konfliktach 22% 23% 20% 23% 24% w rozwoju rolnictwa 19% 17% 16% 21% 22% w rozwoju infrastruktury (np. budowa dróg, mostów, sieci telekomunikacyjnych) 13% 19% 17% 19% 21% we wspieraniu wzrostu gospodarczego 17% 14% 17% 18% 21% we wspieraniu reform demokratycznych 8% 15% 18% 19% 18% w ochronie środowiska 6% 13% 14% 13% 15% inne 5% 1% 2% 0% 0% w żadnej dziedzinie 14% 4% 4% 5% 4% nie wiem 5% 8% 12% 9% 9% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom *) W 2004 r. treść pytania brzmiała: W jakich dziedzinach, Pana(i) zdaniem, Polska powinna pomagać w rozwoju krajom biedniejszym? 4.2. SPOSOBY I KANAŁY POMOCY Trudno wskazać jeden, wyraźnie wyróżniający się sposób, w jaki, zdaniem Polaków, nasz kraj może przyczynić się do wspierania rozwoju krajów biedniejszych. Najczęściej wskazywane jest umożliwienie studentom z tych krajów studiowania w Polsce (37%). Co czwarty (24%) respondent wymienia inwestycje polskich firm w tych krajach, tyle samo szkolenie pracowników administracji i instytucji państwowych tych krajów oraz wysyłanie polskich ekspertów i doradców. Według co piątego respondenta Polska mogłaby przekazać pomoc finansową rządom tych państw (21%), prawie tyle samo sądzi, że mogłaby wysłać wolontariuszy do tych krajów (20%). Rzadziej wskazywane są: większe otwarcie polskiego rynku na produkty z krajów rozwijających 23

25 się (16%), wspieranie procesów demokratyzacji (16%), współfinansowanie lub finansowanie budowy infrastruktury (15%) oraz praca na rzecz rozwiązywania konfliktów wewnętrznych w tych krajach (13%). Najrzadziej (5%) Polacy wskazują na możliwość umorzenia lub redukcji zadłużenia tych krajów wobec Polski. umożliwiając studentom z tych krajów studiowanie w Polsce W JAKI SPOSÓB POLSKA MOŻE PRZYCZYNIĆ SIĘ DO WSPIERANIA ROZWOJU KRAJÓW BIEDNIEJSZYCH? XII XI XII.2008 XI % 36% 42% 37% poprzez inwestycje polskich firm w tych krajach 27% 23% 22% 24% szkoląc pracowników administracji i instytucji państwowych tych krajów oraz wysyłając polskich ekspertów i doradców przekazując pomoc finansową rządom tych państw 20% 23% 21% 24% 23% 22% 24% 21% wysyłając wolontariuszy do tych krajów 32% 28% 25% 20% otwierając w większym stopniu polski rynek na produkty z krajów rozwijających się 25% 22% 17% 16% wspierając procesy demokratyzacji w tych krajach 16% 15% 16% 16% finansując lub współfinansując budowę infrastruktury (np. drogowej czy wodno-sanitarnej) pracując na rzecz rozwiązania konfliktów wewnętrznych w tych krajach umarzając lub redukując ich zadłużenie wobec Polski 18% 16% 15% 15% 16% 12% 12% 13% 7% 6% 8% 5% w inny sposób 1% 2% 1% 1% trudno powiedzieć 9% 11% 11% 13% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać do 3 odpowiedzi Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom. Od pierwszego badania w 2006 roku nie nastąpiły znaczące zmiany w odsetkach respondentów wskazujących poszczególne sposoby. Zaobserwować można jedynie spadek poparcia dla wysyłania wolontariuszy do tych krajów (z 32% w 2006 roku do 20%) oraz dla otwierania polskiego rynku na produkty z krajów rozwijających (z 25% w 2006 roku do 16%). Polacy mają podzielone zdania na temat tego, w jaki sposób Polska powinna przekazywać fundusze na pomoc dla krajów mniej rozwiniętych. Najczęściej (po 51%) wskazywane są dwie 24

26 opcje: wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe oraz polskie organizacje pozarządowe i firmy. Pozostałe opcje wskazywane były znacznie rzadziej tylko 16% Polaków powierzyłoby przekazywanie funduszy lokalnym organizacjom działającym w krajach otrzymujących pomoc, a 10% zgodziłoby się na przekazywanie ich bezpośrednio rządom tych krajów. W JAKI SPOSÓB, WEDŁUG PANA(I), POLSKA POWINNA PRZEKAZYWAĆ FUNDUSZE NA POMOC DLA KRAJÓW MNIEJ ROZWINIĘTYCH? poprzez wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe (np. UNICEF, Światowy Program Żywnościowy, Czerwony Krzyż) 51% poprzez polskie organizacje pozarządowe i firmy (np. Polska Akcja Humanitarna, Caritas) 51% poprzez lokalne organizacje (np. organizacje pozarządowe) działające w tych krajach 16% przekazując fundusze bezpośrednio rządom tych krajów 10% w inny sposób 2% nie wiem 12% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź Również w poprzednich latach respondenci preferowali przekazywanie funduszy poprzez organizacje międzynarodowe i polskie organizacje, a bardzo rzadko wymieniali organizacje lokalne i rządy państw, którym udzielana jest pomoc. 25

27 W JAKI SPOSÓB, WEDŁUG PANA(I), POLSKA POWINNA PRZEKAZYWAĆ FUNDUSZE NA POMOC DLA KRAJÓW MNIEJ ROZWINIĘTYCH? IX *) XII ***) XII **) XI ***) XI **) XII.2008 ***) XII.2008 **) XI.2009 ***) XI.2009 **) poprzez wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe (np. UNICEF, Światowy Program Żywnościowy, Czerwony Krzyż) poprzez polskie organizacje pozarządowe i firmy (np. Polska Akcja Humanitarna, Caritas) poprzez lokalne organizacje (np. organizacje pozarządowe) działające w tych krajach przekazując fundusze bezpośrednio rządom tych krajów 40% 42% 60% 39% 56% 38% 55% 36% 51% 32% 39% 55% 37% 55% 37% 52% 36% 51% 5% 8% 11% 10% 14% 10% 14% 11% 16% 6% 5% 7% 5% 7% 7% 10% 7% 10% w inny sposób 3% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 2% nie wiem 14% 5% 8% 8% 12% 7% 10% 9% 12% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom *) W 2004 r. treść pytania brzmiała: W jaki sposób według Pana(i) Polska powinna przekazywać fundusze na pomoc rozwojową w krajach mniej rozwiniętych?. Pytanie miało charakter jednoodpowiedziowy. **) Wyniki pytania wieloodpowiedziowego z 2006 r., 2007 r. i 2008 r. przeliczone do ogółu odpowiedzi stanowiących (analogicznie jak w 2004 r.) 100%. ***) Wyniki pytania wieloodpowiedziowego z 2006 r., 2007 r. i 2008 r. 26

28 4.3. GEOGRAFICZNE KIERUNKI POMOCY Zdaniem Polaków nasz kraj powinien przede wszystkim pomagać krajom Afryki tak uważa połowa respondentów (49%). Na drugim miejscu wymieniani są nasi wschodni sąsiedzi Ukraina i Białoruś (39%). Znacznie rzadziej wskazywane są kraje Azji (15%), inne byłe Republiki Radzieckie na Kaukazie i w Azji (14%) oraz kraje Europy Południowo-Wschodniej (11%). KRAJOM Z JAKIEGO REGIONU, PANA(I) ZDANIEM, POLSKA POWINNA POMAGAĆ PRZEDE WSZYSTKIM? krajom Afryki (np. Angola, Etiopia) 49% naszym wschodnim sąsiadom Ukrainie i Białorusi 39% krajom Azji (np. Bangladesz, Wietnam, Laos) innym byłym Republikom Radzieckim na Kaukazie i w Azji środkowej (np. Gruzja, Armenia, Kazachstan) krajom Europy Południowo-Wschodniej (np. Albania, Macedonia) 11% 15% 14% innym, jakim żadnym 1% 4% nie wiem 11% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać 2 odpowiedzi Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom. We wszystkich dotychczasowych sondażach od 2004 roku Afryka pojawia się zawsze na pierwszym miejscu, jako najważniejszy kierunek polskiej pomocy. Wskazywało ją od 49% w tym roku do 57% w latach 2006 i W porównaniu z 2004 roku wzrosło poparcie dla udzielania pomocy naszym wschodnim sąsiadom (z 25% do 39%) być może jest to związane z wykreśleniem Rosji z pytania. W przypadku pozostałych krajów odsetki wskazań wahają się nieco pomiędzy pomiarami, jednak hierarchia kierunków pomocy nie zmienia się istotnie. 27

29 KRAJOM Z JAKIEGO REGIONU, PANA(I) ZDANIEM, POLSKA POWINNA POMAGAĆ PRZEDE WSZYSTKIM? IX XII XI XII XI krajom Afryki (np. Angola, Etiopia) 51% 57% 57% 52% 49% naszym wschodnim sąsiadom Ukrainie i Białorusi *) 25% 37% 32% 37% 39% krajom Azji (np. Bangladesz, Wietnam, Laos) 11% 17% 17% 16% 15% innym byłym Republikom Radzieckim na Kaukazie i w Azji środkowej (np. Gruzja, Armenia, Kazachstan) 12% 16% 20% 17% 14% krajom Europy Południowo-Wschodniej (np. Albania, Macedonia) **) 7% 9% 11% 10% 11% innym, jakim 3% 1% 0% 0% 1% żadnym 15% 4% 3% 4% 4% nie wiem 5% 8% 11% 11% 11% Wyniki nie sumują się do 100% - badani mogli wskazać do dwóch odpowiedzi Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom. *) W 2004 r. obok Ukrainy i Białorusi wymieniona była jeszcze Rosja **) W 2004 r. podano w nawiasie przykład następujących krajów: (np. Mołdawia, Albania, Serbia i Czarnogóra) W porównaniu z 2004 rokiem, w latach następnych znacznie niższy był odsetek respondentów, którzy uważali, że Polska nie powinna w ogóle udzielać pomocy innym krajom spadł z 15% do 3-4%. W tym samym czasie dwukrotnie zwiększył się odsetek osób, które nie wiedzą jaki kierunek pomocy wskazać (z 5% do 11%). 28

30 5. WIELKOŚĆ POLSKIEJ POMOCY Połowa Polaków (49%) uważa, że nasz kraj przeznacza na pomoc rozwojową dla krajów biedniejszych tyle ile trzeba w stosunku do swoich możliwości gospodarczych. Według co piątego respondenta (19%) nasz kraj przeznacza za mało pieniędzy na pomoc: 3% uważa, że jest to zdecydowanie za mało, a 16%, że raczej za mało. 8% badanych jest zdania, że na pomoc rozwojową wydaje się za dużo, w tym 2% sądzi, że jest to zdecydowanie za dużo. Co czwarty Polak (24%) nie ma zdania na ten temat. CZY PANA/PANI ZDANIEM, W STOSUNKU DO SWOICH MOŻLIWOŚCI GOSPODARCZYCH, POLSKA PRZEZNACZA NA POMOC ROZWOJOWĄ DLA KRAJÓW BIEDNIEJSZYCH: ZA DUŻO - 8% TYLE, ILE TRZEBA - 49% ZA MAŁO - 19% zdecydowanie za dużo pieniędzy 2% nie wiem 24% zdecydowanie za mało pieniędzy 3% raczej za mało pieniędzy 16% raczej za dużo pieniędzy 6% tyle, ile powinna 49% Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Od 2004 roku rośnie odsetek respondentów, którzy są zdania, że nasz kraj wydaje za mało na pomoc rozwojową. W 2004 roku było to 12%, obecnie już 19%. Jednocześnie spada odsetek osób, które sądzą, że na pomoc wydaje się za dużo z 14% w 2004 roku do 8% obecnie. We wszystkich dotychczasowych badaniach mniej więcej połowa respondentów uważała, że Polska przeznacza na pomoc rozwojową tyle ile powinna. 29

31 CZY PANA/PANI ZDANIEM, W STOSUNKU DO SWOICH MOŻLIWOŚCI GOSPODARCZYCH, POLSKA PRZEZNACZA NA POMOC ROZWOJOWĄ DLA KRAJÓW BIEDNIEJSZYCH: IX.2004 XII.2006 XI.2007 XII.2008 XI.2009 zdecydowanie za mało pieniędzy 1% 2% 2% 1% 3% ZA MAŁO 12% 14% 14% 15% 19% raczej za mało pieniędzy 11% 12% 12% 14% 16% tyle, ile powinna 49% 51% 48% 50% 49% raczej za dużo pieniędzy 11% 8% 4% 5% 6% ZA DUŻO 14% 11% 6% 7% 8% zdecydowanie za dużo pieniędzy 3% 3% 2% 2% 2% nie wiem 25% 24% 32% 28% 24% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom. Prawie trzy czwarte (72%) Polaków zgodziłoby się, żeby rząd przeznaczał z ich podatków określoną kwotę na pomoc rozwojową dla biedniejszych krajów. 12% zgodziłoby się, żeby było to więcej niż 3 zł miesięcznie. 41% zgodziłoby się na 3 zł, a 19% wolałoby, żeby kwota była niższa. 19% Polaków nie chce, żeby pieniądze z płaconych przez nich podatków szły na pomoc rozwojową. 9% nie ma zdania na ten temat. 30

32 POLSKA ZOBOWIĄZAŁA SIĘ, ŻE BĘDZIE SYSTEMATYCZNIE ZWIĘKSZAĆ POMOC DLA KRAJÓW BIEDNIEJSZYCH. W ROKU 2009 NA POMOC ROZWOJOWĄ POLSKA PRZEZNACZY Z BUDŻETU PAŃSTWA JEDNĄ DZIESIĄTĄ (1/10) PROCENTA DOCHODU NARODOWEGO. JEST TO OK. 2 ZŁ MIESIĘCZNIE NA GŁOWĘ STATYSTYCZNEGO PODATNIKA. GDYBY TO OD PANA/PANI ZALEŻAŁO, CZY ZGODZIŁ(A)BY SIĘ PAN/PANI, ŻEBY RZĄD POLSKI PRZEZNACZYŁ Z PANA(I) PODATKÓW 3 ZŁ MIESIĘCZNIE NA POMOC ROZWOJOWĄ DLA BIEDNIEJSZYCH KRAJÓW? nie 19% nie wiem 9% tak, nawet więcej niż 3 złote miesięcznie 12% tak, ale mniej niż 3 złote 19% tak, 3 złote 41% Odpowiedź nie wiem nie była odczytywana respondentom Akceptacja dla przeznaczania przez rząd pieniędzy z podatków na pomoc rozwojową rośnie wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia respondentów. Jakąś kwotę ze swoich podatków zgodziłoby się przeznaczyć 59% osób z wykształceniem podstawowym i 79% z wykształceniem wyższym. Bardzo silnie na gotowość do przeznaczenia części pieniędzy ze swoich podatków na pomoc dla biedniejszych krajów wpływa sytuacja materialna respondentów. Gotowość taką wyraża 77% osób oceniających sytuację materialną swojego gospodarstwa domowego jako dobrą i tylko 56% oceniających ją jako złą. 31

33 Zgodziliby się przeznaczyć jakąś kwotę (3 zł lub inną) Wykształcenie Nie, nie zgodziliby się Brak jednoznacznego stanowiska Podstawowe 59% 30% 11% Zasadnicze zawodowe 66% 23% 11% Średnie i pomaturalne 79% 13% 8% Wyższe i licencjat 79% 14% 7% Jeszcze się uczą 76% 16% 8% Samoocena sytuacji materialnej Dobra 77% 17% 6% Średnia 74% 15% 11% Zła 56% 37% 7% W porównaniu z 2004 rokiem, kiedy po raz pierwszy zadano to pytanie, odsetek badanych, którzy zgodziliby się na przeznaczanie z ich podatków ponad 3 zł na pomoc rozwojową, wzrósł o połowę (z 6% do 12%), jednak ogólny odsetek osób, które zgodziłyby się na przeznaczanie jakiejkolwiek kwoty wzrósł tylko nieznacznie (z 69% do 72%). Jednocześnie zmniejszył się odsetek osób, które na takie wydatki rządu nie zgadzają się (z 25% do 19%). W porównaniu z zeszłym rokiem nieco zmniejszył się odsetek osób gotowych zgodzić się na przeznaczanie na pomoc rozwojową pieniędzy z ich podatków z 76% do 72%. 32

34 POLSKA ZOBOWIĄZAŁA SIĘ, ŻE BĘDZIE SYSTEMATYCZNIE ZWIĘKSZAĆ POMOC DLA KRAJÓW BIEDNIEJSZYCH. W ROKU... (odpowiednio: 2004,, 2009)... NA POMOC ROZWOJOWĄ POLSKA PRZEZNACZY Z BUDŻETU PAŃSTWA JEDNĄ DZIESIĄTĄ (1/10) PROCENTA DOCHODU NARODOWEGO. JEST TO OK. 2 ZŁ MIESIĘCZNIE NA GŁOWĘ STATYSTYCZNEGO PODATNIKA. GDYBY TO OD PANA/PANI ZALEŻAŁO, CZY ZGODZIŁ(A)BY SIĘ PAN/PANI, ŻEBY RZĄD POLSKI PRZEZNACZYŁ Z PANA(I) PODATKÓW 3 ZŁ MIESIĘCZNIE NA POMOC ROZWOJOWĄ DLA BIEDNIEJSZYCH KRAJÓW? IX.2004 XII.2005 XII.2006 XI.2007 XII.2008 XI.2009 tak, nawet więcej niż 3 złote miesięcznie 6% 7% 10% 10% 14% 12% tak, 3 złote 48% 46% 45% 38% 46% 41% tak, ale mniej niż 3 złote 15% 16% 18% 20% 16% 19% nie 25% 22% 19% 17% 16% 19% nie wiem 6% 9% 8% 15% 8% 9% Odpowiedzi zapisane kursywą nie były odczytywane respondentom. 33