Czy w związku nieformalnym można starać się o podział majątku?

Transkrypt

1 Czy w związku nieformalnym można starać się o podział majątku? data aktualizacji: Na związek partnerski, zwany potocznie konkubinatem, decyduje się coraz więcej par w różnym wieku... Konkubinat może trwać przez dziesięciolecia i być równie trwały, jak związek małżeński. Niestety, także w przypadku związku partnerskiego rozstanie bywa bolesne, a konflikty o wspólny majątek równie trudne i wieloletnie, jak te pojawiające się w wyniku rozpadu małżeństwa. Na związek partnerski, zwany potocznie konkubinatem, decyduje się coraz więcej par w różnym wieku.. Konkubinat może trwać przez dziesięciolecia i być równie trwały, jak związek małżeński. Niestety, także w przypadku związku partnerskiego rozstanie bywa bolesne, a konflikty o wspólny majątek równie trudne i wieloletnie, jak te pojawiające się w wyniku rozpadu małżeństwa. W ostatnich latach odnotowuje się nie tylko wzrost liczby rozwodów ale także i drastyczny spadek liczby zawieranych małżeństw. Coraz więcej osób decyduje się na tzw. życie bez zobowiązań. Konkubinat kusił od lat osoby niechętne do formalizowania swojego uczucia. Faktycznie w taki związek łatwiej się wchodzi i prościej wychodzi, przynajmniej w teorii. Sprawy się komplikują w sytuacji gdy partnerzy żyjąc przez wiele lat zgromadzili wspólny majątek, zaciągnęli wspólnie kredyt bądź jeden z nich finansował i utrzymywał całe gospodarstwo domowe. Należy bezwzględnie pamiętać, iż konkubinat to nie małżeństwo i nie korzysta z praw i zasad przewidzianych dla tego związku w KRiO.

2 Czym jest związek partnerski? Związek partnerski to nic innego jak małżeństwo bez papierka. Chociaż jest to związek nieformalny, to jednak partnerzy mieszkają razem prowadząc wspólne gospodarstwo domowe, są związani emocjonalnie i fizycznie. Brak aktu małżeństwa wynika z różnych przyczyn światopoglądowych, jednak życie takich par wygląda tak samo, jak życie małżonków. Pary mogą wspólnie wychowywać dzieci, wspierać się finansowo, zakupić razem mieszkanie, wybudować dom, mogą wziąć kredyt na samochód lub wyposażenie wspólnego M. Prawa w konkubinacie Wiele par pozostających w konkubinacie żyje w przekonaniu, że rozstanie będzie szybsze i prostsze niż rozwód. Jest to przeświadczenie błędne. Konkubinat nie jest tak chroniony, jak związek małżeński i rozliczenie konkubinatu często jest bardzo trudne. Może się więc okazać, że zakup wspólnego mieszkania, samochodu czy mebli stanie się kością niezgody i zaprowadzi byłych partnerów do sądu, w którym spędzą bezproduktywnie wiele lat. Jedną z zasad konstytucyjnych jest ochrona małżeństwa (art. 18 Konstytucji RP). Co oznacza nie mniej nie więcej niż to, że Państwo ( system prawny) chroni prawnie zalegalizowany związek mężczyzny i kobiety zwany małżeństwem. Polskie prawodawstwo nie przewiduje na chwilę obecną żadnych uregulowań umożliwiających regulację stosunków partnerskich podczas trwania konkubinatu lub po jego ustaniu. Niedopuszczalne jest stosowanie unormowań z zakresu prawa małżeńskiego (w tym wspólności majątkowej i podziału dorobku), nawet w drodze analogii do innych niż małżeństwo stosunków cechujących się istnieniem więzi osobisto majątkowych. Takie konsekwentne i jednolite stanowisko jest, z pełnym poparciem przedstawicieli doktryny, przyjmowane w orzecznictwie Sądu

3 Najwyższego na tle rozliczeń majątkowych osób żyjących w związkach partnerskich (wyrok SN z dnia 6 grudnia 2007 r., sygn.akt: IV CSK 301/07). Jeżeli partnerzy żyjąc przez wiele lat dorobili się wspólnie pewnego majątku, bądź jeden z nich dokonywał nakładów na rzecz stanowiącą własność drugiego, rozliczenie roszczeń powinno się odbyć w procesie o zniesienie współwłasności.(uchwała SN z 30 stycznia 1986 r., sygn. akt III CZP 79/85, OSNC 1987, nr 1, poz. 2). Sąd dokonując rozliczeń w takim stanie faktycznym do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie na własność lub w posiadanie nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak też z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty stosuje przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jedną z wymienionych osób w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (uchwała SN z 30 stycznia 1970 r., sygn. akt III CZP 62/69). Jak już wspomniałam na początku w aktualnym orzecznictwie podnosi się, że do partnerów nie mogą być stosowane przepisy dotyczące związku małżeńskiego. Przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu należy stosować, gdy brak innej podstawy prawnej umownej, deliktowej czy wynikającej z art KC, na której możliwe byłoby przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zasadami współżycia społecznego wobec konieczności uwzględnienia roszczenia o zwrot nakładów. Zasądzeniu z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia podlega kwota odpowiadająca aktualnemu stanowi wzbogacenia w dacie wyrokowania. Jedynie takie rozstrzygnięcie prowadzi do rzeczywistego przywrócenia naruszonej bez podstawy prawnej równowagi majątkowej, szczególnie gdy chwila uzyskania korzyści jest odległa od chwili jej zwrotu (wyrok SN z 18 stycznia 2017 r., sygn. akt V CSK 198/16). Nie budzi też większych kontrowersji stanowisko, że do rozliczeń składników majątkowych, które

4 partnerzy nabyli na współwłasność ułamkową, mają zastosowanie przepisy o zniesieniu współwłasności. Te nie mogą być jednak uznane za wyłączną, całościową podstawę rozliczeń po ustaniu konkubinatu, nie uwzględniają bowiem osobowego elementu wspólnoty partnerskiej (wyrok SN z 21 marca 2018 r., sygn. akt V CSK 215/17). Ochrona interesów majątkowych konkubentów w ich wzajemnych stosunkach nie powinna być nigdy intensywniejsza niż ochrona małżonków w analogicznych stanach faktycznych. Inne działanie oznaczałoby naruszenie bezspornych preferencji prawnych przyznanych małżonkom (postanowienie SN z 6 października 2004 r., sygn. akt II CK 47/04). Jak uregulować sprawy majątkowe po rozpadzie związku nieformalnego? Regulowanie spraw majątkowym po rozpadzie związku nieformalnego, jeśli sami byli partnerzy nie mogą dojść do porozumienia, musi trafić pod rozstrzygnięcie Sądu. W przypadku inwestowania w wyposażenie mieszkania, takiego jak meble, sprzęt AGD, RTV, należy posiadać dowód zakupu. Mogą być to faktury lub wyciągi z rachunku bankowego, można też w ostateczności posłużyć się zeznaniami świadków, którzy poświadczają, kto zakupił dany przedmiot. W przypadku większych, wspólnych zakupów, takich jak działka, mieszkanie lub dom, para powinna wybrać się do notariusza, który sporządzi akt notarialny wskazujący obu partnerów jako właścicieli nieruchomości. Akt notarialny pomoże uniknąć sporów w przypadku rozstania i umożliwi sprawiedliwy podział majątku, zwłaszcza kiedy zapisano w nim, w jakich częściach każdy z partnerów ma udział w nieruchomości. Wspólne mieszkanie będzie można po rozstaniu np. sprzedać, a następnie podzielić się pieniędzmi według wkładu każdego partnera lub przyjąć rozwiązanie, w którym jeden z partnerów pozostaje w mieszkaniu i spłaca drugą część osobie, która z mieszkania się wyprowadza. Podział wszelkich przedmiotów w lokalu znowu jest prostszy, kiedy para dysponuje fakturami, wydrukami z kont albo ma świadków.

5 Zdarza się też, że w związku jedna osoba bierze na siebie kredyt na zakup mieszkania lub samochodu, z którego korzysta razem z partnerem. Aby nie było żadnych wątpliwości, że obie osoby partycypują w kosztach zakupu, raty dobrze jest spłacać za pomocą przelewów z wyraźnym tytułem, np. rata kredytu na dom. W przeciwnym razie sąd odniesie się do dorozumianego zawarcia umowy, czyli umowy słownej lub zwyczajowej pomiędzy partnerami w związku. Wydłuży to jednak sam proces. Pary, które decydują się na związek nieformalny, przekonane o tym, że rozstanie w takim przypadku jest łatwiejsze, mogą czuć się bardzo zawiedzione, gdy przyjdzie im, często w złości i atmosferze niezrozumienia, dzielić wspólny majątek. Myślenie o rozstaniu w trakcie trwania sielanki wydaje się mało romantyczne, jednak jest niezwykle ważne i zabezpiecza przyszłość obu stron. Ile kosztuje założenie sprawy o podział majątku w konkubinacie? Sprawy o zniesienie współwłasności lub bezpodstawne wzbogacenie wytaczane po rozpadzie związku partnerskiego są zwyczajowo procesami wieloletnimi i kosztownymi. Osoba, która składa wniosek do sądu o podział majątku, w przypadku braku zgody byłego partnera, musi wnieść opłatę sądową w wysokości 1000 zł. Jeśli para doszła do porozumienia oraz zawarła plan podziału, opłata wynosi 300 zł. Każda sprawa jednak jest inna i w związku z tym ostateczne koszty samego podziału majątku mogą się znacznie różnić. Przykładowo przy zniesieniu współwłasności nieruchomości w zasadzie obligatoryjnym dowodem jest dowóz z opinii biegłego sądowego. Opinia taka potęguje koszty o kilak tysięcy złotych., W przypadku określenia wartości nieruchomości, niezbędny może być dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Jego powołanie, by określić wartość domu, mieszkania lub działki, może kosztować od 3000 zł. W sytuacji podziału nieruchomości na dwa odrębne lokale może być konieczne wykonanie

6 prac remontowych i adaptacyjnych, a wtedy sąd dopuści dowód z opinii biegłego z dziedziny architektoniczno-budowlanej. Biegły ustali, czy w ogóle możliwe jest podzielenie lokalu i wykonanie prac, ale za swoją pracę także musi otrzymać niemałe wynagrodzenie. W przypadku apelacji także pobierana jest opłata 1000 zł tytułem wpisu sądowego od apelacji. W sytuacji gdy sytuacja materialna nie pozwala jednemu z parterów na poniesienie tych kosztów, można złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o przyznanie pomocy prawnej z urzędu. Jednak zwolnienie to zależy od stanu majątkowego wnioskodawcy i Czy po śmierci partnera druga osoba może starać się o spadek? Sposób dziedziczenia w przypadku konkubinatu różni się od związku małżeńskiego. Jeśli partnerzy chcą, by sprawy spadkowe były jasne, powinni sporządzić testamenty. Testament należy spisać własnoręcznie, z miejscem oraz datą jego spisania i, podpisać go. Klientom zawsze rekomenduję Jeśli partner, który zmarł, nie pozostawi po sobie żadnego uznawanego przez prawo dokumentu, spadek dziedziczą jego najbliżsi krewni, a partner zmarłego nie uczestniczy w podziale majątku. To oznacza, że nawet nieruchomość wspólnie zakupiona, dzielona jest między partnera otrzymującego część, w którą zainwestował swoje pieniądze, a resztę spadkobierców ustawowych i najbliższą rodzinę zmarłego. Inaczej jest w małżeństwie, w którym współmałżonkowie dziedziczą po sobie bez względu na to, czy spisali testament, czy nie. Dzięki testamentowi partnerzy żyjący w związku nieformalnym dziedziczą po sobie. Trzeba jednak pamiętać, że osoba dziedzicząca majątek, ma obowiązek wypłacenia zachowku spadkobiercom ustawowym.

7 Warto wiedzieć, że konkubent, który otrzymał spadek, zobowiązany jest do zapłacenia stosownego podatku. Konkubent jest umieszczony w III grupie podatkowej, nie Jest więc preferencyjnie traktowany przez prawo podatkowe. Warto zapamiętać, iż Po śmierci konkubenta partner ma prawo do wstąpienia w stosunek najmu mieszkania, jeśli mieszkał on na stałe w wynajmowanym mieszkaniu w chwili śmierci partnera, nawet jeśli to partner był najemcą. Kiedy należy udać się po radę do specjalisty? Po rozstaniu z partnerem warto zadbać o swoje prawa już w momencie, kiedy związek trwa i nic nie zapowiada jego zakończenia. Radca prawny może spotkać się z obojgiem partnerów, by poinformować ich o prawach przysługujących w przypadku rozstania, zachęcić do uregulowania spraw majątkowych, przedstawić skuteczne rozwiązania, które uchronią obie strony przed roszczeniami i problemami wynikającymi w rozstania i podziału majątku. Najczęściej jednak porady prawnej szukają osoby, które już zderzyły się z przepisami prawa i nie radzą sobie w sytuacji, w której się znaleźli. Porada prawna udzielona przez doświadczonego specjalistę pozwoli na szybkie i możliwie najmniej kosztowne rozwiązanie problemów z podziałem majątku wspólnego w związku partnerskim lub zapoznanie się z aktualną wykładnią prawa dotyczącą problemu dziedziczenia. Każda sytuacja prawna wymaga indywidualnego osądu, dlatego tylko rozmowa ze specjalistą może przynieść wymierny efekt. Tekst realizowany przy współpracy z: Kancelarią radców prawnych ProRadcy Źródło: