GORĄCZKA KRWOTOCZNA EBOLA

Transkrypt

1 GORĄCZKA KRWOTOCZNA EBOLA Dr med. Paweł Grzesiowski STOWARZYSZENIE HIGIENY LECZNICTWA FUNDACJA INSTYTUT PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WARSZAWA, r. Tematyka prezentacji Podstawy wiedzy o wirusie Epidemiologia i chorobotwórczość Leczenie i profilaktyka Zapobieganie Procedury w placówkach medycznych Wnioski praktyczne 2 1

2 GORĄCZKA KRWOTOCZNA CIĘŻKI WIELONARZĄDOWY ZESPÓŁ CHOROBOWY USZKODZENIA NACZYŃ KRWIONOŚNYCH CZĘSTE KRWAWIENIA ZAPALENIE SPOJÓWEK, WYBROCZYNY, KRWAWIENIA Z NOSA 3 GORĄCZKA KRWOTOCZNA CZTERY RODZINY WIRUSÓW Arenavirus Filovirus Bunyavirus Flavivirus RNA virusy otoczkowe Rezerwuar zwierzęcy 4 2

3 WIRUSY GORĄCZKI KRWOTOCZNEJ Arenaviridae Bunyaviridae Filoviridae Flaviviridae Junin Crimean- Congo H.F. Ebola Kyasanur Forest Disease Machupo Hantavirus Marburg Omsk H.F. Sabia Rift Valley fever Yellow Fever Guanarito Dengue Lassa EPIDEMIOLOGIA - GEOGRAFIA ŚCISŁY ZWIĄZEK Z POPULACJĄ GORYLI I SZYMPANSÓW EPIDEMIE WŚRÓD LUDZI SĄ RÓWNOLEGŁĘ DO EPIDEMII WŚRÓD ZWIERZĄT TE SAME PODTYPY WIRUSA IZOLOWANE OD LUDZI I ZWIERZĄT 6 3

4 HISTORIA EPIDEMII FILOWIRUSÓW 1967: Marburg virus Niemcy, Jugosławia - pracownicy laboratorium małpy z Ugandy 1976: Ebola virus śmiertelność 50% Ebola Zair (ZEBOV) Ebola Sudan (SEBOV) 1989 and 1992: Ebola Reston USA, Włochy importowane makaki z Filipin Wybrzeże Kości Słoniowej 2000 Uganda, Kongo 7 4

5 AKTUALNA EPIDEMIA PODTYPY WIRUSA EBOLA Ebola-Zair (ZEBOV) Ebola-Sudan (SEBOV) Ebola Ivory-Coast (ICEBOV) Ebola-Reston (REBOV) 10 5

6 STRUKTURA MOLEKULARNA JEDNONICIOWY RNA OTOCZKA WIELKOŚĆ nm 7 BIAŁEK STRUKTURALNYCH: (NP, VP35, VP40, VP30, VP24, GP) POLIMERAZA RNA 11 DROGI PRZENOSZENIA WIRUSÓW NIEZNANY REZERWUAR NIETOPERZE, MAŁPY BLISKI KONTAKT ZAKAŻENIE SZPITALNE/RODZINNE OSTRE NARZĘDZIA, ODPADY MEDYCZNE PŁYNY, TKANKI OSÓB CHORYCH AEROZOL? U LUDZI NIE UDOWODNIONO, ALE U MAŁP 12 6

7 EPIDEMIOLOGIA Marburg ŚMIERTELNOŚĆ 23-33% Ebola - Sudan, Zair (Kongo), Wybrzeże Kości Sł. ŚMIERTELNOŚĆ 53-88% Ebola Reston Filipiny -? Ebola Uganda 70-80% 13 PRZEBIEG EBOLA U CZŁOWIEKA NAJCIĘŻSZA Z GRUPY GORĄCZEK KRWOTOCZNYCH OKRES WYLĘGANIA 2 21 DNI OSTRY I NAGŁY POCZĄTEK GORĄCZKA, DRESZCZE OSŁABIENIE, BÓLE MIĘŚNI, BÓLE GŁOWY BIEGUNKA, WYMIOTY KRWAWIENIA, WYKRZEPIANIE WEWNĄTRZNACZYNIOWE (DIC) ZGON 7 14 DNI ALBO DŁUGI OKRES ZDROWIENIA (POWIKŁANIA), DŁUGI OKRES WYDALANIA WIRUSA Z PŁYNAMI USTROJOWYMI (NASIENIE) 14 7

8 OBSERWACJE KLINICZNE FAZA I (OBJAWY NIESPECYFICZNE): BARDZO SILNE OSŁABIENIE BIEGUNKA, NUDNOŚCI, WYMIOTY, NIECHĘĆ DO JEDZENIA, TRUDNOŚCI W PRZEŁYKANIU BÓLE BRZUCHA, BÓLE GŁOWY, MIĘŚNI, KOŚCI I STAWÓW PRZEKRWIENIE BŁON ŚLUZOWYCH JAMY USTNEJ, ZAPALENIE SPOJÓWEK WYSYPKA NA CAŁYM CIELE POZA TWARZĄ 15 OBSERWACJE KLINICZNE FAZA II KRWOTOCZNA (NIEDWRACALNA) KRWAWIENIA ZABURZENIA PSYCHO-NEUROLOGICZNE OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA ŚMIERTELNOŚĆ W TEJ FAZIE CHOROBY OK. 90% PÓŹNE POWIKŁANIA BÓLE MIĘŚNIOWO-KOSTNE USZKODZNIE NARZĄDU WZROKU, SŁUCHU ZAPALENIE JĄDER 16 8

9 KRWAWIENIA KRWAWIENIA PODSKÓRNE KRWOTOKI WEWNĘTRZNE KRWAWIENIA Z BŁON ŚLUZOWYCH ALE UTRATA KRWI RZADKO JEST PRZYCZYNĄ ŚMIERCI 17 ROZPOZNANIE KLINICZNE OBJAWY - PODEJRZENIE POTWIERDZENIE TYLKO LABORATORYJNE PZH Serologia PCR Izolacja wirusa 18 9

10 LECZENIE LECZENIE WSPOMAGAJĄCE WYRÓWNYWANIE ZABURZEŃ WODNO- ELEKTROLITOWYCH I ZABURZEŃ KRZEPNIĘCIA LEKI SPECYFICZNE NIEZAREJESTROWANE ZMAPP MIESZANINA PRZECIWCIAŁ MONOKLONALNYCH TKM-EBOLA inhibitor polimerazy SZCZEPIONKI kilka ośrodków testuje 19 ZAPOBIEGANIE UNIKANIE KONTAKTU BEZPOŚREDNIEGO Z CHORYM I JEGO PŁYNAMI USTROJOWYMI IZOLACJA CHORYCH ODZIEŻ OCHRONNA - Rękawice, fartuchy, maski, gogle, osłony na buty, czapki POSTĘPOWANIE Z SPRZĘTEM POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI MEDYCZNYMI 20 10

11 21 ZAPOBIEGANIE - PROCEDURY TOALETY DEZYNFEKCJA I DEKONTAMINACJA WYDALIN JEDNORAZOWE / STERYLIZACJA NARZĘDZI MEDYCZNYCH I SPRZĘTÓW WIRUS WRAŻLIWY NA ŚRODKI O PEŁNYM SPEKTRUM WIRUSOBÓJCZYM POSTĘPOWANIE POŚMIERTNE 22 11

12 ZASADY POSTĘPOWANIA W Procedura obowiązuje: lekarzy, pielęgniarki, personel ratownictwa medycznego, którzy mają bezpośredni kontakt z osobą chorą lub podejrzaną o zakażenie. osoby sprzątające izolatkę/ pomieszczenie, w którym przebywa lub przebywała osoba chora osoby, które poddają procesom dekontaminacji pomieszczenia, materiały, sprzęt i narzędzia używane w trakcie opieki medycznej nad chorym personel laboratorium, który ma kontakt z próbkami pobranymi od osoby zakażonej oraz myje i dekontaminuje pomieszczenia i sprzęt w laboratorium. personel, który uczestniczy w przemieszczaniu pacjentów lub ciał zmarłych pacjentów, lub uczestniczą w przygotowaniu ciała do pochówku. studenci, stażyści i członkowie rodziny osoby chorej, które uczestniczą w opiece nad pacjentem 23 ZASADY POSTĘPOWANIA W Definicje przypadków na potrzeby nadzoru epidemiologicznego wg (CDC, WHO) OSOBA PODEJRZANA POD NADZOREM (PUI) GORĄCZKA POWYŻEJ 38.6 C Ciężki ból głowy, mięśni, wymioty, biegunka, ból brzucha, krwawienia bez uchwytnej przyczyny, oraz epidemiologiczne czynniki ryzyka w ciągu 21 dni przed wystąpieniem objawów (kontakt z materiałem biologicznym lub osobą chorą, zwłokami osoby podejrzanej lub zakażonej, pobyt lub podróż do kraju objętego epidemią kontakt ze zwierzętami pochodzącymi z terenów objętych epidemią 24 12

13 ZASADY POSTĘPOWANIA W PRZYPADAEK POTWIERDZONY Objawy jw. oraz potwierdzenie laboratoryjne zakażenia OCENA EKSPOZYCJI WYSOKIE RYZYKO Zakłucie przezskórne, kontakt z błoną śluzową krwi lub płynów ustrojowych pochodzących od pacjenta zakażonego Kontakt skóra do skóry z w/w materiałami biologicznymi lub pacjentem zakażonym lub zwłokami chorego 25 ZASADY POSTĘPOWANIA W NISKIE RYZYKO TRANSMISJI Domowe kontakty z osobą chorą zakażoną Inne bliskie kontakty tj. z odległości bliższej niż 1 metr przez dłuższy czas bez środków ochrony osobistej Czynniki ryzyka zakażenia bezpośredni kontakt skóry (uszkodzonej) lub błon śluzowych z krwią lub innymi płynami ustrojowymi lub wydzielinami ( stolec, mocz, ślina, nasienie itp.)osób zakażonych. kontakt skóry lub błon śluzowych ze środowiskiem, które zostało skażone zakaźnymi płynami lub wydzielinami pacjenta zakażonego 26 13

14 ZASADY POSTĘPOWANIA W Środki ochrony osobistej w przypadku kontaktu z osobą podejrzaną lub zakażoną wirusem Ebola zabezpieczenie przed kontaktem z krwią i innymi płynami ustrojowymi, uszkodzoną skórą i błonami śluzowymi chorego. ZALECANE (WHO, CDC) Lekki kombinezon ochrony biologicznej jednorazowego użytku z kapturem osłaniającym włosy ALBO czapka chir. osłaniający włosy Okulary/ gogle/ przyłbice chroniące spojówki oka przed skażeniem Półmaska/ maska filtrująca ( z filtrem klasy 3 lub 2) Rękawice gumowe tzw. gospodarcze, zabiegowe lub jednorazowego użytku (podwójne rękawiczki), naciągnięte na rękawy kombinezonu. Noszenie rękawic nie zwalnia z prawidłowej higieny rąk. 27 ZASADY POSTĘPOWANIA W DOPUSZCZALNE gdy brak środków zalecanych (wg WHO, CDC) Dwie warstwy odzieży rękawice jednorazowego użytku buty gumowe lub długie kalosze Zewnętrzny fartuch jednorazowy z długimi rękawami i mankietami Nieprzesiąkalny lub plastikowy fartuch Maska na twarz z filtrem HEPA lub inna maska chirurgiczna, czepek osłaniający całe włosy okulary lub gogle lub przyłbica zasłaniające oczy 28 14

15 ZASADY POSTĘPOWANIA W Zabrudzoną odzież, w którą może wsiąkać materiał zakaźny należy natychmiast bezpiecznie zdjąć i zastąpić czystą. Środki i sprzęt ochrony indywidualnej muszą być sprawne technicznie, nieuszkodzone, posiadać aktualne terminy przydatności do użycia, posiadać atest lub certyfikat zgodności 29 ZASADY POSTĘPOWANIA W ZESPÓŁ RATOWNICTWA MEDYCZNEGO Dyspozytor przyjmujący zgłoszenie od pacjenta / rodziny z objawami tj. nagle pojawiająca się gorączka ból mięśni, ból głowy i gardła, następnie wymioty, biegunka, zaburzenia czynności nerek i wątroby, krwawienie zewnętrzne i wewnętrzne zbiera dodatkowo informacje dotyczące ewentualnych podróży chorego lub kontaktu chorego z osobami będącymi w rejonach zagrożonych. Szczegółowe informacje przekazuje Zespołowi Ratownictwa Medycznego Personel zespołu zabezpiecza się w środki ochrony osobistej tj. rękawice, nieprzepuszczalne fartuchy, ochraniacze na buty, maski, okulary (gogle, przyłbice), obuwie

16 ZASADY POSTĘPOWANIA W Do dezynfekcji skóry preparat o działaniu B,F,V. Na odpady używać: pojemnik czerwony, duży, twardy, szczelny, opisany MATERIAŁ WYSOKO ZAKAŹNY Do pojemonika wyrzuca się cały zużyty sprzęt (strzykawki igły, mandryny itp.),opatrunki, opakowania po lekach należy wrzucić Materiał skażony od pacjenta zebrać ligniną i umieścić w pojemniku na odpady. Pojemnik niezwłocznie przekazać do utylizacji w szpitalu 31 ZASADY POSTĘPOWANIA W Na miejscu wezwania personel pracuje tylko w pełnym ubraniu ochronnym. Obowiązuje zmiana rękawic między procedurami septycznymi i aseptycznymi, oraz higiena rąk zgodna z procedurą ISO. W przypadku podejrzenie zakażenia wirusem personel informuje o tym dyspozytora, który wdraża odpowiednie procedury. Przed wejściem do ambulansu personel zdejmuje odzież ochronną i umieszcza w podwójnym czerwonym worku worek opisany MATERIAŁ WYSOKO ZAKAŹNY

17 ZASADY POSTĘPOWANIA W Po powrocie do bazy obsługa ambulansu zakłada fartuchy jednorazowe, rękawiczki i natychmiast usuwa odpady. Sprzęt wielorazowy dezynfekuje przez moczenie lub przecieranie preparatem o działaniu B,F,V. Przeprowadza dezynfekcję wnętrza ambulansu. Podczas wykonywania czynności przestrzega stężenia i czasu działania preparatu dezynfekcyjnego na dezynfekowanych powierzchniach. Kierownik Zespołu wyjazdowego wypisuje Druk ZLK 1( Zgłoszenie podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej.) i natychmiast przekazuje do odpowiedniej komórki 33 ZASADY POSTĘPOWANIA W SZPITALNY ODDZIAŁ RATUNKOWY W przypadku zgłoszenia się do SOR pacjenta z w/w objawami należy natychmiast umieścić go w sali jednoosobowej i zebrać dokładny wywiad dotyczący okoliczności zachorowania. Wyznaczyć osobny personel do opieki nad tym pacjentem Przygotować salę do izolacji: umieścić niezbędny sprzęt potrzebny do opieki nad pacjentem i dedykowany tylko dla tego pacjenta. Niezbędne pojemniki na odpady. Preparat do dezynfekcji rąk. Wydzielić osobny sprzęt do sprzątania i dekontaminacji

18 ZASADY POSTĘPOWANIA W W trakcie opieki personel przestrzega zasad: szpitalnych procedur dotyczących środków ochrony osobistej, a także dekontaminacji osób opuszczających pomieszczenie, w którym izolowany jest chory, przed zdjęciem odzieży ochronnej. bezpiecznie używa ostrych narzędzi po użyciu włożyć do właściwego pojemnika ograniczyć do minimum procedury inwazyjne oraz liczbę osób uczestniczących w tych zabiegach Materiał biologiczny pobrany od pacjenta należy umieścić w pojemniku jednorazowym, nietłukącym, odpornym na zgniecenie, zamykanym nakrętką z dodatkową uszczelką zapobiegającą wyciekowi materiału, otwieranym i zamykanym w nieskomplikowany sposób. Opakowanie transportowe w przypadku transportu w warunkach specjalnych ( suchy lód, lód) 35 ZASADY POSTĘPOWANIA W Przestrzeganie reżimu właściwej higieny pomieszczeń, powierzchni i sprzętu podczas opieki nad pacjentem. Wielokrotnie czyścić i dezynfekować powierzchnie dotykowe tj. min. poręcze łóżka, stoliki z których korzysta pacjent, kontakty, klamki itp. Właściwa segregacja odpadów w miejscu powstawania, bezpieczny transport do miejsca składowania, odkażenie pojemników/worków przed opuszczeniem izolatki. Oznakowanie na opakowaniach MATERIAŁ WYSOKO ZAKAŹNY Bieliznę pościelową i zabrudzoną odzież roboczą personelu, odzież pacjenta umieść w podwójnym czerwonym worku z opisem MATERIAŁ WYSOKO ZAKAŹNY

19 ZASADY POSTĘPOWANIA W W przypadku zgonu należy ściśle przestrzegać szpitalnych procedur postępowania ze zwłokami, zabezpieczenie ich w nierozerwalnym worku do transportu, odkażenie worka przed opuszczeniem strefy skażonej, poinformowanie firmy pogrzebowej o konieczności szczególnego zabezpieczenia, a także osób, które będą przygotowywać ciało do pochówku. Lekarz niezwłocznie wypisuje i przekazuje zgłoszenie podejrzenia choroby zakaźnej lub w przypadku zgonu zgłoszenie podejrzenia lub rozpoznania zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźne. Po opuszczeniu przez pacjenta izolatki należy pomieszczenie poddać gruntownemu myciu i dezynfekcji preparat o działaniu B,F,V. 37 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ paolo@fipz.edu.pl 38 19