Opracowanie wyników badań ilościowych dokumentów wewnętrznych ZHP w celu sprawdzenia realizacji celów wychowawczych.

Transkrypt

1 Zespół ds. wychowania Opracowanie wyników badań ilościowych dokumentów wewnętrznych ZHP w celu sprawdzenia realizacji celów wychowawczych. Analiza zbilansowania realizacji zadeklarowanych celów ZHP. Analiza podsumowana poniżej była wykonywana w trzech etapach: 1. Instruktorzy Wydziału Inspiracji i Poradnictwa trzykrotnie (trzy niezależne czytania przez trzy różne osoby) analizowali instrumenty metodyczne, propozycje programowe i formy pracy pod kątem realizacji celów zadeklarowanych w dokumentach wewnętrznych ZHP (Statucie ZHP, Podstawach Wychowawczych ZHP oraz Uchwale XXXVIII Zjazdu Związku Harcerstwa Polskiego z dnia 8 grudnia 2013 r. w sprawie wzmocnienia działalności programowej drużyn i gromad). Podstawą do analizy była odpowiedź na hipotetyczną sytuacją, w której do drużynowego przychodzi harcerz z problemem związanym z celami wychowawczymi (np. słaba kondycja) i należy zaproponować mu wybrane narzędzie jako rozwiązanie. W wyniku takiej analizy postała baza danych, która była poddana dalszej analizie. 2. Instruktorzy Zespołu ds. Wychowania badali dane przygotowane przez WIP pod kątem zbilansowania realizacji celów wychowawczych. Każdy z instrumentów metodycznych, propozycji programowych i form pracy był analizowany w kontekście procentowej i ilościowej realizacji celów ZHP (ile procent z całej grupy celów realizuje i ile liczbowo celów realizuje), a także każdy z celów był analizowany w kontekście procentowego i ilościowego występowania w instrumentach metodycznych (ile procent instrumentów metodycznych, propozycji programowych i form pracy go realizuje i ile liczbowo instrumentów i form pracy go realizuje). W wyniki tej analizy powstała baza danych, która była podstawą do analizy statystycznej. 3. Wyniki zawarte w bazie danych poddano analizie statystycznej, wyprowadzając najważniejsze własności rozkładów stworzonych w poprzednim punkcie. Stworzono w ten sposób proste wykresy dotyczące rozkładu realizacji celów przez poszczególne elementy oraz obliczono wariancje, kurtozę, wartość oczekiwaną i odchylenie. Omawiana analiza została dokonana dla wszystkich przygotowanych przez Związek Harcerstwa Polskiego instrumentów metodycznych zbiorczo, w podziale na metodyki z wyodrębnieniem specjalności i Nieprzetartego Szlaku, w podziale na rodzaje instrumentów i w podziale na rodzaje instrumentów z przypisaniem do metodyk. Instrumenty metodyczne ujęto w szczegółowych zestawieniach zostały: zuchowe sprawności indywidualne, zuchowe sprawności zespołowe, sprawności jedno-, dwu-, trzygwiazdowe i mistrzowskie, sprawności Nieprzetartego Szlaku, sprawności specjalnościowe, Znaki Służb, poszczególne wymagania na gwiazdki zuchowe i stopnie harcerskie. Ponadto analizie zostały poddane propozycje programowe i formy pracy. Szczegóły dotyczące analizy zawarte są w dołączonych arkuszach kalkulacyjnych.

2 1. Zestawienie zbiorcze W całej analizie wzięto pod uwagę 711 elementów. Najczęściej realizowanym celem jest Powinien być człowiekiem uczącym się, czyli gotowym na zmiany. (634 rekordów, 89 % wystąpień). Analiza większości elementów zakładała, że sam fakt podjęcia pracy z nimi jest realizacją tego celu, stąd tak wysoki wynik. Drugim najczęściej realizowanym celem jest Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka (419 rekordów, 59 % wystąpień). Najrzadziej realizowanym celem jest Nieskrępowane kształtowanie osobowości człowieka przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów (39 rekordów, 5 % wystąpień). Grupą elementów realizującą procentowo najwięcej celów są propozycje programowe. Statystyka dla zbiorczego zestawienia wygląda następująco: średnia 26% wariancja 2,01 % odchylenie 14,18 % mediana 26% kurtoza 2,2048 Narzędzia używane w harcerstwie a cele wychowawcze do 20 % 21 do 40 % 41 do 60 % 61 do 80 % 81 do 100 % Elementami, które realizują średnio najwięcej celów wychowawczych są propozycje programowe. Najmniej celów jest realizowanych przez stopnie i gwiazdki.

3 Grupą najmniej zbilansowaną są propozycje programowe (największa wariancja, najmniejsze odchylenie), a najbardziej stopnie i gwiazdki. 2. Zestawienie zbiorcze dla metodyk W analizie wzięto pod uwagę 694 elementy bezpośrednio powiązane z którąś z 4 metodyk. Analiza zakładała, że sam fakt chęci zdobycia stopnia przez podopiecznego oznacza gotowość do zmiany i realizację celu Powinien być człowiekiem uczącym się, czyli gotowym na zmiany, w związku z czym jest on wpisany jako zrealizowany w każdym z rekordów. Drugim najczęściej realizowanym celem jest Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (374 rekordów, 54 % wstąpień) Metodyką realizującą średnio najwięcej celów wychowawczych jest metodyka starszoharcerska. Najniższy średni wynik występuje w metodyce harcerskiej. Najbardziej zbilansowaną metodyką jest metodyka harcerska, a najmniej zuchowa, jednak różnice występują tutaj na poziomie 3 %. Statystyka dla poszczególnych metodyk wygląda następująco: ZUCHY HARCERZE średnia 21,28% wariancja 1,48% odchylenie 12,16% mediana 17,86% kurtoza 67,12% HARCERZE STARSI średnia 16,30% wariancja 0,87% odchylenie 9,30% mediana 14,29% kurtoza 381,95% średnia 21,75% wariancja 1,05% odchylenie 10,22% mediana 21,43% kurtoza 260,53%

4 WĘDROWNICY średnia 19,74% wariancja 1,17% odchylenie 10,82% mediana 17,86% 3. Cele wychowawcze a stopnie i gwiazdki W analizie wzięto pod uwagę 134 elementy stopni i gwiazdek. Analiza zakładała, że sam fakt chęci zdobycia stopnia przez podopiecznego oznacza gotowość do zmiany i realizację celu Powinien być człowiekiem uczącym się, czyli gotowym na zmiany, w związku z czym jest on wpisany jako zrealizowany w każdym z rekordów. Drugim najczęściej realizowanym celem jest Powinien być dzielnym i zaradnym. (36 rekordów, 27 % wstąpień) Elementem realizującym najwięcej celów jest Zorganizowałem wyjście zastępu lub drużyny (grupy koleżanek lub kolegów) do kina, teatru, na koncert, do muzeum lub inną imprezę kulturalną. (6 rekordów, 32 % wystąpień). Najmniej celów wychowawczych realizują elementy: Potrafię zachować się w kręgu i podczas ogniska. Znam zwyczaje i obrzędy mojego zastępu i drużyny., Znam podstawy musztry harcerskiej. Stanę w postawie zasadniczej i swobodnej, wykonam zwroty. Ustawię się na zbiórce, zachowam się w szyku i zamelduję się. Odpowiednio zachowam się podczas hymnu i wobec sztandaru., Rozstawiłem namiot turystyczny, ułożyłem i rozpaliłem bezpiecznie ognisko. Znam trzy węzły., Poznaję historię swojej miejscowości. Wiem, co wyróżnia ją spośród innych (np. znane postacie, historyczne wydarzenia, zabytki, sztuka ludowa)., Przeczytałem przynajmniej jedną książkę, która pogłębiła moją wiedzę o dziejach ruchu harcerskiego lub skautowego. Zaprezentuję innym (w zastępie, drużynie lub w klasie) wybrane zagadnienie lub znaczącą postać z dziejów harcerstwa., Znam cele działania Związku Harcerstwa Polskiego. (1 rekord, 4 % wystąpień). Średnia procentowa z realizowanych celów wychowawczych w tej grupie wynosi 12,5 %, a średnia liczbowa 3,5 celów. Grupą stopni realizującą średnio najwięcej celów wychowawczych są stopnie starszoharcerskie (4,28 cele, 15 % wystąpień). Statystyka dla stopni i gwiazdek wygląda następująco: średnia 13% wariancja 0,35% odchylenie 5,92% mediana 11% kurtoza 0,661

5 Stopnie i gwiazdki a cele wychowcze do 20 % 21 do 40 % 41 do 60 % 61 do 80 % 81 do 100 % 4. Cele wychowawcze a sprawności i zuchowe sprawności indywidualne W analizie wzięto pod uwagę 345 sprawności podzielonych na zuchowe, jedno-, dwu-, trzygwiazdkowe, mistrzowskie, specjalnościowe i Nieprzetartego Szlaku. Analiza zakładała, że sam fakt chęci realizacji sprawności przez harcerza oznacza gotowość do zmiany i realizację celu Powinien być człowiekiem uczącym się, czyli gotowym na zmiany, w związku z czym jest on wpisany jako zrealizowany w każdym z rekordów. Drugim najczęściej realizowanym celem jest Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (219 rekordów, 63 % wystąpień), a kolejnym Powinien być dzielnym i zaradnym. (134 rekordy, 39 % wystąpień). Sprawnościami realizującymi najwięcej celów wychowawczych są sprawności: ZNAWCA PRAW CZŁOWIEKA i OBROŃCA PRAW CZŁOWIEKA (17 rekordów, 61 % wystąpień), a następnie EUROPEJKA / EUROPEJCZYK * *, OBYWATELKA EUROPY / OBYWATEL EUROPY * * *, MŁODY WYBORCA * * * (16 rekordów, 57 % wystąpień). Najmniej celów wychowawczych realizują sprawności: CHARAKTERYZATORKA/CHARAKTERYZATOR, FRYZJERKA/FRYZJER, ZNAWCA MUSZTRY * *, MISTRZYNI MUSZTRY / MISTRZ MUSZTRY * * * (1 rekord, 4 % wystąpień) Średnia procentowa z realizowanych celów wychowawczych w tej grupie wynosi 17,9 %, a średnia liczbowa 5 celów. Grupą sprawności realizującą średnio najwięcej celów wychowawczych są sprawności trzygwiazdkowe (7 celów, 25 % wystąpień). Rozkład zależności w poszczególnych grupach wygląda następująco: Sprawności zuchowe Najczęściej realizowany cel: Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (40 rekordów, 52 % wystąpień) Sprawność realizująca najwięcej celów: PRZYJACIÓŁKA/PRZYJACIEL INNYCH (10 rekordów, 36 % wystąpień Najrzadziej realizowany cel: Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do wolności. ; Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do prawdy. (Brak wystąpień) Sprawność realizująca najmniej celów: CHARAKTERYZATORKA/CHARAKTERYZATOR (1 rekord, 4 % wystąpień) Średnia realizowanych celów: 3,92 (14 %) Sprawności jednogwiazdkowe

6 Najczęściej realizowany cel: Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (16 rekordów, 36 % wystąpień) Sprawność realizująca najwięcej celów: BŚP (8 rekordów, 29 % wystąpień) Najrzadziej realizowany cel: Nieskrępowane kształtowanie osobowości człowieka przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do wolności., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do demokracji., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do równouprawnienia., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do samorządności., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do tolerancji., Stwarzanie warunków do nawiązywania i utrwalania silnych więzi międzyludzkich ponad podziałami rasowymi., Stwarzanie warunków do nawiązywania i utrwalania silnych więzi międzyludzkich ponad podziałami narodowościowymi., Stwarzanie warunków do nawiązywania i utrwalania silnych więzi międzyludzkich ponad podziałami wyznaniowymi. (Brak wystąpień) Sprawności realizujące najmniej celów: PRZYRODNICZKA/PRZYRODNIK, KUCHCIK, SOBIERADEK OBOZOWY, MAJSTERKLEPKA, SYGNALISKA/SYGNALISTKA, KOMPUTEROWIEC, PRZYJACIEL KSIĄŻKI (2 rekordy, 7 % wystąpień) Średnia realizowanych celów: 3,86 (13,8 %) Sprawności dwugwiazdkowe Najczęściej realizowany cel: Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (47 rekordów, 62 % wystąpień) Sprawność realizująca najwięcej celów: ZNAWCA PRAW CZŁOWIEKA * * (17 rekordów, 61 % wystąpień) Najrzadziej realizowany cel: Nieskrępowane kształtowanie osobowości człowieka przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów. (Brak wystąpień) Sprawność realizująca najmniej celów: ZNAWCA MUSZTRY * * (1 rekord, 4 % wystąpień) Średnia realizowanych celów: 6,35 (22,7 %) Sprawności trzygwiazdkowe Najczęściej realizowany cel: Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (52 rekordów, 71 % wystąpień) Sprawność realizująca najwięcej celów: OBROŃCA PRAW CZŁOWIEKA * * (17 rekordów, 61 % wystąpień) Najrzadziej realizowany cel: Nieskrępowane kształtowanie osobowości człowieka przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów. (1 rekord, 1 %) Sprawność realizująca najmniej celów: MISTRZYNI MUSZTRY / MISTRZ MUSZTRY * * * (1 rekord, 4 % wystąpień) Średnia realizowanych celów: 7 (25 %) Sprawności mistrzowskie Najczęściej realizowany cel: Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (8 rekordów, 42 % wystąpień) Sprawność realizująca najwięcej celów: Trzy pióra, Wyborca (5 rekordów, 18 % wystąpień) Najrzadziej realizowany cel: Stwarzanie warunków do społecznego rozwoju człowieka., Nieskrępowane kształtowanie osobowości człowieka przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do wolności., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do prawdy., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do sprawiedliwości., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do równouprawnienia., Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie

7 przywiązania do przyjaźni., Stwarzanie warunków do nawiązywania i utrwalania silnych więzi międzyludzkich ponad podziałami rasowymi., Stwarzanie warunków do nawiązywania i utrwalania silnych więzi międzyludzkich ponad podziałami narodowościowymi., Powinien być otwarty i radosny. (brak wystąpień) Sprawności realizujące najmniej celów: Artysta, Kartograf, Makler, Mistrz Gry, Przewodnik po rynku pracy, Rzecznik harcerstwa, Synoptyk, Webmaster, Wydawca (2 rekordy, 7 % wystąpień) Średnia realizowanych celów: 2,94 (10,5 %) Sprawności NS Najczęściej realizowany cel: Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (7 rekordów, 100 % wystąpień) Sprawności realizujące najwięcej celów: KUCHARKA / KUCHARZ DOMOWY, WIOŚLARKA / WIOŚLARZ, TŁUMACZ NA MIGI (6 rekordów, 21 % wystąpień) Najrzadziej realizowany cel: w 21 przypadkach wystąpił brak rekordów. Sprawności realizujące najmniej celów: Uważny pieszy, Mały optyk, Chodzę sam, Mówię i migam (4 rekordy, 14 % wystąpień) Średnia realizowanych celów: 4,85 (17,34 %) Sprawności Specjalnościowe Najczęściej realizowany cel: Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (49 rekordów, 100 % wystąpień) Sprawności realizujące najwięcej celów: Aspirant szybowcowy, WOLTYŻERKA / WOLTYŻER, WOLTYŻERKA / WOLTYŻER DOSKONAŁY (6 rekordów, 21 % wystąpień) Najrzadziej realizowany cel: w 18 przypadkach wystąpił brak rekordów. Sprawności realizujące najmniej celów: Radiotropicielka/radiotropiciel, Pogranicznik, Modelarka/modelarz kartonowy *, Konstruktorka / konstruktor latawców *, Radiomodelarka / radiomodelarz **, Konstruktorka / konstruktor lotniczy ***, Młody baloniarz *, Młody lotnik **, Pocztowiec **, (2 rekordy, 7 % wystąpień) Średnia realizowanych celów: 3,59 (12,8 %) Statystyka dla sprawności wygląda następująco: średnia 18% wariancja 0,90% odchylenie 9,46% mediana 14% kurtoza 3,68092

8 Sprawności a cele wychowawcze do 20 % 21 do 40 % 41 do 60 % 61 do 80 % 81 do 100 % 5. Cele wychowawcze a znaki służb i sprawności zespołowe W analizie wzięto pod uwagę 102 sprawności zespołowe i 10 znaków służb (112 rekordów). Najczęściej realizowanym celem jest Powinien być człowiekiem uczącym się, czyli gotowym na zmiany. (80 % rekordów, 90 wystąpień), a drugim w kolejności Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (75 % rekordów, 84 wystąpienia). Instrumentem zespołowym realizującym najwięcej celów wychowawczych jest sprawność zespołowa STAŚ I NEL (17 rekordów, 61 %), a następnie ROBIN HOOD i POSZUKIWACZ NIEZNANEGO LĄDU (16 rekordów, 57 %) i ELF, INDIANKA/INDIANIN, AMBASADORKA/AMBASADOR PRZYJAŹNI (15 rekordów, 51 %). Najmniej celów wychowawczych (2 rekordy, 7 %) realizują następujące sprawności i znaki służb: EGIPCJANKA/EGIPCJANIN, ARCHEOLOG, DRUKARZ, MŁODY NAUKOWIEC, PRODUCENT FILMÓW ANIMOWANYCH, Znak Służby Zdrowiu. Średnia procentowa z realizowanych celów wychowawczych w tej grupie wynosi 26,47 %, a średnia liczbowa 7,4 celów. Znaki służb średnio realizują 4,2 cele (15 %). Znakiem realizującym najwięcej celów jest ZNAK SŁUŻBY KULTURZE (7 celów). Żaden z celów wychowawczych nie jest realizowany w większej liczbie, niż 30 % Znaków Służb. Sprawności zespołowe realizują średnio 7,67 celów (27 %). Statystyka dla instrumentów zespołowych wygląda następująco: średnia 26% wariancja 1,58% odchylenie 12,58% mediana 130% kurtoza -0,0807

9 Zbiorowe a cele wychowawcze do 20 % 21 do 40 % 41 do 60 % 61 do 80 % 81 do 100 % 6. Cele wychowawcze a formy pracy W analizie wzięto pod uwagę 61 form pracy. Najczęściej realizowanym celem jest Stwarzanie warunków do społecznego rozwoju człowieka. (46 rekordów, 75 % wystąpień), a drugim w kolejności Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (44 rekordów, 72 % wystąpień). Formą pracy realizującą najwięcej celów jest wędrówka (17 rekordów, 61 % wystąpień), a najmniej musztra i defilada (1 rekord, 4 % wystąpień). Średnia procentowa z realizowanych celów wychowawczych w tej grupie wynosi 25,93 %, a średnia liczbowa 7,26 celów. Statystyka dla form pracy wygląda następująco: średnia 26% wariancja 1,74% odchylenie 13,19% mediana 25% kurtoza -0,29182

10 Formy pracy a cele wychowawcze do 20 % 21 do 40 % 41 do 60 % 61 do 80 % 81 do 100 % 7. Cele wychowawcze a propozycje programowe W analizie wzięto pod uwagę 59 propozycji programowych. Najczęściej realizowanym celem jest Stwarzanie warunków do społecznego rozwoju człowieka. (49 rekordów, 83 % wystąpień), a drugim w kolejności Stwarzanie warunków do intelektualnego rozwoju człowieka. (48 rekordów, 78 % wystąpień). Propozycją realizującą najwięcej celów jest Zwalcz w sobie smoka (28 rekordów, 100 % wystąpień), a najmniej Czas na partnerstwo, Cyferie, (2 rekordy, 7 % wystąpień). Średnia procentowa z realizowanych celów wychowawczych w tej grupie wynosi 49,6 %, a średnia liczbowa 13,89 celów. Jest to grupa realizująca średnio najwięcej z celów wychowawczych ZHP. Statystyka dla propozycji programowych wygląda następująco: średnia 50% wariancja 7,36% odchylenie 27,12% mediana 43% kurtoza -1,283

11 Propozycje programowe a cele wychowawcze do 20 % 21 do 40 % 41 do 60 % 61 do 80 % 81 do 100 % Ponadto w przypadku propozycji programowych przeanalizowano stopień realizacji kierunków programowych. Średnia procentowa z realizowanych kierunków programowy w tej grupie wynosi 51,13 %, a średnia liczbowa 3,06 kierunków. Najczęściej realizowanym celem jest Braterstwo (39 rekordów, 66 % wystąpień), a najrzadziej Radosny Patriotyzm (23 rekordy, 39 % wystąpień). Statystyka dla tego obszaru wygląda następująco: średnia 51% wariancja 6,60% odchylenie 25,68% mediana 50% kurtoza -0, Propozycje programowe a kierunki programowe 0 1 do 20 % 21 do 40 % 41 do 60 % 61 do 80 % 81 do 100 %

12 Poszczególne cele wychowawcze i narzędzia stosowane w ZHP względem siebie Poniższa część raportu zawiera tzn. procenty ważone, wskazujące wartość procentową dla poszczególnych celów wychowawczych w odniesieniu do siebie nawzajem. Wcześniejsze wartości procentowe ukazujące, jaki procent narzędzi realizuje dany cel zostały sprowadzone do wspólnego mianownika i przeliczone. Dla przykładu 10%, jakie widnieją przy stwarzaniu warunków do intelektualnego rozwoju człowieka w całości narzędzi oznacza, że spośród wartości uzyskanych przez wszystkie cele wychowawcze poddane badaniu jedną dziesiątą zajmuje właśnie rozwój intelektualny. Wszechstronny rozwój w ZHP Stwarzanie warunków do Z H HS W całość stopnie sprawności zbiorowe formy propozycje intelektualnego rozwoju człowieka. społecznego rozwoju człowieka. duchowego rozwoju człowieka. emocjonalnego rozwoju człowieka. fizycznego rozwoju człowieka. 11% 9% 9% 10% 10% 6% 13% 10% 10% 6% 7% 5% 6% 6% 7% 3% 6% 7% 10% 6% 3% 3% 3% 3% 3% 4% 2% 3% 4% 4% 6% 3% 3% 3% 5% 2% 4% 5% 9% 4% 4% 5% 4% 4% 4% 5% 5% 3% 4% 3% Jak pokazuje tabela ZHP zdecydowanie bardziej oddziałuje na rozwój intelektualny, niż pozostałe składowe wszechstronnego rozwoju. Drugi w kolejności jest r. społeczny, ostatni r. duchowy. Szokuje relatywnie niski udział rozwoju fizycznego. Różnice pomiędzy grupami metodycznymi najmocniej widać w zuchach, których r. emocjonalny osiągnąć dwukrotnie wyższy wynik niż w pozostałych metodykach. Wyższe wyniki, choć już nie w tak spektakularnym zakresie metodyka zuchowa osiągnęła także w r. intelektualnym i społecznym. Cele wychowawcze zawarte w Statucie ZHP Stwarzanie warunków do wszechstronnego, intelektualnego, społecznego, duchowego, emocjonalnego i fizycznego rozwoju człowieka. Nieskrępowane kształtowanie osobowości człowieka przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów Upowszechnianie i umacnianie w społeczeństwie przywiązania do wartości: wolności, prawdy, sprawiedliwości, demokracji, równouprawnienia, samorządności, tolerancji i przyjaźni. Upowszechnianie wiedzy o świecie przyrody, przeciwstawianie się jego niszczeniu przez cywilizację, Z H HS W całość stopnie sprawności zbiorowe formy propozycje 32% 26% 25% 26% 28% 19% 30% 29% 37% 22% 1% 0% 0% 0% 1% 1% 0% 1% 0% 3% 11% 7% 11% 10% 13% 8% 8% 12% 19% 23% 6% 6% 7% 7% 7% 8% 6% 8% 5% 7%

13 kształtowanie potrzeby kontaktu z nieskażoną przyrodą. Stwarzanie warunków do nawiązywania i utrwalania silnych więzi międzyludzkich ponad podziałami rasowymi, narodowościowymi i wyznaniowymi. 4% 4% 4% 5% 4% 4% 3% 5% 2% 9% Co nie dziwi największy udział procentowy w narzędziach stosowanych w ZHP spośród celów ujętych w Statucie posiada cel odnośnie wszechstronnego rozwoju. Zdecydowanie najmniejszy, praktycznie marginalny, kształtowanie osobowości człowieka przy poszanowaniu jego prawa do wolności i godności, w tym wolności od wszelkich nałogów. Relatywnie wysoki wynik uzyskał cel główny poświęcony przyrodzie. Porównanie między metodykami pokazuje kilka ciekawostek. Metodyka harcerska stosunkowo najmniej pracuje z wymienionymi w Statucie wartościami. Wolność od nałogów przekroczyła 1% tylko w metodyce zuchowej, zaś w najstarszych grupach wiekowych (które są siłą rzeczy najbardziej narażone na to zagrożenie) ZHP praktycznie nie oddziałuje na tę strefę. Metodyka zuchowa przoduje także we wszechstronnym rozwoju (na tle wszystkich celów wychowawczych realizowanych przez tę metodykę). Relatywnie wysoki wynik osiągnęło także przywiązanie do wartości, niemniej zważywszy na to, że w puli znalazło się 8 wartości, a każda z nich samodzielnie uzyskała od 1 do 3 % (przyjaźń) nie można tu mówić o znaczącym udziale. Upowszechnianie i umacnianie w Z H HS W całość stopnie sprawności zbiorowe formy propozycje społeczeństwie przywiązania do wolności 1% 0% 1% 1% 1% 1% 0% 1% 1% 4% prawdy 1% 1% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 2% 3% sprawiedliwości 3% 1% 1% 1% 2% 0% 1% 3% 3% 3% demokracji 0% 0% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 1% 2% równouprawnienia 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 2% 2% samorządności 1% 1% 2% 1% 1% 3% 1% 1% 1% 1% tolerancji 2% 1% 1% 2% 2% 0% 1% 2% 3% 3% przyjaźni 3% 2% 2% 1% 3% 1% 2% 3% 6% 5% wolności 1% 0% 1% 1% 1% 1% 0% 1% 1% 4% Porównując wyniki poszczególnych metodyk uwagę zwraca wyższy wynik przywiązania do sprawiedliwości w metodyce zuchowej, niż w którejkolwiek z pozostałych. Dziwi nie wzrastanie wraz z wiekiem samorządności. Jaki ma być człowiek, którego kształtuje dzisiejsze harcerstwo (Podstawy wychowawcze) Powinien być Z H HS W całość stopnie sprawności zbiorowe formy propozycje patriotą 2% 3% 3% 3% 3% 3% 2% 3% 1% 3% świadomym obywatelem 2% 1% 2% 2% 3% 3% 1% 3% 2% 5% człowiekiem odpowiedzialnym 6% 6% 6% 6% 5% 5% 6% 6% 3% 4% aktywnym członkiem wspólnot 3% 4% 4% 4% 4% 5% 3% 4% 1% 5% prawy i uczciwy, żyć zgodnie z zasadami 4% 3% 3% 3% 3% 2% 2% 4% 4% 4% otwarty i radosny 2% 3% 4% 4% 4% 1% 3% 3% 10% 4% człowiekiem uczącym się, czyli gotowym na zmiany 16% 22% 16% 17% 15% 29% 20% 11% 6% 5% dzielnym i zaradnym 7% 8% 7% 7% 7% 8% 8% 7% 6% 3% dbać o zdrowie ciała i ducha 5% 6% 6% 6% 5% 4% 7% 4% 4% 4% Przyjęty sposób generowania danych, wedle którego podjęcie próby zdobycia każdego instrumentu metodycznego powoduje kształtowanie postawy człowieka uczącego się, czyli gotowego na zmiany

14 spowodował, że ten cel zdecydowanie zajmuje największy procentowy w narzędziach stosowanych w ZHP spośród celów ujętych w Podstawach Wychowawczych. Na uwagę zasługuje także postawa dzielności i zaradności. Najmniej uwagi narzędzia stosowane w ZHP poświęcają kształtowaniu prawności i uczciwości. Choć podobny wynik uzyskały także postawy: patriotyczna i świadomego obywatelstwa należy uznać za bardziej adekwatny ich zsumowany wynik (są to postawy bardzo ze sobą powiązane). Różnice między poszczególnymi metodykami najmocniej widoczne są w metodyce harcerskiej, która w mocniejszym stopniu stawia nacisk na postawę uczenia się i gotowości na zmiany, a także na dzielność i zaradność (choć tu różnica jest niewielka). Kierunki programowe w propozycjach programowych Braterstwo 22% Ciekawość świata 19% Aktywność społeczna 17% Harcerstwo w ruchu 15% Sprawności na całe życie 14% Radosny patriotyzm 13% Jak widać najwięcej propozycji programowych realizuje kierunek Braterstwo, a najmniej Radosny Patriotyzm.