Muzeum w budynkach zabytkowych: wyzwania i możliwości. Janusz Czop Muzeum Narodowe w Krakowie

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Muzeum w budynkach zabytkowych: wyzwania i możliwości. Janusz Czop Muzeum Narodowe w Krakowie"

Julia Matuszewska
8 lat temu
Przeglądów:

1 Muzeum w budynkach zabytkowych: wyzwania i możliwości Janusz Czop Muzeum Narodowe w Krakowie

2 Muzeum Narodowe w Krakowie - 17 budynków - 9 Oddziałów obiektów

3 Budynki Muzeum : - wszystkie oddziały w zabytkowych budynkach ( od Sukiennic XIII w. po Gmach Główny lata 30-te XX w.) - tylko Gmach Główny projektowany i wybudowany jako muzeum - większość jest nieszczelna, słaba izolacja, wysokie współczynniki wymiany powietrza - centralne systemy kontroli klimatu tylko w Gmachu Gł (częściowo) i w przyszłości w Sukiennicach

) - tylko Gmach Główny projektowany i wybudowany jako muzeum - większość jest nieszczelna,

4 Problem : zagrożenia kolekcji muzealnych niekorzystnymi warunkami mikroklimatu zmiany fizyczne uszkodzenia mechaniczne (zróżnicowana odpowiedź wymiarowa elementów obiektu) degradacja chemiczna atak biologiczny grzybów, pleśni

mechaniczne (zróżnicowana odpowiedź wymiarowa elementów

5 Specyfikacje warunków temperatury i wilgotności względnej dla zbiorów rozdział Muzea, galerie, archiwa i biblioteki podręcznika ASHRAE (Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Ogrzewania, Chłodzenia i Klimatyzacji) Kategorie kontroli warunków i zagrożeń zbiorów AA- precyzyjna kontrola A- precyzyjna kontrola, niewielkie fluktuacje albo wahania roczne B- precyzyjna kontrola z możliwym cyklem rocznym C- unikanie warunków skrajnych D- zapobieganie zawilgoceniu

Kategorie kontroli warunków i zagrożeń zbiorów AA- precyzyjna kontrola A- precyzyjna kontrola, niewielkie

6 Klasa AA Poziom stabilizacji RH 50% lub średnia historyczna T pomiędzy o C Klasa stabilizacjizbiory muzealne, biblioteki, archiwa Dopuszczalne wahania roczne A ±10%, +5 o C, -10 o C B Dopuszczalne fluktuacje i gradienty przestrzenne 0%, ±5 o C ± 5%, ± 2 o C brak ±0%, +5 o C, -10 o C ±10%, ± 10 o C ale poniżej 30 o C Zagrożenie mech. uszkodzeniem ±5%, ± 2 o C niewielkie dla najbardziej wrażliwych obiektów, brak dla większości obiektów ±10%, ± 2 o C ±10%, ± 10 o C ale T<30 o C C 25% < RH < 75% temperatura rzadko powyżej 30 o C zazwyczaj poniżej 25 o C średnie dla najbardziej wrażliwych obiektów, niewielkie dla większości obiektów duże dla najbardziej wrażliwych obiektów, średnie dla większości obiektów D RH poniżej 75% wysokie dla większości obiektów, głownie z powodu niskiej RH (pękanie)

uszkodzeniem ±5%, ± 2 o C niewielkie dla najbardziej wrażliwych obiektów, brak dla większości obiektów ±10%, ± 2 o C ±10%, ± 10 o C ale T<30 o C C 25% < RH < 75% temperatura rzadko powyżej 30 o C

7 Specyfikacja zalecanych warunków mikroklimatycznych w MNK TEMPERATURA Dotyczy wszystkich rodzajów obiektów C Dopuszczalne wahania dobowe ±1 C WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA 1. Obrazy na płótnie 40-55% 2. Obrazy na deskach, rzeźba polichromowana, meble 45-60% 3. Papier 50-55% 4. Tkaniny, ubiory 50-60% 5. Szkło 40-50% 6. Metal, broń, numizmaty 15-40% Dopuszczalne dobowe wahania ±5% kategoria AA według ASHRAE

Obrazy na deskach, rzeźba polichromowana, meble 45-60% 3. Papier 50-55% 4. Tkaniny, ubiory 50-60% 5.

8 MONITOROWANIE WARUNKÓW Radiowy system pomiarowy 200 czujników T i RH 45 czujników Lux/UV 2 pirometry 10 stacji zbierających dane pomiar co 1 godzinę wszystkie dane zbierane są na centralnym komputerze

9 Pomieszczenie nieklimatyzowane Muzeum St. Wyspiańskiego

10 Pomieszczenie nieklimatyzowane Muzeum St. Wyspiańskiego T [ o C] i wilg.wzgl. [%] Data

11 Pomieszczenie nieklimatyzowane Muzeum St. Wyspiańskiego T [ o C] i wilg.wzgl. [%] % Data

wzgl. [%] 50 40 30 20 36% 10 0 01.01.06 01.

12 Pomieszczenie klimatyzowane Gmach Główny

13 Pomieszczenie klimatyzowane Gmach Główny T [ o C] i wilg. wzgl. [%] Data

14 Pomieszczenie klimatyzowane Gmach Główny T [ o C] i wilg. wzgl. [%] % Data

15 Pomieszczenie klimatyzowane Gmach Główny poziom stabilizacji T [ o C] i wilg. wzgl. [%] Data

o C] i wilg. wzgl. [%] 40 30 20 10 0 01.

16 Pomieszczenie klimatyzowane Gmach Główny T [ o C] i wilg. wzgl. [%] minimalna wartość w.w. w sali 302 minimalna wartośc w.w. w Galerii Rzemiosła Artystycznego poziom stabilizacji Data

w. w Galerii Rzemiosła Artystycznego poziom stabilizacji 0 01.

17 Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym klimacie Pałac Bp Ciołka

18 Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym klimacie Pałac Bp Ciołka T [ o C] i wilg.wzgl. [%] Data

i wilg.wzgl. [%] 50 40 30 20 10 0 09.11.

19 Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym klimacie Pałac Bp Ciołka T [ o C] i wilg.wzgl. [%] % Data

wilg.wzgl. [%] 50 40 30 20 52% 10 0 09.11.

20 Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym klimacie Pałac Bp Ciołka T [ o C] i wilg.wzgl. [%] % Data

21 Kategoria budynków wg. potencjału kontroli mikroklimatu ASHRAE Klasa kontroli Kategoria budynku Budynki Muzeum Możliwa klasa stabilizacji klimatu częściowa kontrola IV większość budynków C zapobiega znaczącym zagrożeniom D zapobiega zawilgoceniu pełna kontrola V GG, Pałac Ciołka, w przyszłości Sukiennice B stabilizacja z możliwym cyklem rocznym

22 Pomieszczenia stabilizowane przez mobilne urządzenia kategoria B w zasięgu ręki T [ o C] i wilg.wzgl. [%] Data

23 Pomieszczenia stabilizowane przez mobilne urządzenia kategoria B w zasięgu ręki wprowadzenie odpowiednich procedur dotyczących wietrzenia i serwisowania defensorów zapewni kategorię B konieczna jest procedura awaryjna w przypadku odcięcia zasilania

24 PODSUMOWANIE kategoria kontroli warunków w większości budynków D (?) jeżeli stosujemy skuteczną, lokalną kontrolę to C możliwa kategoria B (kontrola nad krótkotrwałymi wahaniami RH w okresie zimowym) CO WIEMY? brak zagrożeń grzybami pleśniowymi obiekty niestabilne chemicznie zagrożone w okresie dziesięcioleci realne zagrożenie uszkodzeniem mechanicznym dla obiektów wrażliwych i średnio wrażliwych

25 WNIOSKI dotychczasowa, uniwersalna norma konserwatorska jest bardzo trudna do realizacji i w praktyce nie istnieje (nawet przy optymalnym zaangażowaniu środków) należy opracowywać indywidualne normy konserwatorskie, które będą narzędziem wspomagającym w strategii zarządzania zbiorami wybór strategii zarządzania mikroklimatem powinien zostać oparty na analizie zagrożeń i możliwości każdego muzeum (badania materiałowe, monitorowanie stanu zachowania obiektów, realia finansowe i organizacyjne)

26 CEL MUZEUM Opracowanie nowych zasad i procedur zarządzania mikroklimatem w celu poprawy ochrony zbiorów oraz optymalizacji zużycia energii.

27 METODY 1. Złagodzenie restrykcyjnych, nierealnych poziomów stabilizacji (Nowe standardy Smithsonian Institution) 2. Wprowadzenie różnych poziomów stabilizacji RH i T w zależności od pory roku (obniżenie T w okresach silnych mrozów o 4 C odpowiada wzrostowi RH do 10%).

28 3. Analiza klimatu historycznego (koncepcja dowiedzionej fluktuacji -proofed fluctuation) zaaklimatyzowane obiekty są mniej podatne na uszkodzenia. Aklimatyzacja obiekty musi być potwierdzona oceną stanu zachowania. 4. Procedury min. wietrzenia, obniżenia temperatury w okresach silnych mrozów (4 C odpowiada 10%), serwisowania urządzeń mobilnych. 5. Procedury awaryjne- od wycofania obiektu z ekspozycji po czasowe zamknięcie muzeum.

29 6. Polityka wypożyczeń - żądany poziom T i RH powinien odpowiadać długookresowej wartości średnich w muzeum, do których obiekt jest zaaklimatyzowany

30 7. Optymalne wykorzystanie środków dostępnych na ochronę zbiorów - kierowanie środków na obszary gdzie efekt poprawy będzie największy np. metody pasywneramy mikroklimatyczne, gabloty, stworzenie wyspecjalizowanych magazynów dla obiektów wrażliwych itd.

31 Muzeum XXI wieku??? Czy to tylko kolekcja czy też kolekcja w budynku???

32 Przyszłość MUZEUM jest zakorzeniona w budynkach w których się mieści, a równocześnie MUZEUM powinno docierać do ludzi z całego świata i być miejscem gdzie ludzie z całego świata mogą prowadzić dialog. Neil MacGregor - Dyrektor British Museum

Podobne dokumenty

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA MUZEÓW, BIBLIOTEK I ARCHIWÓW. - projekt Heriverde

EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA MUZEÓW, BIBLIOTEK I ARCHIWÓW - projekt Heriverde Problem Realizowane w ostatnich latach inwestycje w muzeach i archiwach ujawniły: brak doświadczeń w zakresie projektowania i wykonawstwa