MATERIAŁY XXIV KONFERENCJI NAUKOWEJ INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO

Transkrypt

1 Dobczyce czerwca 2017

2 REDAKTORZY prof. dr hab. inż. Jerzy Gruszczyński Redaktor Naczelny IETW dr inż. Maciej Gliniak Komitet Organizacyjny dr inż. Mateusz Malinowski Komitet Organizacyjny dr Anna Krakowiak-Bal Komitet Organizacyjny ORGANIZATORZY POLSKA AKADEMIA NAUK ODDZIAŁ W KRAKOWIE Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi UNIWERSYTET ROLNICZY im. Hugona Kołłątaja w Krakowie INSTYTUT INŻYNIERII ROLNICZEJ I INFORMATYKI Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki UR w Krakowie KATEDRA INŻYNIERII SANITARNEJ I GOSPODARKI WODNEJ Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji UR w Krakowie 2

3 KOMITET NAUKOWY prof. Jerzy Gruszczyński - przewodniczący prof. Jan Pawełek prof. Sławomir Kurpaska prof. Karol Noga - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie - Wyższa Szkoła Inżynieryjno Ekonomiczna w Rzeszowie prof. Stanisław Krzanowski - PAN prof. Atiglan Atiglan - Suleyman Demirel Univeritesi, Isparta prof. Radomir Adamovsky dr hab. Patrik Burg prof. Henryk Bryś dr hab. Tadeusz Gargula - Czech University of Life Sciences in Prague - Mendel University in Brno - Politechnika Krakowska - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie dr hab. Paweł Hanus, prof. n. AGH - Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Prof. Volodymyr Hlotov - Narodowy Uniwersytet Politechnika Lwowska prof. Wiesław Kosek - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie dr hab. Anita Kwartnik-Pruc - Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie dr hab. Andrzej Kwinta prof. Antoni T. Miler prof. Stanisław Rolbiecki - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie - Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu - Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy dr hab. Jacek Salamon - Uniwersytet Rolniczy w Krakowie prof. Stanisław Węglarczyk - Politechnika Krakowska prof. Jacek Żarski - Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy 3

4 KOMITET ORGANIZACYJNY dr Anna Krakowiak-Bal (przewodnicząca) dr hab. inż. Piotr Bugajski dr inż. Mateusz Malinowski dr inż. Monika Mika dr inż. Monika Siejka dr inż. Jakub Sikora dr inż. Jarosław Taszakowski dr inż. Zbigniew Siejka dr inż. Stanisław Famielec dr inż. Maciej Gliniak mgr inż. Maria Makuch mgr inż. Pelagia Gawronek TEMATYKA KONFERENCJI Konferencja obejmuje szeroką problematykę infrastruktury i środowiska, a w szczególności: Gospodarka wodno-ściekowa Energetyka przyjazna środowisku Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Substancje chemiczne w środowisku Zarządzanie zasobami naturalnymi i ochrona przyrody Zagospodarowanie przestrzenne obszarów wiejskich Planowanie inwestycji infrastrukturalnych Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Geodezja, gospodarka nieruchomościami, kataster, GIS, fotogrametria i teledetekcja Celem konferencji jest prezentacja najnowszych wyników badań naukowych i osiągnięć z zakresu infrastruktury i środowiska oraz geodezji i gospodarki nieruchomościami, realizowanych w Polsce i na świecie. 4

5 RAMOWY PROGRAM KONFERENCJI PONIEDZIAŁEK Rejestracja uczestników Obiad / Lunch Otwarcie konferencji, Przywitanie Gości I Sesja Plenarna Przerwa kawowa / Coffee break I Sesja Referatowa Przerwa kawowa / Coffee break I Sesja Posterowa II Sesja Referatowa Kolacja / Dinner (grill) WTOREK Śniadanie / Breakfast 9.00 III Sesja Referatowa Przerwa kawowa / Coffee break II Sesja Posterowa IV Sesja Referatowa Obiad / Lunch II Sesja Plenarna Przerwa kawowa / Coffee break V Sesja Referatowa część A V Sesja Referatowa część B Wyjazd studyjny do Raciechowic / Raciechowice study tour ŚRODA Śniadanie / Breakfast 9.00 VI Sesja referatowa Zakończenie konferencji Szczegółowy program konferencji znajduje się na stornie internetowej 5

6 REFERATY

7 ENERGY AND COST ANALYSIS OF ROSE (ROSE DAMASCENA) DRIED BY HEAT PUMP DRYING SYSTEMS Bekir Ansar, Davut Akbolat Süleyman Demirel University in Isparta, Agricultural faculty, Agricultural Machinery and Technologies Engineering Department, Isparta rose is an agricultural product that provides world-wide awareness to our country, offering social and cultural aspects and touristic and economic contributions. Turkey and Bulgaria are two major countries that produce rose for economic return. Isparta rose (rose damascena) is a therapeutic fragrant flower used in aromatherapy applications besides oil production. The aim of this study is to determine the energy and cost analysis of drying of rose (Rose damascena). Additionally, the energy consumption and unit cost of screening and separation was determined. Experiments were carried out in the Yakaören Rose Oil Factory of Gülbirlik, which was established in the village of Yakaören in the center of Isparta province. Temperatures of 45 C and 55 C were chosen as drying temperature in the experiment. According to the results of the research, work capacity for temperatures of 45 C and 55 C were 0.32 kg h -1 and 0.63 kg h -1, respectively. Specific energy consumption (SEC) for the same temperatures were 2.48 kwh kg -1 and 8.96 kwh kg -1, respectively. Specific moisture extraction rates (SMER) were found to be and kg kwh -1 for temperatures of 45 C and 55 C, respectively. The unit drying cost was for the two drying temperatures of 45 C and 55 C are 0.51 and 1.84 Turkish liras (TL), respectively. As a result; the work capacity, SEC, MER and unit drying cost at a temperature of 55 C was found to be higher than the work capacity at a temperature of 45 C. However, SMER at 55 C was lower than drying at 45 C temperature. For this reason, rose drying at a temperature of 45 degrees is advantageous in many respects compared to drying roses at 55 degrees. 7

8 VARIATIONS IN NUTRIENT CONCENTRATIONS OF TRITICALE AND BARLEY AT DIFFERENT GROWTH STAGES İlknur Akgün 1, Demet Altindal 2 1 Süleyman Demirel University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops, Isparta, Turkey, iakgun@ziraat.sdu.edu.tr 2 Muğla Sıtkı Koçman University, Department of Plant and Animal Production, Organic Agriculture Program, Muğla, Turkey The objective of this research was to examine the concentrations of crude protein, P, K, Mg, Fe, Mn and Zn of 5 triticale genotypes and 2 barley cultivars (two-row) at different growth stages. The experiments were carried out at Süleyman Demirel University farm in Isparta during the growing season of Three hexaploid triticale lines (SDÜ-21, SDÜ-27, SDÜ-43) and 2 cultivars (Karma-2000 and Tatlıcak-97), and two-row barley cultivars (Hamidiye and Cumhuriyet) were used in the experiment. The experimental design was a randomized split block design with three replication. The genotypes were used as main plots and growth stage were used as sub-plots. The basic pre-sowing fertilization rates for all plots were 30 kg N/ha and 50 kg P/ha, the rest of 30 kg N/ha was applied at the early spring (stemelongation stage). Plants were harvested at four stages, stem elongation, milk development, dough development and mature stage. Samples taken from each plot were dried to constant weight at 65 C in an oven. After cooling, the samples were milled for crude protein and mineral element analyses. According to the results of variance analysis, the nutrient concentrations of triticale and barley genotypes showed variations depending on the genotypes and different growth stages. The crude protein content of barley cultivars were higher than triticale genotypes. The concentration of K, Fe, Mn and Zn in whole plants decreased from stem elongation to maturity, while Mg and P contents increased. Crude protein rate (18.59%) at dough development stage was higher than other growth stages. The nitrogen use efficiency of SDÜ-27 line, which can be used for cultivar registration, was higher than control cultivar (Karma -2000; Tatlıcak-1997). 8

9 EFFECT OF DIFFERENT SUBSTRATES ON YIELD AND FRUIT QUALITY OF SOILLESS CULTURE IN TOMATO GROWING Hakan Aktas 1, Pınar Kiliç 1, Ibrahim Erdal 2 1 Suleyman Demirel University Horticulture Department, Isparta, TURKEY, aktashakan33@gmail.com 2 Suleyman Demirel University, Soil Science and Plant Nutrition Department, Isparta, TURKEY In this study, it was investigated to determinate the effect of widely used of soilless culture substrate such as rock wool, coconut fiber and perlite on plant growth, yield and fruit quality on tomato cultivation under greenhouse condition. As a growing system was used horizontal bag culture. In the experiment, plant biomass, leaf; height, width and next to index measurements besides, fruit; taste, aroma, acidity, water-soluble solids (TSS) content and lycopene content as well as fruit quality parameters were determined. According to these results, the most fruit quality was determined in coconut fiber while the highest total yield was reached in perlite cultivation of tomatoes. 9

10 ANALYSIS OF TREND CHANGES IN DEGREE-DAY VALUES OF HEATING AND COOLING: BROILER BREEDING CASE Atilgan Atilgan 2, Ali Yucel 1, Nuri Erdem 1, Hasan Oz 2 1 Osmaniye Korkut Ata University, Osmaniye, Turkey 2 Suleyman Demirel University, Isparta, Turkey, atilganatilgan@sdu.edu.tr An ideal broiler house should be designed to minimize the effects of weather changes and to keep indoor conditions at the comfort temperature of the animals. In this case, this should be done with minimum cost and possible lowest operating costs. Degree-day methods are used in order to have knowledge of the energy need of any structure. With this method, the measured values or meteorological data can be used to give information about the heating and cooling energy quantities of structures. Depending on the climate change in recent years, the changes need to be examined that have taken place in order to provide optimum comfort in animal barn. Isparta province and districts were selected as the study area. The long-term average daily temperature values are used from meteorological stations of the selected region. The heating and cooling degree day values were calculated for selected balance temperatures in broiler breeding. Linear Regression Analysis and Spearman Rank Correlation Test were conducted to determine the changes of these values due to climate change. In conclusion, it was determined that there were statistically significant trends at 5% significance level in Egirdir (21 C), Isparta ( and 23 C), Kasimlar (18 C), Senirkent ( and 21 C), Sutculer (all selected balance temperature values) and Yalvac ( and 21 C) in terms of heating degree-day values, and in Atabey ( and 18 C), Barla (25-23 and 21 C), Isparta (23-21 and 18 C), Senirkent ( and 18 C), Sutculer ( and 18 C), Sarkikaraagac ( and 18 C), Uluborlu ( and 18 C) and Yalvac ( and 18 C) in terms of cooling degree-day values. As a result, it has been concluded that more energy consumption will be a concern for heating and cooling of the broiler house that will be built in the province of Isparta. 10

11 COMPARISON OF THE RESULTS OF SPATIAL ANALYSES PERFORMED IN ARCGIS AND QGIS SOFTWARE Piotr Benduch AGH University of Science and Technology, Faculty of Mining Surveying and Environmental Engineering, Department of Geomatics, The geoinformation software market is becoming increasingly competitive. New improvements and tools are created, which are provided to the users with subsequent updates. Additionally, completely new software is appearing as well. Nevertheless, for the past several years, ArcGIS and QGIS have been the most popular software in Poland. There are many handbooks and manuals describing their possibilities. Both systems offer numerous functions which are offered in both systems. This does not mean, however, that the results of identical spatial analyses performed in ArcGIS and QGIS will be identical as well. The comparison of the results of these analyses performed on the vector and raster data is the main objective of the conducted study. 11

12 WIELKOŚCI I STĘŻENIA ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH I BIOGENNYCH W ŚCIEKACH PO PROCESIE MECHANICZNEGO OCZYSZCZANIA W ASPEKCIE PROJEKTOWANIA REAKTORA BIOLOGICZNEGO Piotr Bugajski, Jan Pawełek, Karolina Kurek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej, p.bugajski@ur.krakow.pl Celem pracy było określenie wielości oraz stężeń zanieczyszczeń organicznych oraz biogennych w ściekach po mechanicznym oczyszczaniu. W pracy pomiarem objęto wskaźniki: BZT 5, ChZT zawiesina ogólna oraz azot ogólny. Badania prowadzono w zbiorczej oczyszczalni ścieków w Biłgoraju w latach 2010 i W dwuletnim okresie pobrano i poddano analizie fizyczno-chemicznej 99 próbek ścieków surowych oraz po mechanicznym oczyszczeniu. W pracy określono podstawowe parametry statystyczne analizowanych wskaźników. Praca stanowi ważny przyczynek do nowelizacji wytycznych do projektowania rektorów biologicznych w aspekcie zmienności jakości ścieków do nich dopływających. 12

13 ANALYSIS OF THE FLOW CHARACTERISTICS OF ENERGY DISSIPATING STRUCTURES IN DAM SPILLWAYS BY CFD METHOD Kenan Büyüktaş 1, Ahmet Tezcan 1, İmran Sajid 2, Suna Büyükkök 2 1 Akdeniz University Faculty of Agriculture Department of Farm Structures and Irrigation, Antalya, Turkey, atezcan@akdeniz.edu.tr 2 Akdeniz University Institute of Science, Antalya, Turkey During flow of water from upstream to downstream in a controlled manner, the flow of water at high velocity and pressure, which occurs as a result of hydraulic jump is broken by energy dissipation structures in relief or accumulation structures. Otherwise, the flow of water with high velocity and pressure in the downstream section, where the stream passes from a flood regime to a river regime, will damage its own structure and surrounding environment. For this reason, it is necessary to design energydissipating structures at appropriate locations with appropriate sections so that large pressure and friction forces do not cause abrasion and erosion in flow chamber. In this study, flow characteristics such as pressure distribution, outlet flow, velocity distribution etc. of the water flowing from a dam infill located in Adrasan town of Antalya province was determined. Then, dam spillway was modelled in the computer environment with the actual measurements and analyzed according to Computational Fluid Dynamics method (CFD) using ANSYS-Fluent software. Finally, the actual measurements were compared with the simulation results. Additionally, measured data were compared with the downstream flow characteristic by defining to dam and spillway projecting software of General Directorate of State Hydraulic Works (pro-shw). As a result, the current dam spillway values are similar to the simulation values. It is clear that the CFD method provides the convenience of users and institutions in sizing and calculating the flow characteristic before projecting large fixed constructions which has high cost. 13

14 PROMIENIE ŁUKÓW POZIOMYCH A MOŻLIWOŚCI SKRĘTNE ZESTAWÓW WYWOZOWYCH DO DREWNA Andrzej Czerniak 1, Grzegorz Trzciński 2 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Leśny, Katedra Inżynierii Leśnej, aczerni@o2.pl 2 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Leśny, Katedra Użytkowania Lasu, grzegorz_trzcinski@sggw.pl Lasy Państwowe podejmują liczne inwestycje drogowe wespół z samorządami lokalnymi. Wspólnie przebudowywane drogi ułatwiają transport lokalny obu stronom. Warunkiem jest właściwy dobór technologii i parametrów projektowych dla modernizowanych dróg. Celem pracy była analiza zagadnień związanych określeniem minimalnych promieni łuków poziomych dla różnych elementów drogi (na zjazdach, skrzyżowaniach, na placach manewrowych) w zależności od zestawów wywozowych stosowanych do transportu drewna. Zakres prac obejmował: Analizę warunków technicznych dla dróg publicznych; Analizę zależności kinematycznych dla zestawów wywozowych do drewna; Określenie typów zestawów wywozowych do drewna; Empiryczne określenie możliwości skrętnych zestawów wywozowych do drewna i samochodów gaśniczych straży pożarnej. Określenia możliwych zestawów stosowanych do wywozu drewna dokonano na podstawie zebranych danych u odbiorców. Badania możliwości skrętnych zestawów stosowanych do drewna dłużycowego i stosowego oraz do gaszenia pożarów w lesie PSP wykonano na placu manewrowym, przy wyznaczonych łukach o promieniu R=11,0 m; 13 i 15 m i kącie zwrotu α=90. Najlepsze parametry skrętne ma zestaw samochód z przyczepą lub z wózkiem sterowanym. Wykazano, że promień wyokrąglający R=11,0 m bez poszerzenia jezdni o szerokości 3,5 m można stosować jedynie w przypadku wyjazdów na bardzo szerokie drogi publiczne z małym natężeniem ruchu. Powinno stosować się wyokrąglenia łukiem kołowym o minimalnym promieniu R=13,0 m, a w szczególnych wypadkach R=15,0 m. 14

15 EFFECTS OF DIFFERENT FERTIGATION LEVELS ON MAIZE YIELD AND NUTRIENT UPTAKE UNDER SEMI-ARID MEDITERRANEAN CONDITIONS Ahmet Demirbas 1, Cagdas Akpinar 2, Ali Coskan 3, Tolga Karakoy 1 1 Cumhuriyet University, Vocational School of Sivas, Department of Crop and Animal Production, Sivas, Turkey, ademirbas@cumhuriyet.edu.tr 2 Department of Organic Farming Business Management, Kadirli School of Applied Sciences, University of Osmaniye Korkut Ata, Osmaniye, Turkey 3 University of Suleyman Demirel, Faculty of Agriculture, Department of Soil Sience and Plant Nutrition, Isparta, Turkey Titanium compounds in view of their physicochemical properties constitute interesting materials applied in chemical synthesis. They are used for preparation of antifungal agents as well as for production of self-cleaning coatings. Moreover, mentioned inorganic compounds are characterized by a capability of neutralizing of unpleasant odor. Those all characteristics make these substances useful in many fields. In the framework of presented research series of polymer materials modified with titanium and titanium oxide have been obtained by means of photopolymerization. In the further step, studies on such synthesized materials have been conducted with particular emphasis on determining a mechanical properties and wettability. Hardness of prepared polymers have been tested by means of Shore durometer. Based on the research it can be concluded that addition of titanium compounds to the polymer matrix resulted in the improvement of mechanical properties as well as in an increase of hydrophobicity. It is worth mentioning that it is possible to manipulate properties of the obtained compositions by the introduction of an appropriate amount of additive into their matrices. 15

16 PREPARATION OF POLYMER MATERIALS CONTAINING TITANIUM COMPOUNDS Anna Drabczyk 1, Sonia Kudłacik-Kramarczyk 2, Bożena Tyliszczak 3 1 Cracow University of Technology, Faculty of Chemical Engineering and Technology, Institute of Inorganic Chemistry and Technology, adrabczyk@chemia.pk.edu.pl 2 Cracow University of Technology, Faculty of Chemical Engineering and Technology, Institute of Inorganic Chemistry and Technology, skudlacik@chemia.pk.edu.pl 3 Cracow University of Technology, Faculty of Chemical Engineering and Technology, Department of Chemistry and Technology of Polymers, btyliszczak@chemia.pk.edu.pl Titanium compounds in view of their physicochemical properties constitute interesting materials applied in chemical synthesis. They are used for preparation of antifungal agents as well as for production of self-cleaning coatings. Moreover, mentioned inorganic compounds are characterized by a capability of neutralizing of unpleasant odor. Those all characteristics make these substances useful in many fields. In the framework of presented research series of polymer materials modified with titanium and titanium oxide have been obtained by means of photopolymerization. In the further step, studies on such synthesized materials have been conducted with particular emphasis on determining a mechanical properties and wettability. Hardness of prepared polymers have been tested by means of Shore durometer. Based on the research it can be concluded that addition of titanium compounds to the polymer matrix resulted in the improvement of mechanical properties as well as in an increase of hydrophobicity. It is worth mentioning that it is possible to manipulate properties of the obtained compositions by the introduction of an appropriate amount of additive into their matrices. 16

17 COMPOSTING OF OPIUM POPPY PROCESSING SOLID WASTE WITH POULTRY MANURE: EFFECTS OF INITIAL C/N RATIO ON COMPOSTING LOSSES Kamil Ekinci 1, Barbaros S. Kumbul 1, İsmail Tosun 2 1 Suleyman Demirel University, Faculty of Agriculture, Department of Agricultural Machinery and Technologies Engineering, kamilekinci@sdu.edu.tr 2 Suleyman Demirel University, Faculty of Engineering, Department of Environmental Engineering In this study, composting of opium poppy processing solid waste with poultry manure and rough sawdust with five initial Carbon/Nitrogen (C/N ratio) ratio ranging from 20.45, 24.99, 29.00, and was carried out using fifteen-identical cylindrical stainless steel reactors, each of which has an effective volume of 100 L to determine the effects of initial C/N ratio on composting loss (dry matter loss, organic matter loss, carbon loss, and nitrogen loss, and ammonia loss). The experiment lasted for days. In the experiment, the temperature, electrical conductivity, ph, moisture, organic matter, total carbon (C) and nitrogen (N) contents and NH 3 -N were monitored. Dry matter loss, organic matter loss, carbon loss, nitrogen loss, and NH 3 -N loss were expressed as a function of initial C/N ratio. Results showed that the highest dry matter loss and organic matter loss existed at the CN ratio of and 31.18, respectively. The highest carbon loss occurred at the C/N ratio of Both nitrogen loss and NH3-N loss decreased as the C/N ratio increased. 17

18 AGRO-ECONOMIC ANALYSIS OF COMPOST DERIVED FROM ORGANIC KITCHEN WASTES Ibrahim Erdal 1, Vecdi Demircan 2, Dervis Aynacı 1, Kamil Ekinci 3 1 University of Suleyman Demirel, Faculty of Agriculture, Department of Soil Science and Plant Nutrition, Isparta, Turkey, ibrahimerdal@sdu.edu.tr 2 University of Suleyman Demirel, Faculty of Agriculture, Department of Agricultural Economy 3 University of Suleyman Demirel, Faculty of Agriculture, Department of Agricultural Machinery and Technologies Engineering, Isparta, Turkey In this research, it was aimed to determine the amount of compost obtained from organic kitchen waste in Isparta province and the resulting economic loss when these wastes were not utilized as compost. Composting of organic kitchen wastes collected from the selected households was carried out in a home composter in the Laboratory of Composting and Biogas, Department of Agricultural Machinery and Technology Engineering, Süleyman Demirel University. The results showed that the concentrations of N, P 2 O 5, K 2 O, MgO, and CaO of the finished compost were determined as 1.73%, 1.00%, 1.91%, 1.00%, and 3.72%, respectively. Results revealed that kitchen organic waste corresponding to 0.66 kg N, 0.38 kg P 2 O 5, 0.73 kg K 2 O, 0.38 kg MgO, and 1.41 kg CaO kitchen waste per household per year was wasted without utilization. In the study, the economic value of the wastes when not utilized as compost was determined as 54658$, 29389$, and $ per year corresponding urea, triple superphosphate, and potassium sulphate, respectively based on the commercial fertilizer price. It was determined that compost obtained from organic kitchen wastes was found to be $ per year when economic value was calculated directly as compost rather than as equivalent commercial fertilizer. 18

19 EFFECTS OF VERMICOMPOSTS OBTAINED FROM DIFFERENT MIXTURE RATES OF SAME FEEDSTOCKS ON WHEAT GROWTH AND N, P K NUTRITION GROWN ON DIFFERENT SOILS İbrahim Erdal, Mehmet Gültekin University of Suleyman Demirel, Faculty of Agriculture, Department of Soil Science and Plant Nutrition, Isparta, Turkey, ibrahimerdal@sdu.edu.tr In this study, it was aimed to determine the effects of vermicomposts (VC) obtained from different mixture rates of same feedstocks on growth and N, P, K nutrition of wheat plant grown on alkaline and acidic soils. For this, 0, 5, 10 and 20 t ha -1 vermicomposts were mixed to the 2 kg soil containing pots. Study was conducted as greenhouse experiment for 3 months. In alkaline soil, VC differences significantly affected plant dry weight (DW) and N, P and K concentrations. Application doses significantly affected plant DW, P and K concentrations. Also, VC x dose interaction had a significant effected on plant P and K concentrations. In acidic soil, application doses affected all parameters significantly. At the same time, vermicompost types had a significant effect on P and K. Interaction of VC x dose also had a significantly effect on N, P, and K concentrations of wheat. Effect types and degree of VC were different on alkaline and acidic soils. It was also seemed that the effect of VC on plant N, P and K nutrition was higher in acidic soil than that in alkaline soil. 19

20 POZIOM KULTURY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO GMIN WIEJSKICH REGIONU CENTRALNEGO Marcin Feltynowski Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Gospodarki Przestrzennej, Katedra Gospodarki Regionalnej i Środowiska, marcin.feltynowski@uni.lodz.pl Zróżnicowanie w gminach wiejskich zauważalne jest w szczególności w wykorzystaniu planów zagospodarowania przestrzennego, a co za tym idzie również decyzji o warunkach zabudowy. Podobnie zróżnicowanie to dotyczy odrolnienia i odlesienia gruntów rolnych i leśnych. Czynniki te są elementami kształtującymi poziom kultury planowania przestrzennego, która wynika z przepisów kształtujących system planowania przestrzennego. Równorzędnym elementem kształtującym kulturę planowania przestrzennego jest wykorzystanie dostępnych prawem narzędzi przy uwzględnieniu ich gradacji ze względu na ich kompleksowość. Założenia te pozwoliły na wykorzystanie zasobów GUS do budowy wskaźników związanych z obszarem planowania przestrzennego. Wskaźniki te stały się elementami składowymi wchodzącymi do konstrukcji syntetycznej miary rozwoju Hellwiga. Otrzymane wyniki pozwoliły na ocenę poziomu kultury planowania przestrzennego zarówno w ujęciu regionu centralnego, jak również poszczególnych województw wchodzących w jego skład. Dzięki otrzymanym wynikom możliwa była analiza przestrzennego zróżnicowania kultury planowania przestrzennego. Wyniki potwierdziły również duże zróżnicowanie wiejskich pod względem przyjmowanych postaw w odniesieniu do stosowania narzędzi planowania przestrzennego. Ważnym wnioskiem był fakt, że niski poziom kultury planowania przestrzennego zidentyfikowany został w gminach wiejskich leżących w obszarach metropolitalnych oraz w sąsiedztwie miast. 20

21 EROZJA POTENCJALNA OBSZARÓW WYLESIONYCH POD BUDOWĘ NARTOSTRAD NA PRZYKŁADZIE JAWORZYNY KRYNICKIEJ Janusz Gołąb 1, Krzysztof Urban 2 1 Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Leśny, Zakład Inżynierii Leśnej, rlgolab@cyf-kr.edu.pl 2 Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Leśny Zakład Doświadczalny, krzysiekurban@poczta.onet.pl Erozja jest naturalnym zjawiskiem, które nieustannie zmienia ukształtowanie powierzchni Ziemi, lecz postrzegana jest przez człowieka jako bardzo poważny czynnik szkodotwórczy w stosunku do jego działań gospodarczych i inwestycji. Nartostrady są szczególnym przypadkiem terenów o dużym zagrożeniu erozyjnym z powodów: trwałego wylesienia, dość dużych spadków podłużnych, robót inżynierskich wyrównujących trasy zjazdowe, a także obfitego spływu powierzchniowego. Celem pracy jest porównanie wielkości potencjalnej erozji gleby w terenach pozbawionych pokrywy leśnej z przeznaczeniem pod nartostrady, przy zastosowaniu różnych zabiegów przeciwerozyjnych oraz możliwość stosowania w tych warunkach erozyjnego modelu RUSLE. Obiektami badawczymi są nartostrady na wschodnich stokach Jaworzyny Krynickiej (Beskid Sądecki). Obliczono erozję potencjalną na obszarach siedmiu odcinków nartostrad w czterech wariantach pokrycia terenu oraz zastosowanych zabiegów przeciwerozyjnych. Niektóre dane obliczeniowe (powierzchnie nartostrad, średnie spadki, granulometrię gruntów) uzyskano z Leśnej Mapy Numerycznej i Numerycznego Modelu Terenu, zaś wskaźniki liczbowe używane w modelu ustalono na podstawie literatury przedmiotu. W przedstawianych warunkach potencjalne straty erozyjne znacznie się różnicują. Największe ubytki, wyrażane współczynnikiem strat erozyjnych A, wskazywane są dla wariantu I (naga gleba, bez zabiegów przeciwerozyjnych) i osiągają wielkość od ok. 18 do ok. 36 Mg ha -1 rok -1. Wariant ten uznany został za porównawczy. Zadarnienie nartostrad zmniejsza potencjalną erozję do wielkości 4,5% uzyskanej w wariancie porównawczym, skrócenie drogi spływu powierzchniowego bez zadarnienia, może ograniczyć potencjalne straty erozyjne do ok %. Połączenie obu zabiegów może zredukować erozję do ok. 1,0% stanu porównawczego, zaś trwała pokrywa lasu praktycznie eliminuje erozję na tych obszarach (redukcja do ok. 0,04%). Uzyskane wyniki są zbieżne z badaniami innych autorów. 21

22 INFRASTRUCTURAL INVESTMENTS AS A FACTOR WHICH DETERMINES THE LOCATION OF STORAGE FACILITIES Mariusz Górak University of Agriculture in Krakow, Faculty of Environmental Engineering and Land Surveying, Department of Land Surveying. mariuszgorak@interia.eu Implementation of infrastructural investments is a key factor contributing to the development potential of a region. The current law in force, regulating the implementation of infrastructural public purpose investments, simplifies the actions leading to terrain acquisition for road investments. The research shows a significant dependence between access to public roads and demand for storage facilities. From an entrepreneur s point of view, the necessary condition for further development is implementation of infrastructural investments. Locating the investments in the vicinity of traffic routes is a strategic decision, closely related to the field of business. Too long distances combined with poor condition of road infrastructure generate additional transport costs. This fact is directly reflected in the limited economic and development potential of particular regions. 22

23 SKUTECZNOŚĆ PRZECIWPOŻAROWEGO ZABEZPIECZENIA OBSZARÓW LEŚNYCH W POLSCE Sylwester M. Grajewski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Leśny, Katedra Inżynierii Leśnej, sylgraj@up.poznan.pl Szacuje się, że w Polsce zagrożonych pożarami jest ponad 80% powierzchni lasów. Ze względu na liczbę pożarów i spaloną powierzchnię Polska zaliczana jest do grupy krajów europejskich w których pożary wybuchają najczęściej. Średnio każdego roku, głównie za przyczyną działalności ludzkiej, powstaje około 10 tys. pożarów w wyniku których spaleniu ulega powierzchnia leśna na blisko 6 tys. ha. Prognozuje się, że ocieplanie klimatu i spadek wielkości opadów atmosferycznych oraz wydłużanie okresów bezdeszczowych, spowoduje wzrost zagrożenia pożarowego lasów, co przełoży się nie tylko na wzrost liczby pożarów, ale sprzyjać będzie ich intensywnemu rozprzestrzenianiu. Celem pracy jest oszacowanie sprawności działania systemu zabezpieczenia przeciwpożarowego polskich lasów oraz skuteczności podejmowania akcji gaśniczych na tle innych krajów poprzez zbadanie trendów dla liczby pożarów, powierzchni spalonych lasów oraz średniej powierzchni pojedynczego pożaru. Analizie poddano serie danych różnej długości z 28 krajów europejskich oraz Kanady i USA, a wyznaczone trendy analizowano za pomocą nieparametrycznego testu Manna-Kendalla. Pomimo nieodnotowania w Polsce obserwowanej w Europie tendencji do zmniejszania średniej liczby pożarów, to biorąc pod uwagę istotny statystycznie (α=0,01) trend zmniejszania się średniej powierzchni pojedynczego pożaru, zabezpieczenie pożarowe oraz skuteczność prowadzenia akcji gaśniczych w polskich lasach uznać należy za bardzo dobre. 23

24 EVALUATION OF THE LONG-TERM FERTILIZER EXPERIMENT: HOW ORGANIC MANURES, MINERAL FERTILIZERS AND POTATO VARIETIES AFFECTED TUBER YIELDS Lukáš Hlisnikovský 1, Eva Kunzová 2 1 Crop Research Institute, Czech Republic, l.hlisnik@vurv.cz 2 Czech University of Life Sciences,Czech Republic We evaluated how organic manures (farmyard manure, dung water and poultry slurry), different doses of mineral fertilizers (three treatments), combinations of manures with mineral fertilizers (three treatments), and potato varieties (four varieties) influenced potato tuber yields in our long-term fertilizer experiment in Prague, established in According to our crop rotation, potatoes were planted every ninth year, starting in Four potato varieties were used since then (Krasava, Radka, Korela, Dita), all of them were medium-maturing and consumable. The average potato yield was 19.1 t ha -1 at the beginning of our experiment (1962, var. Krasava) and 37.5 t ha -1 in 2007 (var. Dita), showing low suitability of the experimental site for potato production. The mean tuber yield of varieties Krasava, Radka, Korela and Dita was 18.5, 17.1, 30.2 and 37.5 t ha -1, respectively. The effect of organic manures was principally comparable with mineral fertilizers. Increasing doses of mineral fertilizers were not related to appropriate increase in tuber yield. Therefore, application of N, P and K around 50, 50 and 144 kg ha -1, respectively, gives fair yields in such non-optimal production area, as is our experimental site. In the case of warm and dry seasons, even high doses of the mineral fertilizers can t ensure usual potato production. 24

25 EKOLOGICZNE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW POPRODUKCYJNYCH POWSTAJĄCYCH W DUŻYCH FERMACH HODOWLI BYDŁA Paweł Idziak 1, Szymon Grygier 2, Mariusz Jedrzejczak 2 1 Politechnika Poznańska Wydział Elektryczny, Instytut Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej 2 El-forti usługi projektowe, Poznań W artykule przedstawiono uwarunkowania prawne skłaniające do ograniczania emisji dwutlenku węgla w warunkach naszego kraju. Wykazano, że mimo niestabilnej i niesprzyjającej polityce finansowej inwestowanie w budowę lokalnych instalacji produkujących biogaz i przetwarzających go na energię elektryczną jest uzasadnione. Opisano procesy technologiczne zachodzące w takich instalacjach. Przedstawiono schemat technologiczny instalacji przystosowanej do przetwarzania gnojowicy, obornika bydlęcego i kukurydzy na biogaz. Wykazano, że pod względem surowcowym, stado liczące ok krów pozwala uruchomić i podtrzymać pod względem ilości niezbędnego surowca bioelektrownię o mocy 500 kw. W zestawieniach tabelarycznych przedstawiono dane dla takiej instalacji oraz dla instalacji o mocy dwukrotnie większej. Wskazano podstawowe kryteria doboru liczby zespołów prądotwórczych, typu napędu mechanicznego (silnika) dla zespołu prądotwórczego oraz samego generatora tak, aby źródła energii elektrycznej mogły pracować zarówno na sieć jak też w systemie wyspowym (wydzielonym). Wskazano na możliwość kompleksowego zagospodarowania całej wytworzonej w biogazowni energii cieplnej. 25

26 NISKOBUDŻETOWY SYSTEM ZDALNEJ KONTROLI I DOZOWANIA DWUTLENKU WĘGLA W TUNELACH UPRAWOWYCH Paweł Idziak 1,Szymon Waszak 2 1 Politechnika Poznańska Wydział Elektryczny, Instytut Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej 2 Samsung Electronics Poland Manufacturing Artykuł prezentuje możliwość zastosowania telefonu komórkowego do kontroli poziomu dwutlenku węgla w tunelach uprawowych i szklarniach. Badanie wskazują, że zwiększenie poziomu dwutlenku w powietrzu pod osłonami powoduje wyraźny wzrost masy produkowanych roślin. Zaproponowany system jest autonomiczny. Istotnym jego elementem jest multimedialna platforma Raspberry Pi. W założeniach producenta Raspberry Pi jest to mikrokomputer przeznaczony przede wszystkim do obsługi sprzętu audiowizualnego. Można go również wykorzystać do budowy prostych systemów pomiarowych i systemów kontroli np. dostępu. W artykule opisano podstawowe cech platformy wraz z modułami rozszerzającymi. Zaproponowana aplikacja służy do pomiaru zawartości CO 2 w powietrzu w tunelu uprawowym. System mierzy też temperaturę oraz wilgotność względną. Pomierzone wartości porównuje z wartościami progowymi i wysyła raport do wskazanego przez użytkownika telefonu komórkowego. Opracowany program informuje o stanach uznanych za progowe. W odpowiedzi na otrzymaną informację użytkownik może podjąć decyzję o zdalnym uruchomieniu zwiększenia zawartości CO 2 w powietrzu pod osłoną. Wkomponowany w system czujnik ruchu informuje użytkownika o wejściu osoby postronnej do obszaru kontrolowanego. Ten ostatni element jest traktowany jako element bezpieczeństwa. W opracowaniu systemu kierowano się zasadą minimalizacji kosztów wdrożenia proponowanego systemu. 26

27 KINETYKA NATLENIANIA WODY W AERATORZE RUROWYM Marek Kalenik, Piotr Wichowski, Dariusz Morawski, Marek Chalecki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Katedra Inżynierii Budowlanej, marek_kalenik@sggw.pl, piotr_wichowski@sggw.pl, morawski.dariusz@wp.pl, marek_chalecki@sggw.pl W artykule przedstawiono wyniki badań zawartości tlenu w wodzie natlenianej w aeratorze rurowym współprądowym za pomocą sprężarki i strumienicy. Aerator miał średnicę 200 mm i wypełniony był pierścieniami Białeckiego ze stali nierdzewnej o średnicy 12 mm. Zawartość tlenu w wodzie natlenianej oznaczano za pomocą sondy tlenowej typu LDO. Badania były wykonywane w warunkach technicznej eksploatacji Naukowo-Badawczej Stacji Wodociągowej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (NBSW SGGW). Pomiary zawartości tlenu O 2 w wodzie natlenianej wykonywano dla natężenia przepływu powietrza Q p 50, 100, 150 dm 3 h -1 i natężenia przepływu wody Q w 10, 15, 20 m 3 h -1. Również w trakcie badań wykonywano pomiary temperatury powietrza T wprowadzanego do aeratora. W trakcie badań temperatura wody była stała. Pomiary zawartości tlenu O 2 w wodzie natlenianej i temperatury powietrza T wprowadzanego do aeratora wykonywano co 10 sekund. Dla każdego zadanego natężenia przepływu powietrza Q p i wody Q w wykonano po trzy serie pomiarowe, a uzyskane wyniki uśredniono. W badanym zakresie pomiarowym efektywność natleniania wody, rosła wraz ze wzrostem strumienia natężenia przepływu doprowadzanego powietrza, a malała wraz ze wzrostem strumienia natężenia przepływu doprowadzanej wody. Wyższą efektywność natleniania wody uzyskano za pomocą strumienicy, niż za pomocą sprężarki. 27

28 DRYING CHARACTERISTICS OF SULTANA GRAPE FRUIT IN MICROWAVE DRIER Sevil Karaaslan, Kamil Ekinci, Davut Akbolat University of Suleyman Demirel, Faculty of Agriculture, Department of Agricultural Machinery and Technologies Engineering, Isparta. Turkey, Drying of sultana grape fruits was studied using a microwave dryer under the laboratory environment at the Department of Agricultural Machinery and Technologies Engineering at Suleyman Demirel University. In this study, the effects of microwave drying and fan assisted microwave drying on drying time, drying ratio of grape samples were examined. Sultana grape fruits were dried by using microwave, microwave-convective combination and convective drying, respectively. The effects of microwave drying (180, 540 and 720 W); combined convective and microwave drying (180W-100ºC, 360W-100ºC and 540 W-100ºC), convective drying (100, 150, 200ºC) on drying time, drying rate of grape samples have been investigated. The drying data were applied to four different mathematical models, namely, Midilli-Kucuk, Weibull distribution, logistic and Alıbas Equation Models. The performances of these models were compared according to the coefficient of determination (R2), standard error of estimate (SEE) and residual sum of squares (RSS), between the observed and predicted moisture ratios. The drying characteristic curves were estimated against four mathematical models and the Weibull distribution was found to be the best descriptive model for all the drying experiments of thin layer grape fruit samples except for 540W-100ºC. Alıbas model equation was also found to be the best descriptive model for combined microwave and convective drying (540W-100ºC). 28

29 EFEKTY WZMOCNIENIA SŁABONOŚNEGO PODŁOŻA LEŚNEJ DROGI PRZY UŻYCIU GEOSYNTETYKÓW Adrian Kasztelan 1, Sylwester M. Grajewski 2, Andrzej Czerniak 3, Bogusław Kamiński 4, Małgorzata Korżak 5 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Leśny, Katedra Inżynierii Leśnej, 1 adrkasz@up.poznan.pl, 2 sylgraj@up.poznan.pl, 3 aczerni@up.poznan.pl, 4 bkamin@up.poznan.pl, 5 mkorzak@up.poznan.pl Udostępnianie kompleksów leśnych siecią dróg dojazdowych niejednokrotnie wymaga ponoszenia znacznych kosztów finansowych. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których mamy do czynienia z podłożami drogowymi o niskiej nośności (grupy nośności G2-G4). Tego rodzaju przypadki wymagają najczęściej wielowarstwowych i grubych konstrukcji nawierzchni z kruszyw. Za alternatywę uważa się zastosowanie geosyntetyków służących do wzmacniania konstrukcji nawierzchni. Geosyntetyki z powodzeniem stosowane są w inżynierii lądowej m.in. pozwalają na oszczędność kruszyw. Na terenach Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Siemianicach w 2006 roku Katedra Inżynierii Leśnej założyła drogowy odcinek doświadczalny, na którym zastosowano 8 różnych wariantów technologii wzmacniania nawierzchni drogi leśnej. W 4 z nich użyto geokratę komórkową ułożoną na geowłókninie zasypaną różnymi kruszywami. Pozostałe warianty tworzyły konstrukcję składającą się z 4 różnych kruszyw ułożonych na geowłókninie. W każdym przypadku konstrukcja nawierzchni układana była na warstwie odsączającej wykonanej z piasku średniego. W 9 roku eksploatacji odcinek doświadczalny poddano pomiarom oraz badaniom nośności i stopnia zagęszczenia lekką płytą dynamiczną. W ich efekcie po przeprowadzeniu analiz statystycznych uzyskano informacje, że istnieją różnice (na poziomie p<0,05) w wartościach dynamicznego modułu odkształcenia między testowanymi technologiami wykorzystującymi różne warianty użycia geosyntetyków. 29

30 THE EFFECTS OF WALNUT SHELL AND THYME STALK BIOCHAR ON PEPPER: PLANT PARAMETERS Yigit Kemer, Ali Coskan University of Suleyman Demirel, Isparta, Turkey, Udostępnianie kompleksów leśnych siecią dróg dojazdowych niejednokrotnie wymaga ponoszenia znacznych kosztów finansowych. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których mamy do czynienia z podłożami drogowymi o niskiej nośności (grupy nośności G2-G4). Tego rodzaju przypadki wymagają najczęściej wielowarstwowych i grubych konstrukcji nawierzchni z kruszyw. Za alternatywę uważa się zastosowanie geosyntetyków służących do wzmacniania konstrukcji nawierzchni. Geosyntetyki z powodzeniem stosowane są w inżynierii lądowej m.in. pozwalają na oszczędność kruszyw. Na terenach Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Siemianicach w 2006 roku Katedra Inżynierii Leśnej założyła drogowy odcinek doświadczalny, na którym zastosowano 8 różnych wariantów technologii wzmacniania nawierzchni drogi leśnej. W 4 z nich użyto geokratę komórkową ułożoną na geowłókninie zasypaną różnymi kruszywami. Pozostałe warianty tworzyły konstrukcję składającą się z 4 różnych kruszyw ułożonych na geowłókninie. W każdym przypadku konstrukcja nawierzchni układana była na warstwie odsączającej wykonanej z piasku średniego. W 9 roku eksploatacji odcinek doświadczalny poddano pomiarom oraz badaniom nośności i stopnia zagęszczenia lekką płytą dynamiczną. W ich efekcie po przeprowadzeniu analiz statystycznych uzyskano informacje, że istnieją różnice (na poziomie p<0,05) w wartościach dynamicznego modułu odkształcenia między testowanymi technologiami wykorzystującymi różne warianty użycia geosyntetyków. 30

31 EFFECT OF DIFFERENT GROWING SUBSTRATES ON FERTILIZER CONSUMPTION AND N, P, K CONCENTRATION OF TOMATO Pınar KiliÇ 1, Ibrahim Erdal 2, Hakan Aktas 1 1 Suleyman Demirel University Horticulture Department, Isparta, TURKEY, 2 Suleyman Demirel University, Soil Science and Plant Nutrition Department, Isparta, TURKEY, aktashakan33@gmail.com In this study, it was investigated to determinate the effect of widely used of soilless culture substrate such as rock wool, coconut fiber and perlite on nutrient consumption on tomato cultivation under greenhouse condition. As a growing system was used horizontal bag culture. In the experiment, leaf nitrogen (N), phosphorus (P) and potassium (K) concentrations with water and nutrient consumption of substrates have been investigated. According to these results, the most water and nutrient consumption was measured from the perlite, the lowest was measured from cocopeat culture. Leaf N, P and K concentrations were not varied by the substrates. 31

32 PEST RESISTANCE TO PHOSPHINE IN STORED GRAINS Erhan Koçak 1, Mehmet Oğuz Yaman 1, Abdullah Yılmaz 2, Yasin Nazım Alpkent 2 1 Suleyman Demirel University, Faculty of Agriculture, Isparta Turkey, Erhankocak@sdu.edu.tr 2 Plant protection Central Research Institute, Ankara Turkey In stored grains, predominantly phosphine gas is used in Turkey and in the world against some harmful beetles from the Coleoptera order. Along with the advantages of the phosphine, such as the ease of using, low cost, insignificant level of the problem of residues, the biggest disadvantage is the developing resistance of pests to this chemical. The developed resistance of pests to the phosphine was determined in more than 45 countries. In this study, the bioassay studies on phosphine resistance levels and molecular studies on genetic resistance of significant pests from the Coleoptera order, such as Sitophilus spp. (Curculionidae), Tribolium spp. (Tenebrionidae), Rhyzopertha dominica (Bostrychidae), Trogoderma granarium (Dermestidae), Oryzaephilus surinamensis (Silvanidae) and Cryptolestes ferrugineus (Laemophloeidae) are gathered here. 32

33 COMPATIBILITY OF RTN SOLUTIONS IN SELECTED ACTIVE GEODETIC NETWORKS Dawid Kudas, Agnieszka Wnęk, Tomasz Czempas University of Agriculture in Krakow, Department of Land Surveying, Results of 24h real-time network (RTN) measurements performed at the same time on two positions with 60 seconds sapling intervals were the subject of analysis. These measurements results were determined on the basis of VRSnet.pl being commercial network of reference stations as well as Małopolski System Pozycjonowania Precyzyjnego (MSPP) which in turn is part of the national ASG- EUPOS network. The absolute error and uncertainty of point position for each observation were computed. Subsequently, uncertainty of point position was compare with values of three dimensional Root Mean Square (3D RMS) which in turn were determined using algorithms of selected systems. Measurements using the RTN method can be used to quickly collect information about the location and geometry of objects for field studies. 33

34 SYNTHESIS OF BEES CHITOSAN BASED HYDROGELS CONTAINING ALOE VERA Sonia Kudłacik-Kramarczyk 1, Anna Drabczyk 2, Bożena Tyliszczak 3 1 Cracow University of Technology, Faculty of Chemical Engineering and Technology, Institute of Inorganic Chemistry and Technology, skudlacik@chemia.pk.edu.pl 2 Cracow University of Technology, Faculty of Chemical Engineering and Technology, Institute of Inorganic Chemistry and Technology, adrabczyk@chemia.pk.edu.pl 3 Cracow University of Technology, Faculty of Chemical Engineering and Technology, Department of Chemistry and Technology of Polymers, btyliszczak@chemia.pk.edu.pl Chitosan based hydrogels due to their specific properties and structure belong to the group of materials widely used in medicine. They are used as drug carriers with controlled release of active substances and in the preparation of innovative wound dressings. The main aim of the conducted research was the choice of the most favorable parameters for carrying the cross-linking reaction by means of UV radiation and microwaves. Subsequently, an adequate composition of the mixture containing chitosan and gelatin for further modification of such prepared the polymer matrix with Aloe vera extract was selected. Subsequently, an impact of introduction of Aloe vera extract into hydrogel on its physicochemical properties and structure was determined. The scope of the research included the measurement of swelling abilities of hydrogels in distilled water and selected simulated body fluids as well as incubation studies aimed at determination of tendency of prepared materials to degradation in previously mentioned fluids and their compatibility in relation to such environments. In order to characterize the chemical structure of the polymers and impact of incubation on this structure spectroscopic analysis was performed. Microscopic analysis was used to define the surface morphology of the hydrogels. Moreover, materials containing Aloe vera extract were subjected to the studies of release of additive from hydrogel matrix. Research was conducted both in acid and alkaline environment. 34

35 BADANIE ROZWIĄZAŃ TECHNICZNYCH DLA PROTOTYPU KOLEKTORA SŁONECZNO-POWIETRZNEGO Jacek Leśny 1, Monika Panfil 2, Marek Urbaniak 1, Roman Schefke 1 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska, Katedra Meteorologii, jacek.lesny@up.poznan.pl 2 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Katedra Gospodarki Wodnej, Klimatologii i Kształtowania Środowiska, monika.panfil@uwm.edu.pl W pracy zaprezentowano wyniki badań kolektora słoneczno-powietrznego, które miały następujące cele: ocena efektywności kolektora i zmienność takich parametrów jak: wielkość przepływu ciepłego powietrza, wzrost temperatury w zależności od intensywności promieniowania słonecznego i kąta ustawienia kolektora, wpływ temperatury otoczenia na efektywność kolektora i straty ciepła, wielkość redukcji wilgotności względnej powietrza zależna od stopnia podgrzania przepływającego powietrza. W trakcie badania mierzono następujące parametry: natężenie promieniowania słonecznego padające na pionową powierzchnię i na kolektor (kolektor został zainstalowany w pozycji pionowej, która jest standardową metodą instalacji), temperaturę na wlocie i wylocie powietrza oraz szybkość wypływu powietrza z kolektora. Badania wykazały, że już przy wartości promieniowania 100 W m -2 kolektor pracował skutecznie i podgrzewał przepływające powietrze o około 5 C. Ta temperatura wzrastała wraz z wzrostem promieniowaniem i osiągała wartość 20 C przy promieniowaniu 800 W m -2. Analiza efektywności kolektora wykazała, że w trakcie pracy (odpowiednia temperatura i promieniowanie wentylator kolektora uruchamiał się od założonego progu temperatury wnętrza kolektora) wydajność pozostawała na zadowalającym poziomie i osiągała wartości od 42 do 46%. 35