WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 LWA P/16/093 Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie Wpłynęło dnia r. WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

2 I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/16/093 Bezpieczeństwo obiektów infrastruktury krytycznej. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Warszawie Kontroler Tomasz Świstak, specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr z dnia 13 stycznia 2016 r. (dowód: akta kontroli tom I str. 1-2) Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie pl. Bankowy 3/5, Warszawa 1. Zdzisław Sipiera, Wojewoda Mazowiecki 2. Poprzednio, do dnia 8 grudnia 2015 r. (włącznie) Urząd Wojewody Mazowieckiego sprawował Jacek Kozłowski. (dowód: akta kontroli tom I str. 3-5) Ocena ogólna II. Ocena kontrolowanej działalności 3 W okresie objętym kontrolą Wojewoda przekazywał informacje 4 dotyczące infrastruktury krytycznej 5 starostom województwa mazowieckiego oraz wydał zalecenia do powiatowych planów zarządzania kryzysowego, w których wskazał na konieczność opracowania załączników funkcjonalnych dotyczących ochrony IK. Nieprawidłowe, w ocenie NIK, było natomiast zatwierdzenie przez Wojewodę 6 powiatowych planów zarządzania kryzysowego, pomimo nie zawarcia w nich elementów 6 określonych w art. 5 ust. 2 pkt. 1 lit a i pkt 3 lit. a, k i I ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzeniu kryzysowym 7. NIK zauważa, że zatwierdzony w styczniu 2016 r. Plan Zarządzania Kryzysowego Województwa Mazowieckiego 8 nie zawiera procedury ochrony obiektów IK należących do systemu zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa 9 mimo, że w badanym okresie obiekty zaopatrzenia w energię, zlokalizowane na terenie województwa mazowieckiego, były najczęściej narażone na zagrożenia 10. NIK ocenia pozytywnie współpracę z właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej 11, w ramach, której służby Wojewody m.in. opracowały zasady współpracy w ramach ochrony IK, a także podjęły działania zmierzające do przeciwdziałania zagrożeniu ciągłości dostaw energii. 1 Dalej zwany MUW. 2 Dalej zwany Wojewodą. 3 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, NIK stosuje ocenę opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie. 4 W szczególności dotyczące obiektów IK zlokalizowanych na terenie powiatów. 5 Dalej zwana IK. 6 Konieczność określenia tych elementów wynikało również z zaleceń Wojewody z 24 marca 2014r. 7 Dz. U. z 2013 r., poz ze zm., dalej zwana ustawą o zarządzeniu kryzysowym. 8 Dalej zwany PZKWM. 9 W rozumieniu art. 3 pkt 2 lit. a ustawy o zarządzaniu kryzysowym. 10 Spośród pięciu zdarzeń, mających miejsce w badanym okresie, cztery zdarzenia dotyczyły zagrożenia obiektów infrastruktury krytycznej należącej do systemu zaopatrzenia w energię. 11 Dalej zwani operatorzy IK. 2

3 III. Opis ustalonego stanu faktycznego Opis stanu faktycznego 1 Realizacja zadań w zakresie zabezpieczenia obiektów infrastruktury krytycznej określonych w przepisach prawa 1. W okresie objętym kontrolą, tj. w latach zgodnie z art. 5b ust. 7 pkt 3 ustawy o zarządzaniu kryzysowym Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa 13 przekazywał Wojewodzie wyciągi z Jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej z podziałem na systemy 14, dotyczące obiektów IK zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego. Pierwszy wyciąg wpłynął 25 czerwca 2013 r. Następnie Wojewoda otrzymał kolejne dziewięć aktualizacji Jednolitego Wykazu. 15 Na dzień 3 lutego 2016 r. na terenie województwa mazowieckiego zlokalizowane były 223 obiekty IK. (dowód: akta kontroli str. 67,69-82,331) W okresie objętym kontrolą obowiązywały dwa Plany Zarządzania Kryzysowego Województwa Mazowieckiego 16, tj.: opracowany w 2011 r. i zatwierdzony przez Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w dniu 24 stycznia 2012 r. Jedyna aktualizacja PZKWM (17 lipca 2012 r.) przeprowadzona w badanym okresie nie dotyczyła IK; opracowany w 2015 r. i zatwierdzony przez Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w dniu 20 stycznia 2016 r. Dokonano jednej aktualizacji PZKWM (28 stycznia 2016 r.), która dotyczyła m.in. aktualizacji stanu IK (liczby obiektów IK) oraz dodania załącznika funkcjonalnego zawierającego dane kontaktowe pełnomocników ochrony IK lub osób wyznaczonych do kontaktu w sprawach ochrony IK wyznaczonych przez poszczególnych operatorów. (dowód: akta kontroli str ,332) Obowiązujący, zatwierdzony w styczniu 2016 r., - PZKWM nie spełniał wszystkich wymagań określonych w zarządzeniu Nr 23 Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego 17, tj.: a) nie zindywidualizowano charakterystyki i katalogu zagrożeń oraz oceny ryzyka dotyczącego IK, w tym nie uwzględniono zagrożeń, które mogą mieć wpływ na sąsiednie województwa oraz na cały kraj (zagrożenia określone przez operatorów IK w Planach ochrony infrastruktury krytycznej, uzgodnionych przez Wojewodę, nie zostały w zindywidualizowany sposób ujęte w PZKWM zgodnie z pkt I ppkt 1 lit a) załącznika do zarządzenia nr 23); b) nie ma wyodrębnionej części dotyczącej IK, w tym informacji o sporządzonych planach ochrony IK (zgodnie z pkt I ppkt 3 lit. a) załącznika do zarządzenia nr 23). (dowód: akta kontroli str ) W zatwierdzonym w styczniu 2016 r. PZKWM ujęto rozwiązania na wypadek zniszczenia lub zakłócenia IK. Określono procedury reagowania kryzysowego, 12 Do dnia zakończenia kontroli. 13 Dalej zwane RCB. 14 Dalej zwany Jednolitym Wykazem października 2013 r. ( stan na 14 października 2013 r.), 31 grudnia 2013 r. ( stan na 16 grudnia 2013r.), 21 marca 2014 r, ( stan na 11 marca 2014 r.), 23 lipca 2014 r. ( stan na 14 lipca 2014 r.), 1 grudnia 2014 r. ( stan na 17 listopada 2014 r. ), 9 kwietnia 2015 r. ( stan na 20 marca 2015 r.), 21 lipca 2015 r. ( stan na dzień 13 lipca 2015 r.), 6 listopada 2015r. ( stan na dzień 23 października 2015 r.), 22 lutego 2016 r. ( stan na dzień 3 lutego 2016 r.). 16 Dalej zwany : PZKWM 17 Dz. Urz. MAiC, poz. 36. Dalej zwane zarządzeniem Nr 23. 3

4 w tym procedurę pn. PRK-11 Procedura ochrony infrastruktury krytycznej ujętą w Części II Zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej, w której wskazano jej cel, uczestników, sposób monitorowania zagrożeń oraz sposób reagowania w sytuacjach kryzysowych. Procedura PRK-11 zakłada podejmowanie przedsięwzięć w zależności od zaistniałej sytuacji, odpowiednio zgodnie z procedurami PRK-1 PRK-12 PZKWM oraz we współpracy z operatorami IK i służbami, inspekcjami i strażami z terenu województwa, z wykorzystaniem informacji (raportów i meldunków) pozyskiwanych m.in. z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa i operatorów IK. Ponadto w Części III Załącznik funkcjonalny do planu głównego określono procedury realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego. Procedury te zawarto w dokumentach wewnętrznych poszczególnych służb, inspekcji i straży wojewódzkich stanowiących dokumenty funkcjonalne powiązane z PZKWM i dostępne w Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego 18. (dowód: akta kontroli str. 144, , , ) W PZKWM zatwierdzonym w styczniu 2016 r. nie uwzględniono w szczególności, w ramach charakterystyki zagrożeń dotyczących IK zagrożeń mogących mieć wpływ na sąsiednie województwa i na cały kraj 19 ( zgodnie z pkt. I ppkt. 1 lit. a załącznika do zarządzenia nr 23). ( dowód: akta kontroli str. 129,233) Dyrektor WBiZK MUW wyjaśnił, że w PZKWM nie uwzględniono zagrożeń w zakresie wpływu obiektów IK na inne województwa z powodu braku możliwości posiadania Planów ochrony infrastruktury krytycznej oraz z powodu braku zdefiniowania przez pracodawcę obowiązku operatorów IK wykazania wpływu bezpośredniego i pośredniego należących do nich obiektów na inne województwa bądź tez na inne obiekty IK. Operatorzy IK wskazują w planach jedynie zależność ich obiektu od innych usług np. energii elektrycznej, wody itd. lub innych obiektów IK pod warunkiem, że posiadają tego typu wiedzę. W praktyce operatorzy IK nie posiadają informacji o innych obiektach IK. ( dowód: akta kontroli str ) 2. Zgodnie z art. 5b ust. 8 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, w okresie objętym kontrolą, Wojewoda przekazał 20 starostom (w tym 5 powiatom grodzkim 20 ) informacje dotyczące IK ujętej w Jednolitym Wykazie i zlokalizowanej na terenie ich powiatu. 21 W pismach Wojewoda zwrócił się do starostów powiatów ziemskich z prośbą o poinformowanie gmin położonych na terenie powiatu, o zlokalizowanych na terenie gminy obiektach IK. W badanym okresie Wojewoda pięciokrotnie przekazał aktualne wyciągi z wykazu IK starostom 22. Pozostałych 22 starostów województwa mazowieckiego zostało poinformowanych, że na ich terenie nie są zlokalizowane obiekty IK. (dowód: akta kontroli str ,331) 18 Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego MUW nie posiadał wszystkich uzgodnionych Planów ochrony infrastruktury krytycznej. Plany w formie papierowej jak i elektronicznej, po uzgodnieniu przez Wojewodę, odesłano do operatora. 19 Przykładem zagrożenia mającego potencjalny wpływ na sąsiednie województwo była- mająca miejsce w Ostrołęce sytuacja kryzysowa w 2015 r. Rejon Ostrołęki jest wytwórcą energii elektrycznej dla znacznej części województwa podlaskiego. 20 Miasto st. Warszawa, Miasto Radom, Miasto Płock, Miasto Ostrołęka i Miasto Siedlce. 21 Dane przekazywano z zachowaniem przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 182, poz ze zm.). 22 Tj. od 28 listopada do 2 grudnia 2013 r. (stan na 14 października 2013 r.); 6 marca 2015 r. (stan 17 listopada 2014 r.); 29 czerwca 2015 r. (stan na 20 marca 2015 r.) oraz 14 września 2015 r. (stan na 13 lipca 2015 r.) przekazał informacje do dwóch prezydentów miast, na obszarach, których nastąpiła zmiana w liczbie obiektów IK. Ponadto 1 grudnia 2015 r. (wg stanu na 23 października 2015 r.) Wojewoda przekazał wyciąg do Prezydenta m.st. Warszawy. 4

5 3. Na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 lit a ustawy o zarządzaniu kryzysowym w dniu 24 marca 2014 r. Wojewoda wydał starostom zalecenia do powiatowych planów zarządzania kryzysowego 23 i zobowiązał starostów do opracowania i dostarczenia w terminie do 24 października 2014 r., planów zarządzania kryzysowego, których załączniki funkcjonalne pt. Ochrona infrastruktury krytycznej powinny zawierać m.in.: wykaz obiektów IK, charakterystykę zagrożeń IK, ocenę ryzyka ich wystąpienia oraz mapy ryzyka i mapy zagrożeń w obszarze ochrony IK, procedury realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego opisujące sposoby działania podmiotów realizujących zadania zarządzania kryzysowego związane z ochroną IK, a także dane kontaktowe osób wyznaczonych przez właścicieli oraz posiadaczy samoistnych i zależnych obiektów, instalacji lub urządzeń IK odpowiedzialnych za utrzymywanie kontaktów z podmiotami właściwymi w zakresie IK. W Zaleceniach Wojewody nie wskazano obowiązku określenia priorytetów ochrony i odtwarzania IK. (dowód: akta kontroli str ) Do dnia zakończenia kontroli Wojewoda, zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt. 2 lit. b ustawy o zarządzaniu kryzysowym, zatwierdził 21 z 42 powiatowych planów zarządzania kryzysowego. Wobec kolejnych 19 planów Wojewoda zgłosił uwagi i zwrócił je właściwym starostom, zaś do dwóch starostów, którzy nie przedłożyli planów skierował pismo z prośbą o pilne ich dostarczenie. Pomimo, że przedłożone przez starostów plany nie uwzględniały zaleceń Wojewody z 24 marca 2014 r. w zakresie IK 24, do 26 lutego 2016r. Wojewoda zatwierdził sześć powiatowych planów zarządzania kryzysowego 25 dotyczących powiatów na terenie, których zlokalizowano obiekty IK oraz w kolejnych czterech planach 26 uzgodnił ich treść w zakresie problematyki IK. ( dowód: akta kontroli str , ) 4. W badanym okresie w ramach realizacji zadań określonych w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o zarządzaniu kryzysowym Wojewoda zorganizował dwa spotkania Regionalnego Forum Ochrony Infrastruktury Krytycznej Województwa Mazowieckiego 27, których przedmiotem była m.in. ocena potencjalnych zagrożeń dla IK zlokalizowanej na terenie województwa, ocena ryzyka zagrożeń dla IK, polityka informacyjna w sytuacjach kryzysowych oraz współpraca administracji zespolonej i samorządu terytorialnego z operatorami IK. Uczestnikami forum byli przedstawiciele: RCB i operatorów IK z terenu województwa oraz przedstawiciele samorządów szczebla powiatowego. Ponadto w forum zorganizowanym w 2015 r. udział wzięli przedstawiciele innych wojewodów. Współpracę w zakresie IK pomiędzy Wojewodą a samorządem terytorialnym oraz operatorami IK realizowano również poprzez spotkania i szkolenia przeprowadzone w 2013 r. oraz 2015 r., których przedmiotem była m.in. ochrona IK. (dowód: akta kontroli str ) W ramach zorganizowanych spotkań podnoszono problematykę braku możliwości posiadania przez podmioty uzgadniające Plany ochrony infrastruktury krytycznej kopii ostatecznych wersji tych planów zatwierdzonych przez dyrektora RCB. 23 Zalecenia znak: WBZK-I Plany w zakresie IK ograniczyły się tylko do wykazu obiektów IK. 25 Powiatów: mińskiego, nowodworskiego, radomskiego ziemskiego, Miasta Płock ( powiat płocki, grodzki), kozienickiego i płockiego ziemskiego. 26 Dla powiatów: ostrowskiego, wołomińskiego, Miasta Radom ( powiat radomski, grodzki) i Miasta Siedlce ( powiat siedlecki grodzki). 27 I Regionalne Forum Ochrony Infrastruktury Krytycznej Województwa Mazowieckiego odbyło się 18 kwietnia 2014 r. w MUW. II Regionalne Forum Ochrony Infrastruktury Krytycznej Województwa Mazowieckiego odbyło się 30 września 2015 r. w MUW. 5

6 Rozważano potrzebę włączenia do procesu uzgodnień planów jednostki samorządu terytorialnego na terenie, którego znajduje się dany obiekt IK. Ponadto w efekcie zorganizowanych spotkań: w październiku 2015 r. podmioty uzgadniające 28 Plany ochrony infrastruktury krytycznej otrzymały listę ostatecznie zatwierdzonych przez dyrektora RCB. w styczniu 2016 r. do wszystkich operatorów IK przesłano listę z danymi kontaktowymi pracowników odpowiedzialnych za kontakty robocze z operatorami IK (lista zawiera kontakty do osób odpowiedzialnych za bieżącą współpracę i prowadzenie procesu uzgodnień planów ochrony infrastruktury krytycznej, a także kontakt w razie sytuacji kryzysowych). (dowód: akta kontroli str , ) W lutym 2014 r. Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego 29 opracowało Informator dla operatorów infrastruktury krytycznej wraz z Zasadami współpracy w ramach ochrony infrastruktury krytycznej, w którym określono m.in.: charakterystyki zagrożeń, oceny ryzyka oraz map ryzyka i zagrożeń z kategorią prawdopodobieństwa ich wystąpienia; zasady współpracy w ramach ochrony IK stanowiące załącznik nr 1 do Informatora, które zawierały dane teleadresowe pracowników MUW, określały sposób wymiany informacji między WCZK a operatorami IK, sposób uruchamiania zasobów, schemat przekazywania informacji, algorytm uruchamiania sił i środków, wzór informacji (meldunku) przekazywanego przez operatora do WCZK. Dokument ten przekazano operatorom IK, rekomendując, jako załącznik funkcjonalny do Planów ochrony infrastruktury krytycznej. (dowód: akta kontroli str ) W zakresie obowiązku uzgadniania Planów ochrony infrastruktury krytycznej sporządzanych przez operatorów IK, określonego w 4 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planów ochrony infrastruktury krytycznej 30, Wojewoda uzgodnił ww. Plany dla 40 z 46 operatorów posiadających obiekty IK zlokalizowane na terenie województwa mazowieckiego. Plany sześciu operatorów IK do dnia zakończenia kontroli nie zostały uzgodnione przez Wojewodę z powodu ich niezłożenia przez pięciu operatorów oraz Planu jednego operatora pozostającego w fazie uzgodnień. (dowód: akta kontroli str ) 5. Analiza danych ujętych w raportach dobowych generowanych w systemie Centralna Aplikacja Raportująca CAR oraz informacjach dobowych WCZK wykazała, że w badanym okresie Wojewoda był poinformowany o pięciu zdarzeniach na terenie województwa mazowieckiego mających wpływ na bezpieczeństwo IK, tj.: trzy zdarzenia wystąpiły w okresie 16 lipca 2014 r. - 3 marca 2015 r. 31 ; 10 sierpnia 2015 r. Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. wydały komunikat informujący o zagrożeniu bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej z powodu zmniejszenia rezerw zdolności wytwórczych. WCZK otrzymało informację, iż w (.) problem w powyższym zakresie stwarzała sytuacja meteorologiczna i będąca jej skutkiem wysoka temperatura wody używanej do chłodzenia bloków produkcyjnych; 28 Mazowiecki Komendant Wojewódzki PSP, Komendant Wojewódzki Policji zs. w Radomiu, Komendant Stołeczny Policji, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, Mazowiecki Wojewódzki Lekarz Weterynarii, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Warszawie. 29 Dalej zwany WCZK. 30 Dz. U. z 2010 r., Nr 83, poz Zdarzenia badane w ramach kontroli rozpoznawczej NIK przeprowadzonej w MUW na przełomie III i IV kwartału 2015 r. 6

7 3 stycznia 2016 r. WCZK otrzymało informację od operatora ( ), iż niski stan wody (.) może stwarzać realne zagrożenie ubytków mocy w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym i że przy dalszym spadku poziomu wody możliwe są wyłączenia bloków. (dowód: akta kontroli str. 333, ) Dokumentacja zdarzeń mających miejsce w ( ) potwierdziła, iż określona w PZKWM procedura PRK-11 pn. Procedura ochrony infrastruktury krytycznej - obowiązująca w czasie zaistnienia zdarzeń zagrażających IK - nie miała bezpośredniego zastosowania. W sytuacji obu zdarzeń stosowano procedurę PRK-4 pn. Plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz działań związanych z zagrożeniami meteorologicznymi, w szczególności część A dotycząca monitorowania sytuacji hydrologicznej i meteorologicznej. Wojewoda podjął działania, w tym wykraczające poza procedury określonej w PZKWM. W szczególności: powiadomił jednostki samorządu powiatowego o niekorzystnych prognozach pogody i zobligował do raportowania o bieżącej sytuacji na terenie ich właściwości; wystąpił do spółek energetycznych z obszaru województwa o udostępnienie przez nie wykazu odbiorców energii elektrycznej objętych ograniczeniami na terenie województwa mazowieckiego w zakresie danych lokalizacyjnych odbiorców i stopnia ograniczeń, jakimi mogą być/zostali objęci poszczególni odbiorcy; zorganizował spotkanie z przedstawicielami m.in. spółek energetycznych w sprawie możliwości wsparcia przez administrację procesów zapewnienia ciągłości funkcjonowania elektrowni 32 ; wystąpił do operatora (..) w sprawie budowy tymczasowej ścianki podpiętrzającej oraz wydał polecenia dla służb i instytucji o niezwłoczne rozpatrzenie wniosku operatora ( ) o wydanie pozwolenia wodnoprawnego. 33 (dowód: akta kontroli str. 333, , ) Skutkiem powyższego było podjęcie przez operatora ( ) prac budowlanych związanych z tymczasową przegrodą (.) celem przeciwdziałania sytuacji kryzysowej wywołującej zagrożenie ciągłości dostaw energii elektrycznej, co w ocenie Wojewody spowodować mogło znaczne straty w mieniu i dało podstawę wydania polecenia skierowanego do właściwych organów administracji publicznej do niezwłocznego podjęcia czynności i procedur zmierzających do podpiętrzenia poziomu wód. (dowód: akta kontroli str ) Dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego MUW 34 wyjaśnił, iż z uzyskanych przez WCZK informacji od ( ) wynika, że spółka nie realizuje budowy ścianki podpiętrzającej (a dokładnie ostatniego etapu polegającego na zabiciu ścianki larsena) z powodu zbyt wysokiego poziomu wody ( ). Poziom wody utrzymuje się już od dłuższego czasu na wysokości 103,72 m n.p.m., gdzie realizację ostatniego etapu budowy ścianki można wykonać przy maksymalnej wysokości 102,00 m n.p.m. Spółka planuje 32 Spotkanie z udziałem przedstawicieli ENEA Wytwarzanie, ENERGA Elektrownie Ostrołęka S.A., PGNiG Termika, RZGW w Warszawie i Mazowiecki WIOŚ w sprawie wsparcia przez administrację procesów zapewnienia ciągłości funkcjonowania zakładów wytwarzających energię elektryczną (kwestia zrzutów wód chłodniczych) oraz wypracowania procedury postępowania w przypadku konieczności utrzymania produkcji energii elektrycznej na poziomie potrzebnym dla zapewnienia stabilności systemu energetycznego, która w niekorzystnych warunkach hydrometeorologicznych może skutkować czasowym odprowadzaniem wód pochłodniczych o temperaturze wyższej niż 35º C. 33 Pismo polecenie WBZK-I oraz pismo do Prezesa ENEA WBZK-I Dalej zwany WBiZK. 7

8 zakończenie budowy przed nadejściem pory letniej i prawdopodobnie nastąpi to na przełomie kwietnia i maja, kiedy to zgodnie z prognozami poziom wody w rzece powinien się obniżyć, a jednocześnie będzie jeszcze na tyle wysoki żeby nie zagroziło to ciągłości działania (..). (dowód: akta kontroli str. 358) Ustalone nieprawidłowości W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następujące nieprawidłowości: W badanym okresie Wojewoda zatwierdził sześć powiatowych planów zarządzania kryzysowego a w czterech innych uzgodnił treść w zakresie problematyki IK, pomimo braku w nich wymaganych elementów określonych w art. 5 ust. 2 pkt.. 1. lit a i pkt 3 lit. a, k i I ustawy o zarządzaniu kryzysowym oraz niezgodności, co do treści, z zaleceniami Wojewody w zakresie IK. W planach tych nie ujęto całości problematyki ochrony IK, w tym charakterystyki zagrożeń IK, oceny ryzyka ich wystąpienia, mapy ryzyka i mapy zagrożeń, a także procedur realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego związanych z ochrona IK, informacji o sporządzonych planach ochrony IK oraz danych kontaktowych osób wyznaczonych przez operatorów IK odpowiedzialnych za utrzymywanie kontaktów z podmiotami właściwymi w zakresie ochrony IK. Zatwierdzone powiatowe plany (w tym cztery z uzgodnioną treścią w zakresie IK) zawierały w oddzielnym niejawnym dokumencie tylko informacje o wykazie IK znajdującej się na terenie danego powiatu. (dowód: akta kontroli str. 138,249, ) Dyrektor WBiZK MUW wyjaśnił, że w przypadku powiatowych planów zarządzania kryzysowego w części dotyczącej ochrony IK w praktyce przyjęto inne wymagania wobec szczebla powiatowego niż zawarte wcześniej w zaleceniach Wojewody do powiatowych planów zarządzania kryzysowego. Zalecenia w sposób niezamierzony zostały określone zbyt szeroko w stopniu uniemożliwiającym szczeblowi powiatowemu ich wykonanie. W związku z powyższym podczas oceny powiatowych planów zarządzania kryzysowego ograniczono wymagania w zakresie IK do zamieszczenia informacji na temat wyciągu obiektów IK zlokalizowanych na terenie danego powiatu przesłanych przez Wojewodę. ( dowód: akta kontroli str ) Zdaniem NIK, zalecenia Wojewody do powiatowych planów zarządzania kryzysowego wskazywały istotne elementy, które powinny być uwzględnione w ich treści i odzwierciedlały wiernie zadania z zakresu ochrony IK określone w ustawie o zarządzaniu kryzysowym. Zatwierdzanie ( lub uzgadnianie) powiatowych planów zarządzania kryzysowego z pominięciem tych elementów powoduje, ze plany te nie spełniają wymogów powołanego wyżej art. 5 ust. 2 ustawy o zarządzeniu kryzysowym. Uwagi dotyczące badanej działalności 1. Zdaniem NIK należy rozważyć opracowanie procedur ochrony IK należących do systemu zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, bowiem w badanym okresie zdarzenia zagrażające IK dotyczyły głównie obiektów należących do systemu zaopatrzenia w energię. ( dowód: akta kontroli str. 159, , ) 8

9 Ocena cząstkowa Wnioski pokontrolne Dyrektor WBiZK MUW wyjaśnił, ze nie opracowano dodatkowych procedur dla systemu elektroenergetycznego i nie sporządzono w PZKWM dedykowanej, zindywidualizowanej procedury postępowania dla tegoż systemu, gdyż potrzeba taka nie wynika z aktów prawnych tak jak to jest w przypadku procedury PRK-6 pn. Procedura postępowania w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym. Próba powiązania potrzeby opracowania procedury dla systemu elektroenergetycznego- szczególnie w kontekście istnienia procedury PRK-6 byłoby dalece niewłaściwe i nieracjonalna gdyż opracowując ww. procedurę należałoby opracować dedykowane procedury dla wszystkich innych systemów wchodzących w skład infrastruktury krytycznej. ( dowód: akta kontroli str ) Odnosząc się do wyjaśnień Pana Dyrektora NIK zwraca uwagę, że system ten w odróżnieniu od innych systemów nie dysponuje, jak to ujęto w PZKWM,,, bezwładnością pozwalającą na przerwy w dostawach bez odczuwalnych konsekwencji dla odbiorców, ze względu na brak możliwości magazynowania. Należy również dodać, że zatwierdzony w styczniu 2016 r. PZKWM określił, że najwyższy priorytet wśród priorytetów w zakresie ochrony i odtwarzania IK mają obiekty należące do systemu zaopatrzenia w energię. 2. Wojewoda nie wskazał w zaleceniach do powiatowych planów zarządzania kryzysowego obowiązku określenia priorytetów ochrony IK, co najmniej w odniesieniu do powiatów, które na swoim terenie posiadają więcej niż trzy obiekty IK, a w szczególności wobec m.st. Warszawy (.). (dowód: akta kontroli str. 249) Dyrektor WBiZK MUW wyjaśnił, że samorząd powiatowy nie ma prawa posiadania kopii ani nawet możliwości wglądu do Planów ochrony infrastruktury krytycznej poszczególnych operatorów znajdujących się na administrowanym przez niego terenie. Powiaty nie uczestniczą również w procesie ich uzgadniania. Jedyne informacje jakie mają prawo posiadać starostowie (prezydenci miast na prawach powiatu) to informacja o zlokalizowanych na ich terenie obiektach IK (nazwa i adres podmiotu) oraz dane kontaktowe do operatora IK. Tego typu informacje są daleko niewystarczające do wyznaczenia priorytetów w zakresie ochrony i odtwarzania infrastruktury krytycznej. (dowód: akta kontroli str ) Zdaniem NIK informacja o obiektach IK i ich charakterze, zlokalizowanych w danym powiecie jest wystarczająca do sformułowania priorytetów w zakresie ich ochrony. Należy również dodać, że zgodnie z ustawą o zarządzaniu kryzysowym zadaniem powiatu jest gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących zagrożeń IK (art. 6 ust. 1 pkt 1) oraz współpraca z operatorami IK w zakresie ochrony IK (art. 6 ust. 1 pkt 5). Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie mimo stwierdzonej nieprawidłowości działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie.. IV. Wnioski Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. 9

10 o Najwyższej Izbie Kontroli 35, wnosi o zatwierdzenie powiatowych planów zarządzania kryzysowego, które spełniają wymogi określone w art. 5 ust. 2 pkt. 1 lit a i pkt 3 lit. a, k i I ustawy o zarządzaniu kryzysowym oraz uwzględniających zalecenia Wojewody. Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków V. Pozostałe informacje i pouczenia Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla Wojewody Mazowieckiego, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK Panu Wojewodzie przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Warszawie. Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosku pokontrolnego oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Warszawa, dnia 6 kwietnia 2016 r. Kontroler Tomasz Świstak Specjalista kontroli państwowej Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Warszawie DYREKTOR Delegatury Najwyższej Izby Kontroli w Warszawie Z up. Sławomir Sierański Wicedyrektor podpis podpis 35 Dz. U. z 2015 r., poz