DEBATA m poświęcona problemowi ubóstwa na terenie woj. lubuskiego UBÓSTWO zagrożenie czy wyzwanie? 15 lipca 2014 r.

Transkrypt

1 DEBATA m poświęcona problemowi ubóstwa na terenie woj. lubuskiego UBÓSTWO zagrożenie czy wyzwanie? 15 lipca 2014 r.

2 SYSTEM POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM WOBEC PROBLEMU UBÓSTWA 15 lipca 2014 r.

3 WSKAŹNIK ZAGROŻENIA UBÓSTWEM LUB WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM W POLSCE ( dane z Diagnozy ubóstwa i wykluczenia społecznego zawartej w Krajowym Programie Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020).

4 OSOBY ZAGROŻONE UBÓSTWEM I WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM (wg Krajowego Programu Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020 Nowy wymiar aktywnej integracji) : osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej; osoby korzystające z zatrudnienia socjalnego; osoby do 30 roku życia bez zatrudnienia, w szczególności osoby niepracujące i nieuczące się; osoby po 50 roku życia niezatrudnione; osoby bezrobotne co najmniej 12 miesięcy w ostatnich dwóch latach; osoby niepełnosprawne; rodziny z trójką i więcej dzieci; rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym; osoby mieszkające w gospodarstwach rolnych nie będące właścicielami gospodarstw; właściciele małych, niedochodowych gospodarstw rolnych; osoby bezdomne i zagrożone eksmisją po wyroku sądowym; migranci; środowiska społeczne zamieszkujące obszary zdegradowane społecznie i gospodarczo;

5 POMOC SPOŁECZNA korzystający, w tym z powodu ubóstwa

6 PODSTAWY PRAWNE SYSTEMU POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ: Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 182 ze zm.) Ustawa z dnia 13 czerwca 2003r. o zatrudnieniu socjalnym (t.j. Dz.U. z 2011r. Nr 43, poz. 225 ze zm.)

7 UBÓSTWO USTAWOWE Dochód osoby/rodziny, który zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznej uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczeń z pomocy społecznej. Ustawowa granica ubóstwa - kryteria dochodowe uprawniające do świadczeń z pomocy społecznej: od 1 października 2012 r zł dla osoby w rodzinie (wzrost o 105 zł) i 542 zł dla osoby samotnie gospodarującej (wzrost o 65 zł).

8 OSOBY OBJĘTE POMOCĄ SPOŁECZNĄ W LATACH w % ,8 10,9 11,8 10,7 10,8 10,2 10,6 10 9,4 9, r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. woj. lubuskie kraj

9 PRZYCZYNY UDZIELANIA RODZINOM ŚWIADCZEŃ Z POMOCY SPOŁECZNEJ w 2013 r. w woj. lubuskim w % 70,0 63,6 60,0 50, ,0 34,5 32,4 30,0 20,0 10,0 19,2 7,9 2,8 1,4 0,5 0,1 0,0

10 OSOBY OBJĘTE POMOCĄ SPOŁECZNĄ, W TYM Z POWODU UBÓSTWA W LATACH w % ,4 7,2 6,8 6,4 6,4 5,3 5,2 4,9 4,9 5,2 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. woj. lubuskie kraj

11 UBÓSTWO W POWIATACH WOJ. LUBUSKIEGO W LATACH r. 2012r. 2013r. 2 0

12 RODZINY OBJĘTE POMOCĄ SPOŁECZNĄ OGÓŁEM, W TYM NA WSI W TYM NA WSI

13 RODZINY Z DZIEĆMI OBJĘTE POMOCĄ, W TYM RODZINY WIELODZIETNE (3 dzieci i więcej) Rodziny z dziećmi ( ) - stanowią 41 % wszystkich rodzin objętych środowiskową pomocą społeczną. 27% rodzin z dziećmi stanowią rodziny wielodzietne.

14 POWIATY ZAGROŻONE UBÓSTWEM stopa bezrobocia osoby objęte pomocą z powodu ubóstwa

15 RYNEK PRACY stopa bezrobocia, liczba pracujących, korzystający z zatrudnienia socjalnego

16 18 STOPA BEZROBOCIA W POLSCE ORAZ W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W POSZCZEGÓLNYCH MIESIĄCACH W LATACH ,1 17,2 16, ,716,7 16,4 16,5 16,7 16,4 16, ,8 15,2 15,4 15,8 15,3 15, ,1 14,9 15,1 15,8 15,8 15,4 15,3 15,4 15,315,1 15,3 15, ,4 13,3 13,1 12,8 12,4 14,6 14,7 14,514,414,3 14,4 11,9 11,811,811,811,8 12,1 12,5 13,2 13,4 13,3 12,9 12,9 12,6 12,312,3 12,412,412,5 13,4 14,2 14,4 14, ,6 13,2 13, ,2 13, Polska Lubuskie

17 9,3% 9,3% 8,6% 8,2% 8,3% 7,8% 12,7% 12,7% 12,9% 14,5% 12,2% 13,1% 14,5% 15,6% 15,3% 9,7% 12,1% 13,1% 16,4% 17,8% 17,4% 14,9% 15,8% 15,2% 17,3% 17,1% 16,5% 23,6% 24,1% 23,9% 21,1% 21,9% 23,4% 24,2% 24,9% 26,0% 24,3% 25,6% 25,4% 25,7% 25,2% 25,4% BEZROBOCIE W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM W LATACH ,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0%

18 Liczba pracujących na 1000 ludności w latach 2010/2011 (na podstawie danych GUS) r. 2011r. Bez pracujących w jednostkach budżetowych Górnictwo i wydobywanie; Przetwórstwo przemysłowe, Wytwarzanie i zaopatrywanie w energie elektr, gaz, parę wodną i gorącą wodę, Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, administrowanie i działalność wspierająca, administracja publiczna i obrona narodowa oraz pozostała działalność usługowa.

19 Współczynnik przyjęć i współczynnik zwolnień w % wg województw (na podstawie danych GUS) 30 współczynnik przyjęć współczynnik zwolnień

20 Pracujący emeryci i renciści w 2011r. - % pracujących (na podstawie danych GUS) 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0

21

22 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ liczba niepełnosprawnych, dzieci niepełnosprawne

23 Częstość występowania niepełnosprawności według województw w 2011 roku (wskaźnik na 1000 osób) Na podstawie: Narodowy Spis Powszechny 2011

24 Osoby niepełnosprawne do 16 roku życia w 2011 roku (w stosunku do ogółu niepełnosprawnych) 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Na podstawie: Narodowy Spis Powszechny 2011

25 Liczba orzeczeń ogółem wydanych przez powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności woj. lubuskiego w latach powyżej 16 roku życia przed 16 rokiem życia

26 Liczba orzeczeń o stopniu niepełnosprawności (po 16 roku życia) wg wieku, wydanych przez PZON-y w woj. lubuskim w latach i więcej lat lat lat liczba orzeczeń

27 Liczba orzeczeń o niepełnosprawności (do 16 roku życia) wg wieku, wydanych przez PZON-y w woj. lubuskim w latach lat 4-7 lat 0-3 lat liczba orzeczeń

28 POZOSTAŁE CZYNNIKI demografia, dzietność, bezdomność, migracje

29 Przyrost ludności w 2013r. różnica w stosunku do 2002r

30 Rodziny z dziećmi w gospodarstwach domowych wg. liczby dzieci w woj. lubuskim (dane statystyczne GUS stan na 2011 r.) 8% 2% 35% 55% rodziny z 1 dzieckiem rodziny z 2 dzieci rodziny z 3 dzieci rodziny z 4 i więcej dzieci

31 Liczba rodzin z trójką i więcej dzieci w stosunku do liczby rodzin z dziećmi (dane statystyczne za rok 2011) 18,00% 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00%

32 LUBELSKIE ŚLĄSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE PODKARPACKIE ŁÓDZKIE PODLASKIE KUJAWSKO-POMORSKIE OPOLSKIE LUBUSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE WIELKOPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE POMORSKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE Migracje wewnętrzne na pobyt stały (saldo migracji różnica między napływem, a odpływem ludności) w roku 2013 na podstawie danych GUS

33 Stosunek liczby osób bezdomnych w kraju, w podziale na województwa do liczby ludności 0,16% 0,14% 0,12% 0,10% 0,08% 0,06% 0,04% 0,02% 0,00% liczba bezdomnych (badanie ankietowe z 7 na 8 lutego 2013r.) do liczby ludności (stan na )

34 OCENA STANU Woj. lubuskie jest jednym z województw o znacznym stopniu zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym; W województwie zamieszkuje większość, wskazanych jako zagrożone ubóstwem, grup społecznych: Znaczny odsetek korzystających z pomocy społecznej, w tym z powodu ubóstwa; Wysoka stopa bezrobocia, niski odsetek osób pracujących, wysoki odsetek pracujących emerytów i rencistów; duży ruch kadrowy, Wymuszona potrzebą zatrudnienia socjalnego rozwijająca się sieć CIS i KIS; Największa w kraju liczba osób niepełnosprawnych; Brak warunków do rozwoju rodzin (w regionie zamieszkują w większości rodziny z 1 lub 2 dzieci). Więcej osób opuszcza województwo, niż zamieszkuje tu na stałe. Ubóstwo może być powodem wykluczenia społecznego jak i jego skutkiem; Ubóstwo jest główną przyczyną udzielania świadczeń z pomocy społecznej liczba osób korzystających z pomocy społecznej w woj.lubuskim w ostatnich latach utrzymuje się na podobnym poziomie, przy czym jest wyższa niż średnia w kraju; Problemem ubóstwa częściej są dotknięci mieszkańcy wsi; Powiaty najbardziej zagrożone ubóstwem to strzelecko drezdenecki, sulęciński, krośnieński, międzyrzecki, żagański. Problem ubóstwa zdeterminowany jest głównie problemem bezrobocia /wykluczenia z rynku pracy, niepełnosprawnością, słabym rozwojem gospodarczym (uwarunkowania terenu); Wydatki na cele społeczne stanowią istotny % wydatków w budżecie Wojewody;

35 ZASOBY I MOŻLIWOŚCI POMOC I INTEGRACJA SPOŁECZNA

36 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE INFRASTRUKTURA POMOCY SPOŁECZNEJ GMINA OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ POWIAT POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA REGIONALNY OŚRODEK POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWO WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ RZĄD MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem

37 Wydatki na świadczenia społeczne w woj. lubuskim ogółem w latach , , , , , , , , , , , , , , ,00 zrealizowane wydatki w 2011 r. zrealizowane wydatki w 2012 r. zrealizowane wydatki w 2013 r.

38 WYDATKI NA ŚWIADCZENIA SPOŁECZNE w woj. lubuskim Zadanie rok 2011 rok 2012 rok 2013 Pomoc społeczna , , ,77 Świadczenia rodzinne i fundusz alimentacyjny , , ,96 Wspieranie rodziny i piecza zastępcza , , ,85 Składki zdrowotne za bezrobotnych, dzieci i słuchaczy , , ,82 Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności , , ,78 Ogółem , , ,18

39 RZĄDOWY PROGRAM POMOC PAŃSTWA W ZAKRESIE DOŻYWIANIA CEL PROGRAMU Zapewnienie pomocy w zakresie dożywiania dzieciom, uczniom i osobom dorosłym; Ograniczenie zjawiska niedożywienia; Rozwój i zwiększenie dostępności bazy żywieniowej. 41

40 RZĄDOWY PROGRAM POMOC PAŃSTWA W ZAKRESIE DOŻYWIANIA W LATACH W WOJ. LUBUSKIM Liczba osób objętych Programem Koszt Programu r. 2012r. 2013r r. 2012r. 2013r.

41 Inne programy/konkursy adresowane do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym PROGRAM AKTYWNE FORMY PRZECIWDZIAŁANIA WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU ; Program Operacyjny Europejskiego Funduszu Najbardziej Potrzebującym POMOC ŻYWNOŚCIOWA ; PROGRAM ŚWIETLICA DZIECI PRACA NA RZECZ WSPARCIA DZIECKA I RODZINY W GMINIE W LATACH (dla dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych dla likwidowania barier realnego zagrożenia wykluczeniem społecznym); PROGRAM WSPIERAJĄCY POWRÓT OSÓB BEZDOMNYCH DO SPOŁECZNOŚCI; PROGRAM OPARCIE SPOŁECZNE DLA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI ; PROJEKT: Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu Nowy wymiar aktywnej integracji!!! Ogłaszany co roku Konkurs Grantowy Wojewody Lubuskiego dla organizacji pozarządowych realizujących zadania pomocy społecznej.

42 PRACA SOCJALNA Jest to działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie. Praca socjalna świadczona jest przez wykwalifikowaną kadrę zatrudnioną w Ośrodkach Pomocy Społecznej, której podstawowym narzędziem pracy jest kontrakt socjalny. Kwalifikacje pracownika socjalnego i wskaźnik zatrudnienia określa ustawa o pomocy społecznej.

43 Kontrakty socjalne - w latach Podstawowe narzędzie w pracy socjalnej prowadzonej przez pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym, zwłaszcza długotrwale bezrobotnymi, bezdomnymi, uzależnionymi od alkoholu oraz osobami mającymi trudności w sprawach opiekuńczowychowawczych Liczba osób objętych kontraktami socjalnymi

44 WSKAŹNIK ZATRUDNIENIA W OŚRODKACH POMOCY SPOŁECZNEJ Ośrodek Pomocy Społecznej zatrudnia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na 2 tys. mieszkańców, nie mniej niż trzech pracowników. (Art. 110, ust. 11 ustawy o pomocy społecznej). od r. nowe brzmienie art.11: na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarujących.

45 WSKAŹNIK ZATRUDNIENIA w latach Pracownicy socjalni W Ośrodkach Pomocy Społecznej zatrudnionych jest 549 pracowników socjalnych. Na 83 Ośrodki 14 nie spełnia wskaźnika zatrudnienia: 1 pracownik socjalny na 2000 mieszkańców, nie mniej niż 3 pracowników socjalnych: Deszczno, Kłodawa, Gubin miasto, Krosno Odrzańskie, Międzyrzecz, Nowa Sól Miasto, Nowa Sól Gmina, Słońsk, Zielona Góra Miasto, Babimost, Nowogród Bobrzański, Sulechów, Świdnica, Zielona Góra Gmina.

46 Obecnie w województwie lubuskim funkcjonuje 7 Centrów Integracji Społecznej: CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Powiaty w woj. lubuskim, w których działają CIS-y. 2 w Gorzowie Wlkp. w Drezdenku w Dobiegniewie w Witnicy w Strzelcach Krajeńskich w Zielonej Górze

47 Kluby Integracji Społecznej w województwie lubuskim LP. TYP JEDNOSTKI POWIAT GMINA 1 KIS w Kostrzynie nad Odrą gorzowski Kostrzyn nad Odrą 2 KIS w Lubiszynie gorzowski Lubiszyn 3 KIS w Międzyrzeczu międzyrzecki Międzyrzecz 4 KIS w Słubicach słubicki Słubice 5 KIS w Lubniewicach sulęciński Lubniewice 6 KIS w Zielonej Górze m. Zielona Góra M. Zielona Góra 7 KIS w Szprotawie żagański Szprotawa 8 KIS w Lubsku żarski Lubsko

48 Ocena zasobów Dostępna na każdym szczeblu samorządu terytorialnego infrastruktura pomocy społecznej; Służby działające w obszarze polityki społecznej odpowiadają za dostępność do świadczeń (obywatel ma zagwarantowane prawo do uzyskania wsparcia w określonych sytuacjach); Strategie rozwiązywania problemów społecznych obowiązujące na każdym szczeblu samorządu terytorialnego pozwalają na wszechstronną diagnozę problemów i wielokierunkowe, rozłożone w czasie zaplanowanie działań; Rozwijający się trzeci sektor, choć występują problemy we właściwej współpracy w realizacji zadań, w znaczący sposób przyczynia się do udzielania bezpośredniej pomocy osobom ubogim; Dobrze przygotowana, do zawodu pracownika socjalnego, wykwalifikowana kadra, która stanowi w pomocy społecznej bazę do przeciwdziałania zjawisku. Niestety ciągły brak wymaganych wskaźników zatrudnienia pracowników socjalnych utrudnia efektywną realizację działań; Stworzone możliwości korzystania z narzędzi i metod pracy socjalnej. Narzędzie kontraktu socjalnego stosowane jest głównie w realizacji programów mających na celu aktywizację zawodową klientów; Stosowane metody pracy socjalnej, rzadko przebiegają zgodnie z profesjonalnymi założeniami ich realizacji (trudności w diagnozie problemów i planowaniu pracy z indywidualnym przypadkiem, rzadko stosowane dwie pozostałe metody); Jednostki samorządu terytorialnego w różnym stopniu angażują się w finansowanie programów, których celem jest zmniejszenie skali ubóstwa na danym terenie lubuskie gminy angażują od 1% do 8% własnych dochodów na realizację własnych zadań w zakresie pomocy społecznej (niedofinansowywanych z budżetu państwa);

49 WYZWANIA POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO poprzez: Skuteczne działania na rzecz obniżania poziomu ubóstwa na terenie woj. lubuskiego; Osłabienie trwałości ubóstwa; Wyrównywanie szans dzieci i młodzieży z rodzin dotkniętych problemem; Reorganizację systemu na rzecz wzmocnienia rozwoju pracy socjalnej; Zmniejszenie skali bezrobocia;

50 Dziękuję za uwagę Katarzyna Jankowiak Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Lubuskiego urzędu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp.