XIII Podkarpackie Forum Kobiet Wiejskich

Transkrypt

1 BEZPŁATNY MIESIĘCZNIK PODKARPACKICH ROLNIKÓW Nr 3 (59) marzec 2017 XIII Podkarpackie Forum Kobiet Wiejskich

2

3 Szanowni Czytelnicy, W NUMERZE Od Redakcji... 3 Z życia samorządu rolniczego... 4 Marzec to intensywny czas dla podkarpackiego samorządu rolniczego. Miesiąc rozpoczęliśmy od organizacji XIII już edycji Podkarpackiego Forum Kobiet Wiejskich, które dzięki współpracy z wójtem gminy Świlcza Adamem Dziedzicem, odbyło się w Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Trzcianie. W imprezie uczestniczyło około 300 kobiet z terenu całego województwa, co nam, organizatorom daje ogromną motywację do dalszej współpracy z Kołami Gospodyń Wiejskich i do organizacji tego typu imprez w kolejnych latach. W marcu zorganizowaliśmy również wspólnie ze Związkiem Młodzieży Wiejskiej w Rzeszowie finał wojewódzki Olimpiady Młodych Producentów Rolnych, w której uczestniczyli uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, młodzi rolnicy i studenci. Finaliści etapu wojewódzkiego będą reprezentowali Podkarpacie w finale krajowym, który odbędzie się w czasie Targów Rolniczych AGROTECH w Kielcach. Ponadto w bieżącym wydaniu Agro Podkarpacia zapraszam Państwa do przeczytania artykułów o działalności Krajowej Rady Izb Rolniczych oraz działającej przy niej Radzie ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich. Marcowe wydanie poświęcone jest także zmianom prawnym w administracji podatkowej, przepisom dotyczącym obowiązkowego zawierania umów na dostawę produktów rolnych oraz pomocy udzielanej przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dla rolników chcących prowadzić działalność pozarolniczą. Zachęcam do lektury. Stanisław Bartman Prezes Podkarpackiej Izby Rolniczej Nasze rozmowy Informacje KRIR Informacje ARiMR Informacje ARR Informacje KRUS Hodowla Porady prawne Porady weterynaryjne Twój ogród Porady rolnicze Energia odnawialna Zdrowie i uroda Agro Notowania Po godzinach AGRO PODKARPACIE Bezpłatny Miesięcznik Rolniczy WYDAWCY: Podkarpacka Izba Rolnicza w Trzebownisku Trzebownisko 615A, Trzebownisko, tel , pir@xo.pl AGRO - PIR Sp. z o.o. w Trzebownisku Trzebownisko 615A, Trzebownisko, tel REDAKCJA: Redaktor Naczelny: Arkadiusz Bęben Zespół redakcyjny: Lucyna Rudny, Mariola Tomaszewska, tel Adres redakcji: Trzebownisko 615A, Trzebownisko Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń. Zastrzega sobie także prawo do skracania materiałów, zmiany tytułów i redagowania. FOTO: Archiwum PIR SKŁAD: Piter - Piotr Chmurowicz, DRUK: Drukarnia RM-Printer, ISSN nakład ezg. AGRO PODKARPACIE marzec

4 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO Z prac zarządu i biura Podkarpackiej Izby Rolniczej 3 lutego w siedzibie Podkarpackiej Izby Rolniczej w Trzebownisku odbyło się posiedzenie zarządu Izby. Głównym tematem posiedzenia było omówienie spraw związanych z zagospodarowaniem nieruchomości położonej w Boguchwale, której właścicielem jest Izba. Zarząd zapoznał się z projektem koncepcyjnym zagospodarowania nieruchomości wykonanym przez architekta Wojciecha Fałata. W związku z powzięciem informacji o planowanej budowie dróg w Boguchwale m.in. w miejscu przylegającym do działki Izby, zarząd zdecydował iż architekt musi nanieść zmiany w projekcie koncepcyjnym. W dalszej części posiedzenia na wniosek Marszałka Województwa Podkarpackiego, zarząd podjął dwa postanowienia, w których zaopiniował zmiany przeznaczenia na cele nieleśne gruntów leśnych, niestanowiących własności Skarbu Państwa, położonych w gminach Cmolas i Pilzno. Zarząd podejmując stosowne postanowienia zaopiniował dwa projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w gminie Czarna w powiecie łańcuckim oraz wniosek dotyczący prowadzenia działalności rolniczej w związku z zamiarem nabycia nieruchomości rolnej w powiecie ropczycko sędziszowskim. Następnie dyskutowano na temat organizacji XIII Podkarpackiego Forum Kobiet Wiejskich. 8 lutego w siedzibie Podkarpackiej Izby Rolniczej w Trzebownisku, odbyło się posiedzenie Komisji ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich PIR. W posiedzeniu uczestniczyła wiceprzewodnicząca Wojewódzkiej Rady Kół Gospodyń Wiejskich w Rzeszowie Stefania Michałek, przedsiębiorca Iwona Lis oraz przedstawiciele Izby: wiceprezes Jerzy Bator, członek zarządu Marian Szczepański i dyrektor biura Izby Arkadiusz Bęben. Tematami omawianymi podczas posiedzenia była działalność Kół Gospodyń Wiejskich i koordynacja ich działań na przykładzie obszaru obejmującego byłe województwo przemyskie oraz sprawy związane z organizacją XIII Podkarpackiego Forum Kobiet Wiejskich. 15 lutego odbyło się posiedzenie Rady Powiatowej Izby powiatu strzyżowskiego. 20 lutego w siedzibie Podkarpackiej Izby Rolniczej w Trzebownisku, odbyło się posiedzenie zarządu Izby w którym uczestniczyli członkowie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej Gminy Jeżowe. Omówiono temat nowelizacji ustawy Prawo łowieckie oraz problem szacowania szkód w uprawach rolnych wyrządzanych przez zwierzynę łowną na terenie gminy Jeżowe. Następnie w posiedzeniu uczestniczył architekt Wojciech Fałat, z którym przedyskutowano sprawę naniesienia zmian w projekcie koncepcyjnym dotyczącym nieruchomości położonej w Boguchwale, której właścicielem jest Izba, w związku z planowaną budową drogi w miejscu przylegającym do działki. W dalszej części posiedzenia zarząd podjął uchwałę w sprawie przeniesień wydatków między paragrafami w ramach działów klasyfikacji budżetowej, budżetu Podkarpackiej Izby Rolniczej na rok Na wniosek Marszałka Województwa Podkarpackiego, zarząd podjął postanowienie opiniujące zmianę przeznaczenia na cele nieleśne gruntów leśnych, niestanowiących własności Skarbu Państwa, położonych w gminie Głogów Małopolski oraz na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi podejmując stosowne postanowienie zarząd zaopiniował nabycie nieruchomości rolnej przez Posiedzenie Komisji ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich Podkarpackiej Izby Rolniczej, w którym gościnnie wzięły udział Stefania Michałek - wiceprzewodnicząca Wojewódzkiej Rady Kół Gospodyń Wiejskich w Rzeszowie oraz przedsiębiorca - Iwona Lis. Trzebownisko, 8 lutego 2017 r. Fot. Archiwum PIR 4 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

5 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO cudzoziemca w gminie Medyka. Zarząd podjął także postanowienie, w którym zaopiniował projekt Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Sanoka. Ponadto na wnioski Kół Łowieckich, zarząd podjął jedenaście postanowień, w których zaopiniował wydzierżawienie im obwodów łowieckich, które dotychczas dzierżawili, na kolejny okres od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2027 r. Ponadto zarząd omówił wnioski przyjęte 8 lutego 2017 r. podczas posiedzenia Komisji ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich PIR. Na wniosek rolników z terenu gminy Kołaczyce, zarząd Izby wystąpił do Polskiego Związku Łowieckiego Zarząd Okręgowy w Krośnie z prośbą o interwencję w Kole Łowieckim Jedność w Kołaczycach, prosząc o spowodowanie zwiększenia odstrzału dzików w obwodzie łowieckim dzierżawionym przez to koło, celem radykalnej redukcji populacji dzików. Realizując wnioski przyjęte podczas posiedzeń Rad Powiatowych Izby, zarząd wystąpił do Podkarpackiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii z wnioskiem o ujednolicenie w skali województwa dokumentu pn. Informacje dotyczące łańcucha żywnościowego zwierząt kierowanych do uboju i zamieszczenie wzoru dokumentu na stronie internetowej inspekcji weterynaryjnej oraz o przekazanie do Izby informacji na temat obowiązujących zasad kontroli i wymogów higieniczno sanitarnych obowiązujących w trakcie transportu zwierząt, a dotyczących pojazdów przewożących zwierzęta. Prezes zarządu Izby Stanisław Bartman jako Radny Sejmiku Województwa Podkarpackiego, zgłosił interpelację do Marszałka Województwa Podkarpackiego dotyczącą przywrócenia przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie dofinansowania do modernizacji i atestacji opryskiwaczy. W lutym zarząd Izby zaopiniował: projekt ustawy o wykorzystaniu roślin wysokobiałkowych w paszach, projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy w ramach działania Inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów objętego PROW , projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych, projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzoru graficznego zawierającego informację Produkt polski, projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie zakazu stosowania odmian kukurydzy MON 810, projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa, projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo łowieckie. Agnieszka Grela Podkarpacka Izba Rolnicza Panie świętowały w Trzcianie W dniu 10 marca br. w Gminnym Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Świlczy z siedzibą w Trzcianie Podkarpacka Izba Rolnicza wspólnie z Wojewódzkim Związkiem Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oraz wójtem gminy Świlcza zorganizowała trzynastą edycję Podkarpackiego Forum Kobiet Wiejskich. - Podkarpacka Izba Rolnicza już od trzynastu lat organizuje Forum Kobiet Wiejskich. Spotykamy się po to, aby podkreślić rolę kobiet we współczesnym życiu społecznym i publicznym, szczególnie rolę kobiet wiejskich wyjaśnił prezes PIR Stanisław Bartman i dodał, że Forum, odbywa się zawsze przy okazji obchodów Święta Kobiet, kiedy to dyskusja na temat przemian zachodzących w stylu i życiu polskich kobiet, zwłaszcza na wsi staje się przedmiotem debaty publicznej. W Forum uczestniczyło ponad 300 kobiet z terenów wiejskich, które aktywnie angażują się w pracę na rzecz rodzimej tradycji i kultury. Na uroczystość przybyły przedstawicielki samorządu rolniczego, doradztwa rolniczego oraz panie pracujące w kołach gospodyń wiejskich. Uroczystość, której głównym celem było omówienie roli pań w życiu rodzinnym i społecznym przygotowana została z okazji Dnia Kobiet i na stałe wpisała się kalendarz imprez organizowanych przez Podkarpacką Izbę Rolniczą na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. AGRO PODKARPACIE marzec 2017 Otwarcia uroczystości dokonał Stanisław Bartman, prezes Podkarpackiej Izby Rolniczej, który w swoim przemówieniu podziękował wszystkim za tak liczne przybycie oraz omówił zgromadzonym jak ważna jest rola kobiety w rodzinie i społeczeństwie. Zaprezentował również jak kobiety wiejskie pracują na rzecz ludowej tradycji umacniając przy tym naszą tożsamość kulturową. Następnie głos zabrał wójt gminy Świlcza, Adam Dziedzic, Zofia Woś, przewodnicząca Gminnej Rady Kół Gospodyń Wiejskich w Leżajsku oraz Zbigniew Micał, dyrektor biura Zarządu Wojewódzkiego PSL w Rzeszowie, który odczytał list okolicznościowy od Posła RP Mieczysława Kasprzaka. Kluczowym punktem uroczystości było wręczenie kobietom szczególnie zasłużonym dla rolnictwa i środowisk wiejskich oraz działającym społecznie na rzecz kultury lokalnej - Odznaki Honorowej Św. Izydora Oracza. Prezes Wojewódzkiego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Rzeszowie wręczył Joannie Czekanowskiej odznakę Za Zasługi dla Kółek Rolniczych. Trzy panie otrzymały również pamiątkowe grawertony za działalność na rzecz Kół Gospodyń Wiejskich: Bronisława 5

6 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO Na wniosek Podkarpackiej Izby Rolniczej 31 kobiet otrzymało Odznakę Honorową Św. Izydora Oracza za zasługi i działalność na rzecz środowisk wiejskich i lokalnych kół gospodyń Fijałkowska z Niebylca, Maria Rzeszutek z gminy Cmolas oraz Zofia Sagan z Rzeszowa. Grawerton z okazji jubileuszu 20 lecia kwartalnika Trzcionka wydawanego przez samorząd gminy Świlcza, otrzymała Zofia Dziedzic redaktor naczelna gazety. Bardzo miłym akcentem uroczystości było wręczenie listu gratulacyjnego dla wójta gminy Świlcza Adama Dziedzica w podziękowaniu za pracę i zaangażowanie w rozwój gminy oraz jej mieszkańców. Uczestniczki Forum wysłuchały również okolicznościowych referatów. Pierwszy z nich wygłosiła Elżbieta Kosydar, mistrz florystyki, zdobywczyni wielu nagród w konkursach florystycznych, uczestniczka wielu imprez i wystaw, która za przygotowane prace zdobywała najwyższe wyróżnienia i nagrody. Pani Kosydar wygłosiła wykład pt. Florystyka dziedzina na pograniczu ogrodnictwa i sztuk pięknych, w którym zaprezentowała zebranym jak poprzez stulecia, zmieniające się style w sztuce wpływały na zmiany Anna Kraska (pierwsza z lewej), wiceprzewodnicząca Komisji ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich PIR w towarzystwie pań z gminy Sokołów Małopolski w świecie kompozycji kwiatowych. Wykład był lekcją historii, sztuki i przyrody, gdyż zaprezentowano w nim wiele nazw ciekawych roślin, tych znanych naszym babciom, jak też nowych i egzotycznych, które na co dzień wykorzystywane są do tworzenia kompozycji kwiatowych i okolicznościowych stroików. Następnie głos zabrała Iwona Lis, właściciel marki perfum FOX PER- FUMES, która zaprezentowała paniom bogatą ofertę zapachową perfum oraz wyjaśniła jak powinien wyglądać właściwy dobór perfum odpowiednio do sytuacji, pory roku, a nawet naszego nastroju. Perfumy powinny pasować do osobowości, temperamentu oraz okazji, czy też wydarzenia w jakim uczestniczymy. Wszystkie panie otrzymały również w prezencie próbki zapachów FOX PERFUMES. Trzeci wykład wygłosiła Karolina Kołodziej, specjalista kontroli jakości w przemyśle farmaceutycznym, przewodnicząca Komisji Żywienia i Suplementacji w Instytucie Profilaktyki Zdrowia. Pani Kołodziej zaprezentowała zgromadzonym referat pt. Profilaktyka zamiast leczenia bądź przewlekle zdrowy, w którym przedstawiła uczestnikom Forum zasady prawidłowego odżywiania, witalności i wpływu profilaktyki na jakość życia, a także zaprezentowała mechanizmy medycyny ortomolekularnej. W kolejnej części uroczystości wszyscy Do Trzciany przybyło około 300 kobiet z terenu całego województwa podkarpackiego Fot. M. Tomaszewska Fot. M. Tomaszewska zgromadzeni mieli okazję zobaczyć występy artystyczne Zespołu Pieśni i Tańca Pułanie z Gminnego Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Świlczy z siedzibą w Trzcianie oraz Zespołu Ludowego Twierdzanie z Gminnego Ośrodka Kultury we Frysztaku. Po części artystycznej, na uczestników Forum czkała miła niespodzianka wójt gminy Świlcza Adam Dziedzic chcąc uczcić całe wydarzenie zagrał na gitarze i zaśpiewał wszystkim paniom wiązankę popularnych utworów biesiadnych. Na zakończenie wszystkie kobiety otrzymały życzenia i kwiaty, które wręczyli przedstawiciele zarządu Izby: Stanisław Bartman, Jerzy Bator i Marian Szczepański w towarzystwie wójta Adama Dziedzica. Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza Fot. M. Tomaszewska 6 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

7 Olimpiada Młodych Producentów Rolnych 2017 Zarząd Wojewódzki Związku Młodzieży Wiejskiej Wici w Rzeszowie wspólnie z Podkarpacką Izbą Rolniczą zorganizował Finał Wojewódzki Olimpiady Młodych Producentów Rolnych, która odbyła się 13 marca br. w siedzibie Izby w Trzebownisku. Patronat honorowy nad Olimpiadą objął prezes Izby Stanisław Bartman, natomiast jej współorganizatorami byli: Oddział Regionalny KRUS w Rzeszowie oraz Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale. Związek Młodzieży Wiejskiej jest pomysłodawcą i inicjatorem powstania Olimpiady Młodych Producentów Rolnych, która od wielu lat cieszy się ogromnym zainteresowaniem wśród młodych ludzi związanych z problematyką rolniczą, dając im szansę na sprawdzenie swoich umiejętności z zakresu szeroko rozumianej wiedzy rolniczej, zarówno praktycznej, jak i teoretycznej. Młodzi producenci rolni biorąc udział w zmaganiach konkursowych wzbogacają swoje umiejętności zawodowe, a jednocześnie pogłębiają wiedzę i doświadczenie, przyczyniając się do systematycznego rozwoju polskiego rolnictwa. W Olimpiadzie mogą brać udział młodzi producenci rolni oraz uczniowie posiadający lub współgospodarujący w gospodarstwie rolnym. Limit wiekowy uczestników zawiera się w przedziale lat. Zakres tematyczny, obowiązujący podczas Olimpiady obejmował materiał z następujących działów: produkcja roślinna, produkcja zwierzęca, mechanizacja rolnictwa, ochrona środowiska i odnawialne źródła energii, ekonomika i zarządzanie, bezpieczeństwo i higiena pracy, zagadnienia dotyczące Wspólnej Polityki Rolnej oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata W eliminacjach, które odbyły się na Podkarpaciu wzięło udział 22 osoby, wśród których byli uczniowie Zespołu Szkół Techniczno Weterynaryjnych w Trzcianie, Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Rzemieniu AGRO PODKARPACIE marzec 2017 oraz rolnicy indywidualni. Olimpiada przebiegała w dwóch etapach: pierwszym - pisemnym teście rozwiązywanym przez wszystkich oraz drugim - ustnym finale dla najlepszych. W tym roku test zawierał 34 pytania i obejmował zagadnienia dotyczące rozwoju obszarów wiejskich, przystosowania gospodarstw do wymogów unijnych, agrobiznesu, technologii produkcji rolniczej oraz ekologii i ochrony środowiska. Komisja egzaminacyjna w składzie: Michał Noworól (PODR), Justyna Piekut (ZMW), Agata Borcz (KRUS) oraz Lucyna Rudny (PIR) po podliczeniu punktów wyłoniła zwycięzców: I miejsce Krzysztof Furdyna (rolnik z gminy Tuszów Narodowy), II miejsce Mateusz Bąk (rolnik z gminy Roźwienica), III miejsce Paweł Ćwięka (uczeń ZSCKR w Rzemieniu), Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO Stanisław Bartman (pierwszy z prawej) dokonał oficjalnego otwarcia Olimpiady, życząc uczestnikom jak najlepszych wyników i wygranej w etapie krajowym IV miejsce Piotr Bukowski (uczeń ZSCKR w Rzemieniu), 7 Fot. M. Tomaszewska

8 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO V miejsce Piotr Madej (uczeń ZSCKR w Rzemieniu). Podczas oficjalnego ogłoszenia wyników, organizatorzy wręczyli laureatom nagrody w postaci tabletu, zestawu elektronarzędzi oraz pamiątkowych albumów i gadżetów. Laureaci eliminacji wojewódzkich będą reprezentowali Podkarpacie na XXIII Międzynarodowych Targach Techniki Rolniczej AGRO- TECH, gdzie odbędzie się Finał Krajowy Olimpiady. Gratulujemy i życzymy powodzenia. Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza Zwycięzcą Olimpiady został Krzysztof Furdyna, rolnik z gminy Tuszów Narodowy, który w ubiegłym roku również wygrał etap wojewódzki, a w finale krajowym zajął II miejsce Laureaci poprzednich edycji olimpiady to dziś jedni z najlepszych producentów rolnych w kraju. Wiedza, doświadczenie i znajomości zdobyte m. in. podczas kilkumiesięcznych eliminacji sprawiły, iż łatwiej jest im odnaleźć kierunek i cel rozwoju polskiego rolnictwa. Rozmawiali na temat szkód łowieckich 17 lutego br. w sali klubowej Gminnego Ośrodka Kultury w Błażowej odbyło się spotkanie rolników z terenu gminy Błażowa i okolicznych miejscowości z przedstawicielami władz rządowych i samorządowych szczebla wojewódzkiego. W spotkaniu uczestniczyli także Jerzy Bator, wiceprezes zarządu Podkarpackiej Izby Rolniczej oraz Arkadiusz Bęben, dyrektor biura Izby. - Szkody łowieckie na Podkarpaciu z roku na rok są coraz większe, a rolnicy ponoszą ogromne straty finansowe w swoich uprawach mówił w trakcie spotkania Jerzy Bator, wiceprezes Podkarpackiej Izby Rolniczej i dodawał, że w najbliższym czasie sytuacja nie zmieni się na lepsze bo zapowiadana nowelizacja ustawy Prawo łowieckie nie weszła w życie i w budżecie państwa brakuje pieniędzy na realizację zaproponowanych rozwiązań. W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego, Urzędu Marszałkowskiego, Podkarpackiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, prezesi i łowczy kół łowieckich działających na terenie gminy Błażowa oraz przewodniczący Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego w Rzeszowie. Głównym tematem zebrania były szkody łowieckie, które stanowią coraz większy problem dla podkarpackich rolników. Pomysłodawcą spotkania był burmistrz Błażowej Jerzy Kocój, do którego na co dzień zgłaszają się lokalni rolnicy z prośbą o interwencję i podjęcie działań. Debata toczyła się w obecności mediów reprezentowanych przez gazetę codzienną Nowiny, Kurier Błażowski oraz Polskie Radio Rzeszów. Wiodącym Głównym celem spotkania była próba uzyskania odpowiedzi na nurtujące zainteresowane strony zarówno poszkodowanych rolników jak i środowiska łowczych pytanie, jak w końcu ma wyglądać system szacowania szkód i wypłaty odszkodowań za szkody łowieckie tematem była kwestia szkód wyrządzanych w uprawach przez zwierzęta dziko żyjące, możliwości zapobiegania temu procederowi oraz problemy występujące przy szacowaniu powstałych szkód. W trakcie spotkania wspólnie wypracowano wnioski, które zostaną w najbliższym czasie przedstawione przez błażowski samorząd Wojewodzie Podkarpackiemu. Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza Fot. J. Kocój 8 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

9 Rola kobiet w środowisku wiejskim W dniach 9-10 marca 2017 r. w Krakowie odbyła się kolejna konferencja Rady ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich działającej przy Krajowej Radzie Izb Rolniczych zorganizowana przez Małopolską Izbę Rolniczą pt. Aktualna rola kobiet w środowisku wiejskim w UE w kontekście obecnej sytuacji ekonomicznej i problemów społecznych w Europie. Podkarpacką Izbę Rolniczą w obradach reprezentowali: Stanisław Bartman, prezes zarządu PIR, który był gościem specjalnym konferencji, Marian Szczepański członek zarządu oraz Alina Radecka przewodnicząca Komisji ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich Izby wraz z Teresą Jołdą, delegatką z powiatu mieleckiego, członkinią Rady ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich działającą przy KRIR. Uroczystego otwarcia konferencji dokonał prezes Małopolskiej Izby Rolniczej Ryszard Czaicki wraz z Wicemarszałkiem Województwa Małopolskiego Wojciechem Kozakiem oraz I Wicewojewodą Małopolskim Józefem Gawronem. Podczas konferencji uczestnicy mieli okazję zapoznać się aktualną oceną zagrożeń środowiskowych dla ludności miast i obszarów wiejskich oraz zmianami demograficznymi i procesami migracyjnymi na tle rozwoju społeczno- -gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce, które zaprezentowali kolejno Paweł Ciećko z Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz dr hab. Wioletta Knapik z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Z kolei o aktualnej roli kobiet w środowisku wiejskim w kontekście obecnej sytuacji ekonomicznej i problemów społecznych w Europie wykład wygłosił prof. dr hab. Czesław Nowak, kierownik Katedry Rolnictwa Światowego i Doradztwa Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie. W drugim dniu konferencji lekarz weterynarii Agnieszka Zacharzewska z Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynaryjnego omówiła aktualne przepisy dotyczące rolniczego handlu detalicznego oraz chowu i hodowli zwierząt. W trakcie dyskusji uczestniczki konferencji zwracały uwagę na wiele problemów, z którymi rolnicy muszą się borykać m.in. na ustawę Prawo łowieckie, kwestię przetrzymywania drobiu w małych gospodarstwach, czy działek rolnych pozostawionych do dożywotniego użytkowania z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz Skarbu Państwa w zamian za świadczenia emerytalno - rentowe. Wydarzenie było również doskonałą okazją do wręczenia zasłużonym paniom Brązowego Krzyża Zasługi oraz medalu Zasłużony dla rolnictwa. Oprac. red. na podst. materiałów MIR Konferencje organizowane przez Radę ds. Kobiet i Rodzin z Obszarów Wiejskich działającą przy KRIR cieszą się ogromnym zainteresowaniem wśród kobiet działających w samorządzie rolniczym i nie tylko. Tematy poruszane w czasie obrad dotyczą najistotniejszych problemów z jakimi spotykają się kobiety ze środowisk wiejskich. Rola pań w dobie współczesnych zmian społecznych i ekonomicznych zmienia się z dnia na dzień stawia to przed nimi coraz to nowe wyzwania, z którymi muszą się zmierzać. Na zdjęciu, m.in. od prawej: Marian Szczepański, Alina Radecka i Teresa Jołda. Fot. MIR AGRO PODKARPACIE marzec

10 Z ŻYCIA SAMORZĄDU ROLNICZEGO / NASZE ROZMOWY AGRO PARK Lublin Do Lublina w dniach 4 5 marca br. przybyło kilkaset firm związanych z branżą rolniczą, które na targach rolniczych AGRO - PARK zaprezentowały swoją bogatą ofertę maszyn rolniczych oraz nowoczesnych rozwiązań technologicznych stosowanych w rolnictwie. W targach uczestniczył również Jerzy Bator wiceprezes zarządu Podkarpackiej Izby Rolniczej oraz rolnicy z gminy Niebylec w powiecie strzyżowskim. Targi AGRO PARK od ponad dziesięciu lat organizowane są z myślą o rolnikach, którzy w czasie wystawy mają możliwość zapoznania się z ofertami producentów i dystrybutorów wiodących marek rolniczych. Wystawa jest także okazją do uzyskania cennych wskazówek w temacie inwestycji w najnowocześniejszy sprzęt. Rolnicy chcąc poprawić efektywność swoich gospodarstw szukają porad jak zaplanować inwestycje w rolnictwie i skąd wziąć na nie pieniądze. Organizatorzy imprezy zadbali również o to, aby oprócz pokazów sprzętu rolniczego zwiedzający mogli wziąć udział w wykładach i prelekcjach dotyczących uprawy zbóż, hodowli bydła oraz trzody chlewnej. Mariola Tomaszewska Podkarpacka Izba Rolnicza Na zwiedzających czekało ponad 200 wystawców z branży rolniczej Fot. - Rolnictwo to branża, która rozwija się niezwykle prężnie i dynamicznie, dlatego uważam, że organizowanie takich imprez i wystaw jest jak najbardziej potrzebne przede wszystkim po to, aby na bieżąco informować rolników o najnowszych rozwiązaniach, które mają na celu zmniejszenie kosztów produkcji i poprawę efektywności gospodarowania wyjaśnia Jerzy Bator, wiceprezes PIR i dodaje, że na targach takich jak AGRO PARK rolnicy nie tylko mają szansę poszerzyć swoją wiedzę w dziedzinie rolnictwa, ale również wymienić z innymi uczestnikami poglądy, kontakty i doświadczenia. ROL MECH - technologia dla Twojego gospodarstwa Podstawową działalnością firmy ROL MECH jest sprzedaż ciągników i maszyn rolniczych oraz nawozów i środków ochrony roślin. O rynku maszyn, ofercie na miarę i finansowaniu sprzętu rolniczego rozmawiam z panią Grażyną Grześko, która wspólnie z mężem Janem Grześko, od 1995 roku prowadzi firmę ROL MECH Sp. z o. o. - W 2015 roku w Polsce sprzedano 12,3 tys. ciągników, statystyk z 2016 roku jeszcze nie widziałam, ale prognozy mówiły że sprzedaż będzie oscylować w granicach 8 tys. sztuk. Krzywa wzrostu sprzedaży ewidentnie zaczęła spadać, rynek wydaje się nasycony. Jak to wygląda z perspektywy Państwa Firmy? Czy odczuwacie Państwo tą tendencję? Czy rolnicy coraz częściej zaczynają korzystać z pomocy sąsiedzkiej, płacąc za usługę, czy nadal myślą o zakupie nowego sprzętu rolniczego? - Rolnicy bardzo dobrze wykorzystują unijne dotacje, dlatego w latach, w których są realizowane wnioski o dopłaty, sprzedaż lekko wzrasta. Tak było w 2015 r., przewidujemy również wzrost na 2017 r. W okresie realizacji wniosków sprzedaż wzrasta nawet o 25%. W kwietniu 2016 r. został przeprowadzony nabór wniosków na modernizację gospodarstw rolnych w ramach PROW , a w tym roku realizowane są zakupy ciągników, kombajnów i maszyn rolniczych. - Dobre pomysły na finansowanie sprzętu mogą zwiększyć sprzedaż. Jakie formy finansowania proponuje Państwa Firma? Albo które formy cieszą się największą popularnością? - Niemniej znaczącym wsparciem dla naszych Klientów jest finansowanie fabryczne, 10 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

11 NASZE ROZMOWY Założycielami firmy ROL MECH są państwo Grażyna i Jan Grześko udzielane przez firmę John Deere oraz innych producentów z możliwością zakupu z zerowym oprocentowaniem, ze spłatą do 5 lat nawet już przy wpłacie 10% wartości ciągnika, kombajnu czy maszyny rolniczej. Takie finansowanie cieszy naszych Klientów, pomaga zrealizować zakup wymarzonego sprzętu i zachęca do nowych inwestycji. Zakup nawozów, nasion, środków ochrony roślin oferujemy w ramach płatności z odroczonym terminem zapłaty po zbiorach, kiedy to rolnicy otrzymują środki za sprzedaż płodów rolnych. - Przeglądając ofertę Państwa firmy zauważyłam, że wykonujecie Państwo również usługi serwisowe, robicie badania techniczne i świadczycie usługi załadunku i rozładunku towaru. Tak szeroka dywersyfikacja oferty Firmy to sposób na czasy, gdy strumień pieniędzy z Brukseli będzie mniejszy i z wiadomych względów rynek maszyn, nawozów, również środków ochrony roślin nie będzie się rozwijał tak prężnie jak dotychczas? - Usługi serwisowe są niezbędne, aby zapewnić naszym Klientom ciągłą sprawność sprzętu w okresie wzmożonych prac polowych oraz w okresie żniwnym. W 2016 r. nasz serwis wykonywał w kombajnach zbożowych przeglądy EXPERT CHEK. W efekcie wykonania tych przeglądów wszystkie kombajny, kilku czy kilkunastoletnie, przepracowały żniwa bez żadnych usterek. - Czy Pani zdaniem rynek nawozów, środków ochrony roślin w najbliższych latach będzie na tym samym poziomie? - Nasza firma jest dystrybutorem największych producentów nawozów: Grupy Azoty, Siarkopol z Tarnobrzega oraz innych. Rynek nawozów, nasion i ŚOR jest stabilny Fot. ROL MECH z tendencją wzrostową. Nasze rolnictwo w Polsce zużywa mniej nawozów i środków ochrony roślin niż zachodni sąsiedzi. W każdym roku odnotowujemy wzrost sprzedaży. Jest to spowodowane chęcią wyrównywania jakości plonów z 1 ha w stosunku do zachodnich krajów Unii Europejskiej. - Czy w 2017 roku planujecie Państwo udział w jakimś dużym wydarzeniu rolniczym na Podkarpaciu? - Jak w każdym roku, także i w 2017 organizujemy poletka doświadczalne wspólnie z naszymi Klientami w ich gospodarstwach rolnych. Uczestniczymy w pokazach sprzętu rolniczego, dlatego zapraszamy w dniach marca na nasze stoisko na Targach Techniki Rolniczej AGROTECH w Kielcach. W dniu 10 maja zapraszamy wszystkich naszych Klientów na Drzwi Otwarte ROL MECH u w Radymnie organizowane wspólnie z firmą John Deere, gdzie prezentowane będą nowe modele ciągników oraz pras zwijających. Zaprezentujemy sterowanie ciągnikami i maszynami w ramach rolnictwa precyzyjnego. Wspólnie z Grupą Azoty przeprowadzimy pokaz stosowania nawozu płynnego RSM. Liczymy na duże zainteresowanie młodych rolników, którzy chcą zaoszczędzić na czasie pracy, nawozach, środkach ochrony roślin, co w efekcie przełoży się na zwiększenie plonów. - Czy w tej chwili klienci mogą liczyć u Państwa w Firmie na promocje lub ekstra okazje? - Często wprowadzamy różne promocje w zakupie nasion, nawozów i środków ochrony roślin oferując duże rabaty, upusty sezonowe czy też nagrody za zakup określonej partii czy ilości produktów. Zapraszamy do naszych placówek, aby na bieżąco śledzić aktualne oferty i promocje. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała: M. Tomaszewska Podstawową działalnością firmy ROL - MECH jest sprzedaż ciągników i maszyn rolniczych oraz nawozów i materiałów budowlanych. Firma posiada również okręgową stację kontroli pojazdów, a także transport samochodowy. Sprzedaż prowadzona jest w 6 punktach: Radymno, Szczucin, Lubaczów, Przemyśl, Miączyn oraz Gorlice. AGRO PODKARPACIE marzec Fot. ROL MECH

12 INFORMACJE KRIR Opinia w sprawie utrzymywania zwierząt gospodarskich Samorząd rolniczy przedstawił swoje uwagi dotyczące projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych dla prowadzenia działalności w zakresie utrzymywania zwierząt gospodarskich, w celu umieszczania na rynku tych zwierząt lub produktów pochodzących z tych zwierząt lub od tych zwierząt. W opinii zarządu KRIR wprowadzenie w projekcie niektórych dodatkowych warunków, w stosunku do przepisów rozporządzenia z 18 września 2003 r. (Dz. U. 168 poz. 1643), dla specjalistycznych gospodarstw i wielkotowarowych ferm wydaje się, że nie będzie stanowiło problemów z ich zastosowaniem i przestrzeganiem, gdyż w większości budynki gospodarcze służące produkcji zwierzęcej są wydzielone z pozostałej części gospodarstwa. Natomiast dla małych drobnotowarowych gospodarstw, które sporadycznie sprzedają swoje produkty, głównie poprzez sprzedaż bezpośrednią, niektóre nowe wymogi wydają się być nadmierne (zwiększające biurokrację) i uciążliwe w ich stosowaniu. Wątpliwości samorządu rolniczego dotyczą przepisu w ustępie 2. 1 projektu rozporządzenia, który stanowi o obowiązku prowadzenia szczególnej ewidencji wjazdów i wyjazdów środków transportu oraz osób odwiedzających gospodarstwo. Również problemem dla nich może być zabezpieczenie budynków gospodarczych przed dostępem kotów i psów utrzymywanych w gospodarstwie. Szczególnie w przypadku obór kurtynowych. Wymóg ten z punktu widzenia zabezpieczenia gospodarstw przed wprowadzeniem chorób zakaźnych nie wydaje się być konieczny, ponieważ rozporządzenie nie stanowi o zabezpieczeniu wybiegów, okólników i pastwisk. Należy przy tym zauważyć, iż w wielu gospodarstwach psy są wykorzystywane, jako psy pasterskie i z racji tego, również poza okresem pastwiskowym powinny mieć codzienny kontakt ze zwierzętami. Natomiast koty, jak również pewne rasy psów przebywając w budynkach gospodarczych z powodzeniem zabezpieczają je przez dostępem gryzoni. Zwracamy również uwagę na brak precyzyjnego określenia w pkt 8) ust 1 1 projektu jakiego rodzaju sprzętu i urządzeń przepis ten tyczy. Może być sytuacja gdzie urządzenia takie jak: poskromy, klatki do przewozu zwierząt, kolczykownice lub tatuownice oraz urządzania i aparaty do oszałamiania zwierząt podczas uboju, używane są wspólnie przez grupę rolników. KRIR Projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi określa szczegółowe wymagania weterynaryjne w utrzymaniu zwierząt gospodarskich. Zalecenia dotyczą m. in.: prowadzenia przez hodowców spisu wjeżdżających i wyjeżdżających z gospodarstwa środków transportu do przewozu zwierząt, produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, ściółki lub pasz oraz wejść osób do pomieszczeń, w których są utrzymywane zwierzęta gospodarskie Fot. Archiwum PIR 12 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

13 INFORMACJE KRIR Opinia do zmian w Restrukturyzacji małych gospodarstw Samorząd rolniczy przedstawił Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi opinię w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu Restrukturyzacja małych gospodarstw w ramach Poddziałania Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Zdaniem izb rolniczych propozycja przeniesienia z biur powiatowych ARiMR do oddziałów regionalnych ARiMR spraw związanych z przyznawaniem, wypłatą oraz zwrotem pomocy finansowej w ramach poddziałania,,pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata jest poważnym utrudnieniem administracyjnym dla drobnych rolników, co może skutkować zniechęceniem do skorzystania przez nich z ww. działania. Ponadto, proponowana kwota pomocy może być uznana za stosunkowo niską w stosunku do określonych wymogów do jej uzyskania, dlatego, zdaniem samorządu rolniczego, dodatkowe utrudnienie dla rolników przy składaniu wniosków, którym jest konieczność dotarcia w tym celu do oddziału regionalnego ARiMR nie powinno być wprowadzane. KRIR Od 30 marca do 28 kwietnia br. wszystkie formalności związane ze złożeniem i rozpatrzeniem wniosków składanych przez rolników nie będą rozpatrywali kierownicy biur powiatowych, ale dyrektor oddziału regionalnego ARiMR, właściwego ze względu na położenie gospodarstwa rolnego Fot. Archiwum PIR Zmiany w ustawie o nawozach i nawożeniu W odpowiedzi na przedstawiony do zaopiniowania projekt ustawy o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu, samorząd rolniczy przekazał swoje uwagi wskazując, że wprowadzenie ułatwień dla powstawania małych biogazowni rolniczych zasilanych substratami z własnego gospodarstwa wydaje się dobrym sposobem na zmniejszenie kosztów energii elektrycznej oraz na zmniejszenie niekorzystnego wpływu działalności rolniczej na środowisko. 10 dużym jednostkom przeliczeniowym lub jeżeli obsada zwierząt gospodarskich na l ha użytków rolnych jest niższa niż 1,5 dużych jednostek przeliczeniowych. Podobne rozwiązanie zostało zaproponowane w projekcie ustawy Prawo wodne (art. 107). KRIR Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wniósł o wprowadzenie spójności w przepisach i zwolnienie z konieczności sporządzania planu nawozowego przez gospodarstwa o wielkości do 10 ha, które utrzymują zwierzęta gospodarskie w liczbie odpowiadającej nie więcej niż AGRO PODKARPACIE marzec 2017 Projekt ustawy o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu ma na celu umożliwienie producentom biogazu rolniczego zbyt produktów pozostających po jego wytworzeniu 13 Fot. Archiwum PIR

14 INFORMACJE ARiMR Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich Od 13 marca do 11 kwietnia trwa nabór wniosków w ramach Poddziałania Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Wsparcie w formie premii w wysokości 100 tys. zł przyznawane jest w związku z rozpoczynaniem prowadzenia działalności pozarolniczej. Pomoc wypłacana jest w dwóch ratach: I - rata w wysokości 80% kwoty pomocy w formie zaliczki, II - rata w wysokości 20% kwoty pomocy - wypłacenie drugiej raty uzależnione jest od prawidłowej realizacji biznesplanu. Premia powinna być wydatkowana zgodnie z założeniami biznesplanu, w szczególności na: budowę lub modernizację obiektów budowlanych, zakup lub instalację nowych maszyn, urządzeń, w tym sprzętu komputerowego i oprogramowania oraz koszty ogólne (projekt budowlany, koszty uzyskania pozwoleń, itp.). Dla kogo dotacja? Wsparcie przeznaczone jest wyłącznie dla osób fizycznych planujących podjąć działalność gospodarczą. Jakie warunki trzeba spełniać? Pomoc może być przyznana, jeżeli: wnioskodawca jest ubezpieczony na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik, małżonek rolnika lub domownik, gospodarstwo rolne, w którym pracuje wnioskodawca, ma wielkość ekonomiczną nie większą niż 15 tys. euro, za rok poprzedzający rok złożenia wniosku o przyznanie pomocy przyznano płatność do gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, w którym pracuje wnioskodawca, gospodarstwo rolne, w którym pracuje wnioskodawca, położone jest poza miastem i jego obszarem funkcjonalnym, wnioskodawca przedłoży biznesplan dotyczący planowanej działalności pozarolniczej. Pomoc może być również przyznana beneficjentowi Poddziałania Płatności na rzecz rolników kwalifikujących się do Na Podkarpaciu realizowano dotychczas podobne programy, które cieszyły się ogromnym zainteresowaniem wśród rolników. Złożonych zostało łącznie 2148 wniosków. Wypłacono ponad 74,1 mln zł na działalność nierolniczą lub związaną z rolnictwem. Fot. Archiwum PIR 14 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

15 INFORMACJE ARiMR / ARR systemu dla małych gospodarstw, którzy trwale przekazali swoje gospodarstwo innemu rolnikowi objętego Programem. Komu nie przysługuje premia? Pomocy nie przyznaje się osobie, która jest beneficjentem jednego z poniższych instrumentów wsparcia: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej objętego PROW , Premie dla młodych rolników objętych PROW (poprzedni okres nie jest brany pod uwagę), Restrukturyzacja małych gospodarstw objętych PROW Realizacja programów na Podkarpaciu W województwie podkarpackim realizowane były już podobne działania służące podniesieniu konkurencyjności i przedsiębiorczości gospodarstw. Pomoc realizowana była w ramach Programu Operacyjnego SAPARD, Sektorowego Programu Operacyjnego Rolnego na lata oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Zaobserwowano iż działania aktywizowały zawodowo członków rodzin rolniczych, a beneficjentom działania - czynnym rolnikom najłatwiej było podjąć działalność dodatkową w dziedzinie, którą znają, stąd też popularność inwestowania w usługi rolnicze i dla ludności. Widać też wyraźnie, iż decydując o kierunku działalności beneficjenci kierowali się tradycją regionu. Rolnicy podejmujący działalność w zakresie usług rolniczych jednocześnie doposażali swoje gospodarstwo w niezbędny sprzęt oraz poprawili stopień wykorzystania maszyn już posiadanych. Zainteresowanie programami było bardzo duże. W naszym województwie złożonych zostało łącznie 2148 wniosków. Wypłacono ponad 74,1 mln zł na działalność nierolniczą lub związaną z rolnictwem. Pomoc udzielana była na realizację inwestycji związanych z podjęciem lub rozwojem działalności w zakresie: 287 usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa, 309 usług dla ludności, 25 sprzedaży hurtowej, 19 sprzedaży detalicznej, 37 rzemiosła lub rękodzielnictwa, 90 robót i usług budowlanych lub instalacyjnych, 295 usług turystycznych, związanych ze sportem, agroturystyką, 15 usług transportowych, 9 usług komunalnych, 6 przetwórstwa produktów rolnych i leśnych, 12 wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy. Szczegółowe informacje na temat operacji typu Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej w ramach Poddziałania Pomoc na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich objętego PROW na lata udzielane są w Podkarpackim Oddziale Regionalnym ARiMR (17) i pod numerem bezpłatnej infolinii Teresa Pamuła Dyrektor POR ARiMR Obowiązek zawierania pisemnych umów na dostawę produktów rolnych Agencja Rynku Rolnego przypomina, że od 3 października 2015 roku obowiązują przepisy w zakresie obowiązku zawierania pisemnych umów na każde dostarczenie produktów rolnych do pierwszego nabywcy (ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2015 r. poz. 1419). W przypadku gdy pierwszym nabywcą nie jest przetwórca, umowa między kolejnymi nabywcami jest również zawierana na piśmie. Z tego obowiązku wyłącza się sprzedaż bezpośrednią przez producentów, AGRO PODKARPACIE marzec 2017 grupy producentów, organizacje producentów albo zrzeszenia organizacji producentów. Umowa nie jest wymagana w przypadku gdy: dostawca zbywa produkty rolne nabywcy mającemu formę spółdzielni, której producent jest członkiem, a statut tej spółdzielni lub przepisy i decyzje w nim zawarte lub z niego wynikające zawierają przepisy o podobnych skutkach jak wymogi umów wynikające z ustawy, dostawca będący członkiem: grupy producentów rolnych w rozumieniu przepisów o grupach producentów rolnych i ich związkach sprzedaje produkty rolne lub spożywcze do grupy producentów rolnych, której jest członkiem, wstępnie uznanej grupy producentów owoców i warzyw za organizację producentów owoców i warzyw w rozumieniu przepisów o organizacji rynku owoców i warzyw oraz rynku chmielu sprzedaje owoce lub warzywa członkom tej grupy, uznanej organizacji producentów owoców i warzyw w rozumieniu przepisów o organizacji rynku owoców i warzyw oraz rynku chmielu sprzedaje owoce lub warzywa członkom tej organizacji. Szczegółowy wykaz produktów rolnych objętych działaniem ustawy zawarty jest w załączniku nr I Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 grudnia 2013 r. i obejmuje m.in. zboża i pochodne, cukry, susz paszowy, nasiona, chmiel, tytoń, len, owoce i warzywa, mleko i przetwory mleczne, wołowina i cielęcina, wieprzowina, drób, baranina i kozina, jaja, produkty pszczele, wino, alkohol etylowy 15

16 INFORMACJE ARR Nabywanie produktów rolnych bez wymaganych lub niespełniających warunków umów będzie skutkowało nałożeniem przez Agencję Rynku Rolnego sankcji w formie kary pieniężnej w wysokości 10% wartości produktów zakupionych wskutek wadliwej umowy. Na obowiązek uiszczenia kary pieniężnej, czy jej wysokość, nie będą miały wpływu ani odstąpienie od umowy, ani zmniejszenie jej wartości (np. poprzez wystawienie faktury korygującej). Fot. Archiwum PIR pochodzenia rolniczego i inne produkty. Od 11 lutego 2017 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 67) wprowadzającej zmiany do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych, będą mogły być nakładane kary pieniężne za nabywanie produktów rolnych bez pisemnej umowy z producentem lub nabyte wskutek wadliwej umowy. Organem uprawnionym do przeprowadzania kontroli i nakładania kar pieniężnych będzie dyrektor oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego właściwy według miejsca siedziby lub zamieszkania nabywcy. Nabywanie przez przedsiębiorców produktów rolnych bez wymaganych lub niespełniających warunków umów będzie skutkowało nałożeniem przez dyrektora oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego sankcji w formie kary pieniężnej w wysokości 10% zapłaty za nabyte produkty. Kara będzie wymierzana w drodze decyzji administracyjnej. Na obowiązek uiszczenia kary pieniężnej i jej wysokość nie będą miały wpływu ani odstąpienie od umowy, ani zmniejszenie jej wartości (np. obniżenie ceny z tytułu wad produktów i wystawienie faktury korygującej). Egzekucja nałożonych kar pieniężnych następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Umowa na dostawę: Powinna być sporządzana w formie pisemnej przed dostawą, Musi zawierać w szczególności następujące elementy: cenę do zapłaty za dostawę, która jest niezmienna lub jest obliczana przez połączenie różnych czynników określonych w umowie, które mogą obejmować wskaźniki rynku odzwierciedlające zmiany warunków na rynku, dostarczoną ilość oraz jakość lub skład dostarczonych produktów rolnych, ilość i jakość produktów, które można dostarczyć lub które muszą zostać dostarczone, wraz z terminem takich dostaw, okres obowiązywania umowy, który może być ograniczony lub nieograniczony z klauzulami dotyczącymi rozwiązania umowy. Obecnie nie jest ustanowiony minimalny okres obowiązywania umowy, strony uzgadniają to w negocjacjach, szczegóły dotyczące terminów i procedur płatności, ustalenia dotyczące odbioru lub dostawy produktów rolnych, przepisy mające zastosowanie w przypadku zaistnienia siły wyższej. Wszystkie elementy umów na dostawę produktów rolnych zawieranych przez producentów, odbiorców, przetwórców lub dystrybutorów, w tym elementy określone powyżej, są swobodnie negocjowane pomiędzy stronami. Obowiązek zawierania pisemnych umów na dostawę produktów rolnych ma na celu wzmacnianie współpracy w łańcuchu dostaw żywności. Polska wdraża przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w zakresie kształtowania właściwych stosunków umownych. OT ARR w Rzeszowie 16 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

17 OGŁOSZENIE / INFORMACJE KRUS Turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników 2017 r. W okresie wakacji Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Rzeszowie organizuje turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników urodzonych w latach (7-15 lat). Podstawą skierowania na turnus jest wniosek kwalifikacyjny dostępny w OR KRUS w Rzeszowie, placówkach terenowych KRUS oraz na stronie Wniosek powinien być wystawiony przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza specjalistę, w leczeniu którego pozostaje dziecko. Przynajmniej jedno z rodziców, opiekunów prawnych podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy. Jeżeli rolnik ubezpieczony jest na wniosek w pełnym zakresie - ubezpieczenie powinno trwać nieprzerwanie co najmniej rok. Wskazania medyczne do kwalifikowania dzieci Choroby układu oddechowego: Przewlekły nieżyt górnych dróg oddechowych, Nawracające infekcje gardła i zatok obocznych nosa, Stan po przebytym zapaleniu płuc i opłucnej, Przewlekłe choroby układu oddechowego o podłożu alergicznym, w tym spastyczny nieżyt oskrzeli i astma oskrzelowa w okresie wydolności oddechowej. Wady postawy i choroby układu ruchu: Wady postawy i deformacje kostne, Boczne skrzywienie kręgosłupa, Koślawość i szpotawość kończyn - stany wymagające ćwiczeń korekcyjnych, Stany pourazowe i po operacjach korekcyjnych narządu ruchu, Płaskostopie i stopy końsko szpotawe, Upośledzenie funkcji układu ruchu w następstwie chorób ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Turnus rehabilitacyjny dla dzieci z chorobami układu ruchu odbędzie się w CRR w Horyńcu Zdroju w terminie od 16 lipca do 15 sierpnia 2017 r. Turnus rehabilitacyjny dla dzieci z chorobami układu oddechowego odbędzie się w CRR w Iwoniczu Zdroju w terminie od 8 do 28 sierpnia 2017 r. Odpłatność rodziców za pobyt dziecka wynosi 200 zł. Koszt podróży dziecka na turnus odpowiadający równowartości ceny biletów PKS/PKP pokrywają rodzice. Wnioski należy składać do 12 maja 2017 r. OR KRUS w Rzeszowie AGRO PODKARPACIE marzec

18 INFORMACJE KRUS Waloryzacja rolniczych świadczeń emerytalno - rentowych - marzec 2017 Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego informuje, że od dnia 1 marca 2017 r. emerytury i renty przysługujące do dnia 28 lutego 2017 r. podlegają podwyższeniu - zgodnie z art. 5, 6, 7 i 8 ustawy z dnia 2 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 2) - wskaźnikiem waloryzacyjnym wynoszącym 100,44%, nie mniej niż o kwotę 10 zł. Oznacza to, że jeżeli kwota waloryzacji wyniesie mniej niż 10 zł, świadczenia podwyższa się poprzez dodanie kwoty 10 zł do kwoty świadczenia przysługującej w dniu 28 lutego 2017 r. W taki sposób od dnia 1 marca 2017 r. zostaną podwyższone wszystkie emerytury i renty rolnicze wypłacane na dzień 28 lutego 2017 r. Jeżeli w wyniku podwyżki świadczenie jest niższe od kwoty najniższej emerytury pracowniczej (od 1 marca 2017 r. 1 tys. zł) - podwyższa się je z urzędu do kwoty 1 tys. zł. Nie zostaną podwyższone do kwoty 1 tys. zł: emerytury przyznane na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników czyli tzw. wcześniejsze emerytury rolnicze, emerytury częściowe, świadczenia, których wypłata została zawieszona stosownie do art. 28 lub 34 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, tj. w związku z prowadzeniem działalności rolniczej lub osiąganiem przychodów z tytułu zatrudnienia, emerytury i renty z ubezpieczenia pobierane w zbiegu z emeryturą lub rentą z innego ubezpieczenia społecznego, jeżeli suma tych świadczeń przekracza kwotę najniższej emerytury pracowniczej, tj. 1 tys. zł (dotyczy również pobierania jednocześnie dwóch emerytur z ZUS i KRUS), z wyjątkiem renty rodzinnej wypłacanej w zbiegu z rentą socjalną, emerytury i renty wypłacane w wysokości pro rata. Od zwaloryzowanej kwoty świadczenia emerytalno - rentowego zostanie potrącona zaliczka na podatek dochodowy i składka na ubezpieczenie zdrowotne. Od 1 marca 2017 r. wzrastają również kwoty dodatków przysługujących do emerytur i rent i wyniosą: dodatek pielęgnacyjny i za tajne nauczanie - 209,59 zł, dodatek dla inwalidy wojennego uznanego za całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji - 314,39 zł, dodatek kombatancki - 209,59 zł, dodatek kompensacyjny - 31,44 zł, dodatek dla sieroty zupełnej - 393,93 zł. Do kwoty 209,59 zł wzrasta również maksymalna wysokość świadczeń pieniężnych przysługujących byłym żołnierzom górnikom i osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR. Natomiast nie zmienia się wysokość: ryczałtu energetycznego (166,05 zł miesięcznie), zasiłku pogrzebowego (4 tys. zł), zasiłku chorobowego (10 zł za każdy dzień czasowej niezdolności do pracy trwającej nieprzerwanie co najmniej przez 30 dni), zasiłku macierzyńskiego (1 tys. zł miesięcznie). Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przeprowadzi waloryzację świadczeń emerytalno - rentowych w marcu 2017 r., a w przypadku emerytur i rent wypłacanych kwartalnie - w kwietniu 2017 r. w ustalonym dla każdego świadczeniobiorcy terminie płatności. Prezes GUS ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie miesięczne w IV kwartale W tym roku wskaźnik waloryzacji wyniesie 0,44% dla świadczeń powyżej 2272 zł brutto. Poniżej tej kwoty, wszyscy dostaną 10 złotych brutto więcej. Od 1 marca br. podwyższone zostaną również minimalne świadczenia r. wyniosło 4.218, 92 zł. W związku z podaną przez prezesa GUS kwotą zmienią się również dopuszczalne kwoty dodatkowych przychodów osiąganych przez emerytów i rencistów. Od dnia 1 marca 2017 r. kwoty te wynoszą: 70% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ,30 zł (przychody do tej kwoty nie powodują żadnych zmniejszeń emerytury/renty), 130% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ,60 zł (przychody przekraczające tę kwotę powodują zawieszenie emerytury/renty), przychody między kwotą 2.953,30 zł, a 5.484,60 zł powodują zmniejszenie emerytury lub renty maksymalnie o kwotę 565,53 zł, a w przypadku renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, kwota maksymalnego zmniejszenia wynosi 480,73 zł. Powyższe zasady zawieszenia lub zmniejszenia emerytur i rent dotyczą części uzupełniającej rent rolniczych z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych oraz emerytur rolniczych tzw. wcześniejszych i okresowych emerytur rolniczych. Nie podlegają zawieszeniu ani zmniejszeniu świadczenia osób, które mają ustalone prawo do emerytury rolniczej i osiągnęły powszechny wiek emerytalny bez względu na wysokość osiąganego przychodu. Emeryci ci mogą zarobkować bez ograniczeń. Lucyna Bartman Kierownik Wydziału Świadczeń OR KRUS Rzeszów Fot. Archiwum PIR 18 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

19 OGŁOSZENIE AGRO PODKARPACIE marzec

20 HODOWLA Kalkulacja kosztów i ocena opłacalności produkcji żywca króliczego (cz. I) Z oficjalnych danych wynika, że w ewidencji Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt na terenie Podkarpacia oceną wartości użytkowej i hodowlanej w sezonie 2015/2016 objętych było 14 stad królików, w Podkarpackim Towarzystwie Hodowców Gołębi Rasowych i Drobnego Inwentarza zrzeszonych jest 35 hodowców królików, a w Stowarzyszeniu Wspierania Hodowli i Produkcji Królików w Chorzelowie zrzeszonych jest 10 hodowców. Łącznie na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych jest 59 hodowców. Natomiast nieznana jest liczba hodowców prowadzących na większą lub mniejszą skalę przydomowy i/lub towarowy chów królików. Z zebranych informacji wynika, że większość hodowców królików utrzymuje od kilku do kilkudziesięciu sztuk stada podstawowego i traktuje tę działalność jako hobbistyczną lub jako dodatkowe źródło dochodu w gospodarstwie. Ze względu na bardzo małą skalę produkcji, na sprzedaż targowiskową lub sąsiedzką przeznaczane są tylko nadwyżki powstałe po zaspokojeniu potrzeb żywieniowych rodziny i reprodukcji stada. W województwie podkarpackim po zamknięciu ubojni królików w GS Rymanowie zorganizowany skup królików małych partii praktycznie nie funkcjonuje. Skup prowadzi FPH Kanwil Sp. z o.o. w Dębicy, która ma dużą ubojnię królików, ale z powodów ekonomiczno - organizacyjnych nie jest zainteresowana skupem małych partii towaru z przydomowego chowu królików. Jednakże ze względu na rosnący popyt na tuszki królicze w kraju i za granicą firma jest zainteresowana skupem większych jednorodnych pod względem rasowym i wagowym partii królików. Wzrost spożycia mięsa króliczego O tym, jak zdrowe i smaczne jest mięso z królika wie naprawdę niewielu konsumentów. Fakt ten znajduje swoje odzwierciedlenie w danych na temat konsumpcji tego mięsa przez mieszkańców Polski. Średnie spożycie mięsa króliczego na jednego mieszkańca w naszym kraju wynosi zaledwie 0,5 kg rocznie, podczas gdy np. we Włoszech jest to ok. 6 kg, we Francji 5,5 kg, w Hiszpanii i na Węgrzech po ok. 5 kg, a w Belgii i Portugalii ok. 2 kg na osobę. Według oceny światowych ekspertów ds. wyżywienia w najbliższym czasie mięso królicze zajmie znaczące miejsce w żywieniu człowieka. Rosnące zainteresowanie produkcją żywca króliczego wynika ze wzmożonego popytu na ten rodzaj mięsa na rynkach europejskich. Spowodowane jest to między innymi: rosnącą niechęcią do spożywania mięsa wołowego z powodu bardzo wysokich cen detalicznych i zagrożenia chorobą BSE i pryszczycą, zagrożeniem afrykańskiego pomoru w chowie świń, ptasią grypą w chowie drobiu. Fakty te zmuszają producentów i konsumentów żywności do szukania alternatywnych źródeł mięsa, w tym m.in. charakteryzującego się dużą smakowitością i wysokimi walorami odżywczymi i smakowymi, a przede wszystkim zdrowotnymi mięsa króliczego. Zmiany w sposobie odżywiania się społeczeństwa wynikają z dbałości o zdrowie, powodują poszukiwanie gatunków mięsa chudego, łatwostrawnego o wysokich walorach dietetycznych, kulinarnych o dużej zawartości białka, witamin i soli mineralnych i o niskiej zawartości cholesterolu. Z wymienionych wyżej powodów obecnie chów i hodowla królików rzeźnych zaczyna cieszyć się coraz większym zainteresowaniem. Coraz częściej prowadzenie chowu królików wynika z chęci uzyskania nowego źródła dochodu. Rolnicy, którzy nie posiadają dużych Obecnie w Polsce pojawia się coraz więcej hodowli królików mięsnych, popularność takich hodowli wzrasta razem z popytem na królicze mięso, które ma szereg właściwości odżywczych. Polskie hodowle królików mięsnych są na bardzo wysokim poziomie, a samo mięso znajduje coraz większą rzeszę sympatyków. areałów ziemi, ale posiadają wolne pomieszczenia gospodarskie, przy wsparciu finansowym ARiMR mogą je wykorzystać do prowadzenia zagrodowej lub fermowej produkcji królików rzeźnych. Bardzo duża liczba gospodarstw, szczególnie w województwach południowo - wschodniej Polski dysponuje także wolnymi zasobami pracy, które po odpowiednim przeszkoleniu, mogą przygotować się do prowadzenia zagrodowej lub fermowej produkcji królików rzeźnych. Gospodarstwo, które zamierza utrzymywać od 100 do 200 samic stada podstawowego, przy wysokich wskaźnikach produkcyjnych, wykorzystując pracę wykonywaną przez właściciela i członków jego rodziny może obsługiwać to stado i zapewnić rodzinie godziwy dochód. Miejsce chowu Aby hodowla królików mięsnych powiodła się, należy spełniać pewne warunki, między innymi należy wybrać odpowiednie rasy królików i ich krzyżówki, przygotować pomieszczenia Fot. Archiwum PIR 20 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

21 HODOWLA i wyposażyć je w odpowiednie klatki oraz w specjalne urządzenia hodowlane, a także w specjalistyczny sprzęt weterynaryjny. Pamiętajmy jednak, że zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 roku obowiązują minimalne wymiary klatek dla królików. Nie wolno utrzymywać zwierząt w klatkach, których chociaż jeden z podanych wymiarów będzie mniejszy. Dla królików ras dużych, takich powyżej 6 kg, klatka powinna mieć wymiary minimalne: długość 80 cm, szerokość 45 cm i wysokość co najmniej 43 cm. Króliki ras średnich (od 2,5 kg do 6 kg), w tym króliki hybrydowe muszą mieć klatki o minimalnych wymiarach: 60 cm długości, 38 cm szerokości i 32 cm wysokości. Najmniejsze klatki wymagane są dla królików ras małych, do 2,5 kg powinny mieć minimalne wymiary: długość 45 cm, szerokość 38 i wysokość 28 cm. Rozporządzenie nie określa rodzaju materiału z jakiego powinna być wykonana klatka, lecz oczywistą i wymaganą rzeczą jest możliwość utrzymania zadawalających warunków sanitarnych. Najlepiej do tego celu nadaje się wspomniana wcześniej siatka zgrzewana. Oczka w siatce na podłodze powinny być nie większe niż 20 mm x 20 mm, boki i góra mogą być z siatki o większych oczkach. Najlepiej jest zaopatrzyć się w klatki u działających na rynku profesjonalnych producentów. Każda ferma królików, musi posiadać numer ewidencyjny oraz być pod stałą opieką i kontrolą Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej. Dobór rasy i odpowiednia pasza Chcąc prowadzić intensywną produkcję królików należy wybrać rasy królików wcześnie dojrzewające, czyli te, które w wieku około 4-4,5 miesięcy mogą być włączone do stada podstawowego i użytkowane rozpłodowo. W takiej hodowli plenność samic powinna wynosić powyżej 7 królicząt w jednym miocie i od jednej samicy, powinno uzyskać się w ciągu jednego roku produkcyjnego 6-7 miotów. Największe znaczenie przy produkcji królików rzeźnych mają rasy nowozelandzka (biała i czerwona), kalifornijska, duńska, termondzka biała i srebrzysta francuska oraz ich krzyżówki nazywane często rasami brojlerowymi. AGRO PODKARPACIE marzec 2017 Imponujące wyniki można otrzymać poprzez krzyżowanie międzyrasowe i krzyżowanie ras średnich królików z rasami typowo mięsnymi. Aby wyniki hodowlane były zadowalające, dziennie przyrosty powinny wynosić więcej niż 30 g, średnią dzienną dawkę pokarmową na jednego królika na poziomie 120 g. zaś zużycie pełnoporcjowej paszy dla królików na 1 kg przyrostu nie powinno przekraczać 4 kg paszy. Okres tuczu, po odsadzeniu w 35 dniu od urodzenia, powinien trwać niedłużej niż 60 dni, królik powinien uzyskać masę ciała 2,5 2,6 kg. Rozród należy prowadzić w oparciu o naturalne krycie lub inseminację. Pierwsze krycie po wykocie powinno być przeprowadzone w 7 dniu, a następne do 14 dnia. Żywienie oprzeć należy na pełnoporcjowych paszach granulowanych, a niekiedy można wykorzystywać dobre pasze gospodarskie. Króliki muszą mieć zapewniony stały dostęp do poideł ze świeżą czystą wodą oraz do karmideł z zadawaną paszą. Zwiększenie rentowności hodowli królików Nowoczesna fermowa i zagrodowa produkcja królików mięsnych wymaga stosownie do skali produkcji odpowiednio dużych nakładów finansowych na uruchomienie i utrzymanie produkcji. Ponadto powinna odznaczać się wysokim poziomem rentowności, możliwością powiększania produkcji, a także możliwością funkcjonowania w perspektywie kilku lat, przy niskim stopniu ryzyka handlowego, produkcyjnego oraz ekonomicznego. Stąd celowe wydaje się podejmowanie różnego rodzaju działań: rozwijających zainteresowanie rolników hodowlą królików mięsnych na większą skalę, jako podstawowego źródła dochodów, podnoszących wiedzę i umiejętności osób zainteresowanych chowem i hodowlą królików, poprawiających opłacalność i funkcjonowanie rynku, promujących walory odżywcze i zdrowotne oraz zmianę stylu życia i wzrost konsumpcji mięsa króliczego, wprowadzenie różnych form pomocy i dofinansowania do chowu i hodowli królików w ramach PROW na lata Warunkiem prowadzenia chowu i hodowli królików z przeznaczeniem na produkcję żywca króliczego jest osiąganie zadawalających efektów ekonomicznych. Podstawowe znaczenie ma tu kilka grup czynników: Jasno określony cel działalności hodowlanej i produkcyjnej, Dobór właściwej rasy stada podstawowego i/lub ich krzyżówek, Organizacja, intensywność i efektywność rozrodu, Dobór odpowiednich mieszanek pasz treściwych (granulatów) i właściwe ich dawkowanie oraz organizacja żywienia, Warunki chowu, które zapewnią zwierzętom odpowiedni dobrostan, Relacje ceny skupu żywca króliczego do cen środków produkcji, nośników energii, nakładów pracy, zapewniające odpowiedni i stabilny poziom kosztów do dochodów, Warunki i jakość współpracy między partnerami rynku i wzajemne relacje między nimi. Dr inż. Zdzisław Kryński Zawartość witamin i składników mineralnych w 100 g mięsa z królika Witamina B1 Witamina B2 Witamina B6 Witamina B12 Biotyna Witamina PP Kwas pantotenowy Witamina A Żelazo Wapń Magnez Fosfor Potas Sód Miedź Cynk Mangan 0,11 mg 0,37 mg 0,45 mg 1,49 mg 0,28 mg 2,12 mg 0,81 mg 0,41 mg 2,9 mg 6,4-13 mg 21-29,1 mg ,8 mg mg 59,3 mg 0,51 mg 5,4 mg 0,021 mg 21

22 PORADY PRAWNE Administracja podatkowa po nowemu Z dniem 1 marca 2017 r., w wyniku uchwalenia w dniu 16 listopada 2016 r. ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. 2016, poz. 1947) weszła w życie największa w ciągu ostatnich lat reforma administracji skarbowej. W wyniku połączenia Służby Celnej, kontroli skarbowej i administracji podatkowej powstała Krajowa Administracja Skarbowa, tzw. KAS. - Zgodnie z nową ustawą o Krajowej Administracji Skarbowej, od 1 marca br. nie ma już oddzielnych urzędów skarbowych, celnych i kontroli skarbowej oraz izb skarbowych i celnych. Na mocy nowych przepisów zaczęły działać izby administracji skarbowej (IAS), którym podlegają urzędy skarbowe i urzędy celno skarbowe - wyjaśnia adwokat Bogusław Sowa i dodaje, że połączenie organów ma usprawnić działanie fiskusa zarówno jeżeli chodzi o obsługę podatnika, jak i walkę z wyłudzeniami danin. Zgodnie z uchwaloną ustawą, KAS ma przejąć wszystkie uprawnienia śledcze oraz obowiązki administracji podatkowo skarbowej. Co do zasady, procedury kontroli podatkowej nie ulegną zmianie. Najważniejsze jest jednak to, że bezpośrednia obsługa podatników nadal będzie odbywać się w dotychczas istniejących urzędach skarbowych. Warto też pamiętać, że zmianie nie ulegną rachunki bankowe urzędów skarbowych. Zmienia się tylko nazwa organu podatkowego, na który należy uiszczać należny podatek. Bez zmian pozostają również numery telefonów tzw. infolinii podatkowych. Niestety, uchwalona i obowiązująca już ustawa nadal częściowo powiela niedoskonałość starych zapisów. Kluczowy cel powołania KAS to zapobieganie przestępczości m.in. wyłudzeniom VAT. Piony kontroli i zwalczania przestępczości ekonomicznej będą odpowiadać za likwidację istniejącej szarej strefy i minimalizację wykroczeń oraz nieprawidłowości w tym zakresie. Fot. Zgłaszanym przez przedsiębiorców zagrożeniem jest m.in. to, że odwołanie od decyzji podatkowej naczelnika urzędu celno skarbowego będzie się składać do tego naczelnika, w związku z czym wyeliminowana zostaje konstytucyjna zasada dwuinstancyjności postępowania. W praktyce oznacza to, że podatnik niezadowolony z decyzji naczelnika będzie mógł wnieść odwołanie od decyzji właśnie do tego naczelnika, który ją wydał. Wątpić należy w to, że naczelnik po otrzymaniu odwołania podatnika od wydanej przez siebie decyzji zmieni zdanie i np. uchyli własną decyzję. Kontrole bez zapowiedzi Ustawa o KAS będzie pozwalać na wszczynanie postępowań podatkowych bez zawiadomienia podatnika. Podatnik może być zatem zaskakiwany kontrolami podatkowymi i zamiast skupić się na prowadzeniu działalności gospodarczej, będzie musiał bronić swoich racji w trakcie kontroli podatkowej. Nowa ustawa umożliwia także zakładanie podsłuchów u podatników oraz daje funkcjonariuszom KAS prawo wchodzenia do podatnika np. z bronią oraz psami tropiącymi i dokonania przeszukań osób i pomieszczeń. Wszystko może odbywać się bez zgody prokuratora, jedynie na podstawie okazania legitymacji służbowej przez funkcjonariusza. Funkcjonariusze KAS będą mogli również dokonywać m.in. kontroli przesyłek pocztowych, zatrzymywać samochody w celu ich przeszukiwania albo będą mogli sprawdzać rodzaj używanego paliwa w samochodach i pobierać próbki tego paliwa do badań. W trakcie kontroli można będzie zakładać plomby na samochody, urządzenia, czy też na pomieszczenia służące do prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy już zwracają uwagę na bardzo rozszerzone uprawnienia nowej administracji skarbowej. Trzeba nadmienić, że każdy z 16 tu urzędów celno skarbowych będzie mógł prowadzić kontrole nie tylko na terenie województwa, w którym ma swoją siedzibę, ale na terenie całego kraju. Przykładowo, urząd celno skarbowy z Wrocławia będzie mógł wszcząć i prowadzić kontrolę podatkową w stosunku do podatnika z Rzeszowa. Kontrolowany przedsiębiorca będzie miał obowiązek udostępnić wszystkie posiadane dokumenty firmowe, nawet te objęte tajemnicą handlową, a także swoje towary, czy urządzenia techniczne. Kontrola będzie mogła być prowadzona w każdym miejscu: w urzędzie celno skarbowym, w firmie podatnika, w biurze rachunkowym podatnika, a nawet w mieszkaniu podatnika. Dr Bogusław Sowa Podstawa prawna: - ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. 2016, poz. 1947). 22 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

23 PORADY WETERYNARYJNE Różyca Różyca jest zakaźną, bakteryjną chorobą świń, wywoływaną przez włoskowca różycy (Erysipelothrix rhusiopathiae). Bakteria ta występuje powszechnie w środowisku, a wiele zdrowych świń jest jej nosicielami. Włoskowce różycy bytują w migdałkach, węzłach chłonnych i błonach śluzowych świń, a wydalane z kałem i śliną dostają się do ściółki i obornika. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową (spożycie zainfekowanej paszy lub wody), poprzez uszkodzenia skóry oraz drogi oddechowe. Zachorowaniu sprzyjają: stres, złe warunki higieniczne, zarobaczenie i zbytnie zagęszczenie świń. Duże znaczenie mają także wysokie temperatury otoczenia, ponieważ jednocześnie sprzyjają namnażaniu włoskowca różycy oraz doprowadzają do przegrzania organizmu obniżając odporność świń. Kiedyś występowanie różycy wiązało się z miesiącami letnimi, jednak w obecnych systemach hodowli choroba występuje przez cały rok. Chorują najczęściej osobniki powyżej trzeciego miesiąca życia, w końcowej fazie tuczu, lochy i starsze warchlaki. Prosięta od loch szczepionych lub takich, które przebyły zakażenie, dzięki przeciwciałom z siary, są odporne do około 12 tygodnia życia. Choroba może wystąpić u świni będącej nosicielem włoskowca jako skutek spadku odporności organizmu. Zwierzę takie staje się wtedy źródłem zakażenia dla innych zdrowych świń. Objawy choroby Choroba przebiega w formie nadostrej, ostrej i przewlekłej. Postać nadostra może rozpoczynać się od nagłych upadków bez widocznych objawów klinicznych. Dotyczy zwykle tuczników. Rozpoczyna się nagle i postępuje szybko. U chorych sztuk obserwuje się bardzo wysoką gorączkę (powyżej 42 o C), zasinienie okolicy podbrzusza, nosa, uszu i gardła oraz niechęć do ruchu i kulawizny. Postać ostra rozpoczyna się od braku apetytu, niechęci do ruchu, zagrzebywania się w ściółkę i wysokiej gorączki. AGRO PODKARPACIE marzec 2017 Przyczyny różycy to zakażenie włoskowcem różycy. Do zakażenia dochodzi poprzez uszkodzenie skóry, drogą oddechową lub pokarmową. Na zakażenie wpływają głównie warunki zoohigieniczne i mikrobiologiczne. Bardzo istotne jest dbanie o czystość w chlewni. Z czasem, zwykle drugiego dnia choroby, na skórze grzbietu pojawiają się wyniesione ponad powierzchnię skóry, odgraniczone od otoczenia, romboidalne zmiany koloru jasnoczerwonego lub sinoczerwonego. Jest to najbardziej charakterystyczny objaw różycy. Jednak brak zmian skórnych nie wyklucza tej choroby. Różyca może prowadzić do zapalenia stawów i wówczas oprócz gorączki występują kulawizny, niechęć do ruchu, bolesność, miejscowy wzrost ciepłoty oraz zgrubienie stawów. Lochy prośne mogą w przebiegu różycy ronić lub rodzić słabsze mioty. Postać przewlekła najczęściej jest następstwem ostrego przebiegu choroby. Wyróżnia się tu zwykle zapalenie stawów i zapalenie wsierdzia. Jest to forma nieuleczalna, ale rzadko śmiertelna. Najczęściej kilka tygodni po ostrym przebiegu różycy dochodzi do kulawizn. Stawy stają się gorące i bolesne, mogą być obrzęknięte i zesztywniałe. Zwierzęta niechętnie się poruszają i słabiej pobierają paszę. Przypadki zmian w mięśniu sercowym najczęściej stwierdzane są dopiero poubojowo jako kalafiorowate rozrosty na zastawkach serca. Klinicznie zwierzęta mogą się szybciej męczyć i są mniej odporne na stres. W przypadku zmian w sercu śmierć z powodu niewydolności krążeniowej może nastąpić nieoczekiwanie, bez wcześniejszych objawów. Zapobieganie i leczenie W przypadku stwierdzenia wystąpienia choroby w stadzie powinno się przenieść chore zwierzęta do oddzielnych pomieszczeń i jak najszybciej zastosować leczenie. Kojce, w których przebywały chore świnie należy oczyścić i zdezynfekować. Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków i środków przeciwzapalnych. W zapobieganiu tej chorobie bardzo pomocne są szczepienia profilaktyczne. Dobrze dobrany program szczepień może wyeliminować występowanie różycy w chlewni. Włoskowiec różycy może wywoływać zmiany skórne także u ludzi. Są to zwykle ograniczone, lokalne stany zapalne skóry. Najbardziej narażone są osoby mające kontakt z chorymi zwierzętami. Lek. wetetrynarii Krystyna Mróz O objawach różycy świń, jej przyczynach oraz sposobach walki z chorobą pisze lekarz weterynarii Krystyna Mróz, absolwentka Wydziału Weterynarii na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. 23 Fot. Archiwum PIR

24 TWÓJ OGRÓD Trawnik w naszym ogrodzie Komponując układ roślin w ogrodzie pragniemy podkreślić ich piękno. Dopełnieniem takich kompozycji są trawniki, które zamykają całość ogrodu i podkreślają jego charakter. Prawie w każdym ogródku powinien znaleźć się teren przeznaczony pod trawnik. Wpływa on korzystnie na glebę, temperaturę, poprawia nasze samopoczucie, gdyż miło jest postawić stopy na miękkiej murawie. Jaki to będzie rodzaj trawnika zależy od jego przeznaczenia. Jeśli zależy nam na terenie pokrytym idealnie równą zielenią, stanowiącą np. tło dla naszego domu czy rezydencji wybierzemy tzw. trawnik dywanowy. Wymaga on od nas regularnych zabiegów pielęgnacyjnych - koszenia przynajmniej dwa razy w tygodniu w okresie wegetacji, nawożenia, nawadniania i nie za częstego udeptywania. Natomiast jeśli zależy nam na terenie, na którym chcemy rozłożyć się z kocem, fotelem ogrodowym lub pograć z dziećmi w piłkę, lepiej wybrać tzw. trawnik rekreacyjny lub sportowy, odporny na intensywne udeptywanie. Niezależnie od rodzaju trawnika jaki posiadamy, wczesną wiosną, po stopnieniu śniegu, musimy wykonać zabiegi pielęgnujące. Rośliny, tak jak ludzie, do życia, oprócz wody i pokarmu, potrzebują powietrza. Zalegający zimą śnieg, który przy zmieniającej się temperaturze topnieje i tworzy warstwę lodu nieprzepuszczalną dla powietrza, może spowodować chorobę grzybową trawnika tzw. pleśń śniegową. Trawy wznawiają swój wzrost, gdy temperatura wzrasta do około 5 o C. Wiosną, na dojrzałych trawnikach, należy rozpocząć zabiegi wspomagające rozrost systemu korzeniowego poprzez rozluźnienie powierzchni wokół korzeni. Napowietrzanie podłoża za pomocą aeratora czy wertykulatora, zapobiega zbyt dużemu zagęszczeniu gruntu (na małych powierzchniach możemy posłużyć się kolcami zakładanymi na buty, w których przechadzamy się po trawniku). Ręczne wertykulatory Runianka japońska należy do krzewów okrywowych, które dobrze sprawdzą się w zacienionych miejscach twojego ogrodu. Niedostatek światła sprawia, że trawa marnieje darń staje się rzadka, a między źdźbłami pojawia się mech. Zakładając trawnik przy północnej ścianie domu czy pod gęstymi koronami drzew, trzeba się więc liczyć z tym, że konieczne stanie się regularne dosiewanie trawy i stosowanie środków, które zapobiegają rozwojowi mchu. Można tego uniknąć, sadząc krzewy takie jak np.: runianka japońska, dereń kanadyjski. Runianka japońska polecana jest początkującym ogrodnikom oraz osobom, które nie mają zbyt wiele czasu na zajmowanie się swoim podwórkiem. Nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych, a jeżeli już jakieś wykonujemy, są one bardzo łatwe. Dodatkowo jest całkowicie odporna na mróz, dzięki czemu przetrwa nawet srogie zimy w naszym klimacie, bez specjalnego zabezpieczania. przypominają grabie o zaostrzonych zębach, które zagłębiając się w podłoże wycinają wąskie paski trawnika, które musimy zgrabić i zebrać. Powstałe szczeliny zasypujemy piaskiem, szczególnie na glebach ciężkich. Na lekkich możemy natomiast rozsypać np. torf niski. Jeśli nie mamy wertykulatora to przynajmniej starajmy się dobrze wygrabić metalowymi grabiami teren trawnika z pozostałości ubiegłorocznej skoszonej trawy, która nie zawsze ulega prawidłowemu rozkładowi i często tworzy warstwę tzw. filcu przy ziemi. Następnie zastosujmy nawóz najlepiej wieloskładnikowy przeznaczony do trawników lub przynajmniej azotowy, gdyż jest to podstawowy składnik budulcowy roślin. Pamiętajmy, że większość gatunków traw stosowanych w trawnikach wymaga dużej ilości słońca dla prawidłowego rozwoju. Jeśli teren jest cienisty, np. pod koronami drzew, to lepiej zrezygnujmy z trawnika na korzyść tzw. roślin okrywających, głównie bylin i krzewów rozrastających się poziomo oraz znoszących głębokie zacienienie. Najlepsze wśród krzewów będą rośliny o liściach zimozielonych np. barwinek pospolity (Vinca minor), runianka japońska (Pachysandra terminalis), trzmielina Fortune a w odmianach (Euonymus fortunei) czy bluszcz pospolity (Hedera helix). Gdy zbyt intensywnie się rozrosną wystarczy je raz lub dwa razy do roku przyciąć. Jeśli jest to teren pod drzewami liściastymi, a nie jesteśmy właścicielami dmuchawy, to polecam byliny, którym jesienią zasycha część nadziemna i łatwiej jest nam wygrabić opadłe liście. Trawniki prawidłowo nawożone i pielęgnowane lepiej znoszą okresowe niedobory wody latem, wcześnie wybarwiają się wiosną i dłużej utrzymują zieloną barwę jesienią. mgr inż. Marta Straub Porady ogrodnicze mgr inż. Marta Straub, z wykształcenia ogrodnik, nauczyciel przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Agroprzedsiębiorczości w Rzeszowie. Fot. M. Straub 24 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

25 Fizjologiczne uwarunkowania odchowu prosiąt Odchów prosiąt stanowi jeden z istotnych elementów w technologii produkcji trzody chlewnej. Jest to okres, w którym dąży się do jak najwcześniejszego umożliwienia prosiętom pobierania pokarmu niebędącego mlekiem matki. Należy jednak pamiętać, że świnie jako gatunek zwierząt gospodarskich wyróżnia dość późny rozwój układu trawiennego. Siara i mleko źródło energii i odporności Siara jest podstawowym źródłem składników pokarmowych w pierwszych dniach życia. Jej pobranie ma również fundamentalne znaczenie w uzyskaniu przez organizm odporności na infekcje bakteryjne i wirusowe. Dzięki pobraniu immunoglobulin organizm noworodka uzyskuje odporność. Należy pamiętać, że poziom odporności prosiąt na zachorowania w pierwszych 3-5 tygodniach życia zależy od ilości pobranej siary. Ilość siary niezbędna dla prawidłowego rozwoju prosiąt wynosi około 250 g na dobę. Najważniejsza jest pierwsza doba życia, gdyż później ma miejsce obniżenie możliwości przyswajania przeciwciał zawartych w siarze. W pierwszych godzinach życia nabłonek jelit jest przepuszczalny dla immunoglobulin. Po godzinach następuje uszczelnienie błon śluzowych jelit i immunoglobuliny zaczynają być traktowane jak białko pokarmowe, czyli trawione do aminokwasów i w tej postaci wchłaniane, tracąc swoje cenne właściwości odpornościowe. Mleko lochy jest najlepiej wykorzystywanym pokarmem do końca 2-3 tygodnia życia prosiąt. Wynika to z aktywności enzymów trawiennych. W czwartym tygodniu życia zwiększa się wydzielanie enzymów amylolitycznych, niezbędnych do trawienia składników pokarmowych pochodzących z roślinnych komponentów paszowych. Przyjmuje się, że 1 tys. g pobranego mleka wystarcza na uzyskanie g przyrostu masy ciała. Biorąc pod uwagę niską zawartość suchej masy w porównaniu z innymi paszami należy stwierdzić, iż żadna z nich nie jest tak efektywnie wykorzystywana przez rosnące prosięta. Wartość energetyczna 1000 g mleka AGRO PODKARPACIE marzec 2017 waha się od 5 MJ energii metabolicznej w początkowym okresie laktacji do 3 MJ energii metabolicznej w jej końcowej fazie. Co w przeliczeniu na suchą masę wynosi MJ energii metabolicznej. Bardzo ważnymi czynnikami wpływającymi na ilość produkowanego mleka są: żywienie, liczba karmionych prosiąt oraz faza laktacji. Lochy szczytową wydajność osiągają w 3 tygodniu trwania laktacji, dlatego masa miotu w 21 dniu życia prosiąt jest praktycznym i obiektywnym wskaźnikiem wydajności mlecznej macior. Na ilość produkowanego mleka oraz jego wartość odżywczą wpływa żywienie loch (np. natłuszczanie mieszanek paszowych dla loch w okresie laktacji zwiększa zawartość tłuszczu w wytwarzanym mleku, co przekłada się korzystnie na masę ciała odchowywanych prosiąt). Woda i pasza gwarantem prawidłowego rozwoju Woda jest potrzebna prosiętom od pierwszych chwil ich życia. Zapewnia ona prawidłowy przebieg wszystkich procesów przemiany materii i energii. Jako fizjologiczny rozpuszczalnik spełnia też funkcje w przenoszeniu składników pokarmowych. Prosięta ssące pobierają w trzecim tygodniu życia około 0,75 l wody z mleka oraz około 0,25 l wody z poideł. Pozbawienie dostępu do wody powoduje, że prosięta zaspakajając swoje pragnienie będą korzystać z poidła lochy, co może prowadzić do zakażeń przewodu pokarmowego. Umożliwienie pobierania wody do woli stymuluje spożycie paszy oraz poprawia strawność składników pokarmowych. Pasze stałe podaje się już w 8-10 dniu życia prosiąt. Począwszy od PORADY ROLNICZE dnia życia ilość pobieranego mleka nie jest już wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania na składniki pokarmowe rosnących prosiąt. Stąd też istnieje konieczność szybkiego przyuczenia do wczesnego pobierania i wykorzystywania pasz stałych tak, aby w dniu odsadzenia prosięta były przygotowane do żywienia wyłącznie mieszankami paszowymi. Pasza musi być łatwostrawna o stosunkowo niskiej zawartości włókna surowego (do 3-4%). W zależności od intensywności wzrostu i aktualnej masy ciała w dziennej dawce pokarmowej należy zapewnić prosiętom od 5-12 MJ energii metabolicznej oraz od g białka ogólnego. Ważna jest przy tym optymalna zawartość aminokwasów egzogennych: lizyny, metioniny i tryptofanu. Niedobór tryptofanu w paszy pogarsza efektywność odchowu. Wynika to ze szczególnego działania tego aminokwasu, który jest prekursorem serotoniny, substancji regulującej zachowania zwierząt oraz wpływającej na intensywność pobierania paszy. Dodatek syntetycznego tryptofanu stymuluje apetyt oraz wpływa korzystnie na wzrost i zdrowotność prosiąt. Jednocześnie pasza musi zawierać odpowiednią ilość elementów mineralnych i witamin. Odsadzenie od matki Termin odsadzenia zależy głównie od technologii odchowu. W krajowych warunkach produkcji prosięta są najczęściej odsadzane w wieku dni życia. Termin 28 dniowy stosowany jest w dużych i dobrze zorganizowanych chlewniach towarowych. Pozwala na szybkie pokrycie lochy i uzyskanie częstotliwości oproszeń wynoszącej średnio 2,2 miotów rocznie. Należy jednak podkreślić, że kryterium decydującym o odłączeniu od lochy jest nie wiek prosięcia, lecz masa ciała, która powinna wynosić co najmniej 5 kg. W gospodarstwach mniejszych, a szczególnie w chlewniach produkujących materiał zarodowy wskazane jest odsadzanie prosiąt w wieku 5-6 tygodni życia. W wyniku zmiany sposobu żywienia i działania stresu związanego 25

26 PORADY ROLNICZE z odłączeniem od matki, następuje osłabienie odporności prosiąt i skłonność do zachorowań. Dlatego przez około 5-7 dni po odsadzeniu prosięta powinny pozostać w kojcu, w którym przebywały z matką, gdyż zmiana środowiska hodowlanego jest istotnym czynnikiem stresogennym i nie powinna być przeprowadzana jednocześnie z odsadzeniem. Przez pierwsze dwa tygodnie po odsadzeniu podaje się taką samą paszę, jaka była stosowana w okresie karmienia mlekiem. Szczególne znaczenie w żywieniu prosiąt po odsadzeniu mają dodatki paszowe. Na pierwsze miejsce wysuwają się probiotyki, stabilizujące ilościowy i jakościowy rozwój mikroflory jelitowej. Zawierają one mikroorganizmy lub ich metabolity, które po wprowadzeniu do przewodu pokarmowego stabilizują równowagę mikroflory bakteryjnej. Bakterie probiotyczne wydzielając kwas mlekowy zakwaszają środowisko jelit, co powoduje zdecydowanie gorszy rozwój bakterii warunkowo patogennych, które wydzielając neurotoksyny są odpowiedzialne za występowanie uciążliwych biegunek i choroby obrzękowej. Schorzenia te wyniszczają młody organizm, hamują jego wzrost i są często przyczyną upadków. Do korzyści wynikających ze stosowania probiotyków można zaliczyć także poprawę zdrowotności prosiąt, zwiększenie aktywności niektórych enzymów jelitowych oraz lepsze wykorzystanie paszy. Podsumowując można stwierdzić, że właściwie prowadzony odchów prosiąt ma duży wpływ na wyniki produkcyjne w chowie trzody chlewnej. W pierwszych tygodniach życia następuje intensywny wzrost tkanek i narządów, kształtuje się odporność organizmu, decydująca o przystosowaniu do środowiska, czego efektem jest późniejsza wartość użytkowa i hodowlana świń. dr inż. Janusz R. Mroczek Katedra Przetwórstwa i Towaroznawstwa Rolniczego Uniwersytet Rzeszowski Najważniejszym czynnikiem w chowie prosiąt w pierwszych tygodniach życia jest odpowiednie żywienie, które wpływa na intensywny wzrost tkanek i narządów, kształtuje odporność organizmu decydującą o przystosowaniu do środowiska. Prawidłowy odchów wpływa na wzrost zwierząt, ich rozwój i zdrowotność decyduje o późniejszej ich wartości użytkowej. Fot. Archiwum PIR 26 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

27 Co dalej z OZE? Rosnąca populacja ludzi na świecie i postępująca technizacja rodzą zapotrzebowanie na coraz większe ilości energii, jak również i to, że zasoby kopalnych surowców energetycznych powoli się wyczerpują lub stają się coraz trudniej dostępne. Szacunki biegłych mówią, że udokumentowane, światowe zasoby ropy naftowej wystarczą jeszcze na około lat, gazu ziemnego na lat i węgla na lat. Możliwe, że okresy te wydłużą się nieco po odkryciu i rozpoczęciu eksploatacji złóż nowych, ale cechą wszystkich kopalin jest ich ograniczoność i dlatego nazywane są one ogólnie surowcami nieodnawialnymi. Europa, szczególnie zachodnia, jest uboga w surowce energetyczne. Ropy i gazu jest tam niewiele, pokłady węgla kamiennego w Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii są wyeksploatowane bądź zalegają głęboko, a wydobycie jest nieopłacalne. Ale jest tam również wysoka technologia i rozwinięty przemysł. Dlatego właśnie w tej części świata najwcześniej rozpoczęto próby i wdrożono technologie pozyskiwania energii z tak zwanych źródeł odnawialnych. Prace nad pozyskiwaniem energii z różnych źródeł odnawialnych przyśpieszyły kryzysy energetyczne, drożejąca ropa i gaz, a także alarmistyczne doniesienia ekologów o szybkim i stałym podnoszeniu się temperatury powierzchni Ziemi spowodowanym przez wzrost zawartości dwutlenku węgla w atmosferze, który jest emitowany podczas spalania dużych ilości energetycznych surowców kopalnych. Już pod koniec XX w. kraje starej unii podjęły działania administracyjne mające na celu popieranie pozyskiwania energii z różnych, niekonwencjonalnych, ale odnawialnych źródeł. I tej drogi trzymają się do dziś, narzucając swoje poglądy nowym członkom. W międzyczasie okazało się, że energii tej jest mnóstwo. Jest jednak bardzo rozproszona, a jej koncentracja i przesył sprawiają trudności techniczne i wymagają sporych nakładów, co powoduje, że ceny jednostkowe takiej energii są dużo wyższe od pozyskiwanej ze źródeł konwencjonalnych. Jaka jest zatem definicja odnawialnych źródeł energii i jak można je sklasyfikować? Pojęcie OZE jest bardzo pojemne i trudno definiowalne. W ustawie Prawo AGRO PODKARPACIE marzec 2017 Energetyczne jest napisane, że odnawialne źródła energii to: źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu z wysypisk śmieci i oczyszczalni ścieków oraz rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych. Energia słoneczna Kolektory słoneczne, nazywane także solarami, to urządzenia, w których energia promieniowania słonecznego jest przekształcana w ciepło ogrzewające przepływający nimi płyn Warunki nasłonecznienia w całej Polsce są przeciętne. W ciągu roku można liczyć na godzin słonecznych (w zależności od regionu). Lepsze warunki nasłonecznienia (dłuższy dzień i mniej chmur) są wiosną i latem. Energię słoneczną w sposób bezpośredni można wykorzystywać dwojako: do ogrzewania wody w kolektorach słonecznych, do produkcji prądu w ogniwach (panelach) fotowoltaicznych. Kolektory słoneczne służą do wytworzenia ciepłej wody użytkowej (do Fot. Archiwum PIR ENERGIA ODNAWIALNA mycia, prania, płukania), do ogrzewania pomieszczeń oraz do wytwarzania ciepła technologicznego w zakładach przetwórczych. Umieszcza się je na dachach lub - jako konstrukcje wolnostojące - na powierzchni gruntu. Ich płaszczyzna powinna być zwrócona ku południowi pod kątem o do poziomu. Dzielą się na płaskie i rurowo - próżniowe (o większej sprawności cieplnej). Zasada ich działania polega na pochłanianiu ciepła słonecznego przez ciemny absorber, który jest omywany przez płyn odbierający od niego ciepło (glikol). Pompa napędzająca płyn jest włączana automatycznie, kiedy temperatura płynu w kolektorze jest wyższa od temperatury wody użytkowej w zbiorniku, gdzie również znajduje się spiralny, rurowy wymiennik ciepła. Ponieważ posiadam od 8 lat dwa takie dachowe kolektory, mogę potwierdzić, że od marca do października zapewniają pełne pokrycie na ciepłą wodę użytkową dla 4 - osobowej rodziny, a 300 l. zbiornik nagrzanej do temp. 60 o C wody wystarczy na 2-3 dni pochmurne. Fotowoltaika Ogniwa fotowoltaiczne służą do przekształcania promieniowania słonecznego Podstawowym elementem domowej instalacji fotowoltaicznej jest panel fotowoltaiczny (nie panel solarny do podgrzewania wody) oraz falownik. Panel fotowoltaiczny przekształca energię promieniowania słonecznego na energię elektryczną prądu stałego natomiast falownik przekształca energię elektryczną prądu stałego wytworzoną przez panele fotowoltaiczne na energię prądu zmiennego. 27 Fot. Archiwum PIR

28 ENERGIA ODNAWIALNA w energię elektryczną za pomocą tzw. ogniw słonecznych. Wytwarzany jest prąd stały, który gromadzony jest w akumulatorach lub przekształcany w prąd zmienny kierowany do sieci. Jak podają źródła, ogólna moc elektrowni fotowoltaicznych Polsce w lutym 2017 r. przekroczyła 190 MW (megawatów). Ogniwa wykorzystuje się w małych elektrowniach fotowoltaicznych do ogrzewania lub oświetlenia. Zasada ich działania polega na wytwarzaniu się podczas naświetlania różnicy potencjałów pomiędzy płytkami półprzewodników krzemowych, co powoduje przepływ prądu. Po odpowiednim oprzyrządowaniu i połączeniu dużej ilości ogniw w moduły można uzyskać spore ilości energii elektrycznej. Trwałość ogniw określana jest przynajmniej na lat. Jednocześnie cały czas trwają badania nad doskonaleniem i uzyskiwaniem wyższej sprawności ogniw. Energia wiatru Zasada uzyskiwania prądu w elektrowniach wiatrowych jest identyczna jak w dynamach rowerowych. Zmienny prąd wytwarza się w uzwojeniach, gdy przecinają one linie sił pola elektromagnetycznego. Sprawność tych elektrowni zależy od siły i czasu trwania wiatru, czyli od warunków wietrznych. Te zaś w Polsce również nie są najlepsze. Dlatego elektrownie wiatrowe powinny być lokalizowane w miejscach, gdzie warunki wietrzne są najlepsze (wybrzeże Bałtyku, wierzchowiny długich wzniesień na południu Polski). Składają się ze stalowych masztów o wysokości m oraz trójłopatkowej turbiny. Wirnik obraca się najczęściej z prędkością obrotów na minutę. Pracują przy wietrze o prędkości 4-25 m/sek. Elektrownie wiatrowe są bardzo popularne w Danii, Holandii, północnych Niemczech i Austrii. Ogólnie na świecie wytwarzają około 15% energii OZE. Ekolodzy zarzucają im oszpecanie krajobrazu oraz emisję dokuczliwych i szkodliwych dźwięków. Wspólną wadą elektrowni fotowoltaicznych i wiatrowych jest cykliczność pracy, co oznacza, że mogą pracować i dostarczać prąd tylko wtedy, gdy warunki na to pozwalają, a nie w okresach szczytowego zapotrzebowania mocy. Energia wody Energetyka wodna wykorzystuje do wytwarzania prądu energię wód powierzchniowych w wielu typach elektrowni wodnych. Hydroelektrownie na świecie wytwarzają aż 70% ogółu energii odnawialnej. Budowa dużych elektrowni wodnych wymaga jednak odpowiednich warunków geomorfologicznych oraz dobrych warunków wodnych, a tych w Polsce brakuje. Dlatego rozwój hydroenergetyki w kraju w najbliższej przyszłości będzie się opierał na budowie małych elektrowni, na mniejszych ciekach, o mocy do 5 MW. Małe zbiorniki wodne będą pełnić również funkcje retencyjne i ograniczą zagrożenia powodziowe. Biomasa To duża i bardzo zróżnicowana w wykorzystaniu grupa OZE. Biomasa oznacza ulegającą biodegradacji frakcję produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej (pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego), leśnej i powiązanych gałęzi przemysłu, w tym rybołówstwa i kultur wodnych, a także biogazy i ulegającą biodegradacji frakcję odpadów przemysłowych oraz Turbina wiatrowa uzyskuje swoją moc dzięki konwersji wiatru poprzez moment obrotowy działając na łopaty wirnika produkując energię elektryczną. Energia wiatru jest szeroko dostępna, redukuje emisję gazów cieplarnianych, gdyż zastępuje energetykę konwencjonalną opartą na paliwach kopalnych. Fot. Archiwum PIR Energetyka wodna to pozyskiwanie energii wód i przekształcenie jej na energię mechaniczną przy użyciu turbin wodnych, a następnie na energię elektryczną dzięki hydrogeneratorom Fot. Archiwum PIR Jednym z rodzajów biomasy wykorzystywanym na cele energetyczne jest drewno i odpady z przerobu drewna: drewno kawałkowe, trociny, wióry, zrębki, kora itp. Fot. Archiwum PIR 28 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

29 ENERGIA ODNAWIALNA komunalnych. Biomasa to inaczej energia słońca zamknięta w wiązaniach chemicznych związków organicznych. Biomasę można w bardzo różnorodny sposób wykorzystywać energetycznie np.: do uzyskania ciepła przetwarzanego na prąd poprzez bezpośrednie spalanie (lub współspalanie z węglem) (drewno, słoma, trociny, zrębki, brykiety, pelety, łuski słonecznika, włókno kokosowe, wytłoki i inne odpady organiczne, odpady z przemysłu meblowego), do produkcji biopaliw płynnych (bioetanolu dodawanego w ilości 10% do benzyn oraz biodiesla dodawanego w ilości do 7% do oleju napędowego). Do fermentacji etanolowej i metanolowej nadają się nasiona zbóż, buraki cukrowe, ziemniaki, melasa, a w najnowszych technologiach (z wykorzystaniem enzymów) nawet słoma zbożowa i odpady drzewne, natomiast do produkcji zestryfikowanego oleju wykorzystuje się w Polsce nasiona rzepaku, do produkcji biogazu w biogazowniach. Głównym jego składnikiem jest metan, który - po oczyszczeniu - spalany jest w generatorach do wytwarzania energii elektrycznej. Biogazownie zużywają głównie materiały odpadowe np. osady pościekowe, wszelkie odpadki organiczne, obornik, gnojowicę ale również zielonkę i kiszonkę z kukurydzy lub traw. Wykorzystanie biomasy w Polsce w ostatnich latach związane było głównie z tzw. współspalaniem biomasy w elektrowniach zawodowych, a po ogołoceniu rynku krajowego z odpadowej biomasy leśnej, elektrownie importowały zza granicy 80-85% biomasy w postaci zrębków, włókien, łusek czy łupin, niejednokrotnie z bardzo odległych krajów. Energia geotermalna Polega na wykorzystaniu ciepła wód podziemnych do ogrzewania lub produkcji energii elektrycznej. Ciepło z wnętrza ziemi pochodzi z rozkładu pierwiastków promieniotwórczych zawartych w skorupie ziemskiej lub z działalności wulkanicznej. Duże zasoby termalnych wód głębinowych znajdują się na Węgrzech i Islandii. Na terenie Polski możliwości wykorzystania w dużym zakresie energii geotermalnej są niewielkie. Aktualnie funkcjonuje 8 większych ośrodków pozyskujących geoenergię (Bańska AGRO PODKARPACIE marzec 2017 W energii geotermalnej energię czerpie się ze skumulowanego ciepła, które nagromadza się w skałach lub wodach zalegających w szczelinach skalnych Niżna, Starogard Szczeciński, Pyrzyce, Mszczonów, Uniejów, Słomniki, Lasek, Klikuszowa, zaś w budowie znajduje się ośrodek w Toruniu). Instalacje wykorzystujące głęboką geotermię są drogie, a czasem również zawodne. W małych obiektach (domy jednorodzinne) wykorzystuje się niekiedy do ogrzewania pompy cieplne, których sprawność jest jednak niewielka. Polski rynek OZE Do roku 2015 wytwórca i dostarczyciel energii elektrycznej z OZE otrzymywał od zakładów energetycznych zapłatę taryfową (wg stawek ustalonych przez Urząd Regulacji Energetyki) za całość energii dostarczonej do sieci, a także świadectwa pochodzenia wytworzonej z OZE energii (za każdą wytworzoną Fot. Archiwum PIR kilowatogodzinę jedno świadectwo) zwane zielonymi certyfikatami, które mógł sprzedać na giełdzie. Świadectwa te musiały kupować elektrownie i elektrociepłownie zawodowe opalane węglem, gazem lub mazutem, aby mogły wykazać się narzuconym przez Komisję Europejską i rząd RP odpowiednim udziałem energii wytworzonej z OZE w całości wyprodukowanej w danym roku (w 2020 r. będzie to 15%). Wpływy ze sprzedaży tych certyfikatów wyrównywały większe koszty wytwarzania energii z OZE, a także przynosiły niewielki zysk. Jednak duże elektrownie węglowe (przy niewielkich nakładach) szybko rozwinęły współspalanie znacznych ilości biomasy z węglem, za co także otrzymywały zielone certyfikaty. Podaż certyfikatów gwałtownie rosła, popyt malał, a ceny spadały. Drobni wytwórcy ponosili straty eksploatacyjne, a atrakcyjność nowych inwestycji w OZE gwałtownie zmalała. W 2015 i w czerwcu 2016 r. nowy rząd zaproponował nowelizację ustawy o OZE, które przyjęto w ekspresowym tempie, niedopracowane i niepełne. System sprzedaży zielonych certyfikatów na Towarowej Giełdzie Energii zastąpiono systemem zakupów aukcyjnych organizowanych przez Ministerstwo Energii, które, rozdzielając środki na zakup mocy z różnych koszyków OZE, może sterować (pobudzać lub ograniczać) rozwojem różnych źródeł pozyskiwania energii z OZE. Według specjalistów najwięcej na ostatniej nowelizacji skorzystały elektrownie węglowe, bo z całej puli środków przeznaczonych na zakup energii z OZE (28 mld zł), aż 20 mld przeznaczono na energię uzyskaną ze spalania, a koszt dostarczenia 1 MW energii ze współspalania wyceniono na 415 zł. Zyskały również biogazownie rolnicze (550 zł/mw), małe hydroelektrownie (470 zł/mw), a straciły elektrownie wiatrowe ( zł/mw) i fotowoltaiczne (450 zł/mw). Promowanie współspalania wydaje się niezrozumiałe, a nawet błędne, ponieważ jest to najbardziej prymitywne źródło pozyskiwania energii odnawialnej, o dużym obciążeniu środowiskowym, na pewno nie perspektywiczne i nie gwarantujące modernizacji polskiej energetyki. Bogusław Rząsa Wydział Biologiczno - Rolniczy Uniwersytetu Rzeszowskiego 29

30 ZDROWIE I URODA Zadbaj o zdrowie na wiosnę Po mroźnej i śnieżnej zimie bardzo szybko doczekaliśmy się gwałtownego ocieplenia. Okres wczesnej wiosny charakteryzuje się obniżonym samopoczuciem i odpornością oraz większym narażeniem na alergie. Podejrzewa się, że za występowanie objawów wiosennego zmęczenia odpowiadają: niedobory witamin oraz składników mineralnych, które wynikają z mało zróżnicowanej diety, ubogiej w warzywa i owoce, które o tej porze roku są wątpliwej jakości i smaku. Wczesna wiosna nie jest najlepszym momentem na stosowanie modnych diet radykalnie ograniczających węglowodany. Wysokobiałkowe śniadanie może spowodować, że w ciągu dnia będziemy czuć się rozdrażnieni i zaliczymy nagły spadek nastroju. Warto zadbać, aby nasze śniadanie zawierało dobre węglowodany np. musli, płatki owsiane, pieczywo orkiszowe itp. Aby zapewnić sobie dobry nastrój w dłuższej perspektywie warto wprowadzić do swojego jadłospisu ryby (kwasy omega - 3 i 6), szpinak (pełen witaminy B1 nazywanej witaminą optymistów oraz kwasu foliowego), orzechy brazylijskie i nasiona słonecznika (bogate w selen). Witamina D dlaczego warto ją docenić? Bardzo istotną dla naszego organizmu i jedną z najbardziej niedocenianych jest witamina D, jej niedobór może prowadzić nie tylko do krzywicy czy osteoporozy, ale także - jak świadczą ostatnie odkrycia lekarzy z całego świata - zaburzeń systemu immunologicznego, układu kostno - stawowego, chorób tarczycy oraz chorób psychicznych. Niedobór w czasie życia płodowego może doprowadzić do zaburzenia rozwoju mózgu dziecka i być przyczyną trwałego uszkodzenia funkcji mózgowych, przez co zwiększa się ryzyko wystąpienia schizofrenii czy autyzmu. Najwięcej słonecznej witaminy zawierają ryby morskie(dlatego należy je jeść przynajmniej raz w tygodniu). Najlepiej podawać je gotowane, pieczone Niedobór witaminy D jest często stwierdzany zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Niepokojące objawy to między innymi osłabione i wypadające zęby, a także pogorszenie słuchu i wzroku. To ostatnie występuje pod postacią krótkowzroczności. Oznaką braku witaminy D są również problemy z kośćmi. Pojawia się krzywizna i zaburzenia struktury kości. U starszych osób rozwija się osteoporoza. Innym objawem niedoboru jest bezsenność, osłabienie organizmu i zapalenie spojówek. albo duszone, smażenie niszczy bowiem witaminę D. Niewielkie ilości tej witaminy zawierają również: jajka, produkty mleczne, oleje roślinne. Witamina D to jedna z niewielu witamin, której źródła można szukać nie tylko w pożywieniu, organizm potrafi ją sam wytworzyć. Wystarczy około minut (nie więcej!) na słońcu, by pokryć 90% dziennego zapotrzebowania na nią - pod warunkiem wystawienia na promienie słoneczne około 20% powierzchni ciała, niezabezpieczonego kremem z filtrami UV (ogranicza on syntezę witaminy D nawet w 90%.). W naszej strefie geograficznej słoneczna witamina może być wytwarzana w ten sposób jedynie od kwietnia do września. Przez pozostałą część roku jej synteza w skórze praktycznie nie zachodzi. Z kolei jej zapas, który jest zmagazynowany w tkance tłuszczowej, starcza na około 2 miesiące. Preparaty z witaminą D Po okresie letnim należy szukać innych źródeł jej dostarczania. W aptekach mamy bardzo dużo preparatów o różnej zawartości witaminy D (głównie od 500 do j.m.) i dawkuje się ją w zależności od stopnia niedoboru w organizmie (który należy sobie zbadać), profilaktycznie dla osoby dorosłej najbezpieczniejsza dawka to j.m. dostępna i w postaci kapsułek i tabletek. Dobrze jest się zapytać farmaceutę czy dany preparat jest lekiem czy środkiem dietetycznym, ponieważ zażywając mamy pewność zawartości i jakości. Jeśli chodzi o dzieci najczęstszą formą są kropelki, które można podać albo bezpośrednio do buzi, albo do jedzenia i najczęściej lekarze zalecają taką praktykę już u noworodków. Pamiętajmy jednak, że przedawkowanie witaminy D jest równie niebezpieczne jak jej niedobór - prowadzi do utraty łaknienia, wymiotów, zaparć, wiotkości mięśni, rozdrażnienia, zahamowania procesu wzrastania, wielomoczu z obniżoną zdolnością zagęszczania moczu. U dorosłych dochodzi do tego najczęściej przez zastosowanie za dużych dawek, a u dzieci w związku z nadmierną wrażliwością na działanie witaminy. Warto również pomyśleć o zastosowaniu preparatów zawierających kompleksy witamin, są one o tej porze roku bardzo popularne i jest ich bardzo dużo. Kupując radzę zapytać farmaceutę o preparat sprawdzony, który ma dobrą renomę i skład odpowiadający naszym oczekiwaniom (np. dodatkowy żeń - szeń może działać pobudzająco, luteina - poprawia widzenie). mgr farm. Sylwester Popiel O najczęstszych chorobach pojawiających się w okresie wiosennym oraz sposobach walki z ich objawami pisze magister farmacji Sylwester Popiel absolwent Wydziału Farmacji na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie Fot. Archiwum PIR 30 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

31 Zielona apteczka Właściwości ziół znane są od tysięcy lat. Nie tylko poprawiają smak potraw, lecz także leczą, pomagają w odchudzaniu i zachowaniu dobrego humoru. Zioła są dobre niemal na wszystko. Pod koniec XIX wieku niemiecki egiptolog Georg Ebers zakupił od pewnego araba zwój papirusu, który został znaleziony w jednym ze starożytnych grobowców. Na papirusie datowanym na 1500 r. p.n.e. znajdowało się blisko tysiąc przepisów na środki lecznicze sporządzane na bazie ziół. To jeden z najstarszych dowodów na to, że tradycja leczenia ziołami liczy już bagatela ponad 3500 tysiąca lat!. Wszystkie łąki i pastwiska... Jak ludzie radzili sobie z różnymi dolegliwościami i schorzeniami, zanim wymyślono chemiczne lekarstwa? Szukali pomocy w naturze, w tym co ich otacza. Wszystkie łąki i pastwiska, wszystkie góry i pagórki są aptekami pisał Paracelsus. Wiedzę o właściwościach ziół przekazywały z pokolenia na pokolenie babki i wiedźmy. Ziołolecznictwem często parali się zakonnicy, zwłaszcza bonifratrzy zakon powołany do pomagania chorym. Braciszkowie uprawiali w przyklasztornych ogrodach, zwanych wirydarzami, rozmaite rośliny, a potem sporządzali na ich bazie odpowiednie mieszanki i mikstury. Specyfiki oparte na tradycyjnych kilkusetletnich recepturach bonifratrów są produkowane do dziś. Można je kupić między innymi za pośrednictwem strony internetowej zakonu. Sławę skutecznego fitoterapeuty zdobył w Polsce ojciec Klimuszko, franciszkanin, który osiągał doskonałe efekty w leczeniu różnych chorób przy pomocy ziołowych mieszanek. Pozostawił po sobie 150 receptur, na podstawie których wciąż produkuje się leki. Mieszanki ojca Klimuszki zawierają najczęściej nieparzystą liczbę ziół: 5, 7, 9, 11. Nie całkiem niewinne Zioła działają wolno, ale niezwykle skutecznie. Nasz organizm łatwo je przyswaja. Prócz witamin, zawierają substancje odżywcze, związki mineralne i wiele mikroelementów. Ogromną zaletą ziół AGRO PODKARPACIE marzec 2017 jest to, że można je stosować profilaktycznie, a także równolegle z lekami syntetycznymi. Pamiętajmy jednak o tym, że wszelkie kuracje ziołowe trzeba zawsze skonsultować z lekarzem. Pomimo tego, że działają łagodnie, zioła nie są obojętne dla naszego organizmu, zwłaszcza w większych ilościach i przy dłuższym czasie stosowania. Szczególną ostrożność powinni zachować alergicy. Bo na zioła też można być uczulonym. Domowa apteczka ziołowa Zioła, które warto mieć w domu, stosowane dla zdrowia i urody: Szałwia działa przeciwzapalnie, hamuje wzrost drobnoustrojów oraz niewielkie krwawienia. Naparem z szałwii możemy płukać jamę ustną. Rumianek działa przeciwzapalnie, wiatropędnie i przeciwskurczowo. ZDROWIE I URODA Napar warto pić w przypadku zaburzeń trawienia i nieżytów żołądka. Mięta stosuje się ją najczęściej w zaburzeniach trawienia, wzdęciach, niestrawności. Herbaty z mięty nie wolno jednak pić przy wrzodach żołądka. Dziurawiec stosuje się w stanach zapalnych żołądka i jelit, w zaburzeniach czynności wątroby, przy wzdęciach i niestrawności. Pokrzywa stosuje się ją przy zapaleniu dróg moczowych, w kamicy nerkowej, pomocniczo w biegunkach, nieżycie żołądka i jelit. Melisa napar ma łagodne działanie uspokajające, wyciszające i można go pić w chwilach nerwowego pobudzenia czy przed snem. Kwiat lipy, owoc bzu czarnego, owoce maliny napary z tych roślin stosuje się podczas infekcji dróg oddechowych. Senes herbatka z liści pomaga przy zaparciach. Ale trzeba stosować ją sporadycznie. Nadmiar senesu może spowodować bolesne skurcze jelit. Agata Anuszewska Naturhouse Mielec Zioła są dostępne w postaci tradycyjnej, a więc suszonej przeznaczonej do sporządzania naparów i odwarów, w postaci nalewek i maceratów, a także wyciągów ziołowych w tabletkach czy kroplach. Wiele leków nowoczesnej farmakoterapii opartych jest na wyciągach z roślin leczniczych, w tym leki stosowane w chemioterapii nowotworów złośliwych. 31 Fot. Naturhouse

32 AGRO NOTOWANIA Ceny skupu żywca w wybranych podmiotach woj. podkarpackiego w lutym 2017 r. (ceny netto zł/kg) Podmiot skupu Data Trzoda Byki Jałówki Krowy Cielęta , Podkarpacka Spółdzielnia Producentów Trzody Chlewnej TUCZNIK w Górnie , , , , Zakłady Przemysłu Mięsnego SZAREK Jarosław , , , , Masarnia Widełka k. Kolbuszowej , , , ,70 7,50 5,60 4,70 - KABANOSPOL Wielopole Skrzyńskie ,70 7,50 5,60 4, ,75 7,50 5,60 4, ,75 7,50 5,60 4, , PPM TAURUS Pilzno , , Średnie ceny mleka w lutym 2017 r. w poszczególnych podmiotach skupujących mleko zarejstrowanych na terenie województwa podkarpackiego PODMIOTY SKUPUJĄCE MLEKO ŚREDNIE CENY MLEKA zł/l (netto) SPÓŁDZIELNIE MLECZARSKIE 1,06-1,46 SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO 0,72-1,15 GRUPY PRODUCENCKIE 1,17-1, , CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA CENĘ MLEKA W PODMIOCIE SKUPUJĄCYM 1. Zawartość tłuszczu. 2. Zawartość białka. 3. Wielkość dostawy w danym m-cu. 4. Stado objęte kontrolą użytkowości mlecznej 5. Ilość udziałów w spółdzielni. 6. Odbiór mleka bezpośrednio z gospodarstwa dostawcy. 1. Wielkość dostawy w danym m-cu. 2. Odbiór mleka bezpośrednio z gospodarstwa dostawcy. 1. Wielkość dostawy w danym m-cu. 2. Odbiór mleka bezpośrednio z gospodarstwa dostawcy. 3. Wsparcie finansowe dla grup producentów rolnych. źródło: ARR źródło: ARR 32 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

33 AGRO NOTOWANIA Ceny skupu zbóż i rzepaku w wybranych podmiotach woj. podkarpackiego w lutym 2017 r. (ceny netto zł/t) Podmiot skupowy Elewarr Rzeszów Cargill Poland Sp. z o.o. Jarosław Organika Jaworzno Punkt skupu Jarosław Zakłady Zbożowe KAPKA Jarosław Centrum Zbożowe Orły Cargill Poland Sp. z o.o. Ropczyce Data Pszenica konsumpcyjna Pszenica paszowa Żyto Jęczmień Kukurydza Rzepak Notowania cenowe produktów rolnych źródło: ARR PRODUKTY Buraki czerwone 0,70-0,80 zł. 0,70-0,80 zł. 0,60-0,80 zł. 0,60-0,80 zł. Pomidory 6,50-8,80 zł. 4,80-5,50 zł. 4,50-5,50 zł. 4,00-5,00 zł. Ziemniaki 0,60-0,66 zł. 0,60-0,66 zł. 0,60-0,66 zł. 0,60-0,70 zł. Papryka czerwona 11,00-11,40 zł. 12,00-14,00 zł. 12,00-13,00 zł. 11,00-12,00 zł. Jabłka 1,00-2,00 zł. 1,20-2,00 zł. 1,20-2,00 zł. 1,20-1,80 zł. Ogórki szklarniowe 8,50-11,00 zł. 8,00-10,00 zł 8,00-9,50 zł 8,80-11,00 zł. Cukinia 8,40-9,00 zł. 8,00-9,00 zł. 8,00-10,00 zł. 8,00-10,00 zł. Cebula 0,60-0,70 zł. 0,60-0,70 zł. 0,60-0,70 zł. 0,60-0,70 zł. podane ceny są cenami netto źródło: AGROHURT S.A. Średnie ceny skupu miodu w rozbiciu na rodzaje w lutym 2017 r. Nazwa podmiotu Rzeszowska Spółdzielnia Ogrodniczo Pszczelarska AGRO PODKARPACIE marzec 2017 Rodzaj miodu(zł/kg) wielokwiat spadź iglasta gryka akacja 12,00-13,00 20,00-25,00 18,00-20,00 17,00-19,00 źródło: ARR 33

34 PO GODZINACH SPRAWDZONE PRZEPISY Udka pieczone w miodzie i musztardzie Składniki: 8 podudzi (pałek) kurczaka, natka pietruszki. Marynata: 125 ml płynnego miodu, 4 łyżki musztardy stołowej, 4 łyżki musztardy francuskiej, gruboziarnistej, 4 łyżki białego octu winnego, 2 łyżki oleju słonecznikowego, sól i pieprz. Wykonanie: Ostrym nożem naciąć każde podudzie, tworząc 3 równoległe rozcięcia. Włożyć je do dużego niemetalowego naczynia. Wymieszać wszystkie składniki glazury, doprawić solą i pieprzem. Wysmarować nią dokładnie podudzia, najlepiej powyciskać dłońmi. Przykryć naczynie folią i wstawić do lodówki na minimum godzinę. Rozgrzać piekarnik na średnią moc (do 220 o C). Wyjąć mięso z marynaty i ułożyć je w naczyniu żaroodpornym jedno obok drugiego, zachowując resztę marynaty w misce. Włożyć naczynie do nagrzanego piekarnika i piec często przewracając oraz polewając pozostałą marynatą, przez około 40 minut, aż będą ładnie zarumienione i chrupiące. Wyłożyć udka na talerz i posypać posiekaną natką pietruszki. Pozostałym sosem z naczynia żaroodpornego polać ugotowane ziemniaki. Smacznego 34 AGRO PODKARPACIE marzec 2017

35

36 KUPUJ TANIEJ Z PROGRAMEM RABAT ROLNICZY MOTORYZACJA ZIARNA MASZYNY ROLNICZE ART. GASTRONOMICZNE FINANSOWANIE MODA Oferta specjalna dedykowana członkom Izb Rolniczych Wejdź na lub zadzwoń: (bezpłatnie). Partnerzy: