Podstawy typografii. Seminarium. Maciej Gębala.

Transkrypt

1 Seminarium

2 Co to jest typografia Zbiór zasad, które moga pomóc wydawcy, redaktorowi technicznemu, grafikowi czy operatorowi DTP w stworzeniu ksiażki dobrej pod względem formy, ze szczególnym uwzględnieniem zasad języka [polskiego].

3 Typograficzne jednostki miar System Didota (Europa poza W. Brytania) punkt typograficzny: 1p. = 1/2660 metra = 0,3759 mm System Pica (USA) 83 pica = 350 mm 1 pc = 4,2169 mm punkt typograficzny: 1 pt = 1/12 pc = 0,3514 mm Postscript 1 pc = 1/6 cala = 4,2333 mm 1 pt = 1/72 cala = 0,3528 mm

4 Pismo jako zbiór znaków krój pisma ogólne cechy graficzne (rodzina); odmiany kroju grubość, szerokość, pochylenie; cechy krojów (subiektywne) jasność, ekonomiczność; stopień pisma odległość między najwyższym a najniższym elementem znaków pisma;

5 Tradycyjne nazwy dla stopni pisma 3 p. brylant 14 p. średnian 4 p. diament 16 p. tercja 5 p. perl 20 p. dwugaramond 6 p. nonparel 24 p. półkwadrat 7 p. kolonel 28 p. dwuśrednian 8 p. petit 32 p. dwutercja 9 p. borgis 36 p. konkordans 10 p. garamond 48 p. kwadrat 12 p. cycero

6 Grubość pisma Grubość pierwszej pionowej kreski litery n (w jej połowie) w stopniu 10 p. bardzo cienkie (< 0,2 mm) cienkie (0,2 0,3 mm) zwykłe (0,3 0,4 mm) półgrube (0,4 0,6 mm) grube (0,6 0,85 mm) bardzo grube (> 0,85 mm)

7 Szerokość pisma Długość słowa OHamburgefonsz w stopniu 10 p. bardzo waskie (< 25 mm) waskie (25 30 mm) normalne (30 35 mm) szerokie (35 40 mm) bardzo szerokie (> 40 mm)

8 Linie pisma 1 podstawowa (normalna) 2 środkowa 3 wersalików 4 wydłużeń dolnych 5 wydłużeń górnych 6 akcentów wersalikowych

9 Elementy budowy liter

10 Rodzaje szeryfów

11 Znaki pisma - litery podrzędne tekstowe, minuskuły wersalikowe majuskuły kapitalikowe mediuskuły

12 Znaki pisma - cyfry zwykłe mediewalowe

13 Znaki pisma - inne interpunkcyjne matematyczne i logiczne chemiczne akcentowe (diaktryczne) inne

14 Poziome kreski pauza (myślnik) (1 firet) półpauza (1/2 firetu) - dywiz (około 1/3 firetu) firet jednostka równa stopniowi pisma (również em)

15 Użycie pauzy W tekście ciagłym pauza powinna być oddzielona od tekstu odstępami o szerokości 1/4 firetu. W dialogach na poczatku wiersza pauza powinna być oddzielona od tekstu odstępem o szerokości 1/2 firetu lub 1/5 firetu. Należy unikać stosowania pauzy na poczatku wiersza wewnatrz akapitu.

16 Zastosowania pauzy Pomiędzy liczbami oznaczajacymi wartość przybliżona. W dialogach literackich na poczatku każdej kwestii (wypowiedzi narratora wplecione do przytoczonej mowy należy ujać w pauzy z obu stron). Pomiędzy wyrazami przeciwstawnymi (dobry zły). W wyliczeniach wersowych. Półpauza może być stosowana zamiast pauzy.

17 Użycie dywizu W tekście ciagłym dywizu nie oddziela się odstępami. Połaczenie przedrostka z nazwa własna (eks-polak). W połaczeniu wyrazów pełniacych równorzędna rolę (Kędzierzyn-Koźle, Rydz-Śmigły, biało-czerwone). Z członami niby i quasi (niby-artysta). W parach wyrazów występujacych zawsze razem (gadu-gadu). W wyrazach złożonych z liczba w pierwszej części (XX-lecie). W odmianie skrótów miedzy nimi a końcówka.

18 Użycie dywizu Jeżeli wyraz zawierajacy dywiz jest dzielony w miejscu łacznika podczas przenoszenia do następnej linii, to wskazane jest przenieść łacznik do następnego wiersza.

19 Nawiasy Zastosowanie nawiasów okragłych Uzupełnienie lub objaśnienie tekstu głównego. Alternatywne sformułowania tekstu głównego. Oznaczanie przykładów odnoszacych się do tekstu głównego. Zastosowanie nawiasów kwadratowych Edytorskie (nie pochodzace od autora) wstawki, poprawki, wyjaśnienia, tłumaczenia, komentarze. Skróty, objaśnienia i wstawki odautorskie w cytatach. Do oznaczenia zapisu fonetycznego.

20 Cudzysłowy ala apostrofowy (cytaty, tytuły, przytaczane słowa, nazwy własne).,ala przecinkowy (cudzysłowy wewnatrz tekstu objętego cudzysłowami). «ala» ostrokatny francuski (utwory poetyckie)»ala«ostrokatny niemiecki (podobnie jak przecinkowy) Wyrazy nie będace częścia składowa cytatów (komentarze autora, narratora) wydziela się myślnikami. Cudzysłowy moga być eliminowane przez zastosowanie innych środków wyrazu (zmiana rodzaju czcionki najczęściej pochylona).

21 Akapit Część tekstu rozpoczynajaca się wierszem akapitowym i kończaca się wierszem końcowym. Wcięcie akapitowe powinno mieć wielkość 1 firetu lub 1,5 firetu (dla dłuższych wierszy) Wiersz końcowy powinien mieć długość co najmniej podwójnego wcięcia akapitowego. W akapitach bez wcięć wiersz końcowy powinien być krótszy od wiersza pełnego o co najmniej 1 firet. Wielkość wcięć powinna być stała dla całego tekstu.

22 Odległości międzywyrazowe Jednakowe dla tekstów nie justowanych (1/3 szerokości dwóch liter a, od 1/4 do 1/3 filetu). Zmienne dla tekstów justowanych (minimalna 1/4 filetu, maksymalna 3/4 filetu, preferowana 1/3 filetu).

23 Dzielenie wyrazów Należy ograniczyć liczbę kolejnych przeniesień (nie więcej jak 3 dla długich wierszy i 6 dla krótkich). Nie należy dzielić wyrazów dwusylabowych. Nie należy dokonywać podziału po pierwszej literze i przed ostatnia krótka sylaba (np. li). Nie wolno dzielić liczb i skrótów.

24 Pozostawianie wyrazów na końcu wiersza Nie należy pozostawiać na końcu wiersza. tytułów przed nazwiskami (mgr, dr,...); liczb przed skrótami nazw; inicjały imion przed nazwiskiem; wyrazy jednoliterowe (a, i, o, u, w, z); wyrazy po których następuja skróty itp. i itd.;