Techniki druku. Zofia Walczak. Warszawa, czerwiec 2012

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Techniki druku. Zofia Walczak. Warszawa, czerwiec 2012"

Patryk Seweryn Przybysz
8 lat temu
Przeglądów:

1 Warszawa, czerwiec 2012

2 Z historii druku Drukiem można nazwać każdy wytwór graficzny odbity sposobem mechanicznym lub środkami fizyko-chemicznymi i przeznaczony do rozpowszechniania. Drukiem można też określić czynność wielokrotnego sporządzania na papierze lub innym materiale odbitek z formy drukarskiej przy użyciu specjalnych farb. Forma drukarska to płaszczyzna twardego materiału z elementami plastycznymi.

3 Z historii druku wynalazek druku Druk znany był już w Chinach w 175 roku naszej ery ale pierwsza drukowana książka pojawiła się w 866 roku naszej ery. Była to Diamentowa Sutra Drukowanie ówczesne polegało na przygotowaniu formy kamiennej lub drewnianej i odbicie jej na papierze lub materiale. W 1041 roku kowal chiński Pi-Szeng wynalazł ruchomą czcionkę drewnianą ale nie znalazła ona szerokiego zastosowania.

5 Metalową czcionkę ruchomą zastosował po raz pierwszy ok. r Jan Gensfleisch z Moguncji, znany w historii jako Jan Gutenberg. Litery były odlewane z metalu i układane w specjalnych pojemnikach, z których składacz (zecer) wydobywał kolejno potrzebne znaki i składał je w wyrazy a następnie w całe zdania. Potem zdania były układane w strony i odbijane za pomocą specjalnej prasy na papierze.

7 Metalowy stempel litery Gutenberg sporządził metalowy stempel litery o wypukłym rysunku oczka. Stempel nazwano patrycą od łacińskiego słowa pater. Stemplem tym stosując duży nacisk odbijano w znacznie miększym metalu formę litery zwaną od łacińskiego słowa mater matrycą.

8 Równocześnie Gutenberg skonstruował drewniany przyrząd do odlewania czcionek. Składał się z dwóch klocków połaczonych śrubą, tworzących po złożeniu całość w rodzaju dyb. Na dnie otworu umieszczano matrycę a z góry wlewano metal. Tak odlana czcionka miała kształt prostopadłościanu.

10 a) - główka, o wysokości a zawierająca oczko (B) b) - linia pisma [C i D] c) - odsadka czyli odległość płaszczyzny ścianki przedniej od linii pisma i d) - h - wysokość czcionki e) - sygnatura, rowek ułatwiający ustawienie czcionki w wierszowniku

11 Typograficzny system miar W drukarstwie obowiązuje nie metryczny tylko typograficzny system miar. Istnieje kilka odmian tego systemu. Podstawową jednostką miary drukarskiej jest punkt typograficzny. Kolejnymi twórcami różnych systemów miar byli: we Francji Piotr Szymon Fournier (1737 r.) i ok r. Franciszek Didot, w Niemczech ok. połowy XVIII w. powstał system lipski.

12 W 1879 r. H. Berthold opracował nowy system oparty na systemie Didota. Dokonał on przeliczenia jednostek miar Didota przy założeniu, że 798 punktów równa się 30 cm a jeden punkt typograficzny to 1/2660 część metra. Wymiar punktu typograficznego ustalono więc na 0, 376 mm. W Ameryce i w Anglii wprowadzono w 1886 roku inny system zwany Pica. Jednostką podstawową jest 1 pica=4,2169 mm a punkt typograficzny jest równy 0, 3514 mm.

13 System Didota: 1 punkt typograficzny = 1/2660 m = 0,3759 mm cycero = 12 punktów = 4,5113 mm kwadrat = 4 cycera = 48 punktów = 18,0451 mm System Pica: 1 punkt typograficzny = 1/12 pica = 0,3514 mm 1 pica = 4,2169 mm = 1/72 stopy typograficznej PostScript: 1 punkt typograficzny postscriptowy (cyfrowy) = 1/72 cala = 0,3528 mm 1 pica = 1/6 cala = 4,2333 mm = 1/72 stopy angielskiej. W systemie TEX/L A TEXpunkt systemu Didota to 1 dd, punkt systemu Pica to 1 pt, punkt postscriptowy to 1 bp, zaś pica to 1 pc, a cycero to 1 cc.

14 Typograficzny system miar Każdy zbiór (garnitur) czcionek ma swój rozmiar (stopień) wyrażony w punktach. Nonplusultra 2 punkty, Brylant 3 punkty (1,128mm), Perl 5 punktów (1,880mm), Kolonel 7 punktów (2,632mm), Borgis 9 punktów (3,384mm), Cycero 12 punktów (4,542mm), Tercja 16 punktów (6,016mm), Półkwadrat 24 punkty (9,025mm), Konkordans 36 punktów (13,538mm), Pismo mikroskopijne 2,5 punktu Diament 4 punkty (1,504mm), Nonparel 6 punktów (2,256mm), Petit 8 punktów (3,005mm), Garmond 10 punktów (3,760mm), Średnian 14 punktów (5,264mm), Dubel Garmond 20 punktów, Dwuśrednian 28 punktów, Kwadrat 48 punktów (18,051mm).

15 W tradycyjnej drukarni drukarz miał do dyspozycji czcionki tylko w tych wielkościach, oraz czcionki wielkości 60 i 72 pt. Przykład kilku sposobów tradycyjnego podawania tego samego wymiaru: 3 kwadraty, 2 cycera i 6 punktów 3 kwadraty, 2 i pół cycera 3 i pół kwadrata, i 6 punktów 14 i pół cycera

16 Sprzęt drukarski Sprzęt drukarski to wszystkie przyrządy i narzędzia używane przez pracowników zecerni.

20 Linotyp

21 Linotyp

22 Linotyp był jakby maszyną do pisania obudowaną małym zakładem metalurgicznym (o wadze ok. 2,5 tony).

23 Linotyp był jakby maszyną do pisania obudowaną małym zakładem metalurgicznym (o wadze ok. 2,5 tony). Klawiatura steruje doborem matryc z poszczególnych kanałów magazynu. Matryce za pośrednictwem pasa transmisyjnego zestawiane były w wierszowniku, czyli formie, do której tłoczono ciekły metal.

24 Linotyp był jakby maszyną do pisania obudowaną małym zakładem metalurgicznym (o wadze ok. 2,5 tony). Klawiatura steruje doborem matryc z poszczególnych kanałów magazynu. Matryce za pośrednictwem pasa transmisyjnego zestawiane były w wierszowniku, czyli formie, do której tłoczono ciekły metal. Po odlaniu wiersza i wyrzuceniu go na szufelkę, zużyte matryce przenoszone były z powrotem do magazynu.

25 Techniki drukowania Druk to wielokrotne odbicie obrazu z formy drukowej na podłoże drukowe, np. papier. Rozróżnia się podstawowe techniki drukowania: wypukłą, płaską, wklęsłą, oraz dodatkową sitodruk. Druk wypukły nazywa się także drukiem typograficznym.

26 Techniki drukowania druk wypukły Forma drukowa zawiera elementy wypukłe (drukujące) i elementy niedrukujące (wklęsłe). Podczas drukowania farba pokrywająca elementy wypukłe jest przenoszona pod odpowiednim naciskiem na zadrukowywany materiał.

Technika druku wklęsłego charakteryzuje się tym, że powierzchnię formy drukowej stanowią elementy niedrukujące, natomiast elementy drukujące są wklęsłe.

27 Technika druku wklęsłego charakteryzuje się tym, że powierzchnię formy drukowej stanowią elementy niedrukujące, natomiast elementy drukujące są wklęsłe. W procesie drukowania całą powierzchnię pokrywa się farbą, nadmiar usuwa się tzw. raklem i pod odpowiednim naciskiem pozostała farba jest przenoszona na zadrukowywany materiał.

28 Druk płaski W technice drukowania płaskiego elementy drukujące i niedrukujące znajdują się w jednej płaszczyźnie. Możliwość naniesienia na nie farby o jednakowej grubości warstwy i przenoszenia jej na zadrukowywany materiał tylko przez elementy drukujące uzyskuje się dzięki specjalnej obróbce technologicznej.

29 Druk wypukły to między innymi takie techniki jak drzeworyt, gipsoryt, linoryt. Druk płaski to między innymi litografia, monotypia, druk offsetowy. Druk wklęsły to między innymi akwaforta, akwatinta, miedzioryt i staloryt.

30 Litografia Litografia to technika drukowania płaskiego wynaleziona w 1798 roku przez A. Senefeldera. Wykorzystuje ona zasadę hydrofobii tłuszczu (odpychania wody). Do litografii stosuje się kamień litograficzny którego powierzchnia musi być idealnie gładka. Rysunek nanosi się tłustą kredką, tuszem lub farbą (pamiętając o odwróceniu go).

32 Litografia

33 Miedzioryt, akwaforta Miedzioryt - najstarsza technika drukowania wklęsłego. Akwaforta inaczej kwasoryt to technika drukowania wklęsłego stosowana w grafice artystycznej. Na cynkowej lub miedzianej płycie, uprzednio podgrzanej i pokrytej cienką warstwą kwasoodpornego werniksu wykonuje się specjalna igłą rysunek a następnie płytę poddaje się działaniu kwasu azotowego (w przypadku płyty cynkowej) lub chlorku żelazowego (w przypadku płyty miedzianej).

34 Miedzioryt

36 Akwaforta

37 Akwatinta Akwatinta, inaczej kwasoryt płaszczyznowy to technika drukowania wklęsłego stosowana w grafice artystycznej. Kwas azotowy trawi miejsca na płycie nie pokryte werniksem, a przez powtarzanie nakładania werniksu i trawienia poszczególnym miejscom płyty nadaje się ciemniejsze tony. Akwatinta daje efekt plam o różnym natężeniu.

38 Druk offsetowy Offset jest techniką druku płaskiego, tzn. że elementy drukujące i niedrukujące matrycy znajdują się na tej samej wysokości. W technice tej wykorzystuje się zjawisko wzajemnego odpychania się czynnika drukującego - tłuszczu i niedrukującego - wody.

39 Sitodruk Technika ta wywodzi się z tzw. malowania szablonowego, znanego już w czasach starożytnych w Chinach i Japonii. Dzisiejszą formę drukową stanowi prostokątna rama, zwykle aluminiowa z napiętą na niej siatką (kiedyś z nici jedwabnych, obecnie z nylonu, poliestru lub metalu) z szablonem. Szablon tworzy utwardzona warstwa światłoczuła, nie przepuszczająca farby, stanowiąca negatywowy obraz drukowanego wzoru. Elementem drukującym formy drukowej są nie zakryte oczka siatki, przepuszczające farbę. Forma drukowa powstaje w ten sposób, że siatkę powleka się emulsją światłoczułą, którą po wyschnięciu naświetla się stykowo w kopioramie. Po wywołaniu i wysuszeniu siatka z szablonem jest gotowa do druku.

Podobne dokumenty

Procesy składania tekstu

Procesy składania tekstu gorące zimne ręczne maszynowe składopisowe komputerowe czcionkowe wierszowe fotoskładowe inne związane z roztopionym metalem; metal: stop ołowiu, antymonu i cyny = stop drukarski