PFHBiPM TWOIM SPRAWDZONYM DORADCĄ NASZYM CELEM TWÓJ SUKCES HODOWLANY. POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA

Transkrypt

1

2 PFHBiPM TWOIM SPRAWDZONYM DORADCĄ NASZYM CELEM TWÓJ SUKCES HODOWLANY POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA

3 W YKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH w OKRESIE od do Podstawowym zadaniem Działu Hodowli Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka jest prowadzenie ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych. Prawidłowe ich prowadzenie zostało potwierdzone Certyfikatem Jakości ICAR. W czerwcu 2016 roku odbył się audyt ICAR (Międzynarodowego Komitetu ds. Oceny Wartości Użytkowej Zwierząt) mający na celu przedłużenie posiadanego przez PFHBiPM świadectwa jakości w zakresie systemu identyfikacji bydła mlecznego, oceny wartości użytkowej bydła mlecznego, usług laboratoryjnych oraz przetwarzania danych. Polska Federacja wystąpiła także z wnioskiem o certyfikowanie rejestracji bydła mlecznego w księgach hodowlanych. Podstawą przyznania Certyfikatu Jakości ICAR w zakresie prowadzenia ksiąg hodowlanych było udzielenie wyczerpujących odpowiedzi na pytania dotyczące zasad prowadzenia ksiąg hodowlanych i ich zgodności z zaleceniami międzynarodowych organizacji, procedur kontroli prawidłowości pochodzenia i zapisów hodowlanych na każdym etapie ich tworzenia, możliwości korygowania zapisów i sposobu wykorzystania danych o pochodzeniu. Audytor ICAR stwierdził, że Polska Federacja będąc podmiotem odpowiedzialnym za prowadzenie ksiąg hodowlanych dziewięciu ras bydła mlecznego w Polsce, stosuje odpowiednie procedury rejestrowania i procedury zapewniania jakości, gwarantujące dokładność zapisów identyfikacji zwierząt, własności i rodowodów bydła. Dane pochodzące z bazy danych ksiąg hodowlanych wykorzystywane są w sposób rutynowy dla oceny wartości genetycznej bydła mlecznego w Polsce, a także regularnie przesyłane do INTERBULL do testów i oficjalnych międzynarodowych wycen hodowlanych. Certyfikat Jakości ICAR we wszystkich omawianych obszarach, w tym na prowadzenie ksiąg hodowlanych dla bydła mlecznego, przyznano PFHBiPM na okres 5 lat, do sierpnia 2021 roku. Via Savoia 78, 00198, Rome, Italy CER T I FI CAT E OF Q UA L IT Y Polish Federation of Cattle Breeders and Dairy Farmers for Animal identification in dairy cattle; Production recording in dairy cattle; Laboratory service; Herdbook recording; Data processing..... Hans Wilmink President Rome, 10 October 2016 Certificate number: 2016/02 Valid up-to: August

4 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Zadania hodowlane w ramach prowadzenia ksiąg dla bydła hodowlanego wykonywane są przez selekcjonerów bydła mlecznego i specjalistów ds. dokumentacji hodowlanej. Należą do nich: 1. Wpis krów i cieliczek do części wstępnej i głównej księgi oraz wyznaczanie minimalnych progów indeksu selekcyjnego i wpis krów do rozdziału Elita. PFHBiPM prowadzi księgi w formie elektronicznej dla następujących ras bydła mlecznego: polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej (kod HO) i odmiany czerwono-białej (kod RW), polskiej czerwonej (kod RP) i mieszańców z europejskim bydłem czerwonym (kod RE), z wyłączeniem czerwonego bydła norweskiego (kod NR) i czerwonego bydła szwedzkiego (kod SR) simentalskiej (kod SM), jersey (kod JE), montbeliarde (kod MO), polskiej czerwono-białej (kod ZR), polskiej czarno-białej (kod ZB), brown swiss (kod BS), szwedzkiej czerwonej (kod SR). 2. Wpis buhajów ras mlecznych do ksiąg w formie elektronicznej; 3. Wydawanie hodowcom zaświadczeń potwierdzających dokonanie wpisu; 4. Wydawanie świadectw rodowodowych i świadectw potwierdzających pochodzenie dla wprowadzanych do obrotu: zwierząt (jałówki hodowlane, jałowice cielne, krowy do dalszego chowu, buhajki i buhaje hodowlane), nasienia, zarodków lub komórek jajowych; 5. Opiniowanie programów oceny i selekcji buhajów tworzonych przez spółki inseminacyjne oraz udział w ich realizacji: komisyjny wybór ojców buhajów i matek buhajów, kwalifikacja buhajków z indywidualnych kojarzeń, ocena i selekcja buhajów przeznaczonych do testowania; 6. Udział w realizacji programu hodowlanego ochrony zasobów genetycznych bydła ras polskiej czerwonej, polskiej czerwono-białej i polskiej czarno-białej. 7. Kwalifikowanie zwierząt na wystawy regionalne i krajowe. 164

5 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH 1. Wpis cieliczek i krów do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych podstawy prawne: Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921, z 2008 r. Nr 171, poz oraz z 2009 r. Nr 223, poz. 1775); Regulaminy wpisu do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych oraz programy hodowlane są w całości zamieszczone na stronie Od 1 stycznia 2017 roku obowiązuje nowy Regulamin wpisu do ksiąg bydła hodowlanego rasy polskiej czerwonej, zgodnie z którym księga dla tej rasy jest prowadzona w dwóch klasach: bydła polskiego czerwonego użytkowanego w kierunku mięsno-mlecznym oraz bydła polskiego czerwonego użytkowanego w kierunku mięsnym. Poniżej przedstawione są istotne fragmenty regulaminów mówiące o zasadach wpisu do księgi cieliczek i krów: Zasady wpisu cieliczek ras mlecznych do ksiąg hodowlanych Od 1 stycznia 2008 w Polsce do ksiąg hodowlanych wpisywane są cieliczki urodzone w oborach objętych oceną wartości użytkowej. W 2016 roku specjaliści Działu Hodowli zarejestrowali w księgach bydła hodowlanego ras mlecznych cieliczki (tab.1) Tabela 1. Wpis cieliczek do ksiąg w podziale na rasy: PHF razem W tym odmiany SM JE RP MO BS ZR ZB SR ogółem HO RW Cieliczki wpisywane do ksiąg muszą spełniać podane w tabeli 1 warunki: Tabela 2. Księga Rasa Pochodzenie Część Wstępna Księgi I polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW rasy RP, JE, MO, BS, SR oraz SM (użytkowana w kierunku mięsno-mlecznym i mięsnym) II polska czerwono- -biała (ZR) III polska czarno-biała (ZB) 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt posiadających pochodzenie po matce), 2. przy znanym obustronnym pochodzeniu posiada udział min.75 % genotypu danej rasy, dla której prowadzona jest księga lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub min. 75% genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB. 3. w księdze dla rasy SR akceptuje się udział rasy ayshire, czerwonej norweskiej oraz duńskiej czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12.5 %. 1. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi dla rasy ZR i posiada max 37,5 % genów holsztyńsko-fryzyjskich 1. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi dla rasy ZB posiada max 37,5 % genów holsztyńsko-fryzyjskich. 165

6 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Księga Rasa Pochodzenie Część Główna Księgi Część Główna Księgi I. polska holsztyńsko- fryzyjska odmiany barwne: HO i RW rasy RP, JE, MO, BS, SR oraz SM (użytkowana w kierunku mięsno-mlecznym i mięsnym) II. polska czerwono-biała (ZR) III. polska czarno-biała (ZB) 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi danej rasy lub zagranicznych ksiąg lub prowadzonych dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej i czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB, 2. posiada udział min. 93,75% genotypu danej rasy lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB, 3. w przypadku rasy SM dopuszcza się udział min. 87,5% genotypu rasy SM przy udziale: max. do 12,5% genów odmiany RW, ZR lub MO max. do 6,25% genów innych ras. 4. w przypadku rasy SR posiada 87,5% genotypu rasy SR. W księdze tej rasy akceptuje się udział rasy ayshire, norweskiej czerwonej oraz duńskiej czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5%. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono- białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi rasy ZR i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono -białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5 genów holsztyńsko-fryzyjskich. Pozostałe 12,5% mogą stanowić wyłącznie rasy simentalska lub montbeliarde. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czarno- -białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZB i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. Zasady wpisu krów ras mlecznych do ksiąg hodowlanych 1. Krowy wpisywane do księgi hodowlanej muszą być poddane ocenie wartości użytkowej. 2. Krowy można wpisywać do księgi hodowlanej od momentu zarejestrowania ich w systemie informatycznym Symlek. 3. Ocenę pokroju krowy pierwiastki wpisywanej do rozdziału Elita dokonuje się między 15 a 300 dniem po wycieleniu, a u krów w II lub III laktacji, w czasie trwania laktacji od 15 dnia po wycieleniu. 4. Krowy przy wpisie do księgi muszą spełniać podane w tabeli 3 warunki: 166

7 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Tabela 3. Księga Rasa Pochodzenie I. polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW rasy RP, JE, MO, BS, SR oraz SM (użytkowana w kierunku mięsno-mlecznym i mięsnym) 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt bez pochodzenia), 2. przy znanym obustronnym pochodzeniu posiada udział min.75 % genotypu danej rasy, dla której prowadzona jest księga lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub min. 75% genów odmian barwnych bydła holsztyńsko- -fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB. 3. w księdze dla rasy SR akceptuje się udział rasy ayshire, norweskiej czerwonej oraz duńskiej czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5%. Część Wstępna Księgi Część Główna Księgi Rozdział Elita II. polska czerwono-biała (ZR) III. polska czarno-biała (ZB) I. polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW rasy RP, JE, MO, BS, SR oraz SM (użytkowana w kierunku mięsno-mlecznym i mięsnym) II. polska czerwono-biała (ZR) III. polska czarno-biała (ZB) IV. polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz SM (użytkowana w kierunku mięsno-mlecznym). 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt bez pochodzenia), 2. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZR lub przy znanym pochodzeniu posiada umaszczenie charakterystyczne dla wzorca oraz min. 75% genotypu rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. Pozostałe 25% mogą stanowić wyłącznie rasy simentalska lub montbeliarde. 1. odpowiada standardowi hodowlanemu (w przypadku zwierząt bez pochodzenia), 2. pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZB lub przy znanym pochodzeniu posiada umaszczenie charakterystyczne dla wzorca rasy polskiej czarno-białej oraz min. 75% genotypu rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi danej rasy lub zagranicznych ksiąg lub prowadzonych dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej i czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB; 2. posiada udział min. 93,75% genotypu danej rasy lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego i ras: ZR lub ZB, 3. w przypadku rasy SM dopuszcza się udział min. 87,5% genotypu rasy SM przy udziale: max. do 12,5% genów odmiany RW, ZR lub MO max. do 6,25% genów innych ras. 4. w przypadku rasy SR posiada 87,5% genotypu rasy SR. W księdze tej rasy akceptuje się udział rasy ayshire, norweskiej czerwonej oraz duńskiej czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5% 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono- -białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZR i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37,5% genów holsztyńsko-fryzyjskich. Pozostałe 12,5% mogą stanowić wyłącznie rasy simentalska lub montbeliarde. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czarno- -białej lub pochodzi po rodzicach wpisanych do księgi ZB i dziadkach wpisanych do ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiada min. 87,5% genotypu rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, w tym max. 37% genów holsztyńsko-fryzyjskich. 1. została wpisana do części Głównej księgi, 2. uzyskała wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 80 pkt., 3. uzyskała wynik oceny za wymię min. 80 pkt., 4. dodatkowo dla rasy SM uzyskała wynik oceny za umięśnienie min. 80 pkt. 167

8 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA W 2016 roku pracownicy Działu Hodowli wpisali do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych krów (tab.4). Tabela 4. Wpis krów do ksiąg w podziale na rasy: PHF razem W tym odmiany SM JE RP MO BS ZR ZB SR ogółem HO RW Do rozdziału Elita otwartego w części głównej księgi, przeznaczonego dla krów z wysoką wartością hodowlaną, charakteryzujących się dobrą budową ogólną oraz dobrym wymieniem wpisano krów. Krowy kandydatki do wpisu do rozdziału Elita zostały wybrane po uzyskaniu oceny wartości hodowlanej w grudniu 2015 r. oraz w kwietniu, sierpniu i grudniu 2016 roku. Z uwagi na fakt, że zarówno wybór matek buhajów, jak i wpis krów do rozdziału Elita obejmuje pierwszy kwartał roku 2017 r., w poniższej tabeli nie zostały uwzględnione informacje dotyczące oceny grudniowej czyli sezonu W tabeli 3 Minimalne progi indeksu kandydatek do rozdziału Elita dla poszczególnych ras. Tabela 5. Rasa WARTOŚĆ INDEKSU Sezon Sezon Sezon PHF HO indeks PF 121 indeks PF 122 indeks PF 124 PHF RW indeks PF 106 indeks PF 112 indeks PF 114 RP indeks produkcyjny 16 kg indeks produkcyjny 16 kg indeks produkcyjny 16 kg SM indeks produkcyjny 38 kg indeks produkcyjny 38 kg indeks produkcyjny 38 kg Stan krów wpisanych do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych na dzień r. wyniósł sztuk, co stanowi 90,5% pogłowia objętego oceną wartości użytkowej. Wykres 1. Stan krów wpisanych do ksiąg w latach Ostatnie lata przyniosły stały, systematyczny wzrost liczby krów wpisanych do ksiąg, jednakże rozwój ksiąg w poszczególnych województwach jest bardzo zróżnicowany, a obrazuje je wykres nr 2, na którym przedstawione są procentowe zmiany stanów krów wpisanych do ksiąg na przestrzeni ostatnich 12 lat. 168

9 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Wykres 2. Procentowe zmiany stanów krów wpisanych do ksiąg w poszczególnych województwach w roku 2016 w porównaniu z rokiem ,0% 280,0% 283,6% 260,0% 240,0% 220,0% 200,0% 180,0% 160,0% 140,0% 120,0% 100,0% 80,0% 178,9% 151% 139,8% 86,7% 96% 79,7% 194,5% 167,6% 150,7% 154,1% 124,4% 137,1% 121,1% 86,9% 92,9% 83,6% ŁÓDZKIE 169

10 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Mapa Polski przedstawiona poniżej obrazuje stan krów wpisanych do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych w poszczególnych województwach na koniec 2016 roku Zachodniopomorskie Pomorskie Kujawsko-pomorskie Warmińsko-mazurskie Podlaskie 6513 Lubuskie Wielkopolskie Mazowieckie Łódzkie Dolnośląskie Opolskie Śląskie 5317 Świętokrzyskie Lubelskie Małopolskie 6041 Podkarpackie 170

11 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Tabela 6. Stan krów wpisanych do ksiąg bydła hodowlanego na dzień 31 grudnia 2016 r. z podziałem na rasy i województwa Województwo HO PHF RW SM RP JE MO ZB ZR BS SR BG* razem Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie RAZEM KRAJ: * księgę hodowlaną dla rasy białogrzbietej (BG) prowadzi Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wykresy nr 3 do 18 przedstawiają zmiany stanu krów wpisanych do ksiąg w latach w poszczególnych województwach. Wykres WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE Wykres

12 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE Wykres 5. WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE Wykres 6. WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE

13 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Wykres 7. WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE Wykres 8. WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE Wykres 9. WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE

14 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Wykres 10. WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE Wykres 11. WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE Wykres 12. WOJEWÓDZTWO PODLASKIE

15 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Wykres 13. WOJEWÓDZTWO POMORSKIE Wykres 14. WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE Wykres 15. WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE

16 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Wykres 16. WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE Wykres 17. WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Wykres 18. WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE

17 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Wykres 19. Struktura rasowa krów wpisanych do ksiąg w 2016 roku SM-1,34 ZR-0,55 3,28% POZOSTAŁE 96,72% HO+RW RP-0,43 SR-0,04 BS-0,04 BG-0,07 JE-0,13 ZB-0,28 MO-0,41 Spośród ogółu krów wpisanych do ksiąg w 2016 roku 96,72% stanowiły zwierzęta rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej i czerwono-białej. Wśród pozostałych ras najliczniejsza była rasa simentalska (1,34%), a następna rasa polska czerwono-biała (0,55%), oraz kolejno: polska czerwona (0,43%), montbeliarde (0,41%), polska czarno-biała (0,28%), jersey (0,13%), białogrzbieta (0,07%), brown swiss (0,04%) i szwedzka czerwona (0,04%). Tabela 7 prezentuje dynamikę rozwoju ksiąg hodowlanych dla krów poszczególnych ras. W roku 2016 niemal we wszystkich rasach stwierdzono wzrost liczby krów wpisanych do ksiąg. Najwyższy nastąpił w rasach o mało liczebnych populacjach: szwedzkiej czerwonej, białogrzbietej i polskiej czerwono- -białej, Jedynie w rasach simentalskiej i jersey zmniejszyła się liczba sztuk zarejestrowanych w księgach. Dynamika rozwoju ksiąg dla rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej utrzymała niezmiennie jak przez ostatnie lata tendencję wzrostową. Tabela 7. Dynamika rozwoju ksiąg hodowlanych dla poszczególnych ras krów Rasa Stan w księgach na Stan w księgach na /2015 w % PHF HO ,7 PHF RW ,6 SM ,3 ZR ,5 RP ,4 MO ,9 ZB ,2 JE ,6 BS ,3 SR ,6 BG ,1 Ogółem ,8 177

18 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA 2. Wpis buhajów do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych ogólne warunki wpisu: do ksiąg wpisywane są buhaje, których obustronne pochodzenie zostało potwierdzone wynikiem badania markerów genetycznych DNA lub grup krwi; buhaj wpisywany do księgi musi być zakwalifikowany przez prowadzącego księgę. Buhaje ras SM, RP, MO,JE ZR, ZB, BS i SR są wpisywane do księgi po uzyskaniu podczas selekcji wymaganej punktacji za budowę ciała. Od października 2014 roku do ksiąg hodowlanych rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej buhajki mogą być wpisywane do księgi po ich kwalifikacji do hodowli, bezpośrednio po potwierdzeniu ich pochodzenia wynikiem badania markerów genetycznych lub grup krwi. Selekcja dla tych buhajów może być nadal wykonywana dobrowolnie, na wniosek hodowcy lub właściciela zwierzęcia. szczegółowe warunki wpisu zawiera tabela 8 Tabela 8. Szczegółowe warunki wpisu buhajów do ksiąg Księga Rasa Pochodzenie Część Wstępna księgi Część Wstępna księgi Część Główna księgi I. polska czerwono-biała (ZR) II. Polska czarno-biała (ZB) I. polska holsztyńsko-fryzyjska odmiany barwne: HO i RW oraz RP, SM, JE i MO. 1. charakteryzują się umaszczeniem i budową typową dla bydła polskiego czerwono-białego i odpowiadają wzorcowi rasowemu; 2. posiadają udział min. 87,5% genów rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 25%, a udział genów rasy simentalskiej lub montbeliarde jest nie większy niż 12,5%; 3. pochodzą po rodzicach wpisanych lub nie wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono-białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 4. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy - min. 75 punktów.; 5. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min. 75 punktów. 1. charakteryzują się umaszczeniem i budową typową dla bydła polskiego czarno-białego i odpowiadają wzorcowi rasowemu; 2. posiadają udział min. 87,5% genów rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 25%; 3. pochodzą po rodzicach wpisanych lub nie wpisanych do księgi rasy polskiej czarno-białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 4. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy - min. 75 punktów.; 5. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min. 75 punktów. 1. posiadają dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi danej rasy lub zagranicznych ksiąg lub prowadzonych dotychczas ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej i czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiadają udział min. 93,75% genów danej rasy lub genów odmian barwnych czarno-białej i czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego. 3. W przypadku rasy SM dopuszcza się udział min. 87,5% genotypu rasy SM przy udziale: max. do 12,5% genów odmiany RW, max. do 6,25% genów innych ras; 4. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy min.75 punktów (nie dotyczy rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej obu odmian barwnych) 178

19 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Część Główna księgi Część Główna księgi II. polska czerwono-biała (ZR) III. polska czarno-biała (ZB) IV. brown swiss (BS) V. szwedzka czerwona (SR) 1. posiadają dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czerwono-białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czerwono-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiadają udział min. 93,75% genów rasy polskiej czerwono-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 25%, a udział genów rasy simentalskiej lub montbeliarde jest nie większy niż 6,25%; 3. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 pkt., 4. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min. 75 pkt. 1. posiadają dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy polskiej czarno-białej lub dotychczasowych ksiąg hodowlanych dla rasy czarno-białej lub odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego; 2. posiadają udział min. 93,75% genów rasy polskiej czarno-białej lub genów odmian barwnych bydła holsztyńsko-fryzyjskiego, przy czym maksymalny udział genów holsztyńsko-fryzyjskich nie może przekraczać 25%; 3. uzyskały wynik oceny ogólnej typu i budowy - min. 75 punktów; 4. uzyskały wynik oceny za umięśnienie min 75 punktów. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy brown swiss lub zagranicznych ksiąg rasy brown swiss; 2. posiada udział min. 93,75% genotypu rasy brown swiss; 3. uzyskał wynik oceny ogólnej typu i budowy min. 75 pkt.; 4. uzyskał wynik oceny za umięśnienie min. 75 pkt. 1. posiada dwa pokolenia przodków wpisanych do księgi rasy szwedzkiej czerwonej lub zagranicznych ksiąg rasy szwedzkiej czerwonej, 2. posiada udział min. 87,5% genotypu rasy szwedzkiej czerwonej, W księdze dla tej rasy akceptuje się udział rasy ayrshire, norweskiej czerwonej oraz duńskiej czerwonej. Maksymalny udział genów odmiany barwnej czerwono-białej bydła holsztyńsko-fryzyjskiego nie może przekraczać 12,5%; 3. uzyskał wynik oceny ogólnej typu i budowy - min. 75 pkt. W 2016 roku w Polsce zostało zarejestrowanych w księgach dla bydła hodowlanego ras mlecznych buhajów i buhajków hodowlanych. W tabeli 9 przedstawiono liczbę buhajów i buhajków wpisanych do ksiąg w poszczególnych rasach. Tabela 9. Wpis buhajów i buhajków do ksiąg w 2016 r. RASA PHF- HO PHF- RW SM RP JE MO ZR ZB BS SR Zaświadczenia potwierdzające dokonanie wpisu do ksiąg dla bydła hodowlanego ras mlecznych Zgodnie z zapisami Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, prowadzący księgi na wniosek hodowcy lub właściciela zwierzęcia wydaje Zaświadczenie potwierdzające wpis do ksiąg. W 2016 roku PFHBiPM wydała zaświadczeń potwierdzających wpis krów i buhajów do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych. 179

20 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA 4. Świadectwa rodowodowe Zapisy Ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich z dnia 29 czerwca 2007 roku (Dz. U. z 2007 r. Nr 133 poz. 921 art. 26) stanowią, że zwierzęta hodowlane, nasienie zwierząt hodowlanych, ich komórki jajowe i zarodki wprowadzane do obrotu, zaopatruje się w świadectwa rodowodowe. Natomiast Decyzja Komisji nr 2005/379/WE z dnia 17 maja 2005 r. określa zakres szczegółowych informacji zawartych w świadectwach. W Polsce do wydawania świadectw rodowodowych uprawniona jest Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka jako podmiot prowadzący księgi bydła hodowlanego ras mlecznych. Świadectwa na wniosek hodowcy/właściciela wystawiają wszystkie Biura Regionalne Działu Hodowli PFHBiPM. Zawarte w świadectwie dane rodowodowe, aktualne wartości hodowlane zwierzęcia i jego przodków, wydajności laktacyjne, ocena typu i budowy oraz informacje o pokryciu samic przedstawione są w czytelnej formie i zalaminowane w celu zabezpieczenia przed zniszczeniem lub sfałszowaniem. Obowiązek zaopatrywania w świadectwa rodowodowe dotyczy również czystorasowych zwierząt hodowlanych i pochodzącego od nich materiału biologicznego, zakupionych za granicą z krajów członkowskich Unii Europejskiej. W 2016 roku Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka wydała na wnioski hodowców lub posiadaczy wprowadzanych do obrotu zwierząt i materiału biologicznego ogółem świadectw rodowodowych potwierdzających pochodzenie. 5. Współpraca ze spółkami inseminacyjnymi w zakresie realizacji programów oceny i selekcji buhajów Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka opiniuje i koordynuje programy oceny i selekcji buhajów spółek inseminacyjnych oraz współuczestniczy w kolejnych etapach ich realizacji, jakimi są: wybór ojców buhajów oraz matek buhajów, kwalifikacja buhajków z indywidualnych kojarzeń, selekcja i ocena buhajów. Programy oceny i selekcji buhajów realizują obecnie cztery krajowe spółki unasieniania. Dla krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej obu odmian barwnych podstawowym kryterium wyboru kandydatek na matki buhajów jest indeks PF (oraz jego wersja obliczona na podstawie genomu gpf). W 2016 roku po sezonach wyceny , oraz selekcjonerzy PFHBiPM dokonali komisyjnego przeglądu kandydatek na matki buhajów. Stan matek buhajów po zakończeniu przeglądu w sezonie prezentuje tabela 10. Tabela 8. Stan matek buhajów według ras w sezonie Nazwa Podmiotu PHF- HO PHF- RW SM RP ZR ZB Razem SHiUZ Bydgoszcz MCHiRZ Łowicz MCB Krasne WCHiRZ Tulce Razem

21 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Polska Federacja po każdej wycenie wartości hodowlanej, na podstawie informacji od podmiotów realizujących programy oceny i selekcji buhajów, sporządza krajowe listy buhajów których nasienie będzie wykorzystywane w sztucznym unasienianiu. Są one zamieszczane na stronie Buhaje rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej na liście są uszeregowane według obowiązującego indeksu selekcyjnego PF oraz na osobnej liście buhaje ocenione genomowo według indeksu gpf. Na stronie internetowej Polskiej Federacji prezentowane są również rankingi najlepszych krów według indeksu PF oraz najlepszych jałówek według indeksu gpf. WARTO WIEDZIEĆ! Bilans genetyczny stada został udostępniony użytkownikom portalu Hodowca online na początku 2016 roku. Prezentuje on nowe podejście do oceny rozwoju genetycznego stada, w praktyczny sposób łącząc informacje o wartościach hodowlanych i pokryciach. Bilans genetyczny pozwala na wnioski o skuteczności pracy hodowlanej i realizacji zakładanego przez hodowcę celu hodowlanego. Wyniki danej obory w zakresie głównych podindeksów i parametrów produkcyjnych można porównać do powiatu, województwa, okręgu czy całego kraju, co daje hodowcy szerszy pogląd na prowadzenie hodowli. Ponadto bilans umożliwia określenie kierunków doskonalenia cech produkcyjnych i funkcjonalnych oraz zdefiniowanie jakości rozpłodników używanych w oborze. Bilans krów z podziałem na jałówki, pierwiastki, II laktacje, III laktacje oraz IV+ laktacje to pokazanie trendu genetycznego w stadzie. Im młodsze samice, tym wyższe powinny osiągać wartości hodowlane. WH DŁUG PF WH KSOM PI PROD buhaje krowy PI PŁOD PI POKR 181

22 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Polski indeks selekcyjny dla rasy PHF Produkcja i Funkcjonalność (PF) Obowiązujący od 2007 roku dla buhajów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej indeks selekcyjny PF, został w 2014 roku zmodyfikowany i dostosowany do aktualnych potrzeb hodowców, a od sezonu obliczany jest i stosowany w pracach hodowlanych również dla samic. Obecna formuła indeksu PF wygląda następująco: PF = 0,4* PI_PROD + 0,25* PI_POKR + 0,15* PI_PŁOD + 0,1* WH_KSOM+ 0,1* WH_DŁ gdzie: PI_PROD podindeks produkcyjny PI_POKR podindeks pokrojowy PI_PŁOD podindeks płodności WH_KSOM wartość hodowlana dla laktacyjnej zawartości komórek somatycznych WH_DŁUG wartość hodowlana dla długowieczności dla rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej: PF 0,10 0,40 0,10 0,15 PI PROD PI POKR PI PŁOD WH KSOM WH DŁUG 0,25 Natomiast od sezonu zaczął funkcjonować długo oczekiwany indeks selekcyjny dla rasy simentalskiej. Indeks Produkcja i Funkcjonalność (PFSM) został skonstruowany zgodnie z kierunkiem doskonalenia określonym w Programie hodowlanym dla bydła rasy simentalskiej w Polsce. Głównym celem pracy hodowlanej nad tą rasą jest utrzymanie i przyspieszenie zrównoważonego postępu zarówno w produkcji mleka jak i użytkowości mięsnej. Dlatego w indeksie dobrano odpowiednie wagi odzwierciedlające znaczenie cech produkcyjnych oraz funkcjonalnych obejmujących zdrowotność, płodność, długowieczność oraz cechy pokroju wpływające na użytkowość mięsną i mleczną. Formuła indeksu PFSM wygląda następująco: PFSM = 0,40* PI_PROD + 0,35* PI_POKR + 0,10* PI_PŁOD + 0,08 x WH_KSOM + 0,07* WH_DŁUG dla rasy simentalskiej: PFSM 0,07 0,08 PI PROD 0,40 PI POKR PI PŁOD 0,10 WH KSOM WH DŁUG 0,35 182

23 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Rok 2016 był niezwykle ważny i doniosły dla hodowli bydła simentalskiego w Polsce. Z inicjatywy Polskiego Związku Hodowców Bydła Simentalskiego, zrzeszonego w Polskiej Federacji w dniach sierpnia odbył się w naszym kraju XXI Międzynarodowy Kongres Bydła Simentalskiego. Główne obrady miały miejsce w podkarpackim Arłamowie, gdzie przedstawiciele 26 państw debatowali nad dniem dzisiejszym i przyszłością hodowli rasy simentalskiej. Podczas Kongresu wyłoniono nowe władze Światowej Federacji Hodowców Bydła Simentalskiego. Prezydentem na miejsce ustępującego Josefa Kucery został wybrany Fred Schuetze z USA, a funkcję wiceprezydentów objęli Sebastian Auernig z Austrii i Peter Wenn z Australii. Uczestnicy kongresu wysłuchali także serii wykładów, podczas których przedstawiono najnowsze trendy w hodowli bydła simentalskiego, uwzględniające jego dwukierunkową użytkowość, a także aspekty genetycznego rozwoju tej rasy bydła. Uczestnicy Kongresu odwiedzili polskie gospodarstwa, w których hodowane są zwierzęta tej rasy, zwiedzili skansen w Sanoku i odbyli wycieczkę zabytkową bieszczadzką kolejką wąskotorową. Kongres trwał do 27 sierpnia, a zakończyła go XII Krajowa Wystawa Bydła Simentalskiego w Rudawce Rymanowskiej, gdzie zagraniczni goście mogli podziwiać najpiękniejsze sztuki polskiej hodowli tej rasy. 183

24 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA WARTO WIEDZIEĆ! Laboratorium Genetyki Bydła z/s w Parzniewie zaprasza do współpracy wszystkich Hodowców pragnących zgenotypować w swoim stadzie samice rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Selekcjonerzy Działu Hodowli pomagają w preselekcji zwierząt do genotypowania oraz pobierają próbkę materiału biologicznego. W Laboratorium Genetyki Bydła materiał jest poddawany obróbce, czyli izolacji DNA, następnie genotypowaniu na płytce Illumina EuroG10k oraz analizie markerów SNP. Wartość hodowlana samicy na podstawie markerów genetycznych SNP zostanie oszacowana przez podmiot do tego odpowiedzialny. Natomiast same wyniki genomowego indeksu gpf oraz cech ocenionych dla każdej sztuki dostarczane są do Hodowcy, kolekcjonowane w systemie SYMLEK, a w ich interpretacji i zastosowaniu w praktyce pomagają selekcjonerzy Działu Hodowli. W 2016 roku zgenotypowano samice, przy znakomitej sprawności genotypowania wynoszącej 99,9%. Liczbę zgenotypowanych i ocenionych samic oraz osiągnięte wartości indeksów gpf przedstawia tabela 11. Tabela 11. Ilość zgenotypowanych samic i zakres wyników oceny genomowej w 2016 roku SEZON LICZBA HODOWCÓW LICZBA ZGENOTYPOWANYCH SAMIC ZAKRES WARTOŚCI gpf HO RW HO RW HO RW Ponadto w ramach doświadczenia prowadzonego przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu zgenotypowano 96 sztuk 6. Udział w realizacji programów ochrony zasobów genetycznych bydła rasy polskiej czerwonej, polskiej czerwono-białej i polskiej czarno-białej Działając w porozumieniu z Instytutem Zootechniki, nadzorującym i koordynującym program ochrony zasobów genetycznych bydła rasy polskiej czerwonej oraz ras polskiej czerwono-białej i polskiej czarno-białej, PFHBiPM jako prowadzący księgi dla tych ras jest odpowiedzialna za: wydawanie hodowcom rodowodów krów zgłaszanych do uczestnictwa w programie oraz przekazywanie ich do Instytutu Zootechniki; wykonywanie w stadach objętych programem następujących prac hodowlanych: - typowanie buhajów do udziału w programie, - typowanie krów na matki buhajów, - tworzenie planu kojarzeń na bieżący rok z uwzględnieniem podziału krów na grupy genetyczne, podejmowanie działań na rzecz promocji i rozwoju chronionych populacji bydła ras polskiej czerwonej oraz polskiej czerwono-białej i czarno-białej. 184

25 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Tabela 12. Ilość stad i zwierząt uczestniczących w programie ochrony zasobów genetycznych w 2016 r * Rasa Ilość stad w programie Ilość zwierząt w programie RP ZR ZB (*dane ze strony internetowej 7. Udział w organizowaniu wystaw i pokazów bydła Podczas organizowania wystaw i pokazów bydła mlecznego Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka jest odpowiedzialna za: tworzenie regulaminów wystaw, przygotowanie danych o zwierzętach do katalogu, wyznaczanie komisji sędziowskiej, kwalifikowanie zwierząt, koordynowanie działań podczas wystawy wspólnie z organizatorami. IX OGÓLNOPOLSKA WYSTAWA BYDŁA HODOWLANEGO W MINIKOWIE, 2-3 LIPCA 2016 IX Ogólnopolska Wystwa Bydła Hodowlanego odbyła się w dniach 2-3 lipca 2016 roku w Minikowie. Gospodarzem wystawy był Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Minikowie. W wystawie uczestniczyło 41 wystawców, którzy zaprezentowali 64 jałowce i 75 krów ras mlecznych. Zwierzęta podzielone były na grupy rasowe i laktacyjne. Głównym sędzią Wystwy był pochodzacy z Holandii, Jan Steegink. W skład komisji sędziowskiej weszli również Roman Januszewski i Krzysztof Gałązka selekcjonerzy z Polskiej Federacji. Spośród ocenianych zwierząt sędziowie przyznali 13 tytułów czempionów i 13 tytułów wiceczempionów. Najpiękniejsze sztuki otrzymały równiez honorowe tytuły superczempiona IX Ogólnopolskiej Wystawy Bydła Hodowlnego w Minikowie. Tytuł ten otrzymały: w grupie jałowic: jałowica SEDUCTA 10, w wieku m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej, o numerze PL , nr katalogowy 61, wyhodowana w Stadninie Koni Dobrzyniewo Sp. z o.o. grupie krów: DUSZNA krowa rasy PHF odmiany czarno-białej będąca w III laktacji, o numerze PL , nr katalogowy 319, wystawiona przez OHZ Lubiana Sp. z o.o. spośród krów ras simentalskiej, jersey i polskiej czerwonej: krowa rasy simentalskiej CINDY o numerze PL , nr katalogowy 307 wystawiona przez Stadninę Koni Pępowo Sp. z o.o. 185

26 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA Jałowica SEDUCTA 10 o numerze PL (GAMEDAY X EMPHASIS wyhodowana w Stadninie Koni Dobrzyniewo Sp. z o.o., Superczempion na IX Ogólnopolskiej Wystawie Bydła Hodowlanego w Minikowie. Krowa DUSZNA o numerze PL ( GRAND X ZAGRAJ) wyhodowana przez OHZ Lubiana Sp. z o.o., Superczempion na IX Ogólnopolskiej Wystawie Bydła Hodowlanego w Minikowie. 186

27 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Krowa rasy simentalskiej CINDY o nrumerze PL (ROMARIO x RUREX) wystawiona przez Stadninę Koni Pępowo Sp. z o.o., Superczempion na IX Ogólnopolskiej Wystawie Bydła Hodowlanego w Minikowie. CZEMPIONY IX OGÓLNOPOLSKIEJ WYSTAWY BYDŁA HODOWLANEGO W MINIKOWIE Kategoria wystawowa Nr kat. Numer rejestracyjny Właściciel Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czerwono-białej Krowy PHF odmiany czarno- -białej w I laktacji Krowy PHF odmiany czarno- -białej w II laktacji Krowy PHF odmiany czarno- -białej III laktacji i starsze Krowy PHF odmiany czerwono-białej Krowy rasy POLSKIEJ CZERWONEJ Krowy rasy JERSEY 294 Krowa rasy SIMENTALSKIEJ 307 PL GREEN 17 PL ZGUBNA PL SEDUCTA 10 PL DERTA PL ŻABA PL LAURA PL ASTRA PL ASTRA PL DUSZNA PL LAWENDA 16 PL CENTURIA 13 PL JEDLINA 87 PL CINDY OHZ Dębołęka Sp. z o.o. OHZ Garzyn Sp. z o.o. SK w Dobrzyniewie Sp. z o.o. OHZ Lubiana Sp. z o.o. SK Nowe Jankowice Sp. z o.o. OHZ Głogówek Sp. z o.o. OHZ Lubiana Sp. z o.o. OHZ Lubiana Sp. z o.o. OHZ Lubiana Sp. z o.o. OHZ Osięciny Sp. z o.o. GR Józef Król, Męcina SK Iwno Sp. z o.o. SK Pępowo Sp. z o.o. 187

28 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA WICECZEMPIONY IX OGÓLNOPOLSKIEJ WYSTAWY BYDŁA HODOWLANEGO W MNIKOWIE Kategoria wystawowa Nr kat. Numer rejestracyjny Właściciel Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czarno-białej Jałówki m-cy rasy PHF odmiany czerwono-białej Krowy PHF odmiany czarno- -białej w I laktacji Krowy PHF odmiany czarno- -białej w II laktacji Krowy PHF odmiany czarno- -białej III laktacji i starsze Krowy PHF odmiany czerwono-białej Krowy rasy POLSKIEJ CZERWONEJ Krowy rasy JERSEY 288 Krowa rasy SIMENTALSKIEJ 309 PL BURKA 7 PL CZASZA 71 PL AGATA PL FAWORYTA PL LITERA 31 PL NEGA PL WAPNIA 30 PL ZUZA 4 PL TWARDA PL KOMEDIA PL MALINA 3 PL KALINA 76 PL ZORZA 3 A KONTAKT ul. Żurawia 22, WARSZAWA tel , ; fax pfhb@pfhb.pl DYREKTOR ds. HODOWLI KIEROWNIK DZIAŁU HODOWLI Teresa Piechowska Anna Siekierska tel tel t.piechowska@pfhb.pl a.siekierska@pfhb.pl Agro-Dąbrówka Sp. z o.o. OHZ Dębołęka Sp. z o.o. OHZ Garzyn Sp. z o.o. Fortune Sp. z o.o., Cieszymowo OHZ Osięciny Sp. z o.o. OHZ Głogówek Sp. z o.o. SK Nowe Jankowice Sp. z o.o. PRH Gałopol Sp. z o.o. GR Łukasz Majkowski, Jarzyły OHZ Głogówek Sp. z o.o. Henryk Kulpa, Słopnice SK Michałów Sp. z o.o. ZD Instytutu Zootech. PIB Odrzechowa SELEKCJONERZY terytorialny zakres działania - województwo bezpośredni numer telefonu Mirosław Anaczkowski pomorskie, warmińsko-mazurskie Krzysztof Gałązka łódzkie, Grażyna Jendrysiak-Lipietta dolnośląskie, opolskie, śląskie Mieczysław Kopiczko podlaskie Krystian Korytkowski kujawsko-pomorskie Piotr Kowol podkarpackie, małopolskie, świętokrzyskie Paweł Ruchała małopolskie Janusz Tercjak mazowieckie Agnieszka Nowosielska mazowieckie Sławomir Piejaś pomorskie, zachodnio-pomorskie Paweł Przybylak lubuskie, wielkopolskie Irena Trojanowska lubelskie

29 WYKONANIE ZADAŃ HODOWLANYCH Miejscowość kod pocztowy ulica nr telefonu Biuro w Białymstoku z/s w Jeżewie Starym Tykocin; Jeżewo Stare Biuro w Bydgoszczy z/s w Minikowie Minikowo 1B Biuro w Gdańsku Na Stoku Biuro w Gostyniu Wrocławska Biuro w Koszalinie Partyzantów 15a Biuro w Lublinie Bursaki Biuro w Łodzi z/s w Rzgowie Rzgów, ul Rawska Biuro w Olsztynie z/s w Dorotowie Stawiguda; Dorotowo Biuro w Poznaniu Naramowicka Biuro we Wrocławiu Karkonoska Biuro w Zabierzowie Cmentarna Laboratorium Genetyki Bydła z/s w Parzniewie Kierownik Laboratorium Genetyki Bydła ul. Przyszłości 1 Dariusz Kamola Pruszków tel: tel: (22) d.kamola@pfhb.pl Specjalista ds. genetyki bydła Specjalista ds. genetyki bydła Katarzyna Gaca Adam Prostek k.gaca@pfhb.pl a.prostek@pfhb.pl 189

30 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA CENTRUM GENETYCZNE PFHBiPM Centrum Genetyczne (CGen) zostało utworzone przez PFHBiPM 1 kwietnia 2016 r. Jego siedziba mieści się przy ul. Kłosowej 17 w Poznaniu. Misją CGen jest świadczenie usług z zakresu analiz genetycznych, prowadzących do optymalizacji doskonalenia populacji bydła mlecznego w Polsce, w celu zwiększenia jej efektywności i konkurencyjności w stosunku do populacji zagranicznych. Realizowanie misji poprzez wdrażanie najnowszych technologii w zakresie doskonalenia genetycznego, powinno stanowić wsparcie dla hodowców bydła mlecznego, producentów mleka, jak i organizacji hodowlanych. Okres sprawozdawczy: Centrum Genetyczne to przede wszystkim ludzie. Pracownikami CGen są najlepsi w swojej dziedzinie specjaliści, gotowi sprostać największym wyzwaniom i chętni wspomagać polskich hodowców. Stworzono im odpowiednie warunki do działania, które tworzą przede wszystkim komputery o dużej wydajności. Na starcie CGen podjęło się realizacji trzech projektów: CGen korekcja, CGen inbred i CGen indeksy. Rozpoczęto realizację projektu CGen korekcja, którego celem jest poprawa zdrowotności racic poprzez efektywne zarządzanie stadem i doskonalenie genetyczne. Centralny element projektu stanowi przygotowywana aplikacja mobilna, umożliwiająca rejestrowanie diagnoz podczas przeprowadzania korekcji racic. Inicjatywa spotkała się z dużym zainteresowaniem, szczególnie ze strony osób wykonujących korekcję. Wiele z nich zgłosiło chęć współpracy w zakresie opracowywania nowoczesnego narzędzia informatycznego. Odbyło się wiele konsultacji, dzięki którym ustalono zakres funkcjonalności, jakie powinny zostać zaimplementowane w aplikacji. Pierwsza oficjalna prezentacja projektu CGen korekcja odbyła się podczas Podlaskiego Forum Bydła. Przedstawione zostały podstawowe założenia projektu, kluczowe aspekty jego realizacji oraz benefity, jakie będą czerpali hodowcy z wdrożenia uzyskanych wyników. W ramach tego projektu oszacowano poziom inbredu bydła rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Ponadto przygotowywane są narzędzia użyteczne dla hodowców w celu ograniczania inbredu (dostępne w 2017 r.). Przedłożono także przed Spółdzielnią Eurogenomics i uzyskano akceptację dla projektu Shared genotypes to improve quality of international pedigrees and to monitor genomic inbreeding. Dzięki tej inicjatywie CGen uzyska dostęp do kilkudziesięciu tysięcy współdzielonych w ramach Spółdzielni Eurogenomics genotypów. Opracowano metodę do obliczania indeksu rodzicielskiego i jego dokładności. Stworzono pierwszą wersję oprogramowania do obliczeń indeksu. Rozpoczęto również tworzenie strony internetowej do publikacji wyników oceny krów i buhajów, w tym indeksów rodzicielskich. W celu czerpania wiedzy z doświadczeń innych zespołów badawczych, pracownicy CGen uczestniczyli w konferencjach międzynarodowych (EAAP 2016, EuroTier 2016, ICAR 2016). Natomiast spotkania 194

31 CENTRUM GENETYCZNE PFHBiPM ZADANIA REALIZOWANE W 2016 z przedstawicielami zagranicznych organizacji hodowlanych umożliwiły zapoznanie się z bieżącymi trendami w genetycznym doskonaleniu bydła mlecznego. Aktualne informacje o realizacji projektów publikowane są m.in. w czasopiśmie Hodowla i Chów Bydła. W celu ułatwienia dostępu do obecnie podejmowanych działań, utworzono stronę internetową CGen ( oraz założono profil na portalu Facebook. Korekcja racic Rejestracja wyników korekcji korekcja stadem Genetyczne doskonalenie Zdrowe racice 195

32 POLSKA FEDERACJA HODOWCÓW BYDŁA i PRODUCENTÓW MLEKA KONTAKT ul. Kłosowa 17, Poznań tel , info@cgen.pl Dyrektor Centrum Genetycznego: dr hab. Tomasz Strabel, prof. UP w Poznaniu t.strabel@cgen.pl PRACOWNICY TELEFON Sebastian Mucha s.mucha@cgen.pl Katarzyna Rzewuska k.rzewuska@cgen.pl Agata Gindera a.gindera@cgen.pl Tomasz Nowak t.nowak@cgen.pl Łukasz Czarniecki l.czarniecki@cgen.pl 196

33 POLISH FEDERATION OF CATTLE BREEDERS AND DAIRY FARMERS To expand our knowledge, based on experience of other scientific teams, CGen s staff took part in international conferences (EAAP 2016, EuroTier 2016, ICAR 2016). What is more, meetings with members of overseas breeding organizations enabled CGen to get to know current trends in genetic improvement of dairy cattle. The current information about progress in our projects is published in the magazine Hodowla i Chow Bydla. CGen regularly posts information about current activities for breeders on its website ( and Facebook profile. 198