Hodowla bydła ras mlecznych w Polsce KRZYSZTOF GAŁĄZKA

Transkrypt

1 Hodowla bydła ras mlecznych w Polsce KRZYSZTOF GAŁĄZKA

2 Struktura rasowa krów wpisanych do ksiąg w 2015 r. stan na Rasa phf odmiana HO ,05% Rasa phf odmiana RW ,66% Simentalska SM ,38% Polska czerwona RP ,41% Jersey JE 972 0,14% Montbeliarde MO ,41% Białogrzbieta BG 469 0,07% Polska czarno-biała ZB ,28% Polska czerwono-biała ZR ,53% 2

3 Struktura rasowa krów wpisanych do ksiąg w 2015 r. c.d. Brown Swiss 266 0,04% Szwedzka czerwona 208 0,03% OGÓŁEM ,00% 3

4 KROWY WPISANE DO KSIĄG

5 WZORCE RASOWE WZORZEC RASY ZAWARTY JEST W PROGRAMIE HODOWLANYM DLA KAŻDEJ RASY ODRĘBNIE WZORZEC OPISUJE UMASZCZENIE ORAZ CECHY TYPU I BUDOWY DLA KAŻDEJ RASY PROWADZONA JEST KSIĘGA HODOWLANA 5

6 WZORCE RASOWE Rasa PHF odmiana HO, typ mleczny- kształt ciała zbliżony do trójkąta, harmonijna szlachetna budowa, wysokość w krzyżu pierwiastki cm, krowy dorosłej cm, umaszczenie niejednolite czarno-białe, ciemne racice. Umięśnienie płaskie, wklęsłe. Klatka dobrze wysklepiona, pojemny brzuch, żebra płaskie, ukośnie i szeroko rozstawione. Mocna linia grzbietu. Zad długi, szeroki, lekko pochylony. Nogi równolegle i szeroko ustawione, suche mocne stawy. Wymię pojemne, silnie i wysoko zawieszone. 6

7 Rasa PHF odmiana HO 7

8 WZORCE RASOWE Rasa PHF odmiana RW, typ mleczny - kształt ciała zbliżony do trójkąta, harmonijna szlachetna budowa, wysokość w krzyżu pierwiastki cm, krowy dorosłej cm, umaszczenie niejednolite czerwonobiałe, ciemne racice. Umięśnienie płaskie, wklęsłe. Klatka dobrze wysklepiona, pojemny brzuch, żebra płaskie, ukośnie i szeroko rozstawione. Mocna linia grzbietu. Zad długi, szeroki, lekko pochylony. Nogi równolegle i szeroko ustawione, suche mocne stawy. Wymię pojemne, silnie i wysoko zawieszone. 8

9 Rasa PHF odmiana RW 9

10 WZORCE RASOWE Rasa jersey (JE), typ mleczny wysokość w krzyżu cm (odpowiednio do wieku), umaszczenie jednolite od jasno cielistego do ciemnobrunatnego, charakterystyczna biała obwódka wokół ciemnej śluzawicy, dopuszczalne są białe łatki na dolnych partiach ciała oraz ciemna pręga wzdłuż grzbietu. Harmonijna, szlachetna budowa, skóra cienka, wyraźnie rysujący się kościec, płaskie umięśnienie, żywy temperament.. 10

11 Rasa jersey 11

12 WZORCE RASOWE Rasa simentalska (SM), typ mięsno-mleczny i mięsny wysokość w krzyżu cm ( dorosła), sylwetka zbliżona do prostokąta mięśnie wypukłe, wyraźnie zaznaczone, umaszczenie łaciate, dopuszczalne dropiate, na białym tle duże lub drobne łaty od bułkowo żółtych do czerwonych, łaty barwne rozmieszczone są na szyi, grzbiecie, bokach i zadzie, barwna nasada ogona. Głowa, brzuch, wymię, nogi i dolna część ogona biała. Dopuszczalne jednostronne lub obustronne barwne okulary. Rogi woskowo żółte, jasne racice. 12

13 Rasa simentalska 13

14 WZORCE RASOWE Rasa montbeliarde (MO), typ mięsno-mleczny wysokość w krzyżu cm ( cm dorosła), bydło w typie kombinowanym, kształt ciała zbliżony do prostokąta, profile mięśni wypukłe, dobrze zaznaczone. Umaszczenie łaciate, na białym tle łaty duże lub drobne od bułkowo żółtych do czerwonych, łaty barwne rozmieszczone na szyi, grzbiecie, bokach i zadzie, barwna nasada ogona. Głowa, brzuch, wymię, nogi i dolna część ogona biała, dopuszczalne jednostronne lub obustronne barwne okulary, rogi woskowo żółte, jasne 14 racice.

15 Rasa montbeliarde 15

16 WZORCE RASOWE Rasa białogrzbieta (BG), typ kombinowany - wysokość w krzyżu 130 cm, umaszczenie czarne, rzadziej czerwone z białym pasem na grzbiecie, wąskim w kłębie i rozszerzającym się ku zadowi. Brzeg barwnego obrzeża nieregularny. Brzuch i wewnętrzna strona nóg łaciata lub drobno nakrapiana. 16

17 Rasa białogrzbieta 17

18 Rasa białogrzbieta 18

19 WZORCE RASOWE Rasa polska czerwona (RP), typ mleczny wysokość w krzyżu cm ( cm dorosła), kształt ciała zbliżony do prostokąta. Profile mięśni dobrze zaznaczone. Umaszczenie jednolite od czerwonego poprzez wiśniowe do brunatnego. Śluzawica i racice ciemne, ale dopuszcza się jasną śluzawicę. Rogi siwe, na końcu ciemne. Wymię ciemne. Harmonijna, szlachetna budowa o wyraźnie zarysowanym kośćcu, żywy temperament. 19

20 Rasa polska czerwona 20

21 WZORCE RASOWE Rasa polska czerwono-biała (ZR), typ mięsno-mleczny wysokość w krzyżu pierwiastki cm, krowy dorosłej cm, kształt ciała zbliżony do prostokąta. Typ mięsno mleczny, w proporcji 50:50 Umaszczenie niejednolite, czerwono-białe, racice ciemne. Maksymalny dopuszczalny dolew krwi hf dla cieliczek i krów wpisywanych do ksiąg od roku 2013 i dalszych stanowi 37,5 %. Natomiast dla nowych krów kwalifikowanych do programu ochrony zasobów genetycznych 25% hf 21

22 Rasa polska czerwono-biała 22

23 WZORCE RASOWE Rasa polska czarno-biała (ZB), typ mięsno-mleczny - wysokość w krzyżu: odpowiednia do wieku zwierzęcia; optymalny wzrost pierwiastki to cm, a krowy dorosłej cm, umaszczenie: niejednolite, czarno-białe, racice ciemne. Typ mięsno mleczny, w proporcji 50:50 Umaszczenie niejednolite, czerwono-białe, racice ciemne. Maksymalny dopuszczalny dolew krwi hf dla cieliczek i krów wpisywanych do ksiąg od roku 2013 i dalszych stanowi 37,5 %. Natomiast dla nowych krów kwalifikowanych do programu ochrony zasobów genetycznych 25% hf 23

24 Rasa polska czarno-biała 24

25 WZORCE RASOWE Rasa Brown Swiss (BS) - wysokość w krzyżu: odpowiednia do wieku. Optymalny wzrost krowy dorosłej cm. Typ kombinowany, w dopuszczalnym stosunku 50:50 (najlepiej mleczność do mięsności 60:40). Umięśnienie wypukłe, profile wyraźne. Umaszczenie brunatne o różnych odcieniach z jasną otoczką wokół śluzawicy oraz bielą wokół oczu i uszu. Na grzbiecie występuje biała pręga oraz plamy na brzuchu. Skóra, końce rogów oraz śluzawica i racice są ciemne. Praca hodowlana odbywa się na poziomie stad, nasienie buhajów wyłącznie z importu. 25

26 Rasa Brown Swiss - BS 26

27 WZORCE RASOWE Rasa Szwedzka Czerwona (SR) - powstała z połączenia bydła Szwedzkiego Ayshire i Czerwonego Szwedzkiego. Główne zalety: dobra płodność, łatwość wycieleń oraz zdrowotność wymienia. Wysokość w krzyżu krowy dorosłej: cm. Typ mleczny. Kształt ciała zbliżony do trójkąta, umięśnienie płaskie. Umaszczenie jednolite czerwone lub niejednolite czerwone z mniejszymi lub większymi białymi łatami, wymię jasno umaszczone z ciemniejszymi odmastkami z tyłu u góry wymienia. Praca hodowlana odbywa się na poziomie stad, nasienie buhajów wyłącznie z importu. 27

28 Rasa Szwedzka Czerwona - SR 28

29 KSIĘGI DLA BYDŁA HODOWLANEGO RAS MLECZNYCH 29

30 Księgi dla bydła hodowlanego ras mlecznych Cel prowadzenia ksiąg dla zwierząt hodowlanych: Księgi zwierząt hodowlanych prowadzi się w celu ewidencjonowania pochodzenia oraz informacji o wartości użytkowej i hodowlanej bydła ras mlecznych stanowiących podstawę do prowadzenia pracy hodowlanej. 30

31 Podstawy prawne wpisu i prowadzenia ksiąg bydła hodowlanego USTAWA z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich 2. Regulamin wpisu do ksiąg bydła hodowlanego ras mlecznych obowiązujący od 1 stycznia 2008 r., który obejmuje po raz pierwszy wpis do ksiąg cieliczki urodzonych po r. 31

32 Programy hodowlane bydła mlecznego w Polsce Na wniosek PFHBiPM, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Decyzją Nr 280 z dnia zezwolił Federacji na otwarcie i prowadzenie ksiąg dla rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Nowy program hodowlany dla tej rasy połączył księgi dotychczas oddzielnie prowadzone dla dwóch ras: czarno-białej i czerwono-białej w jedną księgę dla rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. 32

33 Księgi hodowlane Zwierzę hodowlane czystorasowe zwierzę pochodzące co najmniej od dwóch pokoleń przodków wpisanych do księgi danej rasy, które spełnia wymagania wpisu do księgi. 33

34 Księgi dla cieliczek, krów i buhajów hodowlanych prowadzone są w formie elektronicznej na podstawie informacji źródłowych stwierdzających pochodzenie zwierząt oraz ich wartość użytkową lub hodowlaną zawartą w systemie informatycznym SYMLEK. Wpisu do ksiąg dokonują pracownicy działu hodowli 34

35 PFHBiPM prowadzi księgi dla bydła ras: 1. Polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany HO i RW, 2. Polskiej czerwonej (RP) i mieszańców z europejskim bydłem, z wyłączeniem czerwonego bydła norweskiego i szwedzkiego czerwonego, 3. Simentalskiej (SM) /sekcja mięsno-mleczna i mięsna/, 4. Jersey (JE), 5. Montbeliarde (MO), 6. Polskiej czerwono-białej (ZB) od 1 czerwca 2006, 7. Polskiej czarno-białej (ZR) od 1 września Brown Swiss (BS) od 1 lipca 2008 r. 9. Szwedzkiej czerwonej (SR) od 01 maja 2009 r. Dla rasy białogrzbietej BG księgi prowadzi UP w Lublinie 35

36 Księgi prowadzone są odrębnie dla krów i buhajów. Dla cieliczek i krów prowadzona jest część wstępna księgi (symbol W) i część główna księgi (symbol G). 36

37 W części głównej księgi dla krów prowadzony jest rozdział Elita (symbol E), do którego można wpisać krowy, które uzyskały oszacowany w I laktacji indeks wartości hodowlanej na poziomie ustalonym przez PFHBiPM. Jednocześnie krowy te muszą wyróżniać się w I, II lub III laktacji co najmniej dobrą oceną typu i budowy (80 pkt), w tym dobrą oceną wymienia (80 pkt). Krowy rasy SM powinny posiadać ponadto co najmniej dobrą ocenę umięśnienia (80 pkt). 37

38 Dla buhajów ras: PHF(HO, RW), RP, SM, JE, MO, (SR, BS) prowadzi się tylko część Główną księgi. Dla buhajów ras ZR i ZB prowadzi się część Wstępną i Główną księgi 38

39 Zasady wpisu cieliczek Wpisuje się cieliczki urodzone po 1 stycznia 2008 r. w stadach poddanych OWUB, Cieliczki przy wpisie do części W i G muszą spełniać szczegółowe warunki wpisu, które są zawarte w regulaminie. 39

40 Zasady wpisu cieliczek Do części W księgi wymagane są m.in: zgodność z wzorcem rasy (pochodzenie po matce), min. 75% genotypu (znane pochodzenie). ZR i ZB (max. 37,5% hf), cieliczki muszą pochodzić po rodzicach wpisanych do księgi. Do części G księgi m.in: Dwa pokolenia przodków w księgach Min. 93,75% genotypu lub 87,5% (SR, SM, ZR, ZB) 40

41 Zasady wpisu krów ras mlecznych do ksiąg 1. Krowy wpisywane do księgi hodowlanej muszą być poddane ocenie wartości użytkowej. 2. Krowy można wpisywać do księgi hodowlanej od momentu zarejestrowania ich w systemie informatycznym Symlek, 3. Po zweryfikowaniu pochodzenia po ojcu sygnalizowane jest spełnienie wstępnych wymogów wpisu do księgi danej rasy 4. Szczegółowe warunki do części W, G i rozdziału E (HO, RW, RP, SM) zawarte są w regulaminie 5. Ocenę pokroju krowy wpisywanej do rozdziału Elita dokonuje się podczas trwania I, II lub III laktacji. 41

42 Zasady wpisu krów ras mlecznych do ksiąg Do części W księgi wymagane są m.in: zgodność z wzorcem rasy (bez pochodzenia), min. 75% genotypu (przy znanym pochodzeniu). ZR i ZB krowy zgodne z wzorcem rasy (b/poch.). 75% genotypu rasy, (max. 37,5% hf), dla ZR dopuszcza się do 25% SM lub MO Do części G księgi m.in: Dwa pokolenia przodków w księgach Min. 93,75% genotypu lub 87,5% (SR, SM, ZR, ZB) 42

43 Zasady wpisu buhajów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej (G) Wpisywane są buhaje zgłoszone przez hodowców, których pochodzenie zostało potwierdzone badaniem markerów DNA. Dwa pokolenia przodków wpisanych do ksiąg. Min. 93,75% genotypu rasy PHF. Od roku, selekcja w wieku między 10 a 18 m- cem życia buhaja nie jest warunkiem wpisu do księgi lecz jedynie dodatkową usługą dla hodowcy. 43

44 Zasady wpisu buhajów pozostałych ras mlecznych Wpisywane są buhaje zgłoszone przez hodowców, których pochodzenie zostało potwierdzone badaniem markerów DNA. Część Wstępna (ZR, ZB) zgodność z wzorcem rasowym, min. 87,5 % genotypu rasy, min. 75 pkt oceny pokroju (min. 75 pkt za umięśnienie), udział genów hf do 25%. W rasie ZR dopuszcza się udział SM, MO do 12,5%. 44

45 Zasady wpisu buhajów pozostałych ras mlecznych cd. Część Główna dwa pokolenia przodków wpisanych do ksiąg, min. 75 pkt oceny pokroju. SM, ZR, ZB, BS min. 75 pkt za umięśnienie. RP, JE, ZR, ZB, BS, MO - min. 93,75% genotypu rasy. SM, SR udział min. 87,5% genotypu rasy (max. 12,5% RW) dla SM ponadto max. 6,25% innych ras. 45

46 www. pfhb.pl 46