FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2010, Agric., Aliment., Pisc., Zootech.
|
|
- Łucja Cieślik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 FOLI POMERNE UNIVERSITTIS TECHNOLOGIE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2010, gric., liment., Pisc., Zootech. 279 (15), Ignacy KUTYN, Katarzyna MLINOWSK 1 STRUKTUR GEOGRFICZNO-HISTORYCZN FLORY ORZ JEJ STOPIEŃ SYNNTROPIZCJI W FITOCENOZCH LEŚNYCH PRZYLEGJĄCYCH DO PRKINGÓW ORZ WYSTĘPUJĄCYCH W ICH ORĘIE GEOGRPHIC ND HISTORICL STRUCTURE OF FLOR ND ITS DEGREE OF SYNNTHROPY IN FOREST PHYTOCENOSES DJCENT TO CR PRKS ND FOUND IN THEIR NEIGHOURHOOD Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. J. Słowackiego 17, Szczecin 1 Zakład Fizjologii Roślin, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie ul. J. Słowackiego 17, Szczecin bstract. Changes in the flora of natural forest communities forming in the areas between the forest and a roadside car park or the forest and a forest car park and in the phytocenoses of car parks were determined by enumerating anthropogenic indices of: natural character of flora, proper synanthropy and potential flora, proper and potential apophytization, proper and potential apophytism of spontaneophytes, general anthropophytisation, archeophytization of flora, kenophytization of flora, modernization of flora (M), stability of the flora of anthropophytes and stability of total flora and the indices of fluctuation changes in the flora of anthropophytes and in total flora of the studied phytocenoses. Communities deep in the forest in both habitats are characterised by considerably larger indices of natural character, as compared to the flora of phytocenoses of the area between the forest and the car park. The lowest natural character is shown by communities in the car parks. Whereas phytocenoses formed in the car parks show the highest indices of proper and potential synanthropization. This is the result of anthropogenic impact on these specific habitats. direct penetration of the habitats of the forest adjacent to the car parks (ecotone zone) by travellers leads to a change in the structure of phytocenoses towards their synanthropization. This is confirmed by the indices of anthropophytisation, which are largest in the communities of the car parks. In the structure of the investigated communities, the contribution of archeophytes is small and in the phytocenoses of the forests they are not found at all. The occurrence of alien species (kenophytes) in the studied phytocenoses is not significant and this is confirmed by small indices of kenophytization. The flora of the examined communities shows a high degree of stability and fluctuation changes in anthropophytes and the entire flora of individual phytocenoses are not big. Only in phytocenoses in the car parks in the forest habitats, the index is a little larger due to the occurrence in them a larger number of diaphytes. The analysis of the spatial structure of anthropogenic indices of variability in the flora is of considerable cognitive significance. It facilitates verification of the space from the perspective of the natural character of the flora (the index of the natural character, synanthropization and apophytization) and also the expansion of alien species (the index of kenophytization and fluctuation changes). It also allows to determine the relative stability of the species composition (index of archeophytization and stability of the flora). Słowa kluczowe: antropofity, grupy geograficzno-historyczne, spontaneofity, wskaźniki antropogeniczne, zbiorowiska leśne, zbiorowiska synantropijne. Key words: anthropogenic indices, antropophytes, forest communities, spontaneophytes, synanthropic communities, the geographical-historical groups.
2 46 I. Kutyna i K. Malinowska WSTĘP Synantropizacja flory określana jest jako całość przemian w szacie roślinnej pod wpływem działalności człowieka (antropopresja). Objawia się ona wypieraniem elementów rodzimych przez elementy obce, kosmopolityczne (Faliński 1966). Składa się z dwóch równolegle zachodzących procesów apofityzacji i antropofityzacji. Wcześniejszym procesem zmian zachodzących w fitocenozach jest apofityzacja, poniewaŝ jest ona związana z pierwotnymi formami antropopresji. Jej istotą było i jest przechodzenie gatunków rodzimych z siedlisk naturalnych na antropogeniczne (Chmiel 1993). Udział grup geograficzno-historycznych we florze poszczególnych obszarach badań (w głębi lasu, w strefie ekotonowej, na parkingach przydroŝnych i śródleśnych) jest znacznie zróŝnicowany. Kategorie geograficzno-historyczne współczesnej flory północno-wschodniej Wielkopolski przedstawił Chmiel (2006), wykorzystując do tego opracowania bogaty zbiór spisów florystycznych i zdjęć fitosocjologicznych. Współczesna flora NE Wielkopolski w 70,7% składa się z gatunków rodzimych (857 taksonów), nieco mniej jest antropofitów (356 taksonów) 22,3%. Wśród gatunków rodzimych najliczniejszą grupę stanowią spontaneofity niesynantropijne skupiające 396 taksonów (32,6% flory). Nieco mniej, 324 gatunki (26,7% flory), zaliczono do apofitów. Wśród antropofitów najliczniejszą grupę reprezentują diafity (153 taksony) oraz archeofity (114 gatunków). RóŜnice w bogactwie flory oraz w zasobach gatunków rodzimych, szczególnie spontaneofitów niesynantropijnych z jednej strony, a antropofitów i apofitów, z drugiej, są waŝnymi kryteriami przy wyznaczaniu obszarów chronionych (Chmiel 2006). Powszechnie znaną prawidłowością ekologiczną jest zaleŝność bogactwa gatunkowego zbiorowisk od wielkości obszaru, na którym jest ona spisywana. Powierzchnie małe, na których wykonuje się spisy florystyczne, są uboŝsze w gatunki, w przeciwieństwie do rozległych obszarów fitocenoz. W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzone na małych powierzchniach, jakimi są parkingi śródleśne i przyleśne oraz przylegające do nich fragmenty borów sosnowych i lasów liściastych. Proces synantropizacji fitocenoz w ich obrębie moŝna określić dwoma sposobami. Pierwszy polega na wnikliwej analizie struktury florystycznej badanych zbiorowisk oraz określenia w nich udziału gatunków charakterystycznych róŝnych klas fitosocjologicznych. Na tej podstawie moŝna ocenić czy są to fitocenozy autogeniczne (pierwotne i naturalne) lub antropogeniczne (zbiorowiska seminaturalne, synantropijne i ksenospontaniczne). Drugim sposobem oceny procesu synantropizacji jest określenie wskaźników antropogenicznych flory badanych fitocenoz. Celem niniejszej pracy jest określenie przemian we florze badanych zbiorowisk, a takŝe porównanie udziału w nich grup geograficzno-historycznych oraz wskaźników antropogenicznych. Uzyskane rezultaty pozwolą ocenić stopień zmian i skalę procesu synantropizacji zbiorowisk na obszarach parkingów i w lasach bezpośrednio do nich przylegających (w ekotonie). MTERIŁ I METODY Charakterystykę przyrodniczą badanego obszaru przedstawiono w pracy Kutyny i in. (2010). Zawarte są w niej takŝe załoŝenia metodyczne związane z badaniami terenowymi.
3 Struktura geograficzno-historyczna flory PrzynaleŜność poszczególnych gatunków do grup geograficzno-historycznych określono posługując się opracowaniami Chmiela (1993, 2006), a takŝe Celki (2004) i znajduje się ona w tabeli 3 pracy Kutyny i in. (2010). Skalę synantropizacji flory oraz charakterystykę innych procesów zachodzących w badanych fitocenozach oceniono, wyliczając wiele wskaźników antropogenicznych wymienionych przez Chmiela (2006), które wcześniej przygotował i przetestował Jackowiak (1990). Wyliczono następujące wskaźniki: naturalności flory (N), synantropizacji właściwej (S w ) i potencjalnej flory (S p ), apofityzacji właściwej (p w ) i potencjalnej (p p ), apofityzmu właściwego (ps w ) i potencjalnego (ps p ) spontaneofitów, antropofityzacji ogólnej ( n ), archeofityzacji flory ( r ), kenofityzacji flory (K n ), modernizacji flory (M), trwałości flory antropofitów (T ) i trwałości flory całkowitej (T C ) oraz wskaźniki zmian fluktuacyjnych we florze antropofitów (FL ) i we florze całkowitej (FL C ). naliza uzyskanych wskaźników antropogenicznych zmian we florze ma istotne znaczenie poznawcze. UmoŜliwia ona zwaloryzowanie badanych obszarów pod kątem: naturalności flory (wskaźnik naturalności, synantropizacji i antropofityzacji), ekspansji gatunków obcych (wskaźnik kenofityzacji i zmian fluktuacyjnych), określenie labilności florystycznej (wskaźnik kenofityzacji i modernizacji) i względnej stabilności składu gatunkowego fitocenoz (wskaźnik archeofityzacji, naturalności i trwałości flory). WYNIKI I DYSKUSJ ZróŜnicowanie zbiorowisk roślinnych oraz ich skład florystyczny wynika zarówno z odmiennych warunków ekologicznych (siedliska borowe i lasowe), jak i z oddziaływania na nie podróŝnych. Zbiorowiska na obszarach styku parkingu z lasem, a takŝe na parkingu podlegają najsilniejszej synantropizacji (Kutyna i in. 2010). Przejawem tego procesu są odmienne fitocenozy na tych powierzchniach oraz zróŝnicowana ich struktura florystyczna, stałość fitososjologiczna występowania i współczynniki pokrycia gatunków. Miarodajnym i obiektywnym sposobem oceny zmian zachodzących w tych fitocenozach jest takŝe określenie w nich spektrum geograficzno-historycznego flory, a następnie wyliczenie wskaźników antropogenicznych. Formuła ta z powodzeniem umoŝliwia jakościową i obiektywną analizę procesu synantropizacji flory. Miernikiem zachodzących trendów zmian we florze jest obecność w niej gatunków, szczególnie spontaneofitów niesynantropijnych. Relatywnie duŝa ich liczba świadczy o florze mało przeobraŝonej. Wskaźnikiem naturalności flory (N) jest udział w niej tych taksonów. Nieco więcej ich występuje w typowo leśnych zbiorowiskach na siedliskach lasowych (31,8%) i borowych (30,8%), oddalonych od parkingu od 80 do m (tab. 1). W pozostałych strefach badań jest ich znacznie mniej, szczególnie w obrębie parkingów na siedliskach lasowych (7,1%). Wskaźniki naturalności flory są największe w głębi lasu (tab. 2). Najmniejszymi wskaźnikami naturalności charakteryzuje się flora parkingu i strefa jego styku z lasem. Wskazuje to na ubytek w tych fitocenozach gatunków rodzimych przewaŝających w zbiorowiskach naturalnych. W badaniach Chmiela (2006) wskaźnik naturalności dla całego obszaru NE Wielkopolski kształtował się na poziomie 32,6% i był nieco większy (34,1%) dla flory obszarów chronionych.
4 48 I. Kutyna i K. Malinowska Tabela 1. Liczba gatunków (spontaneofitów i antropofitów) () oraz ich udział w % () we florze siedlisk borowych i lasowych w obrębie powierzchni badawczych Table 1. Number of species (spontaneophytes and anthropophytes) () and their contribution in % () to the flora of the coniferous and forest habitats within the studied areas Status geograficzno-historyczny The geographical-historical status Lokalizacja powierzchni, na których wykonano zdjęcia fitosocjologiczne Lokalization of research area on with made phytosociological rekords Spontaneofity (S) Spontaneophytes ntropofity () ntropophytes Niesynantropijne (Sp) Non-synanthropic Półsynantropijne (Sp/p) Semi-synanthropic Synantropijne = (apofity) (p) Synanthropic = (apophytes) Razem Spontaneofity (S) Total Spontaneophytes Metafity (M) Metaphytes rcheofity (r) rcheophytes Kenofity (Kn) Kenophytes Diafity (D) Diaphytes Razem ntropofity () Total ntropophytes Razem Total (S+) , , , ,7 Siedliska borowe Coniferous habitats Siedliska lasowe Forest habitats a b c a b c , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,6 098 Objaśnienia Explonations: a las (80 m) od parkingu forest (80 m) in from parking; b 1 10 m od parkingu 1 10 m from parking; c na parkingu i 1 m od parkingu on parking and 1 m from parking. Pozostałe wskaźniki antropogeniczne obrazują róŝną skalę procesu synantropizacji badanych zbiorowisk. Jednym z najistotniejszych parametrów tego procesu są dwa wskaźniki synantropizacji flory. Wskaźnik synantropizacji właściwej (S w ) określa udział spontaneofitów synantropijnych (apofitów) i antropofitów w całej florze. Udział tych gatunków jest największy w fitocenozach występujących w obrębie parkingów (68,1% na siedliskach borowych i znacznie większy 81,6% na lasowych). W głębi lasu wskaźnik S w jest znacznie mniejszy i waha się w granicach 36,0 39,0% (tab. 2). Podobne rezultaty w badaniach osiągnął takŝe Chmiel (2006). Znacznie większe są wskaźniki synantropizacji potencjalnej (S p ), w których uwzględnia się udział spontaneofitów półsynantropijnych, apofitów i innych antropofitów w całej florze. O wzroście wskaźników synantropizacji potencjalnej w fitocenozach decyduje udział w nich spontaneofitów półsynantropijnych (Sp/p). Są to gatunki rodzime występujące z duŝą częstotliwością takŝe w zbiorowiskach półnaturalnych i antropogenicznych, lecz niezatracające związku z naturalnymi fitocenozami. Wartości wskaźników synantropizacji potencjalnej są w większości zbiorowisk wyŝsze o około 20% w porównaniu ze wskaźnikami synantropizacji właściwej (tab. 2). W obrębie parkingów leśnych i przydroŝnych wynoszą one na siedliskach borowych S p 81,6% i lasowych S p 92,9%. Najmniejsze są w obrębie zbiorowisk występujących w głębi lasu. Zdecydowanie mniejsze wskaźniki synantropizacji stwierdził Chmiel (2006) w fitocenozach rezerwatów, uŝytków ekologicznych i parków krajobrazowych NE Wielkopolski. Większe wskaźniki synantropizacji właściwej (79,2%) i potencjalnej (81,8%) określiła acieczko i in. (2007) we florze naczyniowej obszarów podmiejskich Szczecina, która występuje w sąsiedztwie utostrady Poznańskiej.
5 Struktura geograficzno-historyczna flory Tabela 2. Wskaźniki antropogeniczne zmian we florze zbiorowisk na siedliskach borowych i lasowych Table 2. nthropogenic changes in the flora of communities in the coniferous and forest habitats Wskaźniki: Indices: Naturalności N Of natural character Synantropizacji właściwej S w Proper synanthropization Synantropizacji potencjalnej S p Potential synanthropization pofityzacji właściwej p w Proper apophyzation pofityzacji potencjalnej p p Potential apophyzation pofityzmu właściwego spontaneofitów ps w Proper apophytism of spontaneophytes pofityzmu potencjalnego spontaneofitów ps p Potential apophytism of spontaneophytes ntropofityzacji ogólnej n General anthropophytisation rcheofityzacji flory r rcheophytization of flora Kenofityzacji flory K n Kenophytization of flora Modernizacji flory M Modernization of flora Trwałości flory antropofitów T Stability of the flora of anthropophytes Trwałości całkowitej flory T C Stability of total flora Zmian fluktuacyjnych we florze antropofitów FL Fluctuation changes in the flora of anthropophytes Zmian fluktuacyjnych flory całkowitej FL C Fluctuation changes in the total flora Siedliska borowe Siedliska lasowe Coniferous habitats Forest habitats a b c a b c 30,8 15,2 15,9 31,8 12,2 7,1 35,9 68,8 68,1 38,6 66,1 81,6 69,2 84,8 84,0 68,2 87,8 92,9 25,6 57,1 51,1 27,3 49,6 54,1 59,0 73,2 67,0 56,8 71,3 65,3 28,6 64,6 61,5 30,8 59,4 74,6 65,7 82,8 80,8 64,1 85,4 90,1 10,3 11,6 17,0 11,4 16,5 27,6 6,3 7,4 7,0 6,1 7,7 4,5 7,4 6,8 7,8 6,1 41,7 50,0 52,9 50,0 75,0 92,3 87,5 60,0 89,5 44,4 97,4 99,1 97,9 95,5 98,3 84,7 25,0 7,7 12,5 40,0 10,5 55,6 2,6 0,9 2,1 4,5 1,7 15,3 Objaśnienia Explonations: a las (80 m) od parkingu forest (80 m) in from parking; b 1 10 m od parkingu 1 10 m from parking; c na parkingu i 1 m od parkingu on parking and 1 m from parking. Szczególne znaczenie wśród gatunków synantropijnych odgrywają apofity (p) gatunki rodzime występujące wyłącznie, lub prawie wyłącznie, na siedliskach półnaturalnych lub antropogenicznych, a ich związek z tymi zbiorowiskami jest często trudny do ustalenia. WyróŜnia się dwa rodzaje wskaźników apofityzacji właściwy (p w ) i potencjalny (p p ). Pierwszy określa udział apofitów we florze badanych zbiorowisk. Ich udział jest najmniejszy w zbiorowiskach leśnych (25,6% w siedliskach borowych i 27,3% w lasowych). Ich obecność zwiększa się prawie o % w fitocenozach ekotonu (pw = 57,1% na siedliskach borowych i 49,6% na lasowych) oraz parkingu (51,1% na siedliskach borowych i 54,1% na lasowych) tabela 2. Znacznie większe wartości wskaźników apofityzacji potencjalnej wynikają z uwzględnienia w wyliczeniach udziału spontaneofitów półsynantropijnych (Sp/p). Największe wartości (p p = 71,3 73,2%) są charakterystyczne dla zbiorowisk ekotonu, najmniejsze (p p = 56,8 59,0%) dla fitocenoz występujących w głębi lasu (tab. 2). ZbliŜone wartości wskaźników apofityzacji wykazuje takŝe flora fitocenoz obszarów podmiejskich Szczecina, połoŝonych w sąsiedztwie utostrady Poznańskiej (acieczko i in. 2007). O duŝym znaczeniu spontaneofitów synantropijnych i półsynantropijnych w procesie synantropizacji flory świadczą wysokie wskaźniki apofityzacji spontaneofitów. Na obszarze zbiorowisk parkingów wahają się na siedliskach borowych od 61,5% (ps w ) i 80,8% (ps p ) do 74,6% (ps w ) i 90,1% (ps p ) na lasowych (tab. 2). Mniejsze wartości tych wskaźników osiągają fitocenozy
6 50 I. Kutyna i K. Malinowska rezerwatów (ps w = 32,2% i ps p = 52,1%), uŝytków ekologicznych (ps w = 42,8% i ps p = 62,8%) i parków krajobrazowych (ps w = 38,3% i ps p = 54,5%) na obszarze NE Wielkopolski (Chmiel 2006). Wartości wskaźników antropofityzacji ( n ) wskazują na obecność we florze gatunków obcych geograficznie. Nie odgrywają one większego znaczenia w strukturze fitocenoz lasu obu siedlisk ( n waha się od 10,3 do 11,4%). ntropofitów jest znacznie więcej w zbiorowiskach na parkingach (17,0% na siedliskach borowych i 27,6% na lasowych) w porównaniu z pozostałymi fitocenozami (tab. 2). Większy jest takŝe ich udział w fitocenozach ekotonu niŝ występujących w głębi lasu. Chmiel (2006) w swoich badaniach stwierdził znacznie niŝsze wskaźniki n w fitocenozach rezerwatów, osiągnęły one wartości 5,3%, na uŝytkach ekologicznych 4,1%. Nieco więcej (21,2%) jest ich w fitocenozach parków krajobrazowych, których siedliska są znacznie ekologicznie zróŝnicowane (Chmiel 2006). Zdecydowanie większe wartości n wykazują fitocenozy obszarów połoŝonych w pobliŝu utostrady Poznańskiej (acieczko i in. 2007). Rola archeofitów we florze małoobszarowych powierzchni badawczych jest niewielka. Taksony te przybyły na obszar Polski dzięki człowiekowi przed odkryciem meryki (1492 rok). W fitocenozach leśnych w ogóle nie występują. RównieŜ w zbiorowiskach ekotonu i na parkingach jest ich niewiele, co potwierdzają małe wskaźniki archeofityzacji ( r waha się od 6,1 do 7,4%) tabela 2. Małe wskaźniki r notował takŝe Chmiel (2006) w obrębie flory rezerwatów (0,8%) i uŝytków ekologicznych (1,5%). Nieco większe wskaźniki archeofityzacji (14,0%) wykazuje flora występująca na obszarze podmiejskim Szczecina w sąsiedztwie utostrady Poznańskiej (acieczko i in. 2007). Gatunki, które przybyły do naszego kraju po 1500 roku, to kenofity. Obserwujemy ich ciągłą ekspansję wnikają nawet do zbiorowisk naturalnych. Wartości wskaźników kenotyfizacji (K n ) badanej flory są niskie i wyrównane w badanych fitocenozach. Nieco większy ich udział obserwujemy we florze siedlisk borowych w porównaniu z lasowymi (tab. 2). ZbliŜonymi wartościami K n charakteryzuje się takŝe flora północno-wschodniej Wielkopolski (Chmiel 2006) i obszarów podmiejskich Szczecina (acieczko i in. 2007). Wśród gatunków obcych (antropofitów) liczebną przewagę osiągają archeofity (tab. 1). Ich dominację wśród gatunków obcych potwierdza takŝe wielkość wskaźnika modernizacji flory (M), który waha się od 41,7 do 50,0% (siedliska borowe) i od 50,0 do 52,9% (siedliska lasowe) tabela 2. ZbliŜone wartości M wykazuje takŝe flora obszarów chronionych i niechronionych NE Wielkopolski (Chmiel 2006), a nieco niŝsze obszarów podmiejskich Szczecina (acieczko i in. 2007). Wskaźnik trwałości flory obejmuje dwa parametry. Pierwszy to wskaźnik trwałości antropofitów (T ), a drugi trwałości całkowitej flory (T C ), który określa procentowy udział antropofitów trwale zadomowionych (r + Kn) w grupie wszystkich antropofitów (). Wartości ich są stosunkowo duŝe i wahają się w obrębie siedlisk borowych od 75,0%, we florze zbiorowisk występujących w głębi lasu, do 92,3% w fitocenozach ekotonu. Nieco niŝsze ich wartości obserwujemy w siedliskach lasowych. We florze parkingów wartości wskaźnika trwałości antropofitów są najmniejsze na siedliskach lasowych (T = 44,4%), co wynika ze znacznego udziału w niej diafitów (15 taksonów) tabela 1. Wskaźnik trwałości całkowitej flory (T C ) określa udział w całej florze gatunków będących względnie trwałymi jej elementami (Sp + Sp/p + p + r +Kn). Flora wszystkich badanych fitocenoz osiąga bardzo duŝe
7 Struktura geograficzno-historyczna flory wskaźniki trwałości całkowitej (T C ) przekraczające 90,0% (tab. 2). Podobną trwałość wykazuje takŝe flora fitocenoz rezerwatów, uŝytków ekologicznych i parków krajobrazowych NE Wielkopolski (Chmiel 2006). Wskaźnik zmian fluktuacyjnych we florze antropofitów (FL ) określa procentowy udział diafitów (D) wśród antropofitów. Wskaźnik zmian fluktuacyjnych flory całkowitej (FL C ) określa udział diafitów w całej florze (S + ). Udział diafitów w obrębie antropofitów świadczy o duŝej labilności florystycznej badanych fitocenoz. W obrębie siedlisk borowych wskaźniki te są wyraźnie mniejsze niŝ w lasowych. Najmniejsze wartości fluktuacyjnych zmian we florze antropofitów stwierdzono w fitocenozach typowo leśnych (25,0% na siedliskach borowych i 40,0% na lasowych). Znacznie większymi wartościami FL charakteryzują się zantropogenizowane fitocenozy parkingów, szczególnie na obszarze siedlisk lasowych (55,6%). Na obszarze NE Wielkopolski wskaźniki te były zróŝnicowane. Najmniejszymi (7,1%) wartościami FL charakteryzuje się flora uŝytków ekologicznych, a największymi (35,5%) parki krajobrazowe (Chmiel 2006). Stosunkowo mały wskaźnik FL (3,9%) określili acieczko i in. (2007) w obrębie flory obszarów podmiejskich Szczecina. Udział diafitów w całej florze (FL C ) jest nieznaczny (tab.1), jedynie w fitocenozach na parkingach siedlisk lasowych liczba ich znacznie odbiega od pozostałych badanych fitocenoz i wynosi 15 gatunków (tab. 1). W związku z tym wskaźnik FL C we florze parkingu jest najwyŝszy (15,5%) tabela 2. Na pozostałych powierzchniach udział diafitów w całej florze jest niewielki, stąd małe wskaźniki fluktuacji całkowitej flory. ZbliŜone wartości FL C występują we florze rezerwatów i uŝytków ekologicznych NE Wielkopolski (Chmiel 2006). WNIOSKI 1. naliza przestrzenna wartości wskaźników antropogenicznych zmian we florze ma istotne znaczenie poznawcze. 2. Zwaloryzowanie naturalności zbiorowisk w zakresie udziału w nich gatunków rodzimych moŝna określić na podstawie wskaźników: naturalności, synantropizacji i antropofityzacji. 3. Największe wskaźniki naturalności flory (N) (30,8 31,8%), niezaleŝnie od rodzaju siedlisk, wykazują fitocenozy występujące w głębi lasów, a najniŝsze (N = 7,1 15,2%) w ekotonie i na parkingu. 4. Wskaźniki synantropizacji właściwej flory są największe w obrębie fitocenoz parkingów (S w = 68,1 81,6%) i nieco mniejsze w ekotonie. Znacznie większe są wartości synantropizacji potencjalnej wskazujące na nasilające się procesy przebudowy struktury zbiorowisk na tych powierzchniach, zmierzające w kierunku ich dalszej synantropizacji. 5. Wskaźniki apofityzacji właściwej i potencjalnej są znacznie mniejsze w leśnych zbiorowiskach naturalnych, natomiast wartości ich wzrastają w fitocenozach ekotonu i na parkingach, poniewaŝ zwiększa się w nich udział spontaneofitów półsynantropijnych. 6. Małe wskaźniki antropogenizacji wskazują na nieznaczny udział antropofitów w strukturze badanych zbiorowisk, nieco większy obserwujemy w fitocenozach na parkingach. 7. Uboga flora archeofitów w zbiorowiskach oraz małe wskaźniki archeofityzacji nie odgrywają większego znaczenia w strukturze badanych fitocenoz. 8. Ekspansja gatunków obcych (kenofitów) jest niewielka, występują rzadko, co potwierdzają małe wskaźniki kenofityzacji flory.
8 52 I. Kutyna i K. Malinowska 9. DuŜe wartości wskaźników trwałości flory i małe zmian fluktuacyjnych flory świadczą o względnej stabilności składu gatunkowego badanych fitocenoz. 10. Znaczne zmiany w strukturze zbiorowisk leśnych przylegających do parkingów (w ekotonie) oraz w fitocenozach wykształcających się w ich obrębie spowodowane są przez podróŝnych czasowo przebywających na tych powierzchniach. PIŚMIENNICTWO acieczko W., Klera M., Sobiesiak I utostrada Poznańska w Szczecinie jako siedlisko specyficznej flory synantropijnej w krajobrazie podmiejskim. Folia Univ. gric. Stein. gric., liment., Pisc., Zootech. 257 (3), Celka Z tlas rozmieszczenia roślin naczyniowych na grodziskach Wielkopolski. Prace Zakładu Taksonomii Roślin Uniwersytetu im.. Mickiewicza w Poznaniu. Poznań, ogucki, Wydaw. Nauk., 13, Chmiel J Flora roślin naczyniowych wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego i jej antropogeniczne przeobraŝenia w wieku XIX i XX. Część I i II. Prace Zakładu Taksonomii Roślin Uniwersytetu im.. Mickiewicza w Poznaniu. Poznań, ogucki Wydaw. Nauk., I: 3 202, II: Chmiel J ZróŜnicowanie przestrzenne flory jako podstawa ochrony przyrody w krajobrazie rolniczym. Prace Zakładu Taksonomii Roślin Uniwersytetu im.. Mickiewicza w Poznaniu. Poznań, ogucki Wydaw. Nauk., 14, Faliński J ntropogeniczna roślinność Puszczy iałowieskiej jako wynik synantropizacji naturalnego kompleksu leśnego. Rozpr. Uniw. Warsz. 13, Jackowiak ntropogeniczne przemiany flory roślin naczyniowych Poznania. Poznań, Wydaw. Nauk. UM,, 42, Kutyna I., Juchniewicz I., Malinowska K Fitocenozy leśne występujące na parkingach przydroŝnych i w ich sąsiedztwie w Puszczy Wkrzańskiej i ukowej. Folia Univ. Technol. Stein. Ser., gric., liment., Pisc., Zootech. 279 (15),
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2013, Agric., Aliment., Pisc., Zootech.
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2013, Agric., Aliment., Pisc., Zootech. 302 (25), 95 112 *Ignacy KUTYNA, Ewelina BERKOWSKA, ElŜbieta MŁYNKOWIAK
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. WIELKOPOLSKIM RADOSŁAW JAROS WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE drugie co do wielkości w kraju, a zarazem jedno z najmniej zalesionych (lasy stanowią
Analiza wyników sprawdzianu w województwie pomorskim latach
Barbara Przychodzeń Analiza wyników sprawdzianu w województwie pomorskim latach 2012-2014 W niniejszym opracowaniu porównano uzyskane w województwie pomorskim wyniki zdających, którzy rozwiązywali zadania
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 34 2893 Poz. 186 186 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 28
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie pomorskim w latach
Barbara Przychodzeń Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w województwie pomorskim w latach 2012-2013 W 2012 roku po raz pierwszy został przeprowadzony egzamin gimnazjalny według nowych zasad. Zmiany
Marek Degórski, Ewa Roo-Zielińska
ZRÓśNICOWANIE FLORYSTYCZNO-GLEBOWE POWIERZCHNI BADAWCZYCH Marek Degórski, Ewa Roo-Zielińska Rozdział ten stanowi kompilację głównych charakterystyk geobotanicznych i glebowych analizowanych powierzchni
SYNANTROPIZACJA WYBRANYCH ZBIOROWISK ŁĄKOWYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 201 208 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 SYNANTROPIZACJA WYBRANYCH ZBIOROWISK
Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony
Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony Fot. Krameko. Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, widok ze skały Okrążek. Szczegółowe cele ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Grodziszcze. Na podstawie
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2010, Oeconomica 284 (61),
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2010, Oeconomica 284 (61), 137 144 Beata Szczecińska OCENA BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO WYBRANYCH PRZEDSIĘBIORSTW
Aspekty przyrodnicze w sooś i w planowaniu przestrzennym. Katarzyna Szczypka główny specjalista
Współdziałanie RDOŚ w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko przeprowadzanej dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zagadnień przyrodniczych Aspekty przyrodnicze
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 64 5546 Poz. 401 401 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 29 ust. 10 ustawy
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dz.U.2010.34.186 2012.05.26 zm. Dz.U.2012.506 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. z dnia
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Ochrona i zarządzanie zasobami przyrody
Plany studiów obowiązujące wyłącznie dla studentów kończących w bieżącym roku studia licencjackie. Plany zawierają: a) przedmioty z planu studiów inż., które zapewnią realizację efektów inżynierskich,
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 78 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 504 9 Organizmy
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 866 9
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)
Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (900) Autor raportu: Mieczysław Stachowiak Eksperci lokalni: Holly Marek, Mazepa Jacek, Olbrycht Tomasz Opisany pierwotnie jako forma Carabus Preyssleri
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU. z dnia 13 września 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz. 1882 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
MAPY FITOSOCJOLOGICZNE Mapy roślinności, jej zróżnicowania na zbiorowiska i kompleksy przestrzenne zbiorowisk.
W10 PLANOWANIE PRZESTRZENNE 14.12.10 ELEMENTY KARTOGRAFII GEOBOTANICZNEJ Mapy florystyczne Ważniejsze podstawowe iż zagadnieniowe mapy fitosocjologiczne Mapy antropocentrycznych przemian szaty roślinnej
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I 1. 2. 3. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 796 8 Organizmy modelowe w badaniach
Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Czy można budować dom nad klifem?
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
Kartografia geobotaniczna
Kartografia geobotaniczna Geobotanika dział botaniki zajmujący się wzajemnymi zaleŝno nościami pomiędzy roślinami a środowiskiem. Obejmuje : florystykę fitosocjologię geografię roślin ekologię roślin (ochronę
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska 1. 2. 3. 4. w. w. w. w. aud. lab. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska 8 Organizmy modelowe w badaniach toksykologicznych 10
628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Grabowiec Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
WALORYZACJA PRZYRODNICZA MIASTA BRZESKO
Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 9 (4) 00, 5 6 WALORYZACJA PRZYRODNICZA MIASTA BRZESKO Beata Fornal-Pieniak, Czesław Wysocki * Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Streszczenie. Tereny
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Poznaniu oraz Nadleśnictwo Gniezno
Klub Przyrodników ul. 1 Maja 22, 66-200-Świebodzin Konto: BZ WBK SA o/świebodzin nr 28 1090 1593 0000 0001 0243 0645 tel./fax 068 3828236, e-mail: kp@kp.org.pl, http:// www.kp.org.pl Świebodzin, 26 marca
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
dotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania
Załącznik nr 1 ZAKRES DOKUMENTACJI 1. Wykaz publikowanych i niepublikowanych opracowań przydatnych do sporządzenia projektu planu (w tym dokumentacja dotycząca rezerwatu zgromadzona przez Zamawiającego,
Działanie 4.5. Cel szczegółowy
Kryteria wyboru projektów dla działania 4.5 Różnorodność biologiczna w ramach IV osi priorytetowej Ochrona środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego RPO WP 2014-2020 Departament Wdrażania Projektów
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS Źródło informacji Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz. 1663 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2 sierpnia 2016 r.
PRACOCHŁONNOŚĆ I KOSZTY PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISKOWYCH LASU
InŜynieria Rolnicza 2/2006 Włodzimierz Białczyk, Franciszek Molendowski Instytut InŜynierii Rolniczej Akademia Rolnicza we Wrocławiu PRACOCHŁONNOŚĆ I KOSZTY PRAC LEŚNYCH W WYBRANYCH TYPACH SIEDLISKOWYCH
NATURA STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla specjalnych obszarów ochrony (OSO), proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (pozw), obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) oraz specjalnych
2 Chmiel Polski S.A., ul. Diamentowa 27, Lublin
Acta Agrophyisca, 25, 6(2), 353-357 PORÓWNANIE WARTOŚCI WSKAŹNIKÓW STARZENIA W OCENIE WYBRANYCH PRODUKTÓW CHMIELOWYCH Jerzy Jamroz 1, Artur Mazurek 1, Marek Bolibok 2, Wojciech Błaszczak 2 1 Zakład Oceny
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny) Przedmiotowe siedlisko przyrodnicze składa się z dwóch podtypów: 1150-1 Zalewy 1150-2 Jeziora przybrzeżne W roku 2008 prowadzono badania jezior przybrzeżnych,
CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW EUROPEJSKICH W LATACH
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), 117 122 Bogusław GOŁĘBIOWSKI, Agata WÓJCIK CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW
WALORYZACJA PRZYRODNICZA GMINY
BIURO KONSERWACJI PRZYRODY w SZCZECINIE WALORYZACJA PRZYRODNICZA GMINY POŁCZYN ZDRÓJ (OPERAT GENERALNY) ANEKS SZCZECIN 2003 Autorami operatów szczegółowych są: z zakresu flory i roślinności: z zakresu
Plan zadań ochronnych i plan ochrony przyrody obszarów Natura 2000
Plan zadań ochronnych i plan ochrony przyrody obszarów Natura 2000 Białystok 2012 r. 1 Po wyznaczeniu w Polsce Sieci Ekologicznej Natura 2000 trzeba było opracować system skutecznej jej ochrony. Podstawowym
A. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.
Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.
Gmina: Miłosław (m. Miłosław, Kozubiec, Mikuszewo) Gmina: Kołaczkowo (Budziłowo, Wszembórz, Borzykowo)
I.46. Droga nr 441 odc. Miłosław Borzykowo. 46 Droga nr 441 odc. Miłosław Borzykowo Powiat wrzesiński Lokalizacja przedsięwzięcia Gmina: Miłosław (m. Miłosław, Kozubiec, Mikuszewo) Charakterystyka ogólna
GATUNKI ROŚLIN SYNANTROPIJNYCH JAKO WSKAŹNIKI STOPNIA PRZEKSZTAŁCENIA BIOCENOZ LEŚNYCH
GATUNKI ROŚLIN SYNANTROPIJNYCH JAKO WSKAŹNIKI STOPNIA PRZEKSZTAŁCENIA BIOCENOZ LEŚNYCH Małgorzata Falencka-Jabłońska Abstrakt Synantropizacja to proces antropogenicznych przemian prowadzących w przyrodzie
Celem inwestycji jest przebudowa drogi wojewódzkiej nr 260 w m. Gniezno. Przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko:
I.23. Droga nr 260 m. Gniezno. 23 Droga nr 260 m. Gniezno Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat: gnieźnieński Gmina: Gniezno (m. Gniezno) Celem inwestycji jest
kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne
kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i ) Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I 1. 2. 3. 4. 5. 6. w. w. w. w. w. w. aud. lab. ogólne 112 1 2
Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne
Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne
kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i ) Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I 1. 2. 3. 4. 5. 6. w. w. w. w. w. w. aud. lab. ogólne 270 1 2 3 4
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Marek Rycharski, Zuzanna Oświecimska-Piasko Instytut Technologiczno-Przyrodniczy www.itep.edu.pl PLAN 1. Krajobraz obszarów wiejskich 2. Założenia ogólne
kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 ECTS w semestrze Przedmioty ogólne Przedmioty podstawowe
kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I II 1. 2. 3. 4. 5. 6. w. w. w. w. w. w. aud. lab. ogólne 296 1 2 3 4 5 6
kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 ECTS w semestrze Przedmioty ogólne
kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2016/2017 Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I 1. 2. 3. 4. 5. 6. w. w. w. w. w. w. aud. lab. ogólne 136 1 2 3 4 5 6
PONOWNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTÓW SPALARNIOWYCH POIIŚ
PONOWNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTÓW SPALARNIOWYCH POIIŚ Mariusz Włodarczyk Senior Consultant for Environment Protection Mott MacDonald Polska Sp. z o.o. PONOWNA OCENA ODDZIAŁYWANIA
P A M I Ę T N I K P U Ł A W S K I ZESZYT
P A M I Ę T N I K P U Ł A W S K I ZESZYT 143 2006 JULIAN CHMIEL Zakład Taksonomii Roślin Uniwersytet im. A. Mickiewicza Poznań FLORA SEGETALNA PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH W PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ WIELKOPOLSCE Segetal
ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 3(2) 2004, 5-11 ZMIENNOŚĆ SUMY MIĄŻSZOŚCI DRZEW NA POWIERZCHNIACH PRÓBNYCH W RÓŻNOWIEKOWYCH LASACH GÓRSKICH Jan Banaś Akademia Rolnicza w Krakowie
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO N A R O D O W A F U N D A C J A O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A U L. E R A Z M A C I O Ł K A 1 3 01-4 4 5 W A R S Z A W A T
Identyfikacja siedlisk Natura 2000 metodami teledetekcyjnymi na przykładzie torfowisk zasadowych w dolinie Biebrzy
Identyfikacja siedlisk Natura 2000 metodami teledetekcyjnymi Dominik Kopeć 1, Łukasz Sławik 2, Marcin Borowisk 2, Dorota Michalska-Hejduk 1 1 Uniwersytet Łódzki, Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin,
Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I 1. 2. 3. podstawowe kierunkowe 1 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 556 11 Analityka substancji toksycznych
kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 ECTS w semestrze Przedmioty podstawowe
specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I podstawowe kierunkowe 110 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 344 11 Analityka substancji toksycznych w środowisku
Ekoportal.eu - ochrona środowiska ekologia ochrona przyrody recykling biopaliwa GMO odpady Natura 2000 a polski system ochrony przyrody
Ochrona przyrody ma w Polsce długie tradycje. Według niektórych źródeł pierwsze decyzje związane z nią pochodzą z X wieku - np. w sprawie ochrony bobrów. W kolejnych wiekach zaczęto chronić nadmiernie
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
UCHWAŁA NR... RADY MIASTA SZCZECIN z dnia r.
Projekt UCHWAŁA NR... RADY MIASTA SZCZECIN z dnia... 2017 r. w sprawie zaopiniowania wniosku o uznanie lasów za ochronne, na terenie Gminy Miasto Szczecin, będących w zarządzie Nadleśnictwa Kliniska Na
Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?
Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Joanna Wibig Department of Meteorology and Climatology, University of Lodz, Poland OUTLINE: Motivation Data Heat wave frequency measures
Karta informacyjna przedsięwzięcia
Karta informacyjna przedsięwzięcia Sporządzona zgodnie z z art. 3 ust 1 pkt 5 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
Możliwości edukacyjne Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Przygotował: Ludwik Ryncarz Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku
Możliwości edukacyjne Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego Przygotował: Ludwik Ryncarz Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku Przyrodnicze ścieżki dydaktyczne 1. Szkolna ścieżka przyrodniczo-ekologiczna
Mariusz Skwara Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie
Zarządzanie obszarami Natura 2000 z uwzględnieniem wykonywania planów ochrony, planu zadań ochronnych wykonywania czynnej ochrony i źródeł finansowania Mariusz Skwara Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
Gorzów Wielkopolski, dnia 3 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 3 sierpnia 2016 r. Poz. 1660 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2 sierpnia 2016 r.
Monitorowanie zagrożenia pożarowego lasów w Polsce
Monitorowanie zagrożenia pożarowego lasów w Polsce Monitoring of forest fires in Poland Dr Ryszard Szczygieł, Assoc. Prof. Dr Józef Piwnicki, Eng. MSc Mirosław Kwiatkowski, Eng. INSTYTUT BADAWCZY LEŚNICTWA
Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 I. Teren objęty projektem Planuje się wykonanie projektu
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
The flora of Skarpa Ursynowska nature reserve influenced by human impact
Przegląd Przyrodniczy XXVII, 2 (2016): 3-27 Eliza Grabowska Flora rezerwatu Skarpa Ursynowska pod wpływem antropopresji The flora of Skarpa Ursynowska nature reserve influenced by human impact Abstrakt:
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Robert Hanczaruk, Agnieszka Kompała-Bąba Uniwersytet Śląski w Katowicach s:
PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS nr 461 2016 Wybrane zagadnienia z bioekonomii ISSN 1899-3192 e-issn 2392-0041 Robert Hanczaruk,
UZASADNIENIE DO PROJEKTU UCHWAŁY RADY MIASTA POZNANIA
PU_OS_0006u_185_11_4_U UZASADNIENIE DO PROJEKTU UCHWAŁY RADY MIASTA POZNANIA w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Park Cytadela na Wzgórzu Winiarskim. Uzasadnienie prawne Zgodnie
Ochrona przyrody w Nadleśnictwie Mińsk w perspektywie rozwoju Lasów Państwowych
Ochrona przyrody w Nadleśnictwie Mińsk w perspektywie rozwoju Lasów Państwowych Powierzchnia Nadleśnictwa Mińsk wynosi 9500 ha, rozrzuconych w 410 kompleksach. Lasy nadzorowane stanowią pow. 17340 ha.
ZróŜnicowanie społeczno-przestrzenne Warszawy
Warszawskie Forum Polityki Społecznej Strategia społeczna Warszawy wobec współczesnych wyzwań Warszawa, 15 XII 2007 Dotychczasowe badania nad zróŝnicowaniami społecznoprzestrzennymi Warszawy prowadzone
Farmy wiatrowe zlokalizowane w pobliżu parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. Teresa Świerubska Suwalski Park Krajobrazowy
Farmy wiatrowe zlokalizowane w pobliżu parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu Teresa Świerubska Suwalski Park Krajobrazowy Dlaczego wiatraki wybrały Suwalszczyznę? Biegun zimna i wichrowe
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA
KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE ROLNICZYM
Inżynieria Rolnicza 13/2006 Zenon Grześ, Ireneusz Kowalik Instytut Inżynierii Rolniczej Akademia Rolnicza w Poznaniu KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE
628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.
projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY z dnia... 2015 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Koneck Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy
Od autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A.
Od autora Przedmowa do drugiego wydania Od Wydawnictwa Część pierwsza. Wprowadzenie w problematykę ekologii lasu I. Las jako system ekologiczny A. Pojęcie i zakres poznawczy ekologii B. Zagadnienia autekologii
Chronione gatunki grzybów Mazurskiego Parku Krajobrazowego
Chronione gatunki grzybów Mazurskiego Parku Krajobrazowego Grzegorz Fiedorowicz Maria Dynowska Katedra Mikologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Oczapowskiego 1A, 10-719 Olsztyn Mazurski
GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 2008 ROKU
Badania PL FADN GOSPODARSTWA EKOLOGICZNE A KRYZYS 28 ROKU Gospodarstwa są obecnie trwałym elementem krajobrazu rolnictwa w Polsce. Stają się one takŝe coraz bardziej widoczne w próbie gospodarstw prowadzących
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE
BURMISTRZ MIASTA I GMINY W DRAWSKU POMORSKIM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE -CZĘŚĆ OPISOWA- ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR VIII/59/2003 RADY MIEJSKIEJ
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 98 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Oferta seminarium licencjackiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska
Oferta seminarium licencjackiego z zakresu kształtowania i ochrony środowiska (KOŚ) w Katedrze Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska marzec 2014 r. Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania
Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki
Temat: Zielona Infrastruktura Otwarty krajobraz kulturowy Zespół: Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska, Damian Łowicki Zielona infrastruktura Istota podejścia Zielona infrastruktura - strategicznie zaplanowana
OKRESY UŻYTKOWANIA CIĄGNIKÓW I MASZYN W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH RODZINNYCH WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
Inżynieria Rolnicza 2(120)/2010 OKRESY UŻYTKOWANIA CIĄGNIKÓW I MASZYN W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH RODZINNYCH WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Edmund Lorencowicz Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii
Ocena struktury ekologicznej wybranych gmin wiejskich Kotliny Sandomierskiej w celu określenia rangi parków w krajobrazie rolniczym
ISSN 1644-0765 DOI: http://dx.doi.org/10.15576/asp.fc/2015.14.3.3 www.acta.media.pl Acta Sci. Pol. Formatio Circumiectus 14 (3) 2015, 3 8 Ocena struktury ekologicznej wybranych gmin wiejskich Kotliny Sandomierskiej
ROZMIESZCZENIE STANOWISK BOŻODRZEWU GRUCZOŁKOWATEGO (AILANTHUS ALTISSIMA (MILL.) SWINGLE) WE WROCŁAWIU W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU UŻYTKOWANIA TERENU
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) PRZEMYSŁAW BĄBELEWSKI ROZMIESZCZENIE STANOWISK BOŻODRZEWU GRUCZOŁKOWATEGO (AILANTHUS ALTISSIMA (MILL.) SWINGLE) WE WROCŁAWIU W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU
Ochrona przyrody. Test podsumowujący rozdział III. Wersja A
..................................... Imię i nazwisko Wersja A Test podsumowujący rozdział III Ochrona przyrody.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 15 zadań. rzy każdym poleceniu
Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Chocz w ciągu drogi wojewódzkiej nr 442
I.47. Droga nr 442 m. Chocz. 47 Droga nr 442 m. Chocz Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat pleszewski Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem
Rola GIS w integracji badań różnorodności biologicznej na szczeblu edukacyjnym, naukowym i administracyjnym
Rola GIS w integracji badań różnorodności biologicznej na szczeblu edukacyjnym, naukowym i administracyjnym Maciej Nowak Wydziałowa Pracownia Biologicznych Informacji Przestrzennych, Wydział Biologii UAM,
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Waloryzacja a wycena funkcji lasu
Waloryzacja a wycena funkcji lasu Gołojuch Piotr, Adamowicz Krzysztof, Glura Jakub, Jaszczak Roman Katedra Urządzania Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet
The use of aerial pictures in nature monitoring
ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 18 (2010), str. 403 408 Marcin Czerny Received: 5.05.2010 KRAMEKO sp. z o.o. Reviewed: 30.07.2010 30-023 Kraków, ul. Mazowiecka 108 m.czerny@krameko.com.pl WYKORZYSTANIE ZDJĘĆ LOTNICZYCH
OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 9(134)/2011 OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Krzysztof Kapela, Szymon Czarnocki Katedra Ogólnej Uprawy Roli, Roślin i Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet
MoŜliwa do uzyskania liczba punktów w ocenie tego kryterium wynosi od 1 do 5. Punktujemy: 1) miejsce projektu: - obszary Natura 2000
KARTA MERYTORYCZNEJ OCENY WNIOSKU O PRZYZNANIE DOFINANSOWANIA PROJEKTU ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO W RAMACH RPOWL KRYTERIA STRATEGICZNE Numer i nazwa Osi Priorytetowej: VI Środowisko
Podkłady kartograficzne odzwierciedlają rzeczywistość do pewnego stopnia
W 11 PODSTAWY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO 11.01.11 MAPA LEŚNA Oddziały (z numerem) Wydzielenia (mała litera, np. a, b, c, d,, zazwyczaj bez i) Dominujący drzewostan + wiek tych drzew (np. So66 = sosna 66
POIS.05.03.00-00-284/10
Walory krajobrazowe Małgorzata Strzyż Anna Świercz Piotr Czernecki Rafał Kozieł POIS.05.03.00-00-284/10 Plan ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego i obszaru Natura 2000 Łysogóry na lata 2013-2033,