Taryfa biletowa dla Kielc

Transkrypt

1 Obiady Czwartkowe czwartkowe.org Taryfa biletowa dla Kielc marzec 2011 Piotr Kargul strona 1 z 12

2 Spis treści Wprowadzenie 2 Cele taryfy biletowej 2 Przyczyny konieczności zmian w taryfie biletowej 2 Niedoskonałość obecnej taryfy 2 Wprowadzenie Kieleckiej Karty Miejskiej 3 Charakterystyka obowiązującej taryfy 3 Integracja taryfowa 3 Atrakcyjna cena biletu jednorazowego 3 Nieatrakcyjna cena biletów okresowych sieciowych 3 Bilety praca-dom, szkoła-dom 5 Różnicowanie ulg 5 Opłata za bagaż 6 Bilet jednodniowy 6 Nowa taryfa 6 Uwagi ogólne 6 Bilety jednorazowe 6 Bilety krótkookresowe 7 Bilety długookresowe 8 Uwagi do funkcjonowania biletu elektronicznego 9 Korzystanie z karty, zakup biletów 9 Otrzymywanie karty 10 Gwarancja ceny dziennej podróży 10 Podsumowanie 11 strona 1 z 12

3 Wprowadzenie Grupa Obywatelska Obiady Czwartkowe pragnie zaproponować swój projekt zmian w taryfie biletowej. Opracowanie powstało w oparciu o zasady kształtowania poprawnej polityki transportowej miast i przykłady dobrze funkcjonujących systemów komunikacji publicznej jako efekt analiz, porównań i dyskusji. Cele taryfy biletowej Komunikacja zbiorowa powinna być preferowanym środkiem transportu w miastach z racji pełnionych funkcji społecznych i ekologicznych. Transport publiczny stanowi alternatywę dla indywidualnego transportu samochodowego, znacznie obniżającego poziom życia mieszkańców, poprzez powodowanie zanieczyszczeń, hałasu, wysokiej terenochłonności i generowanie wysokich kosztów zewnętrznych. Komunikacja publiczna znaczącą niweluje te czynniki, a także spełnia rolę społeczną: stwarza możliwość poruszania się po mieście osobom mniej zamożnym lub niezdolnym do prowadzenia samochodu. Należy więc priorytetyzować komunikację publiczną względem transportu indywidualnego. W związku z powyższym uwidacznia się główny cel polityki taryfowej, jakim jest kształtowanie poprawnych zachowań komunikacyjnych mieszkańców miasta i zapewnienie im odpowiedniego poziomu mobilności, poprzez zachęcenie ich do korzystania z transportu zbiorowego poprzez ustalenie atrakcyjnych cenowo i dostępnych dla wszystkich stawek biletowych. Przy czym należy dążyć do trwałej zmiany zachowań, a więc do zwiększenia się udziału komunikacji zbiorowej w ogóle przemieszczeń. Jednocześnie atrakcyjna cena, oprócz zwiększenia popytu, zniechęca do podróżowania bez biletu, a co za tym idzie zwiększa wpływy do budżetu miasta. Najważniejszymi pasażerami, z punktu widzenia ww. celów, są więc pasażerowie korzystający z komunikacji miejskiej stale i we wszystkich swoich podróżach, a więc korzystający z biletu sieciowego. Stąd, to jego stawka powinna być najkorzystniejsza. Przyczyny konieczności zmian w taryfie biletowej W naszej opinii zmiany w obowiązującej taryfie biletowej są konieczne. Co więcej obecnie istnieje ku temu doskonała okazja. Za wprowadzeniem zmian w taryfie biletowej kieleckiej komunikacji miejskiej przemawiają następujące przesłanki: Niedoskonałość obecnej taryfy Podstawowym czynnikiem warunkującym konieczność wprowadzenia zmian jest charakter obowiązującej taryfy. Jest ona nieadekwatna do aktualnych potrzeb, w żaden sposób nie zachęca do korzystania z komunikacji zbiorowej stale oraz odbiega od europejskich rozwiązań w tym zakresie. Wady (jak i zalety) obecnej taryfy zostały opisane w następnym rozdziale pt. Charakterystyka obowiązującej taryfy. strona 2 z 12

4 Wprowadzenie Kieleckiej Karty Miejskiej Powszechnie znane są plany władz miasta odnośnie do wprowadzenia w Kielcach biletu elektronicznego - Kieleckiej Karty Miejskiej. W związku z tym zostaną ustalone zasady jej funkcjonowania i zajdzie potrzeba aktualizacji uchwały Rady Miejskiej w sprawie taryfy biletowej. Przez wzgląd na powyższe, jest to idealny moment na wprowadzanie znaczących zmian w taryfie biletowej. Charakterystyka obowiązującej taryfy Integracja taryfowa W Kielcach obowiązuje jednolita taryfa biletowa na całym obszarze działania ZTM. Jest to zaleta obecnej taryfy, lecz dzisiaj jest to standard w organizowaniu komunikacji miejskiej. Atrakcyjna cena biletu jednorazowego Aktualnie obowiązująca taryfa jest nastawiona na pasażerów sporadycznie korzystających z komunikacji miejskiej. Atrakcyjna cena biletu jednorazowego, wprowadzenie biletu jednogodzinnego to niewątpliwe zalety obecnej taryfy Porównanie cen biletów jednorazowych 2,10 2,20 2,30 2,40 2,50 2,50 2,50 2,50 2,80 2,00 2,00 Kielce Białystok Radom Szczecin Rzeszów Łódź Toruń Gdynia Częstochowa Kraków Warszawa Jak widać z powyższego wykresu cena biletu jednorazowego w Kielcach jest, razem z Białymstokiem, najniższa w Polsce. Należy jednak zwrócić uwagę, ze taki system promuje jedynie okazjonalnych użytkowników, a najbardziej pożądani są Ci stale korzystający z komunikacji miejskiej (patrząc pod kątem finansowym ze względu na zapewnienie stałego i pewnego wpływu biletowego). Tak atrakcyjna cena może zniechęcać do zakupu biletu okresowego. Nieatrakcyjna cena biletów okresowych sieciowych Obecna taryfa biletowa nie zachęca do regularnego korzystania z komunikacji miejskiej. Cena biletów okresowych jest niezwykle wysoka. Najbardziej pożądanymi pasażerami są pasażerowie poruszający się autobusami po całym mieście, a więc korzystający z biletów sieciowych. strona 3 z 12

5 Porównanie cen biletów sieciowych na okres 30 dni Białystok Radom Gdynia Warszawa Toruń Szczecin Łódź Kraków Częstochowa Kielce Rzeszów Jak widać z powyższego wykresu cena biletów sieciowych jest, po Rzeszowie, najwyższa w Polsce. Widzimy tutaj dwie skrajności: najtańszą ofertę biletów jednorazowych i jedną z najdroższych biletów sieciowych. Nie zachęcimy mieszkańców do stałego korzystania z komunikacji zbiorowej stosując wysokie ceny na bilety okresowe. Porównajmy teraz opłacalność zakupu biletu sieciowego w rożnych miastach, analizując relację jego ceny do ceny biletu jednorazowego. Jaka ilość biletów jednorazowych składa się na cenę biletu sieciowego? Liczba biletów jednorazowych składających sie na cenę biletu sieciowego Gdynia 24 Toruń Warszawa Białystok Radom Częstochowa Kraków Łódź Szczecin Rzeszów Kielce Z powyższego wykresu wyraźnie wynika niska opłacalność zakupu biletu sieciowego w Kielcach. Zakup biletu sieciowego opłacalny jest przy więcej niż 52 przejazdach ( ponosimy koszt 52 biletów jednorazowych), podczas gdy w innych miasta relacja ceny biletu jednorazowego do biletu sieciowego jest znacznie korzystniejsza. strona 4 z 12

6 Bilety praca-dom, szkoła-dom Bilet tego typu nie jest dostępny dla wszystkich pasażerów i ograniczony tylko do trasy do szkoły lub miejsca zatrudnienia. Jest to znaczne utrudnienie dla pasażerów nie uczących się lub niepracujących, czy osób chcących podróżować na dowolnie wybranej trasie, co jest niemożliwe. Jednakże bilety praca-dom, szkoła-dom cieszą się największą popularnością 1 i są najczęściej kupowane. Wynika to z faktu, że bilety te są o wiele bardziej atrakcyjne cenowo w porównaniu z biletami sieciowymi. Jest to sytuacja niekorzystna, ten typ biletu nie jest preferowany i udział w ogóle zakupów biletów okresowych nie powinien być duży z racji faktu, że więcej korzyści przynoszą pasażerowie korzystający stale z komunikacji miejskiej we wszystkich podróżach, a nie tylko na jednej trasie. Bilety praca-dom, szkoła-dom są w ogóle niespotykane w miastach Polski. Bilet trasowy jest także trudny do kontrolowania, gdyż trasa nie jest jednoznacznie określona. W innych miastach w jego miejsce obowiązuje bilet na 1 lub 2 linię, obowiązujący na trasie 1 lub 2 linii. Jednakże w Kielcach układ sieci uniemożliwił wprowadzenie takiego biletu. 110 Róznica w cenie biletu trasowego i sieciowego 55 0 Kielce Radom Białystok Bilet trasowy / na 1 linię Bilet sieciowy Jak widać na wykresie, różnica między ceną biletu trasowego i sieciowego jest w innych miastach niewielka, co zachęca do kupowania biletów sieciowych. Różnicowanie ulg Różnicowanie ulg jest praktyką coraz rzadziej stosowaną w miastach. Spośród wspomnianych w tym opracowaniu 11 miast, tylko 3 posiadają dwa rodzaje ulg (Kielce, Rzeszów i Kraków). Wprowadzenie dwóch rodzajów ulg niepotrzebnie komplikuje taryfę i zmniejsza jej czytelność. Segreguje również pasażerów. Wpływy z różnicy w uldze ( 40% a 50%) są niewielkie, i ograniczone przez koszt różnicowania ulg (np. koszt druku dwóch nominałów biletów). 1 Obserwacja własna strona 5 z 12

7 Opłata za bagaż Opłata za bagaż jest jedynie utrudnieniem dla pasażerów i dodatkowym kosztem. Jest ona ciężka do kontrolowania, sami pasażerowie także nierzadko nie są w stanie określić wymiarów swego bagażu. Wpływy z tytułu opłaty bagażowej są znikome i nie uzasadniają jej istnienia. W większości miast opłata ta nie istnieje (spośród 11 miast przedstawionych w zestawieniu opłata za bagaż funkcjonuje jedynie w 4 : Kielcach, Częstochowie, Rzeszowie i Szczecinie). Bilet jednodniowy W Kielcach istnieje bilet jednodniowy. Ważny jest on jedynie w dniu skasowania. Oznacza to, że pasażerowie kasujący bilet w godzinach popołudniowych, mogą korzystać z niego jedynie przez kilka godzin. Jest to rozwiązanie niekorzystne zwłaszcza dla gości i turystów przyjeżdżających do Kielc. Jest to również rozwiązanie niespotykane w innych miastach w Polsce i na świecie. Wszędzie tam obowiązuje bilet 24-godzinny. Nowa taryfa Uwagi ogólne Analizując powyższe argumenty i biorąc pod uwagę główny cel: przyczynienie się do zwiększenia liczby pasażerów stale korzystających z komunikacji miejskiej w całości swoich podróży, sformowaliśmy własną propozycję taryfy biletowej w Kielcach. Aby zrealizować postawiony wyżej cel, należy tak zbudować taryfę, aby cenowo uatrakcyjnić bilet sieciowy, by mógł być osiągalny dla wszystkich pasażerów. Szczegółowe rozwiązania opisano w dalszej części rozdziału. W celu likwidacji niedogodności dla pasażerów oraz w celu uproszczenia taryfy proponujemy likwidację różnicowania ulg na ulgę ustawową i ulgę gminną. Powinien obowiązywać jeden rodzaj ulgi - 50% dla wszystkich uprawnionych. Jednocześnie proponujemy likwidację opłaty za bagaż, wzorem innych miast w Polsce. Ponadto przewóz rowerów również nie powinien podlegać opłacie bagażowej. Likwidacja ulgi gminnej i opłaty za bagaż nie wpłynie znacząco na poziom wpływów z biletów z uwagi na proponowaną podwyżkę cen biletów jednorazowych. Bilety jednorazowe W celu jak największego uatrakcyjnienia biletów okresowych oraz pokrycia kosztów likwidacji różnicowania ulg i obniżki ceny biletów okresowych proponujemy podwyżkę cen biletów jednorazowych - jednogodzinnych. strona 6 z 12

8 Proponujemy następujące ceny: Normalny Ulgowy Bilet jednogodzinny (jednorazowy) 2,40 zł 1, 20 zł Dzięki takiemu układowi cen wpływy z biletów pozostaną na porównywalnym poziomie lub zwiększą się. Obecna taryfa nie zapewniała pokrycia wydatków na organizację transportu zbiorowego w Kielcach z wpływów z biletów na odpowiednim poziomie. Taryfa biletowa w Kielcach nie była natomiast aktualizowana od 2007 roku. Od tego czasu zmieniło się wiele czynników mających wpływ na koszty funkcjonowania transportu miejskiego. Ostatnio podwyżki biletów zapowiedziały Radom 2 i Kraków 3. Zważywszy na powyższe oraz na propozycje pokazane w dalszej części rozdziału, podwyżki cen są uzasadnione. Proponujemy również zachowanie oferty karnetu wieloprzejazdowego. Jednakże proponujemy wprowadzenie karnetów 10-przejazdowych. Taki produkt jest znacznie atrakcyjniejszy dla pasażerów. Należy ustalić cenę atrakcyjną dla pasażera, aby kupujący karnet osiągał zauważalny zysk w porównaniu do zakupu 10 biletów jednorazowych. Proponujemy wiec ustalenie tej jako wartości w pełnych złotych między ceną za 8 i 9 przejazdów (odpowiednio 19,20 zł i 21, 60 zł ). Normalny Ulgowy Karnet 10-przejazdowy 20 zł 10 zł Bilety krótkookresowe Proponujemy zastąpienie biletu jednodniowego biletem dobowym (24-godzinnym) z powodów wymienionych w poprzednim rozdziale. Cenę biletu należy oprzeć na 4-krotności ceny biletu jednorazowego. Normalny Ulgowy Bilet dobowy 9,60 zł 4,80 zł 2 1,48201, ,Nowe_bilety_autobusowe_w_starej_cenie Ale_juz_niedlugo.html 3 strona 7 z 12

9 Bilety długookresowe Podstawowym rodzajem biletu powinien być bilet sieciowy. Pozwala na regularne korzystanie z komunikacji we wszystkich podróżach. Z racji tego powinien on być atrakcyjny cenowo. W związku z tym proponujemy obniżenie cen biletów sieciowych. Bilet 30-dniowy można ustalić jako 30-krotność ceny biletu jednorazowego. Normalny Ulgowy Bilet miesięczny sieciowy 72 zł 36 zł Tak zaproponowana cena stanowi niezwykle atrakcyjny produkt dla wszystkich użytkowników. Mimo znacznej obniżki - 30% - zmiana ta nie wpłynie negatywnie na poziom wpływów z biletów. Zwiększenie atrakcyjności cenowej biletu sieciowego spowoduje wzrost jego sprzedaży. Pokazuje to przykład Gdańska, gdzie w 2008 r. obniżono ceny biletów sieciowych ze 132 zł do 98 zł. Obniżka ta przełożyła się na wzrost wpływów z biletów - w roku 2007 r. wyniosły one 86 mln zł, a w 2008 r - 92 mln zł (wzrost o 6 mln zł). Podobny skutek wywołała obniżka cen biletów w Lublinie w 2004 r. - strata Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji została zredukowana o 40% 4. W celu jeszcze większego uatrakcyjnienia biletów sieciowych rekomendujemy likwidację biletu praca-dom, szkoła-dom. Likwidacja ta nie obciąży znacząco obecnych posiadaczy tych biletów, a w znaczny sposób uprości taryfę. W przypadku braku akceptacji tej zmiany optujemy za zastąpieniem tych biletów przez bilety trasowe (ważne na dowolnie wybranej trasie) przy ustaleniu cen tychże na poziomie cen obecnych biletów praca-dom, szkoła-dom. Ceny biletów sieciowych ze względu na okresy: bilet sieciowy Normalny Ulgowy 14 dni 30 dni 60 dni 90 dni 38 zł 19 zł 72 zł 36 zł 126 zł 63 zł 180 zł 90 zł 4 Karol Trammer, Droższe bilety to niższe wpływy do budżetu i większe korki, : strona 8 z 12

10 Uwagi do funkcjonowania biletu elektronicznego W związku z planami wprowadzenia biletu elektronicznego - Kieleckiej Karty Miejskiej proponujemy, aby zastosować w Kielcach system pieniężno-biletowy. Dzięki takiemu rozwiązaniu na karcie można kodować bilety okresowe, ale również można z niej korzystać jak z elektronicznej portmonetki - kupować bilety jednorazowe. Takie rozwiązanie pozwoli w przyszłości rozbudować system o dodatkowe moduły, np możliwość płacenia za parkowanie, korzystanie z basenu, wypożyczenie rowerów itp. Taki system z powodzeniem działa w wielu miastach Polski i świata. Koniecznym wydaje się integracja karty miejskiej z elektroniczną legitymacją studencką (praktyka powszechnie stosowana), a także z kartą kibica Korony Kielce. Warto również rozważyć pomysł integracji z kartą miejską karty bibliotecznej. Osobną kwestią jest karta dla turystów. Nie ma przeszkód w stworzeniu specjalnego produktu dla turystów, który zawierałby w sobie bilet komunikacji miejskiej np. dobowy i bilety wstępu do kieleckich muzeów czy innych atrakcji turystycznych, w atrakcyjnej cenie. Nie ma również przeszkód aby oferować taki bilet wstępu, jako dodatkowy bilet kodowany na karcie, dostępny dla wszystkich mieszkańców. Korzystanie z karty, zakup biletów Niezależnie od tego, karta powinna udostępniać możliwość zakupu wszystkich rodzajów biletów (oprócz karnetów). Zakup biletów jednorazowych (jednogodzinnych) powinien odbywać się w sposób automatyczny przy zbliżeniu karty do czytnika na zasadzie pobrania opłaty z konta elektronicznej portmonetki. Przyznana ulga (przejazd bezpłatny lub 50%) powinna być zapisana na karcie w momencie jej otrzymania i automatycznie uwzględniana. Należy rozważyć automatyczny zakup kolejnego biletu po przekroczeniu okresu jednej godziny w przypadku podróży z przesiadką. Warte rozważenia byłoby kredytowanie jednego przejazdu w przypadku braku środków na karcie. Kwota skredytowana byłaby potrącana przy najbliższym doładowaniu karty. Nie powinno się stosować stawek kilometrowych lub w zależności od ilości przystanków, z tego względu, że koszt wytworzenia usługi dla pasażera, jaką jest przejazd komunikacją miejską, nie jest uzależniony od odległości. Zakup biletów dobowych i okresowych powinien odbywać się w punktach sprzedaży, automatach stacjonarnych oraz przez internet. Należy udostępnić opcję przypomnienia o zbliżającym się końcu okresu ważności biletu okresowego poprzez lub sms. W serwisie internetowym należy również udostępnić możliwość płacenia kartami płatniczymi. Preferowanym byłoby również udostępnienie automatycznego zakupu biletu okresowego poprzez np. obciążenie karty kredytowej po zakończeniu okresu ważności poprzedniego tak, aby pasażer zawsze posiadał bilet. Należy jednak pamiętać, że o wszystkich opcjach powinien decydować użytkownik. strona 9 z 12

11 Kasowanie biletu, tj. zbliżenie karty do czytnika powinno następować zarówno przy wsiadaniu, jak i wysiadaniu z pojazdu. Pozwoli to na sprawną obsługę biletu jednogodzinnego, a przede wszystkim na uzyskiwanie informacji o napełnieniu czy popularnych trasach, co pomoże w lepszym kształtowaniu siatki połączeń i rozkładów. Przy czym gromadzone dane powinny mieć charakter anonimowy, a powiązanie ich z danymi osobowymi powinno mieć miejsce tylko w przypadku weryfikacji ulgi czy procesów windykacyjnych. Oznacza to, że do karty powinien być przypisany numer, a nie dane osobowe. Zapewni to bezpieczeństwo tychże. W momencie wprowadzenia karty zniknąć powinna możliwość zakupu papierowych biletów okresowych. Papierowe bilety jednorazowe można zlikwidować w dalszej perspektywie czasowej, pozostawiając opcję zakupu w automatach biletowych (dla gości i turystów). Otrzymywanie karty Karty powinny być imienne (oprócz produktu turystycznego). Bilety na okaziciela nie powinny być dłużej oferowane. Powinna zostać udostępniona możliwość złożenia wniosku o wydanie karty przez Internet. Wnioskujący powinien mieć ponadto możliwość wyboru sposobu odebrania karty ( osobiście lub droga pocztową). W pierwszym przypadku powinien mieć także wybór miejsca odbioru oraz zostać poinformowany, że jest ona już dostępna (poprzez lub sms). Gwarancja ceny dziennej podróży Z uwagi na to, że użytkownicy karty nie będą mieli możliwości zakupu karnetów chcielibyśmy zaproponować dla Kielc nowatorskie rozwiązanie gwarancji ceny dziennej podroży. Cena podroży komunikacją miejska w ciągu jednego dnia powinna być gwarantowana na poziomie ceny biletu dobowego. W praktyce oznacza to, że pasażer kupując bilety jednorazowe nie zapłaci więcej niż wynosi cena biletu dobowego, niezależnie od ilości zakupionych biletów jednorazowych. Po osiągnięciu tej kwoty, opłaty za następne bilety jednorazowe nie byłyby pobierane. Byłoby to rozwiązanie nowatorskie w Polsce, wzorowane na londyńskim systemie Daily Price Capping 5 w kartach Oyster. Wprowadzenie takiego systemu znacząco uatrakcyjniłoby podróże komunikacją miejską i zachęciło mieszkańców do korzystania z Kieleckiej Karty Miejskiej, która jest nowoczesnym i wygodnym środkiem biletowym, jednocześnie ograniczającym koszty dystrybucji biletów. 5 strona 10 z 12

12 Podsumowanie Dzięki powyżej opisanym zmianom Taryfa biletowa stanie się przejrzysta i nowoczesna, a przede wszystkim atrakcyjna dla pasażerów. Taka polityka taryfowa zachęci mieszkańców do korzystania z komunikacji miejskiej, co przyniesie wymierne korzyści miastu. Władze powinny także uświadamiać mieszkańców promując zalety nowej taryfy. Wielu mieszkańców nie wie przykładowo, że taniej będzie zakupić bilet miesięczny. Jednocześnie należy podkreślić,że wprowadzenie zmian w taryfie powinno wiązać się z innymi zmianami podnoszącymi jakość komunikacji miejskiej takimi jak racjonalizacja siatki połączeń, odpowiednie ułożenie rozkładów czy nadanie priorytetowi komunikacji zbiorowej w ruchu drogowym. Tylko połączenie tych zmian sprawi, że kielecka komunikacja miejska będzie na wysokim poziomie jakościowym. strona 11 z 12

13 Obiady Czwartkowe czwartkowe.org Grupa Obywatelska Obiady Czwartkowe