This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Transkrypt

1 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2009, 80, Ocena wra liwoêci na wybrane leki przeciwgrzybicze szczepów grzybów wyizolowanych od kobiet ci arnych z cukrzycà oraz zdrowych Evaluation of susceptibility to antifungal agents of fungal strains isolated from pregnant women with diabetes and healthy pregnant women Nowakowska Dorota 1,2, Gaj Zuzanna 2, Sobala Wojciech 4, Wilczyƒski Jan 1,3 1 Klinika Medycyny Matczyno-P odowej i Ginekologii (KMMPiG), Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki (ICZMP) w odzi 2 Zak ad Zaka eƒ i Terapii P odu, III Katedra Po o nictwa i Ginekologii (III KPiG), Uniwersytet Medyczny (UM) w odzi 3 KMMPiG, III KPiG, UM w odzi 4 Instytut Medycyny Pracy w odzi, Zak ad Epidemiologii Ârodowiskowej Streszczenie Wst p: Obserwowany wzrost cz stoêci zara eƒ grzybami jest zwiàzany z post pem diagnostyki mikologicznej oraz ze zmniejszonà wra liwoêcià szczepów grzybów na powszechnie u ywane leki przeciwgrzybicze. Cukrzyca i cià a sà rozpatrywane jako niezale ne czynniki zwi kszajàce ryzyko zara eƒ grzybami. Cel pracy: Celem pracy by a ocena wra liwoêci szczepów grzybów, wyizolowanych od kobiet ci arnych z cukrzycà i zdrowych, na dziesi ç leków przeciwgrzybiczych. Materia y i metody: Badania przeprowadzono wêród 102 ci arnych z cukrzycà oraz 106 losowo wybranych zdrowych ci arnych. Oznaczenia wra liwoêci grzybów na leki dokonano metodà dyfuzyjno-krà kowà. Wyniki: SpoÊród 624 próbek pobranych z pochwy, odbytu i jamy ustnej od 208 kobiet, grzyby wykryto àcznie w 190 (30,4%) próbkach, w tym u 42,1% ci arnych z cukrzycà oraz u 41,5% zdrowych ci arnych. Szczepy wyizolowane od ci arnych z cukrzycà wykazywa y najwi kszà wra liwoêç na pimarycyn (34,4%), nystatyn (31,3%) oraz tiokonazol (31,3%), natomiast szczepy izolowane od zdrowych ci arnych by y najbardziej wra liwe na itrakonazol (59,6%) i mikonazol (53,2%). Porównanie stopnia wra liwoêci szczepów na poszczególne leki w obu badanych grupach wykaza o, e grzyby izolowane od zdrowych ci arnych wykazywa y wi kszà wra liwoêç na dzia anie klotrimazolu (p=0,003), itrakonazolu (p<0,001) oraz mikonazolu (p=0,001). Nie wykazano istotnych ró nic we wra liwoêci szczepów mi dzy badanymi grupami na dzia anie pimarycyny (p=0,54), nystatyny (p=0,75), amfoterycyny B (p=0,84), ketokonazolu (p=0,123) i flukonazolu (p=0,61). Wnioski: Najskuteczniej dzia ajàcym lekiem in vitro wobec szczepów wyizolowanych od kobiet ci arnych z cukrzycà by y: pimarycyna, nystatyna oraz tiokonazol, podczas gdy najwi cej szczepów wyizolowanych od zdrowych ci arnych wykazywa o wra liwoêç na itrakonazol i mikonazol. Stwierdzone istotne ró nice we wra liwoêci szczepów izolowanych od ci arnych z cukrzycà na dzia anie klotrimazolu, itrakonazolu oraz mikonazolu sugerujà, e cukrzyca mo e mieç wp yw na zwi kszenie opornoêci grzybów na niektóre leki przeciwgrzybicze. S owa kluczowe: zara enia grzybami / wra liwoêç / leki przeciwgrzybicze / cukrzyca / / cià a / Adres do korespondencji: Dorota Nowakowska Klinika Medycyny Matczyno-P odowej i Ginekologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki ul. Rzgowska 281/289, ódê tel , fax dnowakowska@yahoo.com Otrzymano: Zaakceptowano do druku: Nr 4 /2009

2 Ginekol Pol. 2009, 80, P R A C E O R Y G I N A L N E Nowakowska D, et al Wst p Abstract Objectives: An increase in the frequency of fungal infections is related with progress in mycology and decreased susceptibility of fungal strains to commonly used antifungal agents. Diabetes and pregnancy are two independent factors believed to be responsible for an increased risk of mycoses. The aim: The aim of the study was to assess the susceptibility of fungal strains isolated from pregnant women with diabetes as well as healthy pregnant women to ten antifungal agents. Material and methods: In the study 106 diabetic pregnant women and 102 healthy pregnant women were included. Susceptibility of the fungal strains was assessed in vitro by disk diffusion test. Results: Fungal strains were detected in 190 (30.4%) out of 624 samples obtained from vagina, rectum and oral cavity of 208 women. Fungi were found in 42.1% of pregnant women with diabetes and in 41.5% of health pregnant patients. Strains isolated from the diabetic women showed the highest susceptibility to pimaricin (34.4%), nystatin (31.3%) and tioconazole (31.3%) while those from healthy pregnant women were mostly susceptible to itraconazole (59.6%) and miconazole (53.2%). The comparison of the susceptibility of fungi to antifungal agents revealed that the strains isolated form healthy women were significantly more susceptible to clotrimazole (p=0.003), itraconazole (p<0.001) and miconazole (p=0.001). No difference was found in susceptibility to pimaricin (p=0.54), nystatin (p=0.75), amphotericine B (p=0.84), ketoconazole (p=0.123) and fluconazole (p=0.61) between those two groups of fungal strains. Conclusions: Significant differences in susceptibility of fungi isolated from pregnant diabetic women to clotrimazole, itraconazole and miconazole suggest that diabetes has influence on resistance of fungal strains to some antifungal agents. Key words: fungal infections / antifungal agents / diabetes mellitus / pregnancy / / susceptibility / W ostatnich latach obserwuje si sta y wzrost cz stoêci zara eƒ grzybami, w tym zarówno powierzchniowych jak i uogólnionych [1]. Najcz Êciej wykrywanym gatunkiem jest C. albicans, izolowany w 80-90% zapaleƒ pochwy wywo anych przez grzyby [2]. WÊród pozosta ych gatunków obserwuje si tak e C. parapsilosis, C. glabrata, C. krusei i C. tropicalis. Rzadziej wykrywa si C. pseudotropicalis, C. guilliermondii i C. lusitaniae [3, 4]. Ryzyko zara enia grzybami uzale nione jest od odpowiedzi immunologicznej gospodarza, wieku i sposobu od ywiania. Czynnikami zwi kszajàcymi ryzyko zara enia sà m.in. inwazyjne zabiegi diagnostyczne i terapeutyczne oraz przebyte d ugotrwa e terapie antybiotykami i sterydami. Wzrost cz stoêci zara eƒ grzybami wykazano tak e w przypadku cià y i cukrzycy, a tak e pierwotnych i wtórnych niedoborów immunologicznych (tj. AIDS, procesy nowotworowe) oraz chorób o pod o u autoimmunologicznym [5]. Wspó czeênie u ywane w profilaktyce i leczeniu zara eƒ grzybami leki nale à g ównie do grupy polienów i pochodnych azoli. Do nowych leków zalicza si antymetabolity, allylaminy i echinokandyny. Leki polienowe (m.in. amfoterycyna B, nystatyna, pimarycyna) wià à si ze sterolami b ony komórkowej grzybów, co prowadzi do zwi kszenia jej przepuszczalnoêci, zaburzenia procesów metabolicznych, a w ostatecznoêci do Êmierci komórki grzyba [6]. Pochodne azoli m.in. imidazole (klotrimazol, mikonazol, tiokonazol) i triazole (flukonazol, itrakonazol i ketokonazol) dzia ajà na bia ko hemu cytochromu P-450 zale nego od 14-α-demetylazy sterolu. Zablokowanie aktywnoêci dzia ania tego enzymu powoduje zmniejszenie poziomu ergosterolu w b onie komórkowej grzyba i akumulacji jego prekursorów, co prowadzi do zmian struktury i funkcji b ony komórkowej. Pochodne imidazolu zaburzajà tak e syntez triglicerydów [7]. Leki z grupy antymetabolitów, do których nale y 5-fluorocytozyna, majà zdolnoêç do przenikania do cytoplazmy komórki grzyba, gdzie po redukcji do fluorouracylu wbudowujà si do kwasu RNA i blokujà syntez bia ka. 5-fluorocytozyna mo e tak e ulegaç przekszta ceniu we fluorodeoksyurydyn i zaburzaç syntez kwasu DNA co prowadzi do nieprawid owych podzia ów komórek [6]. Najnowszà grupà leków stosowanych w zara eniach grzybami sà allylaminy reprezentowane przez terbinafin oraz echikandyny, do których zaliczamy kaspofungin i mikafungin. Allylaminy blokujà poczàtkowy etap syntezy ergosterolu, a echikandyny hamujà syntez glukanu [7]. Obserwowany wzrost cz stoêci zara eƒ grzybami jest zwiàzany z post pem diagnostyki mikologicznej, ale tak e z wykazywanà przez wielu autorów zmniejszonà wra liwoêcià szczepów grzybów na powszechnie u ywane leki przeciwgrzybicze. Powoduje to zwi kszenie liczby i cz stoêci stosowanych leków, jak równie koniecznoêç powtarzania terapii. Ocena wra liwoêci izolowanych szczepów na powszechnie stosowane leki przed podj ciem leczenia, mo e u atwiç wybór skutecznego leku i zapobiegaç rozprzestrzenianiu si opornych szczepów grzybów. Cel pracy Celem prezentowanej pracy by o przeprowadzenie w warunkach in vitro, oceny wra liwoêci szczepów grzybów wyizolowanych od kobiet ci arnych z cukrzycà i zdrowych na dziesi ç powszechnie stosowanych leków przeciwgrzybiczych. Materia i metody Grupa badana Badania przeprowadzono wêród 208 ci arnych kobiet hospitalizowanych w KMMPiG ICZMP w odzi, w tym 106 z cukrzycà oraz 102 ci arnych wybranych losowo, u których wykluczono cukrzyc Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 275

3 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2009, 80, Ocena wra liwoêci na wybrane leki przeciwgrzybicze Badanie mikologiczne u wszystkich badanych kobiet obejmowa o analiz materia ów pobranych z tylnego sklepienia pochwy oraz odbytu, a tak e pop uczyn jamy ustnej. Ogó em zbadano 624 próbki materia ów biologicznych, z których wyizolowano 190 aksenicznych szczepów grzybów. Rozpoznawanie cukrzycy U ci arnych przeprowadzono testy przesiewowe i diagnostyczne w oparciu o zalecenia Komitetu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego [8]. Wszystkim badanym podczas pierwszej wizyty zalecono oznaczenie st enia glukozy we krwi ylnej na czczo, a je eli by o ono wi ksze lub równe 5,8mmol/l (105mg/dl), wykonywano test wg zaleceƒ Âwiatowej Organizacji Zdrowia (World Health Orgqnization, WHO), z obcià eniem doustnym 75g glukozy. Mi dzy 24 a 28 tygodniem cià y, u wszystkich ci arnych wykonano test przesiewowy obcià enia 50g glukozy podanej doustnie z oznaczeniem poziomu glukozy we krwi po up ywie 60 min. Je eli st enie glukozy we krwi ylnej by o wy sze od 140mg/dl (7,8mmol/l), ale ni sze od 180mg/dl (10mmol/l), przeprowadzano test diagnostyczny z doustnym obcià eniem 75g glukozy. Przy nieprawid owym wyniku testu przesiewowego, a prawid owym wyniku testu diagnostycznego, ponownie wykonywano test w 32 tygodniu cià y. Dla przeprowadzenia testu diagnostycznego (75g) przyj to kryteria WHO [8]. W procesie diagnostycznym przyj to kryteria wyrównania cukrzycy wed ug wytycznych Europejskiej Grupy ds. Post powania w Cukrzycy Insulinozale nej, wed ug których minimalny poziom glukozy na czczo powinien wynosiç 60-95mg/dl, poziom glukozy w 1 godzinie po posi ku poni ej 140mg/dl, a poziom glukozy w 2 godzinie po posi ku nie powinien przekraczaç 120mg/dl [9]. Badania mikologiczne Badania mikologiczne by y wykonywane w Zak adzie Diagnostyki i Leczenia Chorób Paso ytniczych i Grzybic Katedry Biologii i Genetyki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w odzi. Materia do oceny mikologicznej preparatów uzyskanych od badanych kobiet by pobierany na p ynne pod o e Sabourauda i inkubowany w temperaturze 20 C, 25 C oraz 37 C przez okres 24h, a nast pnie w temperaturze pokojowej przez kolejne 48h. Po badaniu mikroskopowym (w powi kszeniu 100 i 400 x) i stwierdzeniu elementów grzybów, hodowle przesiewano kilkukrotnie na agar Sabourauda w celu wyizolowania z pojedynczych kolonii aksenicznych szczepów. Kolonie wysiewano na p ytki Petriego z agarem Sabourauda, pozostawiano w temperaturze pokojowej i nast pnie okreêlano ich cechy makroskopowe. Nast pnie sporzàdzano preparaty bezpoêrednie i oceniano wielkoêç komórek wegetatywnych, obecnoêç strz pek i pseudostrz pek, blastospor, chlamydospor, germ tubes lub innych wytworów grzybni. Do badaƒ mikroskopowych, z ka dego wyodr bnionego szczepu zak adano mikrohodowle na szkie kach podstawowych. W celu identyfikacji gatunku badano wybrane w aêciwoêci biochemiczne poszczególnych szczepów, za pomocà testów API 20 C i API C AUX (biomérieux). Ocena wra liwoêci szczepów grzybów na leki Do oceny stopnia wra liwoêci szczepów grzybów u yto metody dyfuzyjno-krà kowej na pod o u YNB (yeast nitrogen base). W tym celu zastosowano zestaw do oznaczania wra liwoêci grzybów na leki (Dom Handlowy Nauki Sp. z o.o, PAN w Krakowie). Ka dy zestaw zawiera 10 substancji o nast pujàcych st eniach leku: nystatyna (N) 100 j, pimarycyna (P) 10μg, amfoterycyna B (A) 10μg, 5-fluorocytozyna (F) 0,5μg, klotrimazol (C) 10μg, mikonazol (M) 10μg, ketokonazol (K) 10μg, tiokonazol (T) 10μg, flukonazol (Fl) 10μg oraz itrakonazol (I) 10μg. Do oznaczeƒ stosowano 0,5% pod o e YNB (Difco) z dodatkiem 3% glukozy i 1,8% agaru (ph 7,0), które wylewano na szalki Petriego o Êrednicy 9cm. Zawiesin wyizolowanych aksenicznych szczepów pochodzàcych z godzinnej hodowli na pod o u Sabourauda przygotowano zgodnie z zaleceniem producenta rozprowadzajàc p asko wype nione oczko ezy Êrednicy 2mm w 5ml p ynu fizjologicznego i równomiernie rozprowadzano po powierzchni pod o a YNB usuwajàc zb dny nadmiar. Nast pnie na powierzchni posianego pod o a nak adano krà ki bibu owe nasàczone odpowiednim lekiem i inkubowano w temp. 37 C. Strefy zahamowania wzrostu odczytywano po 24 godz. inkubacji, a dla szczepów wolno rosnàcych po godz. Stopieƒ wra liwoêci danego szczepu okreêlano w oparciu o wielkoêç strefy zahamowania wzrostu wokó krà ka z badanym lekiem mierzonej w mm. W odniesieniu do amfoterycyny B przy Êrednicy strefy zahamowania wzrostu 16mm szczep grzyba okreêlano jako wra liwy przy Êrednicy 12-16mm o zmniejszonej wra liwoêci, a przy <12mm jako szczep oporny. Dla 5-fluorocytozyny zahamowanie wzrostu dla szczepów wra liwych wynosi o 20mm, dla szczepów o zmniejszonej wra liwoêci 16-20mm, natomiast dla szczepów opornych <16mm. W przypadku pozosta ych leków Êrednica strefy zahamowania wzrostu dla szczepu wra liwego wynosi a 18mm, dla szczepu o zmniejszonej wra liwoêci 14-18mm, podczas gdy dla szczepu opornego <14mm. Analiza statystyczna Wnioskowanie statystyczne przeprowadzono przy poziomie istotnoêci p<0,05 przy u yciu testów dwustronnych. Wra liwoêç na antybiotyki w dwu badanych grupach porównano przy u yciu testu dok adnego Fishera. Ró nice cz stoêci w opornoêci na antybiotyki przedstawiono jako iloraz szans. Obliczeƒ statystycznych dokonano przy pomocy pakietu statystycznego STATA 9. Wyniki Charakterystyka badanych grup Badania przeprowadzono wêród 102 ci arnych z cukrzycà, w tym 44 (43,1%) z cukrzycà rozpoznanà przed cià à oraz 58 (56,9%) z cukrzycà wykrytà po raz pierwszy w cià y. Grup kontrolnà stanowi o 106 losowo wybranych zdrowych ci arnych. Ârednia wieku w grupie ci arnych z cukrzycà wynosi a 31 lat (±5), natomiast w grupie zdrowych ci arnych 28,9 lat (±4,5). 276 Nr 4 /2009

4 Ginekol Pol. 2009, 80, P R A C E O R Y G I N A L N E Nowakowska D, et al Tabela I. Porównanie wra liwoêci na leki przeciwgrzybicze szczepów grzybów wyizolowanych od kobiet ci arnych z cukrzycà i zdrowych. Cz stoêç zara eƒ i rozk ad gatunków grzybów w badanej grupie kobiet Oceniajàc w toku badaƒ mikologicznych 624 próbek pobranych od 208 kobiet, grzyby wykryto àcznie w 30,4% próbek. Wyst powanie grzybów stwierdzono u 42,1% ci arnych z cukrzycà oraz u 41,5% zdrowych kobiet. Ogó em w materia ach pobranych z pochwy, odbytu i jamy ustnej badanych kobiet stwierdzono obecnoêç 190 szczepów grzybów, które zakwalifikowano do 2 rodzajów i 7 gatunków. WÊród nich 97,4% nale a o do rodzaju Candida, natomiast pozosta e 2,6% do rodzaju Geotrichum. WÊród grzybów z rodzaju Candida przewa ajàcà wi kszoêç stanowi y szczepy z gatunku C. albicans (91,6%). Ponadto stwierdzono obecnoêç C. parapsilosis (3,7%), C. glabrata (0,5%), C. krusei (0,5%), C. kefyr (0,5%) i C. guilliermondii (0,5%). Ocena wra liwoêci analizowanych szczepów na leki W przedstawionej pracy badano wra liwoêç wyizolowanych szczepów grzybów na leki polienowe (amfoterycyna B, pimarycyna, nystatyna), pochodne azoli (klotrimazol, mikonazol, ketokonazol, tiokonazol, flukonazol i itrakonazol) oraz antymetabolity (5-fluorocytozyna). (Tabela I). Najwi kszà aktywnoêç in vitro wobec szczepów wyizolowanych w grupie ci arnych z cukrzycà wykazywa a pimarycyna (34,4%), nystatyna (31,3%) oraz tiokonazol (31,3%). Wra liwoêç na ketokonazol wykryto natomiast tylko u 8,3% badanych szczepów w tej grupie, a na amfoterycyn B u 16%. W grupie zdrowych ci arnych najwi cej szczepów wykazywa o wra liwoêç na itrakonazol (59,6%) i mikonazol (53,2%). (Tabela I). Najmniejsza liczba szczepów by a wra liwa na 5-fluorocytozyn (14,9%), ketokonazol (16%) i amfoterycyn B (16%) Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 277

5 P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2009, 80, Ocena wra liwoêci na wybrane leki przeciwgrzybicze Porównanie stopnia wra liwoêci szczepów na poszczególne leki w obu badanych grupach wykaza o, e w wi kszoêci przypadków grzyby izolowane od zdrowych ci arnych wykazywa y wi kszà wra liwoêç na badane in vitro leki przeciwgrzybicze. Stwierdzono istnienie szeregu statystycznie istotnych ró nic we wra liwoêci szczepów pochodzàcych od zdrowych ci arnych w stosunku do szczepów pochodzàcych od ci arnych z cukrzycà, tj. na dzia anie klotrimazolu (p=0,003, OR=0,36), itrakonazolu (p<0,001, OR=0,23) oraz mikonazolu (p=0,001, OR=0,37). (Tabela I). W przypadku aktywnoêci tiokonazolu ró nica we wra liwoêci by a bliska istotnoêci statystycznej (p=0,053, OR=0,55). Wyjàtkiem okaza a si aktywnoêç 5-fluorocytozyny. Zaobserwowano, e wra liwoêç na ten lek wykazywa o ponad dwukrotnie wi cej szczepów wyizolowanych od ci arnych z cukrzycà (30,2%), ni od grupy zdrowych ci arnych (14,9%). Ró nica ta by a istotna statystycznie (p=0,015, OR=2,46). (Tabela I). Analiza aktywnoêci pozosta ych leków przeciwgrzybiczych nie wykaza a statystycznie istotnych ró nic we wra liwoêci szczepów mi dzy badanymi grupami (pimarycyna p=0,54, OR=1,23; nystatyna p=0,75, OR=1,13; amfoterycyna B p=0,84, OR=0,90; ketokonazol p=0,123, OR=0,48; flukonazol p=0,61, OR=0,82). (Tabela I). Dyskusja Cukrzyca i cià a sà rozpatrywane jako niezale ne czynniki zwi kszajàce ryzyko zara eƒ grzybami, zw aszcza z rodzaju Candida [10-12]. W oparciu o baz PubMed, mo na stwierdziç, e w prezentowanej pracy po raz pierwszy dokonano oceny wra liwoêci szczepów grzybów wyizolowanych od kobiet ci arnych z cukrzycà oraz zdrowych na wybrane leki przeciwgrzybicze. Zara enia grzybami stwierdza si u 30%, a nawet u ponad 50% ci arnych [13-15]. Odsetek izolacji zale y od liczby i rodzaju badanej ontocenozy [16]. W badanym materiale grzyby wykryto u 42,1% ci arnych z cukrzycà oraz u 41,5% zdrowych kobiet. Zgodnie z wczeêniejszymi doniesieniami, najcz - Êciej stwierdzano w obu grupach C. albicans, odpowiednio 93,8% i 89,4% wyizolowanych szczepów [2, 17, 18]. Przyczyny podatnoêci ci arnych na zara enia grzybami nie sà wyjaênione, ale prawdopodobnie zwiàzane sà z fizjologicznymi zmianami, tj. obni enie integralnoêci komórkowej, wzrost poziomu hormonów, w szczególnoêci estrogenów, obni one ph i zwi kszone st enie glikogenu w pochwie. Wysoki poziom estrogenów powoduje zwi kszenie powierzchniowej ekspresji kompleksów glikoproteinowych na powierzchni nab onka pochwy, które dzia ajà jako receptory dla grzybów i u atwiajà im adherencj oraz penetracj Êcian pochwy. W nab onku pochwy zwi ksza si równie zawartoêç glikogenu, który jest êród em substancji od ywczych dla wzrostu i namna ania Candida [4, 12, 19, 20]. W cukrzycy stwierdzono zak ócenie prawid owej funkcji granulocytów, monocytów i limfocytów. Sprawia to, i chorzy na cukrzyc sà bardziej podatni na zara enia grzybami mi dzy innymi narzàdów p ciowych, jamy ustnej i przewodu pokarmowego [10, 21-23]. Obserwowane w pracy ró nice we wra liwoêci grzybów izolowanych w dwóch badanych grupach kobiet ci arnych sugerujà, e cukrzyca mo e mieç wp yw na zwi kszenie opornoêci grzybów na niektóre leki przeciwgrzybicze. W piêmiennictwie nie znaleziono podobnych danych. Badania Manfredi i wsp. przeprowadzone wêród osób z cukrzycà i zdrowych nie wykaza y ró nic mi dzy szczepami wyizolowanymi w tych grupach [24]. Dotyczy y one jednak kobiet nieci arnych oraz jedynie grzybicy jamy ustnej, a do badaƒ wykorzystano odmiennà metod oceny wra liwoêci grzybów na leki (Fungitest, Bio-Rad). Autorzy stwierdzili jednak e ró nice we wra liwoêci na leki, szczepów pochodzàcych od pacjentów z cukrzycà z W och i Wielkiej Brytanii. Szczepy wyizolowane w grupie badanej w oêrodku w Londynie wykazywa y wi kszà opornoêç na flukonazol, mikonazol i ketokonazol, w porównaniu z grzybami uzyskanymi od pacjentów z oêrodka w Parmie. Autorzy sugerujà, e lokalizacja geograficzna mo e mieç wp yw na zmniejszenie wra liwoêci szczepów grzybów na dany lek, poniewa cz stsze jego stosowanie w danym regionie wp ywa na rozwijanie si jego opornoêci [24]. Kuriyama i wsp. [25] opisali ró nice we wra liwoêci na badane leki, szczepów Candida pochodzàcych od pacjentów uprzednio leczonych, w porównaniu ze szczepami wyizolowanymi od osób, u których grzybic jamy ustnej leczono po raz pierwszy. ukaszuk i wsp. [26], przy u yciu metody dyfuzyjnokrà kowej na pod o u YNB, stwierdzili istotne ró nice we wra liwoêci szczepów grzybów izolowanych od pacjentów z chorobami nowotworowymi w porównaniu z grupà osób zdrowych. Szczepy C. albicans pochodzàce od osób chorych wykazywa y najwi kszà opornoêç na pimarycyn (51,1%) i nystatyn (40,4%) oraz w 22,5% opornoêç na pochodne imidazoli. Stwierdzili ponadto, e 48,9% szczepów wyizolowanych od chorych onkologicznych by o opornych na jeden i wi cej badanych leków, podczas gdy w grupie osób zdrowych tylko 27,1% [26]. Rozró nia si dwa typy opornoêci grzybów na leki przeciwgrzybicze, tj. pierwotnà i wtórnà. W przypadku tej pierwszej, grzyby sà odporne na leki, z którymi nie mia y wczeêniejszego kontaktu, np. C. glabrata i C. krusei w stosunku do flukonazolu. OpornoÊç wtórna rozwija si u szczepów pierwotnie wra liwych na drodze selekcji osobników naturalnie opornych lub pojawiajàcych si w populacji mutantów. Takà opornoêç stwierdza si mi dzy innymi w przypadku C. lusitaniae i C. glabrata, u których stwierdzono obecnoêç zmodyfikowanych steroli o zmniejszonym powinowactwie do nystatyny [27, 28]. Oznaczanie wra liwoêci szczepów grzybów na stosowane powszechnie leki przeciwgrzybicze nie jest rutynowo stosowane w diagnostyce mikologicznej [1]. Doniesienia wskazujàce na wzrost cz stoêci wyst powania szczepów grzybów opornych na leki przeciwgrzybicze lub nawet ca e grupy leków sugerujà, e tego typu oznaczenia powinny byç cz Êciej stosowane w praktyce, w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu si i utrzymywaniu szczepów opornych [1, 29]. Cz Êç testowanych w pracy w warunkach in vitro leków przeciwgrzybiczych nie powinna byç u ywana w trakcie cià y lub mo e byç stosowana tylko w wyjàtkowych przypadkach. W ka dej jednak sytuacji wykonanie testu wra liwoêci wyizolowanych szczepów na dzia anie leków przeciwgrzybiczych przyczynia si do skuteczniejszego i szybszego zwalczania grzybicy oraz umo liwia wybór leku najmniej obcià ajàcego dla pacjenta. 278 Nr 4 /2009

6 Ginekol Pol. 2009, 80, P R A C E O R Y G I N A L N E Nowakowska D, et al Wnioski 1. Najskuteczniej dzia ajàcym lekiem in vitro wobec szczepów wyizolowanych od kobiet ci arnych z cukrzycà by y: pimarycyna, nystatyna oraz tiokonazol, podczas gdy najwi cej szczepów wyizolowanych od zdrowych ci arnych wykazywa o wra liwoêç na itrakonazol i mikonazol. 2. Stwierdzone istotne ró nice we wra liwoêci szczepów wyodr bnionych od ci arnych z cukrzycà na dzia anie klotrimazolu, itrakonazolu oraz mikonazolu sugerujà, e cukrzyca mo e mieç wp yw na zwi kszenie opornoêci grzybów na niektóre leki stosowane w terapii. Podzi kowania Autorzy sk adajà podzi kowania prof. dr hab. n. med. Alicji Kurnatowskiej za umo liwienie przeprowadzenia badaƒ mikologicznych w Zak adzie Diagnostyki i Leczenia Chorób Paso ytniczych i Grzybic Katedry Biologii i Genetyki Medycznej UM w odzi oraz dr Annie Brot za udzia w pobieraniu materia ów biologicznych do badaƒ. Badania by y finansowane z grantu Komitetu Badaƒ Naukowych nr 2 P05E PiÊmiennictwo 1. Hospenthal D, Murray C, Rinaldi M. The role of antifungal susceptibility testing in the therapy of candidiasis. Diagn Microbiol Infect Dis. 2004, 48, Nowakowska D, Kurnatowska A, Stray-Pedersen B, [et al.]. Species distribution and influence of glycemic control on fungal infections in pregnant women with diabetes. J Infect. 2004, 48, Bates S. Vaginal discharge. Curr Opin Obstet Gynecol. 2003, 13, Ferrer J. Vaginal candidosis: epidemiological and etiological factors. Int J Gynaecol Obstet. 2000, 71, Suppl 1, S21-S Remington J, Klein J. Infectious diseases of the fetus and newborn infant. Philadelphia: W.B. Saunders Company, 2001, Sanglard D, Odds F. Resistance of Candida species to antifungal agents: molecular mechanisms and clinical consequences. Lancet Infect Dis. 2002, 2, Ciok-Pater E, Bia ucha A, Szabelska M, [i wsp.]. Mechanizmy opornoêci dro d y na stosowane leki przeciwgrzybicze. Mikol Lek. 2008, 15, Zalecenia Zespo u Ekspertów do Spraw Wczesnego Rozpoznawania Cukrzycy w Cià y. Ginekol Pol. 1995, 66, European IDDM Policy Group. Consensus Guidelines for the Management Insulin Dependent Diabetes. Medicom Europe BV, Bessum, Nowakowska D, Wilczyn_ski J, Kurnatowska A. Ocena wp ywu st enia glukozy we krwi na cz stoêç wyst powania zara eƒ grzybami pochwy, jamy ustnej i odbytu u kobiet ci arnych z cukrzycà. Diabetol Pol. 2002, 9, Chong P, Abdul Hadi S, Lee Y, [et al.]. Genotyping and drug resistance profile of Candida spp. in recurrent and one-off vaginitis, and high association of non-albicans species with non-pregnant status. Infect Genet Evol. 2007, 7, Sobel J. Candidal vulvovaginitis. Clin Obstet Gynecol. 1993, 36, Hay P, Czeizel A. Asymptomatic Trichomonas and Candida colonization and pregnancy outcome. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2007, 21, Torgerson R, Marnach M, Bruce A, [et al.]. Oral and vulvar changes in pregnancy. Clin Dermatol. 2006, 24, Nowakowska D, Gaj Z, Nowakowska-G àb A, [i wsp.]. Cz stoêç wyst powania zara eƒ grzybami u kobiet ci arnych i nieci arnych z cukrzycà i bez cukrzycy. Ginekol Pol. 2008, 80, Nowakowska D, Kurnatowska A, Wilczyƒski J. Multifocal fungal infections in pregnant women. Wiad Parazytol. 2001, 47, Suppl 1, Nowakowska D, Kurnatowska A, Stray-Pedersen B, [et al.]. Prevalence of fungi in the vagina, rectum and oral cavity in pregnant diabetic women: relation to gestational age and symptoms. Acta Obstet Gynecol Scand. 2004, 83, Trama J, Adelson M, Raphaelli I, [et al.]. Detection of Candida species in vaginal samples in a clinical laboratory setting. Infect Dis Obstet Gynecol. 2005, 13, Cotch M, Hillier S, Gibbs R, [et al.]. Vaginal Infections and Prematurity Study Group. Epidemiology and outcomes associated with moderate to heavy Candida colonization during pregnancy. Am J Obstet Gynecol. 1998, 178, Hollmer C, Essmann M, Ault K, [et al.] Adherence and blocking of Candida albicans to cultured vaginal epithelial cells: treatments to decrease adherence. Infect Dis Obstet Gynecol. 2006, 2006, Hryncewicz-Gwóêdê, A, Plomer-Niezgoda E, Baran E. TrudnoÊci lecznicze grzybicy u chorych na cukrzyce. Mikol Lek. 2006, 13, Goswami R, Dadhwal V, Tejaswi S, [et al.]. Species-specific prevalence of vaginal candidiasis among patients with diabetes mellitus and its relation to their glycaemic status. J Infect. 2000, 41, Malazy O, Shariat M, Heshmat R, [et al.]. Vulvovaginal candidiasis and its related factors in diabetic women. Taiwan J Obstet Gynecol. 2007, 46, Manfredi M, McCullough M, Polonelli L, [et al.]. In vitro antifungal susceptibility to six antifungal agents of 229 Candida isolates from patients with diabetes mellitus. Oral Microbiol Immunol. 2006, 21, Kuriyama T, Williams D, Bagg J, [et al.]. In vitro susceptibility of oral Candida to seven antifungal agents. Oral Microbiol Immunol. 2005, 20, ukaszuk C, Krajewska-Ku ak E, Niczyporuk W, [i wsp.]. Wra liwoêç na chemioterapeutyki przeciwgrzybicze szczepów grzybów dro d opodobnych izolowanych od pacjentów z chorobà nowotworowà. Onkol Pol. 1999, 4, Fryberg M, Oehlschlager A, Unrau A. Sterol biosynthesis in antibiotic-resistant yeast: nystatin. Arch Biochem Biophys. 1974, 160, Sojakova M, Liptajova D, Borovsky M, [et al.]. Fluconazole and itraconazole susceptibility of vaginal yeast isolates from Slovakia. Mycopathologia. 2004, 157, Wirsching S, Michel S, Köhler G, [et al.]. Activation of the multiple drug resistance gene MDR1 in fluconazole-resistant, clinical Candida albicans strains is caused by mutations in a trans-regulatory factor. J Bacteriol. 2000, 182, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 279