Tradycja chrześcijańska na Bitolszczyźnie i we wsi Nowaci
|
|
- Marcin Kozak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Vera Stojčevska-Antik Uniwersytet św. Cyryla i Metodego w Skopju vera39antic@gmail.com POZNAŃSKIE STUDIA SLAWISTYCZNE PSS NR 10/2016 ISSN DOI: /pss Data przesłania tekstu do redakcji: Data przyjęcia tekstu do druku: Tradycja chrześcijańska na Bitolszczyźnie i we wsi Nowaci Abstract: Stojčevska-Antik Vera, Tradycja chrześcijańska na Bitolszczyźnie i we wsi Nowaci (Christian Tradition on Bitolszczyzna and in the Village Nowaci). Poznańskie Studia Slawistyczne 10. Poznań Publishing House of the Poznań Society for the Advancement of the Arts and Sciences, pp ISSN The paper portrays the Macedonian folk Christianity, existing outside the official Church. Systematic scientific researches, also conducted nowadays, have shown that this phenomenon is not only still alive, but it is even growing especially after 1989, when the Church in Macedonia started to recover. In the mainstream of popular Christianity, the Marian tradition is represented most strongly. Macedonians believe that the Mother of God since time immemorial until today has been personally involved in the construction of their church as well in the spiritual as in the material meaning. An example could be the village Nowaci from Bitolszczyzna. Its population is convinced, that the church and monastery in the village were built on the order of Mary and according to her architectural project. The middleman between the Mother of God and the builders was supposed to be local clairvoyant Menka, called in a supernatural way to serve God. Keywords: Folk Christianity; unofficial believes; the Mother of God; Nowaci, Bitolszczyzna; Macedonia Macedonię można nazwać ziemią biblijną od samego początku chrześcijaństwa, ponieważ pierwsi apostołowie i siewcy Chrystusowego Słowa kroczyli po naszych drogach. Istnieje prawdopodobieństwo, że na macedońskich ziemiach przebywała także Prześwięta Bogurodzica. Dotarła tu podczas swoich wędrówek ze św. Janem Ewangelistą 1. Według ludowych 1 Motyw wiązany z apokryficznymi opowieściami o dziejach św. Łazarza, Zaśnięciu Matki Bożej i z atoskim kultem pasa Bogurodzicy. Matka Boża miała płynąć ze św. Janem w odwiedziny do Łazarza na Cypr, jednak podczas sztormu statek się rozbił i zmuszeni zostali do zejścia na ląd u podnóża Athosu. W Słowiańszczyźnie motyw utrwalił św. Dymitr Rostowski (Daniel Tuptało, ), wpisując go do historii Zaśnięcia Matki Bożej
2 380 Vera Stojčevska-Antik przekazów, pieśni, legend hagiograficznych Matka Boża zakładała najstarsze macedońskie cerkwie i brała je pod swoją opiekę, tak jak wzięła w wieczystą opiekę Świętą Górę Athos ogród Bogurodzicy (cf. np. Naumow 2009: i podana tam literatura). Do najstarszych macedońskich świątyń silnie związanych z tradycją maryjną należy między innymi cerkiew Bogurodzicy Slimnickiej w Prespie (Стојчевска-Антиќ, Николовски- -Катин 2008: 36 i n.). Od czasu oficjalnego przyjęcia chrześcijaństwa w IX wieku w Macedonii szczególnie intensywnie zaczęła rozwijać się architektura cerkiewna i monasterska. Jej matecznikiem były budowle wzniesione przez św. św. Klimenta i Nauma Ochrydzkich, którzy założyli Ochrydzką szkołę literacką. Późniejsze wieki przyniosły wielki rozkwit chrześcijańskiego budownictwa. Również na Bitolszczyźnie rósł Kościół. Tak na przykład w XIII wieku arcybiskup Demetriusz Chomatianos 2 odnotował istnienie monasteru pw. Dwunastu Apostołów w tym regionie. U schyłku XIV wieku na zboczu Płakeńskich Gór koło wsi Żwan zbudowano Toplicki monaster (Топлички манастир) pw. św. Mikołaja. W XVI wieku wzniesiono monaster we wsi Duowo, który został wspomniany w Zografskim dyptyku (Зографскиот поменик) z XVII wieku. Bogaty katalog starych macedońskich obiektów sakralnych sporządził Ilia Welew i opublikował w swojej książce Преглед на средновековни цркви и манастири во Македонија (Rejestr średniowiecznych macedońskich cerkwi i monasterów) (Велев 1990). Przy cerkwiach i w monasterach troszczono się o rękopiśmienną spuściznę Macedończyków. W wielu świątyniach i ich bibliotekach odkryto drogocenne teksty, świadczy o tym obszerna literatura przedmiotu (np. Словенските ракописи во Македонија, 1971). Za przykład można podać monaster pw. Przemienienia Pańskiego, zbudowany na fundamentach dużo starszej świątyni koło wsi Bukowo (6 km od Bitoli), w którym (15 sierpnia) i wydając drukiem w swoich Żywotach świętych (t. 4). Ruski hagiograf powołał się na świadectwo mnicha Stefana z Athosu. 2 Urodzony w 1165 roku, zmarł w 1234 lub 1235 roku. Bizantyński teolog, hagiograf, arcybiskup Ochrydy (ok ), przeciwnik autokefalii Cerkwi serbskiej z 1219 roku (Misiurek 1989: 1145).
3 Tradycja chrześcijańska na Bitolszczyźnie i we wsi Nowaci 381 odnaleziono rękopiśmienny Prolog 3, pergaminowy Tetraewangeliarz 4, Mineję 5 z XVI wieku, Oktoich 6 drukowany w 1539 roku (Ќорнаков 2009) i in. Życie chrześcijańskie zawsze było głęboko zakorzenione w macedońskim narodzie i troskliwie pielęgnowane aż do dziś. Od szeregu lat wespół z metropolitą Metodym Złatanowem badam obecność religii chrześcijańskiej w Macedonii. Rezultaty naszych studiów zostały ogłoszone w pięciu książkach cyklu По стапките на христијанството во Македонија (Po śladach chrześcijaństwa w Macedonii) pierwsza publikacja wyszła w 2004 roku (Стојчевска-Антиќ, Златанов 2004), ostatnią książkę ukończyliśmy w 2013 roku. Zauważalny rozwój budownictwa sakralnego w Macedonii nastąpił po upadku muru berlińskiego, gdy zlikwidowano stary ustrój polityczny. Wzrosła też liczba wiernych aktywnie uczestniczących w życiu religijnym i wspomagających kościelne budownictwo. Po raz pierwszy pojawili się poważni fundatorzy finansujący duże i bogate budynki świątynne, ale także znaczną liczbę mniejszych lub małych świątyń, na które datki przekazują również najbiedniejsi wierni. Na Bitolszczyźnie życiem religijnym kieruje metropolita Piotr, który zainicjował budowę wielu nowych obiektów sakralnych. W samej Bitoli nadzoruje prace nad wielkim projektem architektonicznym rozpoczętym jeszcze w 1993 roku ogromną cerkwią 7 pw. Soboru 8 Wszystkich 3 Księga liturgiczna z krótkimi żywotami świętych (gr. synaksarion), wykorzystywanymi podczas nabożeństw. 4 Zbiór obejmujący cztery Ewangelie Nowego Testamentu. 5 Księga liturgiczna zawierająca materiał hymnograficzny (tzw. służby, oficja) ku czci świąt i świętych, ułożonych według porządku kalendarza i wykonywanych w dniu pamięci. 6 Księga liturgiczna ośmiu tonów, zawierająca materiał hymnograficzny tygodniowego cyklu nabożeństw (wieczernie, powieczeria, jutrznie, liturgie sześciu zwykłych dni tygodnia; prócz tego małe wieczernie i nabożeństwa o północy niedziel). Pierwszy drukowany oktoich wydano w Krakowie w 1491 roku w drukarni Szwajpolta Fiola. 7 Świątynia w założeniu ma być jedną z największych (lub nawet największą) w kraju i na całych Bałkanach. 8 Święto kolektywne w kalendarzu Kościoła prawosławnego, gromadzi większą grupę świętych łączonych jakąś wspólną cechą (cechami). Tego typu zbiorowe dni pamięci upowszechniły się w okresie socjalizmu i często ustanawia się je obecnie szczególnie w Kościele rosyjskim.
4 382 Vera Stojčevska-Antik Macedońskich Oświecicieli (Собор на сите македонски светители) 9. Na kompleks świątynny składa się zespół oddzielnych cerkwi i kaplic poświęconych zarówno macedońskim, jak i powszechnym świętym. W najniższej części, pod apsydą ołtarzową, będzie się mieściła obszerna cerkiew Św. Pawła z dużą chrzcielnicą i sześcioma salami czterema większymi i dwiema małymi 10. Metropolita Metody i ja uważaliśmy, że publikacje książkowe, w których pokazaliśmy rozwój religii chrześcijańskiej w Macedonii, wystarczą. Tymczasem, gdy tylko kończyliśmy badania w jakiejś diecezji, po roku lub dwóch latach budowano tam nowe świątynie; naturalnie część z nich nie miała wielkich rozmiarów najczęściej była to realizacja marzenia o własnej lokalnej świątyni jakiegoś mieszkańca danej okolicy. Dziś wiemy, że badania nad budownictwem sakralnym należy prowadzić regularnie, gdyż liczba świątyń nieustannie wzrasta. Najprawdopodobniej spośród byłych socjalistycznych państw bloku wschodniego ludność Macedonii wyróżnia się największym zainteresowaniem budową nowych cerkwi. Wznoszone są one nawet przez bardzo bierne i ubogie środowiska, co dowodzi silnego przywiązania do chrześcijańskiego światopoglądu, którego nigdy nie udało się w społeczeństwie wykorzenić. Prowadzone przeze mnie i przez kolegów folklorystów badania terenowe zilustruje historia cerkwi pw. Przeświętej Bogurodzicy we wsi 9 Pamięć liturgiczna Soboru obchodzona jest w pierwszą niedzielę października. Należą do niego: św. Lidia (I w. p.n.e. I w. n.e.), mnich męczennik Erazm Ochrydzki (III IV w.), św. Achilles Prespański (III IV w.), mniszka pustelnica Synkletyka ( matka pustyni ; IV w.), cesarz Justynian I Wielki (V VI w.), Teofil Wyznawca (Strumicki; VIII w.), Metody i Cyryl Równi Apostołom (IX w.), bp Kliment Ochrydzki (IX X w.), mnich Naum Ochrydzki Cudotwórca (IX X w.), mnich pustelnik Gabriel Lesnowski (XI w.), 15 męczenników Tyberiopolskich (Strumickich; IV w.), Joachim Osogowski (XI XII w.), Grzegorz Ochrydzki (X XI w.), arcybp Teofilakt Ochrydzki (XI XII w.), mnich Hilarion (Iłarion) Megleński (XII w.), Jan Kukuzeł Anielskogłosy (XIII XIV w.), mnich pustelnik Dionizy Kosturski (XIV w.), Nikodem Przylepsko-Tysmański (XIV w.), mnich Nektariusz Bitolski (XV w.), mnich pustelnik Prochor Pszyński (XI w.), męczennik Jerzy Kratowski (XV XV w.), męczennik Jakub Kosturski i jego uczniowie diakon Jakub i mnich Dionizy (XV XVI w.), mnich Teofil Toczący Mirrę (XVI w.), męczennik Agatangel Bitolski (XVII XVIII w.), męczennik Anastazy (Spas) Radowicki (XVIII w.), męczennica Złata (Chrysa) Megleńska (XVII w.), Nikita Serski (XVIII XIX w.), Akakiusz Serski (XVIII XIX w.), męczennik Nikodem Ochrydzki (XVIII XIX w.). 10 Zapisano w Bitoli 24 marca 2008 roku, w bitolskiej metropolii.
5 Tradycja chrześcijańska na Bitolszczyźnie i we wsi Nowaci 383 Nowaci na Bitolszczyźnie. To nowa świątynia. Warto poznać historię jej budowy, jak również wierzenia chrześcijańskie z nią związane, ponieważ nie zawsze są one zgodne z surowymi kościelnymi kanonami. Mieliśmy możliwość poznać ją szczegółowo od Werki Kotewskiej, mieszkanki wsi urodzonej 20 lutego 1955 roku. Werka jest córką nieżyjącej już Menki Solunczewskiej, urodzonej 10 kwietnia 1928 roku w Demir Hisarze, a zmarłej 15 grudnia 2002 roku w Nowaci, słynnej we wsi z powodu swoich zdolności przewidywania przyszłości na podstawie snów. Werka opowiedziała nam takie zdarzenie: Pierwszego maja (około ) stała się rzecz następująca. Pewien rybak jadący łowić ryby nad sztuczne jezioro koło Elektrociepłowni Bitola (РЕК Битола ) miał wypadek gdzieś przed naszym domem samochodem Renault. Wraz z mężem obudziliśmy się o piątej rano, zbudził nas głośny huk trzykrotnie przewracającego się samochodu. Rybak był cały, samochód też nie był uszkodzony. Widzieliśmy to osobiście. Przyjechała milicja, postawili samochód na koła i rybak spokojnie odjechał. Koło Czarnej Rzeki zatrzymał się i zarzucił wędkę. Kiedy wyciągnął haczyk, zamiast ryby wyłowił ikonę. Zdziwił się i z ikoną wrócił prosto do swojej matki do Bitoli. Matka poradziła mu, by ikonę z obliczem Świętej Bogurodzicy trzymał w domu. Po kilku dniach rybak miał sen. Jakiś głos nakazał mu zwrócić ikonę na miejsce, na którym ją znalazł i tam zrobić jej kapliczkę. Rybak nie był dobrze sytuowany, więc zamiast zrobić kapliczkę, postawił ikonę między cegłami. Po jakimś czasie dowiedział się, że ktoś ukradł ikonę. Po dwóch lub trzech latach od tego zdarzenia mojej mamie Mence, która nie miała żadnego kontaktu z rybakiem, przyśnił się sen. Objawiła jej się Bogurodzica i powiedziała, by poszła na parcelę, na której znaleziono ikonę. Opisała dokładnie tę parcelę. Menka na drugi dzień poszła na opisane miejsce, na którym była zżęta pszenica. Tam mama znalazła kartkę papieru z obliczem Bogurodzicy. We śnie jej zasugerowano, żeby znaleziony obrazek oprawiła i chodziła z nim do ludzi. W ogóle, mama miała ciężkie życie. Kiedy mój ojciec był w wojsku, śniło jej się, że gorze w mękach, a jej objawił się Jezus Chrystus i powiedział, że musi zostać jego sługą. Ona była wtedy mężatką i myślała, że wiadomość trzeba było odebrać wcześniej. Za drugim razem poczuła silny ogień w sobie, naprawdę płonęła i uciekła ze wsi, i upadła na skraju wsi. Płonęła, a kto przechodził, rzucał na nią ziemię, by ją uratować od ognia i krzyku. Przyjechała też karetka pogotowia, i leżała trzy miesiące w szpitalu w Skopju. Ale potem urodziła trójkę dzieci i żyła jak normalna kobieta.
6 384 Vera Stojčevska-Antik Gdy miała pięćdziesiąt sześć lat znów przyśnił jej się sen, że musi budować monaster na wcześniej wskazanym miejscu. Miejscem tym był Kombinat Rolniczy Pelagonia (ЗИК Пелагониjа ) i ona w żaden sposób nie mogła uzyskać zgody, ale na koniec ją dostała. Zaczęła budować cerkiew w 1990 roku. Poświęcono krzyż i wtedy powtórnie we śnie jej powiedziano, by opowiedziała o wszystkim publicznie. Bona Jankulowska wygłosiła wykład, a jedna uczennica recytowała wiersze. Przed mikrofonem pojawiła się też Menka i opowiedziała o snach, zaleceniach, budowie. Obecni płakali. Dobrowolne datki na cerkiew dawały instytucje ze wsi Nowaci, z Bitoli, zza oceanu, także emigranci. Plan cerkwi, według wskazówek ze snów, moja matka objaśniała dwóm architektom: Mile Pecakowskiemu i Biljanie Nedelkowskiej. Menka mówiła im o najdrobniejszych detalach. Interesujące, że ukradziona ikona, co ją zwrócił rybak Tome na miejsce, w którym była znaleziona, zaginęła i do dziś się nie odnalazła. Menka miała sen, że Bogurodzica poleciła, by zbudować schowek na ikonę z sześciu worków cementu, ale wtedy ikona została już ukradziona. Bogurodzica jej powiedziała, że tam jest już majster, który przyszedł budować, i naprawdę, kiedy Menka poszła na to miejsce, majster tam był, to był majster Stojancze z Nowaci. Menka dowiedziała się od niego, że i on miał ten sam sen i Bogurodzica mu powiedziała, by zbudował schowek na ikonę. Ale oboje nie mieli pieniędzy. Kiedy Menka wróciła do domu, spotkała dwie młode kobiety i jednego mężczyznę, którzy przynieśli pieniądze na sześć worków cementu. Ludzie ci nie znali Menki, pracowali w Niemczech. Tego dnia musieli wracać do Niemiec i przyśniło im się, że muszą zanieść pieniądze do Menki do Nowaci. Z tych pieniędzy Menka zbudowała małą cerkiewkę, naprzeciwko monasteru, koło rzeki. Ludzie, którzy przynieśli pieniądze, byli z Bitoli i wcześniej nie znali Menki. Gdy mała cerkiewka została zbudowana, Menka dostała nowe polecenie od Bogurodzicy, by zaniosła do niej suknię zrobioną w męce. Menka powiedziała jej, że nie ma takiej sukni, ale ma nowy kostium. Bogurodica wtedy się objawiła sąsiadce, i powiedziała, żeby zaniosła do Menki haftowany strój ludowy i ona powiedziała Mence: We śnie przyszła do mnie Bogurodzica i mi powiedziała, żebym ci przyniosła ten cały takum [tu: wiejski strój kobiecy V.S.-A.]. Menka zaniosła takum do cerkiewki. Bogurodzica jej powiedziała, że chce, by sama włożyła strój. Pewnej nocy strażnicy z elektrociepłowni widzieli silne światło i kobietę ubraną w takum. Myśleli, że to Menka, wylegli zewsząd i ruszyli do światła. Kiedy przybliżali się do światła, ono ginęło, a kiedy przyszli na miejsce nie było nikogo. Po tym zdarzeniu Mence objawiła się Bogurodzica: Weź takum, ludzie będą tędy przechodzić, zabiorą go, a on powinien być przechowywany w klasztorze, szczególnie podczas święta Małej Bogurodzicy, położony obok krzyża!.
7 Tradycja chrześcijańska na Bitolszczyźnie i we wsi Nowaci 385 Rybak Tome zmarł, gdy miał 45 lat, dziesięć lat po znalezieniu ikony. W monasterze i jego okolicach opowiadają cuda. Bogurodzica objawia się we śnie wielu mieszkańcom. Tak na przykład opowiadała pewna Macedonka, która mieszkała w Australii, że we śnie Bogurodzica jej poradziła, by przyniosła stół do klasztoru. Ona przyniosła współczesny marmurowy stół na dziedziniec monasteru. Jej też się przyśniło, że powinna pójść do Menki do Nowaci i tak postąpiła. Menka zorganizowała też Komitet Cerkiewny, który się troszczy o donacje. Monaster jest w końcowej fazie, trzeba zrobić freski. Specjaliści pochodzą ze Strugi i pracują porządnie. Do Menki przychodzili ludzie z różnych stron, najczęściej po objawieniach we śnie. Ona wydawała całą pensję na monaster, na ludzi. We śnie miała przykazane, by parzyła wiernym kawę. Najczęściej komunikowała się z rybakiem Tomą. We wsi znany jest i taki cud: Menka leżała w szpitalu, a powinna być 1 maja nad Świętą wodą. Domownicy zabrali ją ze szpitala i wcześnie rano zanieśli nad wodę. Był tam tłum ludzi. Jakiś człowiek zaprowadził Menkę do Świętej wody, w którą 1 maja patrzyła tylko Menka. Woda pojawiała się tylko 1 maja. Młody człowiek był ze Skopja. W tym dniu Menka zabijała jagnię i o przynosiła je na miejsce koło monasteru. Tego dnia nie było jednak jagnięcia i zabito kokoszkę. Przy tym kura znalazła się w wodzie, która zaniosła ją daleko. Po 20 minutach kura wróciła do Menki. Później Menkę odwieziono do szpitala, a domownicy ugotowali jej kurę i każdy, kto chciał, mógł próbować, bez zaproszenia. Ta woda jest cudowna i ludzie przychodzą do niej modlić się. Przewodniczącym Komitetu Cerkiewnego jest Weljo Tantarow. Opowiadał o problemach, które się pojawiały zanim zaczęto budowę, a już w latach oficjalnie otrzymano miejsce. Najwięcej datków przyszło z Kompanii Energetycznej ESM, z Kombinatu Pelagonia, kopalni Buczim koło Radowisz, Kompanii Tytoniowej Makedonija-tabak (od Szuturkowa 11 ), z Elektrociepłowni Bitola i in. Komitet troszczy się o święto Małej Bogurodzicy. Minionego roku obiad sponsorowała Mleczarnia w Bitoli, a tego roku 12 Kombinat Pelagonia. Według ludowej tradycji, niegdyś znajdował się tu monaster o tym samym wezwaniu. Podczas kopania odkryto czysty piasek. Tak samo jeden z robotników z koparką, Bagaczewski, opowiadał, że ostatnia łyżka koparki napełniła się srebrnymi pieniędzmi. Zakopał je powtórnie w fundamentach klasztoru. Dużo później opowiedział to zdarzenie Weljo Tantarowowi. 11 Danczo Szuturkow ( ) członek dyrekcji kombinatu. 12 Określenia czasu nie są aktualne, informacje zbierane były w różnych okresach, te prawdopodobnie u schyłku lat 90. XX w.
8 386 Vera Stojčevska-Antik Obchody dnia pamięci rozpoczynają się 20 września, ale główna część święta odbywa się dzień później 21 września. Uważa się, że monaster jest patronem rolników. Komitet planuje także budowę bazy noclegowej dla pielgrzymów. Sam monaster leży w niezwykle urokliwej okolicy, otoczony wspaniałą zielenią. Ludzie bardzo o niego dbają, utrzymują w czystości 13. Z języka macedońskiego przełożyła Marzanna Kuczyńska Literatura Misiurek J., 1989, Demetriusz Chomatianos, w: Encyklopedia katolicka, t. 3, Lublin, s Naumow A., 2009, Pani Athosu i Jej ruskie włości, w: Święta Góra Athos w kulturze Europy. Europa w kulturze Athosu, red. M. Kuczyńska, Gniezno. Велев И., 1990, Преглед на средновековни цркви и манастири во Македонија, Скопје. Ќорнаков Д., 2009, Македонски манастири, Скопје. Словенските ракописи во Македонија, 1971, подг. В. Мошин во соработка со Л. Славева, С. Кроневска и Ј. Јакимова, кн. I II, Скопје. Стојчевска-Антиќ В., Златанов М., 2004, По стапките на христијанството во Македонија, 1, Скопје. Стојчевска-Антиќ В., Николовски-Катин С., 2008, Ореолот на Дева Марија и Св. Богородица Слимничка во Преспа, Скопје, < oreol/index.html>, Zapisano 25 marca 2007 roku, Wieś Nowaci, Bitolszczyzna.
Ikona obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyńskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub
Ikona obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyńskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub liturgiczno-symboliczne. Charakterystyczna dla chrześcijańskich Kościołów
Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem!
Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,
KOŚCIÓŁ IDŹ TY ZA MNIE
SPOTKANIE 6 KOŚCIÓŁ Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: IDŹ TY ZA MNIE Pewien mężczyzna miał zwyczaj mówić w każdą
SCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI 2014 STYCZEŃ
SCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI 0 STYCZEŃ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI (pierwszy piątek) NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM 6 OBJAWIENIE PAŃSKIE Niedziela po Narodzeniu Pańskim: CHRZEST
Ikonostas w Cerkwi p.w. Św. Bazylego Wielkiego w Koniecznej
IKONOSTAS Ikonostas w Cerkwi p.w. Św. Bazylego Wielkiego w Koniecznej Ikonostas (gr. eikón oznaczające obraz oraz stásis czyli pozycja, umiejscowienie) ściana z ikonami, która w cerkwi oddziela miejsce
Czy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne
Czy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne historie. Tą osobą jest Maryja, mama Pana Jezusa. Maryja opowiada
Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej
Maciej Olejnik Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej Wprowadzenie: Przedmiotem mojej pracy jest problem przenikania świata teatru do katolickiej liturgii łacińskiej.
Rok liturgiczny (kościelny)
Rok liturgiczny (kościelny) Adwent Okres Narodzenia Pańskiego Okres zwykły cz. I Wielki Post Triduum Paschalne Okres Wielkanocny Okres zwykły cz. II Przeczytajcie fragment Składu apostolskiego. Jakie fakty
Wstęp. Wejście główne do kościoła Najświętszego Zbawiciela
Wstęp Dawny kościół św. Pawła dziś katolicki kościół parafialny pw. Najświętszego Zbawiciela powstał w latach 1866 1869 dla gminy ewangelicko-luterańskiej pod tym samym wezwaniem. Przez współczesnych został
WYKAZ PODRĘCZNIKÓW I ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH DO NAUKI RELIGII PRAWOSŁAWNEJ W GIMNAZJUM. - opracowany przez: Ewę Podgórzak
WYKAZ PODRĘCZNIKÓW I ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH DO NAUKI RELIGII PRAWOSŁAWNEJ W GIMNAZJUM - opracowany przez: Ewę Podgórzak HISTORIA KOŚCIOŁA PODRĘCZNIK DO NAUCZANIA RELIGII W SZKOŁACH POWSZECHNYCH Prawosławna
Chwila medytacji na szlaku do Santiago.
Chwila medytacji na szlaku do Santiago. Panie, chcę dobrze przeżyć moją drogę do Santiago. I wiem, że potrzebuje w tym Twojej pomocy. cucopescador@gmail.com 1. Każdego rana, o wschodzie słońca, będę się
SCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI 2013 STYCZEŃ
SCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI STYCZEŃ 1 ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI 3 4 (pierwszy piątek) 6 Niedziela po Narodzeniu Pańskim: OBJAWIENIE PAŃSKIE (adoracja Najśw. Sakramentu) 3 Niedziela
Opracował: Artur Bugaj kl.vi,,c
TADYCJE Opracował: Artur Bugaj kl.vi,,c Spis treści: Szopka... - 3 - Kolędy... - 4 - Opłatek... - 5 - Pierwsza Gwiazda... - 6 - Pasterka... - 7 - Choinka... - 8 - Święty Mikołaj... - 9 - Źródła informacji...-
apokryfy nowego testamentu
apokryfy nowego testamentu tom ii Apostołowie część i Andrzej, Jan, Paweł, Piotr, Tomasz 697 Spis treści PRZEDMOWA...5 SKRÓTY... 11 WSPÓŁPRACOWNICY TOMU...19 Rozdział I. WSTĘP OGÓLNY A. APOSTOŁOWIE a.
WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI.
WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI. Przedmiot oceny 1. Cytaty z Pisma św., modlitwy, pieśni 2. Zeszyt przedmioto wy 3. Prace domowe 4. Testy i sprawdziany OCENA celująca
Trzebinia - Moja mała ojczyzna Szczepan Matan
Trzebinia - Moja mała ojczyzna Szczepan Matan Na świecie żyło wielu ludzi, których losy uznano za bardzo ciekawe i zamieszczono w pięknie wydanych książkach. Zdarzało się też to w gminie Trzebina, gdzie
BERAT MIASTO TYSIĄCA OKIEN
BERAT MIASTO TYSIĄCA OKIEN BERAT (alb. Berati) -jedno zwiększych miast ok. 60 tys. mieszkańców, położone w środkowej Albanii, nad rzeką Osum. Drugie, obok Gijokastry, albańskie miasto-muzeum, zwane -ze
Radom, 18 października 2012 roku. L. dz. 1040/12 DEKRET. o możliwości uzyskania łaski odpustu zupełnego w Roku Wiary. w Diecezji Radomskiej
Bp Henryk Tomasik: Dekret o możliwości uzyskania łaski odpustu zupełnego w Roku Wiary w Diecezji Ra Radom, 18 października 2012 roku L. dz. 1040/12 DEKRET o możliwości uzyskania łaski odpustu zupełnego
pójdziemy do kina Gimnazjum kl. I, Temat 57
pójdziemy do kina pragnę sprawić Ci radość kupię kwiaty chcę być z Tobą ofiaruję prezent dobrze jest być razem przygotuję dobre jedzenie przyjaźń z Tobą jest dla mnie ważna Grupa 1 Przeczytaj poniższy
Przekształcenia krajobrazu sakralnego na pograniczu polskosłowacko-ukraińskim
Grażyna Holly Przekształcenia krajobrazu sakralnego na pograniczu polskosłowacko-ukraińskim (XIX-XXI wiek). Park Narodowy Połoniny dokumentacja fotograficzna (południowo-wschodnia część Parku) Fotografie
Trasa wycieczki: Grabarka i okoliczne cerkwie. czas trwania: 1 dzień, typ: samochodowa, liczba miejsc: 8, stopień trudności: średnia
Trasa wycieczki: Grabarka i okoliczne cerkwie czas trwania: 1 dzień, typ: samochodowa, liczba miejsc: 8, stopień trudności: średnia Opis wycieczki Proponujemy Państwu wizytę na Podlasiu, na pograniczu
Chrześcijaństwo na Wschodzie i na Zachodzie. Medytacja na Łotwie
Chrześcijaństwo na Wschodzie i na Zachodzie Medytacja na Łotwie Modlitwa Jezusowa, kamień węgielny i fundament mistycznej tradycji Kościoła prawosławnego, fascynowała mnie już od czasu jak skończyłem 16
Życie Konstantego Bajko
Życie Konstantego Bajko Dnia 6 marca 1909 roku w Białowieży na świat przychodzi Konstanty Bajko. Pochodził z chłopskiej, białoruskiej rodziny, syn Potapa i Marii, posiadał polskie obywatelstwo. 1915-1921-Bieżeństwo,
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Tomasz Kiesling Oborniki 2013 Być jak Teofil dziś Teofil konkretne imię adresata, chrześcijanina, do którego pisze św. Łukasz Ewangelię. Ewangelista przeprowadził wiele rozmów
dla mamy Joanna Wilkońska Książka ze stronami do kolorowania Wydawnictwo WAM
dla mamy Joanna Wilkońska Wydawnictwo WAM Książka ze stronami do kolorowania Wydawnictwo WAM, 2012 tekst: Joanna Wilkońska ilustracje i opracowanie graficzne: Piotr Warisch korekta: Jadwiga Zięba ISBN
1. Narodziny Chrystusa zapowiadały liczne proroctwa. Gdzie możemy je odnaleźć?
1. Narodziny Chrystusa zapowiadały liczne proroctwa. Gdzie możemy je odnaleźć? a) w Starym Testamencie b) w Dziejach Apostolskich c) w Apokalipsie 2. Jak daleko znajduje się Betlejem, miejsce narodzin
Streszczenie. Streszczenie MIKOŁAJEK I JEGO KOLEDZY
Streszczenie MIKOŁAJEK I JEGO KOLEDZY 8 Kleofas ma okulary! MIKOŁAJEK I JEGO KOLEDZY Mikołajek opowiada, że po przyjściu do szkoły on i wszyscy koledzy z klasy bardzo się zdziwili, gdy zobaczyli, że Kleofas,
Wieliczka ul. Brata Alojzego Kosiby 31. Kościół pw. św. Franciszka z Asyżu. Sanktuarium MB Łaskawej
Wieliczka ul. Brata Alojzego Kosiby 31 Kościół pw. św. Franciszka z Asyżu Sanktuarium MB Łaskawej Opis kościoła: Jacek i Maria Łempiccy, Święci w Polsce i ich kult w świetle historii, Kraków 2008, str.
NA SKRAJU KULTUR DZIEŃ I
Dnia 15 grudnia 2018 roku sympatycy podróży z naszej szkoły w ramach działalności SKKT pod opieką pana Grzegorza Kaczmarczyka i pani Anny Nowak Łoś wybrali się na wycieczkę Śladami obiektów sakralnych
Biblia dla Dzieci. przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Biblia dla Dzieci przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
PODSTAWA PROGRAMOWA NAUCZANIA RELIGII PRAWOSŁANEJ POLSKIEGO AUTOKEFALICZNEGO KOŚCIOŁA PRAWOSŁAWNEGO SZKOŁA PODSTAWOWA
PODSTAWA PROGRAMOWA NAUCZANIA RELIGII PRAWOSŁANEJ POLSKIEGO AUTOKEFALICZNEGO KOŚCIOŁA PRAWOSŁAWNEGO SZKOŁA PODSTAWOWA Szkoła podstawowa Etap I Klasy I- III Cele katechetyczne: 1. Zachęcanie do aktywnego
Internetowy Projekt Zbieramy Wspomnienia
Internetowy Projekt Zbieramy Wspomnienia WSPOMNIENIA Z LAT 70 NA PODSTAWIE KRONIK SZKOLNYCH. W ramach Internetowego Projektu Zbieramy Wspomnienia pomiędzy końcem jednych, a początkiem drugich zajęć wybrałam
rocznicy święceń kapłańskich.
Pozdrowienia z okazji rocznicy święceń kapłańskich. W dniu 24 grudnia 2017r. Rada Parafialna na czele z jej Starostą Cerkiewnym panem Bazylim Dziadykiem złożyła proboszczowi Parafii Prawosławnej Świętej
słowo Biblia pochodzi od greckiego słowa biblos, które z kolei miało swoje źródło w języku egipskim, gdzie oznaczało albo papirus
Powtórzenie wiadomości o Biblii (Nowy Testament) słowo Biblia pochodzi od greckiego słowa biblos, które z kolei miało swoje źródło w języku egipskim, gdzie oznaczało albo papirus (służący wówczas między
WYWIAD Z ŚW. STANISŁAWEM KOSTKĄ
WYWIAD Z ŚW. STANISŁAWEM KOSTKĄ Witaj Św. Stanisławie, czy mogę z Tobą przeprowadzić wywiad? - Witam. Tak bardzo chętnie udzielę wywiadu. Gdzie i kiedy się urodziłeś? - Urodziłem się w Październiku 1550r.
Rowerem po Poznaniu - osobliwości przyrodniczo-historyczne. Poznań wielu wyznań - śladami historycznych obiektów sakralnych
Rowerem po Poznaniu - osobliwości przyrodniczo-historyczne Poznań wielu wyznań - śladami historycznych obiektów sakralnych Uczestnicy projektu - trasa 5 Magdalena Grześ Weronika Kowalska Inez Ledzion Dominika
free mini przewodnik ciekawe miejsca w okolicy Gminny Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy
mini przewodnik free ciekawe miejsca w okolicy Gminny Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy 2 Na mapie: A Swoboda: Przydrożny krzyż We wsi Swoboda niedaleko Zgierza, na skraju lasu stoi stalowy krzyż. Z opowiadań
ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE
ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE EWANGELI JANA 6:44-45 Nikt nie może przyjść do mnie, jeżeli go nie pociągnie Ojciec, który mnie posłał, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Napisano bowiem u proroków: I będą
KAPLICZKI I KRZYśE PRZYDROśNE ORAZ ZABYTKOWE NAGROBKI w miejscowościach : Krowica Sama, Krowica Hołodowska i Budomierz.
KAPLICZKI I KRZYśE PRZYDROśNE ORAZ ZABYTKOWE NAGROBKI w miejscowościach : Krowica Sama, Krowica Hołodowska i Budomierz. Na końcu Cetyni znajduje się kapliczka z figurą Serca BoŜego. Za Cetynią jest stara
Skoczów miasto urodzenia Jana Sarkandra
Skoczów miasto urodzenia Jana Sarkandra Opis miasta: Jacek i Maria Łempiccy, Święci w Polsce i ich kult w świetle historii, Kraków 2008, s. 197-198 (wydanie papierowe) lub: Jan Sarkander, Skoczów - http://sancti_in_polonia.wietrzykowski.net/2j.html
KRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI
KRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI DZIAŁ I TAJEMNICA KOŚCIOŁA CHRYSTUSOWEGO bardzo celująca - wie, komu objawił się Duch Święty; - podaje przykłady, dotyczące budowania wspólnoty - wyjaśnia, dlaczego
38. Otwarce wystawy Sztuka Sakralna ziemi Chełmskiej 1992 r. we wnętrzu dawnej cerkwii unickiej pw. Św. Mikołaja
38. Otwarce wystawy Sztuka Sakralna ziemi Chełmskiej 1992 r. we wnętrzu dawnej cerkwii unickiej pw. Św. Mikołaja 39. Otwarcie sesji naukowej Dop piekna nadprzyrodzonego. Rozwój sztuki sakralnej od X do
2002 rok. DATOWNIKI JEDNODNIOWE. w geście błogosławieństwa i tekst : 82. ROCZNICA URODZIN PAPIEŻA JANA PAWŁA II.
2002 rok. DATOWNIKI JEDNODNIOWE. 1. 18.05.2002 BIELSKO - BIAŁA 1 w geście błogosławieństwa 82. ROCZNICA URODZIN PAPIEŻA 2. 18.05.2002 RYBNIK 1 w piusce trzymającego pastorał POCZTA SAMOLOTOWA. 82. ROCZNICA
TUCHOLA DOTKNĘŁA BOŻEGO MIŁOSIERDZIA
Od 12go grudnia b.r. w diecezji pelplińskiej odbywała się peregrynacja symboli Światowych Dni Młodzieży. Krzyż i Ikona Matki Bożej Salus Populi Romani, gościły również w naszym mieście i to w piękny, radosny
Medytacja chrześcijańska
Z TRADYCJI MNISZEJ 5 John Main OSB Medytacja chrześcijańska John Main OSB Medytacja chrześcijańska Konferencje z Gethsemani przekład Teresa Lubowiecka Spis treści Wstęp...7 Pierwsza Konferencja...9 Druga
Wybory Prezydenckie - 24 maja 2015 r.
Nr. 5/116 17 maj 2015 Wybory Prezydenckie - 24 maja 2015 r. Dobrowolna rezygnacja z udziału w wyborach jest grzechem zaniedbania, ponieważ jest odrzuceniem odpowiedzialności za losy ojczyzny. Ludzie wierzący
Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,
Pieczęć Olsztyna IV WIEK
Pieczęć Olsztyna IV WIEK Pierwowzorem herbu Olsztyna była sekretna pieczęć, którą jeszcze w 1526 roku pieczętowano dokumenty. W drugiej połowie XVI w. na pieczęci pojawiła się postać wędrowca trzymającego
Częstochowa (Woj. Śląskie)
Częstochowa (Woj. Śląskie) Sanktuarium NMP Częstochowskiej Jasnogórska Bazylika pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia NMP Opis kościoła: Jacek i Maria Łempiccy, Święci w Polsce i ich kult w świetle
Podlasie to płótno, wypełnione jaskrawymi barwami. Jest to region wieloetniczny i wielokulturowy. Na tym terenie od stuleci współistnieje wiele
Rozmaitość Podlasia Podlasie to płótno, wypełnione jaskrawymi barwami. Jest to region wieloetniczny i wielokulturowy. Na tym terenie od stuleci współistnieje wiele religii: katolicyzm, prawosławie, judaizm,
Pytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie?
Pytania konkursowe 1. Podaj imię i nazwisko Jana Pawła II. 2. Podaj imię brata Karola Wojtyły. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo
KALENDARIUM ZAMIERZEŃ DUSZPASTERSKICH wrzesień sierpień 2017
KALENDARIUM ZAMIERZEŃ DUSZPASTERSKICH wrzesień 2016 - sierpień 2017 Data Temat Przedsięwzięcie wrzesień 1. Czwartek Wspomnienie św. Bronisławy 77.rocznica wybuchu II wojny św.; Nowy Rok Szkolny 2016/17
ŚWIĘTO WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
ŚWIĘTO WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY Obraz Guido Reni 1642 r. Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny Obchodzone 15 sierpnia Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest jednym z najstarszych
250 ROCZNICA USTANOWIENIA ŚWIĘTA NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA
W pierwszy piątek miesiąca 6 lutego 2015 r. przeżywaliśmy 250. rocznicę ustanowienia na ziemiach polskich liturgicznego święta Najświętszego Serca Pana Jezusa. Papież Klemens XIII ustanawiając to święto,
Święta Anna ul. Aleksandrówka Przyrów (Woj. Śląskie) Sanktuarium Świętej Anny
Święta Anna ul. Aleksandrówka 42 41-248 Przyrów (Woj. Śląskie) Sanktuarium Świętej Anny Opis kościoła: Jacek i Maria Łempiccy, Święci w Polsce i ich kult w świetle historii, Kraków 2008, str. 45-46 więcej:
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z RELIGII PRAWOSŁAWNEJ
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z RELIGII PRAWOSŁAWNEJ Nauczanie religii prawosławnej odbywa się w oparciu o program zatwierdzony przez PAKP: Program nauczania religii dla szkoły podstawowej NUMER PROGRAMU:
Prawosławne szkolnictwo teologiczne w II Rzeczpospolitej
Prawosławne szkolnictwo teologiczne w II Rzeczpospolitej Ks. dr Artur Aleksiejuk Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie Wydział Pedagogiczny Demografia 30 września 1921 pierwszy spis powszechny
KALENDARZ DAT I OKRESÓW LITURGICZNYCH
KALENDARZ DAT I OKRESÓW LITURGICZNYCH 1. KALENDARZ OKRESÓW LITURGICZNYCH W KOŚCIELE KATOLICKIM 2012-2111 2. KALENDARZ DIECEZJI POLSKICH - 2013-02-28 3. WPROWADZENIA TEOLOGICZNO PASTORALNE DO KSIĄG LITURGICZNYCH
PRZEDMIOTOWY SYSYEM OCENIANIA RELIGIA PRAWOSŁAWNA
PRZEDMIOTOWY SYSYEM OCENIANIA RELIGIA PRAWOSŁAWNA Klasy I-III Stopień celujący (6) Uczeń spełnia wymagania określone w zakresie oceny bardzo dobrej. Wykazuje się wiadomościami szczegółowymi z zakresu wymagań
Spis treści MARYJNE I HAGIOGRAFICZNE. Kazanie do Mszy Świętej o NMP z Wieczernika Kazanie na nabożeństwo do Matki Bożej Pocieszenia...
3 Spis treści MARYJNE I HAGIOGRAFICZNE O. KRZYSZTOF CZEPIRSKI OMI Ochrzczeni Duchem Świętym Kazanie do Mszy Świętej o NMP z Wieczernika... 7 Maryja mistrzynią dobrych spotkań z ludźmi Kazanie na nabożeństwo
Chrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa.
Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo jest jedną z głównych religii monoteistycznych wyznawanych na całym świecie. Jest to największa religia pod względem wyznawców, którzy stanowią 1/3 całej populacji. Najliczniej
PORÓWNANIE ZAWARTOŚCI DWÓCH EDYCJI KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK 2011
PORÓWNANIE ZAWARTOŚCI DWÓCH EDYCJI KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK 2011 Zasób Wskazania i normy dotyczące poszczególnych okresów liturgicznych Obchody ogólnopolskie Numery stron w czterotomowym wydaniu
Sanktuaria znaczone modlitwą rolników: kult bł. Karoliny w Zabawie
.pl https://www..pl Sanktuaria znaczone modlitwą rolników: kult bł. Karoliny w Zabawie Autor: Małgorzata Wróblewska-Borek Data: 25 listopada 2015 Zaczęło się tragicznie. Zabawa koło Tarnowa, rok 1914.
Sanktuaria znaczone modlitwą rolników: kult bł. Karoliny
https://www. Sanktuaria znaczone modlitwą rolników: kult bł. Karoliny Autor: Małgorzata Wróblewska-Borek Data: 4 listopada 2018 Jest rok 1914, wieś Zabawa koło Tarnowa. Karolina Kózkówna, młoda niespełna
2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM
2 NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM PIERWSZE CZYTANIE Syr 24, 1-2. 8-12 Mądrość Boża mieszka w Jego ludzie Czytanie z Księgi Syracydesa. Mądrość wychwala sama siebie, chlubi się pośród swego ludu. Otwiera
10 lutego o godz. 18 w Muzeum Ikon w Supraślu otwarta została stała ekspozycja Ikona Obraz i Słowo między tym co ulotne a wieczne.
Ikona obraz i słowo 10 lutego o godz. 18 w Muzeum Ikon w Supraślu otwarta została stała ekspozycja Ikona Obraz i Słowo między tym co ulotne a wieczne. Muzeum Ikon mieści się w Pałacu Archimandrytów Monasteru
Nazywam się Maria i chciałabym ci opowiedzieć, jak moja historia i Święta Wielkanocne ze sobą się łączą
Nazywam się Maria i chciałabym ci opowiedzieć, jak moja historia i Święta Wielkanocne ze sobą się łączą Jako mała dziewczynka miałam wiele marzeń. Chciałam pomagać innym ludziom. Szczególnie starzy, samotni
STARY TESTAMENT. JÓZEF I JEGO BRACIA 11. JÓZEF I JEGO BRACIA
JÓZEF I JEGO BRACIA 51 Jakub miał wielu synów. Było ich dwunastu. Jakub kochał wszystkich, ale najbardziej kochał Józefa. Może to dlatego, że Józef urodził się, kiedy Jakub był już stary. Józef był mądrym
Dukla ul. Bernardyńska 2. Sanktuarium św. Jana z Dukli Bernardyni
Dukla ul. Bernardyńska 2 Sanktuarium św. Jana z Dukli Bernardyni Opis kościoła: Jacek i Maria Łempiccy, Święci w Polsce i ich kult w świetle historii, Kraków 2008, str. 201-202 więcej: Jan z Dukli http://sancti_in_polonia.wietrzykowski.net/2j.html
Chrześcijaństwo: Prawosławie. Weronika Druchniak
Chrześcijaństwo: Prawosławie Weronika Druchniak Prawosławie doktryna ortodoksyjnego kościoła chrześcijańskiego jednej z dwóch grup Kościołów, obok Kościoła katolickiego, które powstały w wyniku rozłamu
BĘDZIECIE MI ŚWIADKAMI
BĘDZIECIE MI ŚWIADKAMI Lekcja 1 na 7 czerwca 2018 Ale weźmiecie moc Ducha Świętego, kiedy zstąpi na was, i będziecie mi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi (Dzieje
Niedziela Chrztu Pańskiego Łk 3, Trzy chrzty II Niedziela Zwykła J 2, Wszystko i cokolwiek III Niedziela Zwykła Łk 1, 1-4; 4,
5 Spis treści Wstęp 11 Ku przemienionemu człowiekowi I Niedziela Adwentu Łk 21, 25-28. 34-36 15 Oczekiwać z nadzieją II Niedziela Adwentu Łk 3, 1-6 19 Między marketingiem a pustynią Niepokalane Poczęcie
:00 VG 23 K136. Arsam N. - Prawo dotyczące uchodźców Główne postępowanie 1 Tłumacz
23.3.2013 11:00 VG 23 K136. Arsam N. - Prawo dotyczące uchodźców Główne postępowanie 1 Tłumacz Arsam N., 20 lat, urodzony w Iranie. Został tam aresztowany z powodu wykroczenia karnego. Podczas czasu spędzonego
STARY TESTAMENT. JÓZEF I JEGO BRACIA 11. JÓZEF I JEGO BRACIA
JÓZEF I JEGO BRACIA 53 Jakub miał wielu synów. Było ich dwunastu. Jakub kochał wszystkich, ale najbardziej kochał Józefa. Może to dlatego, że Józef urodził się, kiedy Jakub był już stary. Józef był mądrym
DATY ORĘDZI MATKI BOŻEJ Z MEDZIUGORJA Z PODZIAŁEM NA KATEGORIE
DATY ORĘDZI MATKI BOŻEJ Z MEDZIUGORJA Z PODZIAŁEM NA KATEGORIE Niniejszy daty orędzi z podziałem na kategorie stanowią dodatek do zbiorku Orędzia Matki Bożej z Medziugorja. Książka zawiera wszystkie orędzia
Zestaw pytań o Janie Pawle II
Zestaw pytań o Janie Pawle II 1. Jakie wydarzenie miało miejsce 18.02.1941r? 2. Dokąd Karol Wojtyła przeprowadził się wraz z ojcem w sierpniu 1938 r? 3. Jak miała na imię matka Ojca Św.? 4. Kiedy został
notka z pielgrzymki 2016 Szczęść Boże!
notka z pielgrzymki 2016 Szczęść Boże! Dnia 25 czerwca 2016 roku z parafii pw. Św. Teresy Benedykty od Krzyża wyruszyła parafialna pielgrzymka autokarowa do Pakości i Gniezna. Nad duchową stroną wyprawy
Najczęściej o modlitwie Jezusa pisze ewangelista Łukasz. Najwięcej tekstów Chrystusowej modlitwy podaje Jan.
"Gdy Jezus przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył ją, rzekł jeden z uczniów do Niego: «Panie, naucz nas się modlić, jak i Jan nauczył swoich uczniów». Łk 11,1 Najczęściej o modlitwie Jezusa
Szlakiem chrześcijańskich objawień - Lourdes Pielgrzymki 2013
Szlakiem chrześcijańskich objawień - Lourdes Pielgrzymki 2013 Pielgrzymka dla grup wyjeżdżających z Poznania La Salette Le Puy-en-Velay Rocamadour Lourdes La Salette Miejscowość we francuskich Alpach związana
Antoni Jackowski Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ. Turystyka pielgrzymkowa w Małopolsce - stan obecny i szanse rozwoju.
Antoni Jackowski Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ Turystyka pielgrzymkowa w Małopolsce - stan obecny i szanse rozwoju. Ruch pielgrzymkowy w ważniejszych ośrodkach kultu religijnego na świecie
PORÓWNANIE ZAWARTOŚCI DWÓCH EDYCJI KALENDARZA LITURGICZNEGO NA I KWARTAŁ 2012 ROKU (27 XI II 2012)
PORÓWNANIE ZAWARTOŚCI DWÓCH EDYCJI KALENDARZA LITURGICZNEGO NA I KWARTAŁ 2012 ROKU (27 XI 2011 21 II 2012) Zasób Wskazania i normy dotyczące poszczególnych okresów liturgicznych Obchody ogólnopolskie Numery
Jeden Pasterz i jedno stado. Jan 10,1-11. Jedna. Jedno ciało. 1 Koryntian 12: świątynia. 1 Koryntian 3, Jedna
Lekcja 6 na 10. listopada 2018 Biblia zawiera różne obrazy, które przedstawiają duchowe i teologiczne prawdy. Na przykład woda w Ewangelii Jana 7,38, wiatr w Ewangelii Jana 3,8 i filar w Liście do Tymoteusza
WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV
WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV Rozdział I Żyję w przyjaźni z Jezusem - charakteryzuje postawę przyjaciela Jezusa - wymienia warunki przyjaźni z Jezusem praktykowanie pierwszych piątków
Lubasz Sanktuarium Matki Bożej Królowej Rodzin w Lubaszu.
Lubasz W kościele katolickim sanktuaria to miejsca święte, gdzie w sposób szczególny Bóg udziela swojej łaski. Takim miejscem, które pragniemy Państwu przedstawić jest Sanktuarium Matki Bożej Królowej
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej.
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. 34-letnia Emilia Zielińska w dniu 11 kwietnia 2014 otrzymała nowe życie - nerkę
Pielgrzymki na Jasną Górę - wiara czyni cuda
.pl https://www..pl Pielgrzymki na Jasną Górę - wiara czyni cuda Autor: Ewa Ploplis Data: 8 października 2017 Rolnicy uwielbiają pielgrzymki na Jasną Górę. To dla nich nie tylko sprawa duchowa, wiary,
Mojemu synowi Michałowi
Mojemu synowi Michałowi Redakcja i korekta: Dorota Kassjanowicz Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na pierwszej stronie okładki przedstawia gospodarza Izby Żywej Kultury, Stefana Romanyka, w zabytkowym
Jezus Wspaniałym Nauczycielem
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Biblia dla Dzieci przedstawia. Bóg sprawdza miłość Abrahama
Biblia dla Dzieci przedstawia Bóg sprawdza miłość Abrahama Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: M. Maillot; Tammy S. Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children
Parafialna Liga Biblijna 2016/2017 Parafia Niepokalanego Serca Maryi Panny w Leśniewie. Nazwisko rodziny: KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 3
Nazwisko rodziny: Adres:.... KARTA PYTAŃ I ODPOWIEDZI ZESTAW 3 Dzieje Apostolskie 1. W jakim dniu według Dziejów Apostolskich nastąpiło Zesłanie Ducha Świętego? 2. W jakim mieście głosił Ewangelię Filip,
Jezus Wspaniałym Nauczycielem. Biblia dla Dzieci przedstawia
Jezus Wspaniałym Nauczycielem Biblia dla Dzieci przedstawia Autor: Edward Hughes Ilustracje: Byron Unger; Lazarus Redakcja: E. Frischbutter; Sarah S. Tłumaczenie: Katarzyna Gablewska Druk i oprawa: Bible
Przepełniony wiarą Kraków Pielgrzymki 2013
Przepełniony wiarą Kraków Pielgrzymki 2013 Pielgrzymka dla grup wyjeżdżających z Poznania Jasna Góra Kraków Wieliczka - Oświęcim Sanktuarium maryjne na Jasnej Górze Jest jednym z najważniejszych miejsc
Numer poświęcony wycieczce. Wycieczka do Białegostoku i Tykocina. Numer 1 10/18. red. red.
ORGANIZATOR PROJEKTU Szkoła Podstawowa w Szelkowie Szelków 38 06-220, Stary Szelków Numer 1 10/18 PARTNER Wycieczka do Białegostoku i Tykocina Numer poświęcony wycieczce Wycieczka odbyła się 26-ego października
Ryc. 1. Sianki. Cerkiew greckokatolicka z 1645 r., obecnie we wsi Kostrino (Ukraina). Budzyński S. 1993. Op. cit., s. 325. 2
Sianki Parafia greckokatolicka w miejscu, dekanat Wysoczański 1. Najstarsza wzmianka dotyczy cerkwi wykonanej w typie bojkowskim, zbudowanej w 1645 r. (ryc. 1). Cerkiew tą sprzedano w 1703 r. do wsi Kostrino
Wniebowstąpienie Pańskie wstąpienie do nieba zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Jako święto chrześcijańskie obchodzone corocznie w 40.
Wniebowstąpienie Pańskie wstąpienie do nieba zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Jako święto chrześcijańskie obchodzone corocznie w 40. dniu po Zmartwychwstaniu Pańskim. Wniebowstąpienie jest ukoronowaniem
Konspekt szkółki niedzielnej propozycja 1. niedziela po Epifanii
Centrum Misji i Ewangelizacji / www.cme.org.pl Konspekt szkółki niedzielnej propozycja 1. niedziela po Epifanii Główna myśl: Pan Jezus chce być blisko każdego z nas. Tekst: Mt 3,13-17: Chrzest Jezusa Wiersz:
Jan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU
Jan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU Jan Paweł II Jan Paweł II właściwie Karol Józef Wojtyła, urodził się 18 maja 1920 w Wadowicach, zmarł 2 kwietnia 2005 w Watykanie polski biskup rzymskokatolicki, biskup
Okres. Spis rzeczy. Bożego Narodzenia. ~ wybór pieśni ~
Spis rzeczy Okres Wigilia Bożego Narodzenia (msza wieczorna)... 3 Uroczystość Narodzenia Pańskiego (msza w nocy)... 4 Uroczystość Narodzenia Pańskiego (msza o świcie)... 5 Uroczystość Narodzenia Pańskiego