Instrukcja. Wytyczne OGP Gaz-System SA w zakresie projektowania systemów telemetrii dla obiektów gazowych systemu przesyłowego PS-DY-I02

Transkrypt

1 Instrukcja Wytyczne OGP Gaz-System SA w zakresie projektowania systemów telemetrii dla obiektów gazowych systemu PS-DY-I02 Warszawa, październik 2010 r.

2 Metryka regulacji Obszar biznesowy: Kategoria: Właściciel: Forma i data zatwierdzenia: Pion Informatyki i Systemów Zarządzania Instrukcja Kierownik jednostki organizacyjnej Andrzej Wojtaszek p.o. Dyrektora Pionu Informatyki i Systemów Zarządzania Zarządzenie kierownika jednostki organizacyjnej z r. Data wejścia w życie: r. Zakres stosowania: Opiekun merytoryczny: Wszyscy pracownicy Spółki, Podmioty zewnętrzne. Marcin Wasilewski Data ostatniego przeglądu: r. Wydanie. Wersja: 1.3 Akty powiązane: PA-AT-I32: Wytyczne bezpieczeństwa OGP Gaz- System S.A. w zakresie projektowania systemów teleinformatycznych (wyciąg dla Wykonawców) Historia zmian Wydanie. Wersja Opis zmiany Data wprowadzenia zmiany 1.1 Utworzenie dokumentu r. 1.2 Dostosowanie do nowego layout u r. 1.3 Zmiana kodu dokumentu z PS-DY-I01 na PS-DY-I r. Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 2 z 20

3 Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 3 z 20

4 Spis treści Definicje i skróty... 5 Cel Instrukcji... 5 Przedmiot... 5 Zakres stosowania... 5 Paragraf Zakres wytycznych... 5 Paragraf Wymagania ogólne... 6 Paragraf Wymagania szczegółowe stacje gazowe... 6 Paragraf Wymagania szczegółowe stacje gazowe ze zdalnym sterowaniem... 9 Paragraf Wymagania szczegółowe zespoły zaporowo upustowe Paragraf Wymagania szczegółowe obiekty ochrony katodowej Przepisy końcowe Załączniki Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 4 z 20

5 Definicje i skróty GPRS - General Packet Radio Service pakietowe usługi radiowe - technologia stosowana w sieciach GSM do pakietowego przesyłania danych. GSM - Global System for Mobile Communications globalny system komunikacji mobilnej APN (Access Point Name) Punkt dostępowy (sieć dostępowa) Układ telemetrii lub układ transmisji danych urządzenia modemowe i inne układy teletransmisyjne w tym łącza transmisji danych System Kolektor system rozliczeniowy obowiązujący w Gaz System System SCADA system zdalnego monitorowania i sterowania na bazie Telwin obowiązujący w Gaz System Cel Instrukcji Celem wprowadzenia instrukcji jest wskazanie rozwiązań zalecanych przy projektowaniu i wykonywaniu układów telemetrii obiektowej dla Spółki Przedmiot Niniejsza instrukcja wskazuje warunki konieczne dla projektantów i użytkowników do zaprojektowania i wykonania układów telemetrii dla budowanych lub modernizowanych obiektów technologicznych oraz zawiera przykłady standardowych rozwiązań, jednolitych dla całej Spółki. Zakres stosowania Instrukcja dotyczy wszystkich pracowników Spółki i podmiotów zewnętrznych współpracujących ze Spółką w ramach w/w przedmiotu działania. Paragraf 1 Zakres wytycznych 1. Wytyczne dotyczą projektowania systemów telemetrii dla następujących obiektów gazowych: i. Stacje gazowe ii. Stacje gazowe ze zdalnym sterowaniem iii. Zespoły zaporowo upustowe iv. Obiekty ochrony katodowej Niniejsze Wytyczne nie obejmują innych obiektów gazowych niż wymienione powyżej, zawierają wymagania minimalne i możliwe jest równanie w górę tzn. jeśli obiekt ma obecnie wyższy standard niż wymagany, nie będzie on obniżany. Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 5 z 20

6 Paragraf 2 Wymagania ogólne 1. Projekt powinien być opracowany między innymi zgodnie z następującymi dokumentami: ZN-G-4120:2004 System dostawy gazu-stacje gazowe - Wymagania Ogólne ZN-G-4121:2004 System dostawy gazu-stacje gazowe w przesyle i dystrybucji-wymagania Ogólne INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ (IR1ESP) Część I Ogólne warunki korzystania z systemu 2. Należy przyjąć, że obowiązujące w Gaz System nadrzędne systemy telemetrii to SCADA-TelWin i Kolektor 3. Komunikacja pomiędzy urządzeniami obiektowymi oraz nadrzędnym systemem SCADA odbywa się za pomocą następujących protokołów: Gaz-Modem (elektroniczne gazomierze z korektorem, rejestratory, moduły pomiarowe), Gaz-Modem 2 (elektroniczne gazomierze z korektorem, rejestratory, moduły pomiarowe), ModBus (sterowniki PLC), oraz innych dostępnych w systemie TelWin. 4. Wszystkie materiały i urządzenia zaproponowane w projekcie i/lub użyte do realizacji systemu telemetrii muszą posiadać aktualne aprobaty techniczne i/lub odpowiadać Polskim Normom. 5. Projekt powinien przewidywać kwestie uziemienia i instalacji odgromowej dla instalowanych urządzeń. 6. Dokumentacja projektowa winna być dostarczona w wersji papierowej i kopii w wersji elektronicznej (plik w formacie PDF, skonwertowany z oryginalnego dokumentu) na płycie CD-ROM. 7. Dokumentacja projektowa winna zawierać: część opisową część rysunkową Paragraf 3 Wymagania szczegółowe stacje gazowe 1. Układy telemetrii i media transmisji 1.1. Układy telemetrii służą do transmisji danych z obiektu gazowego do nadrzędnych systemów telemetrii OGP Gaz System Podstawowym i obowiązującym systemem łączności w OGP Gaz System w zakresie telemetrii jest łączność bezprzewodowa GPRS (lub nowsza technologia pakietowego przesyłania danych za pomocą sieci GSM) realizowana za pośrednictwem prywatnych APN. Każde odstępstwo od tej zasady wymaga dodatkowych uzgodnień W skład układu transmisji dla danego obiektu winny wchodzić dwa niezależne, jednokartowe lub wielokartowe urządzenia do transmisji GPRS Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 6 z 20

7 (oddzielnie dla systemów Kolektor i SCADA obowiązujących w OGP Gaz- System) podłączone (o ile jest to możliwe) do dedykowanych portów urządzeń obiektowych, stanowiących źródła danych Wymaga się, aby każde urządzenie transmisji danych dla obiektu posiadało następujące cechy i funkcjonalność: a) minimum dwa interfejsy w standardzie dostosowanym do urządzeń AKP obiektu b) urządzenie powinno umożliwiać pracę przy ustawionym kodzie PIN oraz bez kodu c) możliwość automatycznego logowania się do sieci, w tym po sytuacjach zaniku łączności d) możliwość zdefiniowania nazwy użytkownika i hasła w celu autoryzacji logowania do wskazanego APN-a z możliwością włączania/wyłączania tej opcji e) możliwość zdalnego resetu f) autodiagnostyka i archiwizacja stanów odbiegających od normy bądź możliwość przekazywania tych danych g) własny i niezależny zasilacz h) własna i niezależna antena zewnętrzna z odgromnikami; jeśli zasięg operatora jest wystarczający może być to antena wewnętrzna i) parametry działania dostosowane do potrzeb AKP obiektu oraz systemu Kolektor i SCADA OGP Gaz-System Uwaga: układ j.w narzuca konieczność wykorzystywania w stacji gazowej przeliczników posiadających co najmniej 3 porty szeregowe Nie narzuca się standardu montażowego (szafki telemetrycznej) dla systemu telemetrii pozostawiając to każdorazowo do uzgodnień lokalnych. 2. Protokoły transmisji danych 2.1. Pozostawia się dowolność w wyborze i stosowania protokołów transmisyjnych UDP/TCP. Oba protokoły są traktowane równorzędnie, a wybór pomiędzy nimi będzie dokonywany lokalnie po analizie technicznej. 3. Łączność 3.1. Standardem w łączności telemetrycznej jest dostęp do dwóch sieci GSM poprzez prywatne APN-y świadczone przez dwóch różnych operatorów strukturalnych (nie wirtualnych). Winna być zapewniona wzajemna łączność rezerwowa świadczona przez oba APN-y tzn. w przypadku awarii jednego APN możliwość przejęcia wszelkich funkcji transmisyjnych (zarówno do systemu Kolektor i SCADA) przez drugi APN Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 7 z 20

8 URZĄDZENIE 1 DO TRANSMISJI GPRS APN A Telwin SCADA PRZELICZNIK/INNE ŹRÓDŁO DANYCH POMIAROWYCH Transmisja w trybie awaryjnym: brak APN A. Transmisja w trybie awaryjnym: brak APN B. Kolektor danych pomiarowych URZĄDZENIE 2 DO TRANSMISJI GPRS APN B 4. Podłączenie urządzeń do systemu telemetrii 4.1. Urządzenia telemetrii powinny posiadać co najmniej jeden z interfejsów w standardzie a) RS232 b) RS422 c) RS485 d) Ethernet 10/ W przypadku, gdy dostarczane urządzenie posiada interfejs transmisyjny inny niż określony powyżej, niezbędne jest dostarczenia nieaktywnego konwertera umożliwiającego podłączenie urządzeń pomiarowych do systemu transmisji danych. Nie dopuszcza się interfejsów wymagających konwerterów aktywnych. 5. Zasilanie 5.1. Dopuszcza się zasilanie urządzeń telemetrii z sieci, baterii lub innych źródeł energii dostępnych w obiekcie (panele fotowoltaiczne, itp.) 5.2. Układy zasilacza winny mieć automatyczne zabezpieczenie przeciążeniowe i zwarciowe 5.3. Układy telemetrii powinny posiadać rezerwowe systemy podtrzymujące zasilanie umożliwiające transmisję danych z obiektu przez co najmniej przez 4 godziny po wystąpieniu zaniku zasilania. W przypadku stosowania baterii słonecznych zasilanie rezerwowe musi wystarczyć na okres 3 tygodni. Przejście na system rezerwowego zasilania powinno mieć miejsce w miarę możliwości - w sposób całkowicie automatyczny tzn. bez ingerencji czynnika ludzkiego. 6. Dodatkowe wymagania 6.1. Układy telemetrii winne być umieszczone poza strefą zagrożoną wybuchem, w miarę możliwości w pomieszczeniach ogrzewanych. Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 8 z 20

9 6.2. Urządzenia muszą zostać dostarczone wraz z dedykowanym oprogramowaniem konfiguracyjnym, diagnostycznym i instrukcją obsługi w języku polskim. Oprogramowanie konfiguracyjne/diagnostyczne powinno umożliwiać konfigurację urządzenia, w tym w trybie zdalnym 6.3. Urządzenia powinny posiadać ważną gwarancję minimum 12 miesięcy od chwili zainstalowania 6.4. Układy telemetrii w szczególności elementy antenowe instalowane na zewnątrz powinny być zabezpieczone przed nieuprawnionym dostępem 6.5. Układy telemetrii winny być dostosowane do pracy w zakresie temperatur -29 do+60c 7. Udostępnianie / przekazywanie danych Dostęp odbiorców przemysłowych lub operatorów sieci współpracujących do danych z urządzeń na obiektach gazowniczych realizowany będzie bezpośrednio z tych urządzeń poprzez układ telemetrii, dla operatorów dodatkowo możliwy jest dostęp do danych z obiektów za pośrednictwem serwera; każdorazowo sposób dostępu będzie uzgadniany z odpowiednimi służbami informatycznymi i eksploatacyjnymi Gaz System, staraniem i na koszt odbiorcy / operatora sieci współpracującej. Paragraf 4 Wymagania szczegółowe stacje gazowe ze zdalnym sterowaniem 1. Układy telemetrii i media transmisji 1.1. Układy telemetrii służą do transmisji danych z obiektu gazowego do nadrzędnych systemów telemetrii OGP Gaz System oraz do zdalnego sterowania Podstawowym i obowiązującym systemem łączności w OGP Gaz System w zakresie telemetrii jest łączność bezprzewodowa GPRS (lub nowsza technologia pakietowego przesyłania danych za pomocą sieci GSM) realizowana za pośrednictwem prywatnych APN (zgodnie z opisem w pkt.3.). Stacje gazowe ze zdalnym sterowaniem, gdzie występuje konieczność transmisji większej ilości danych kontrolnych i sterujących lub z niezadowalającym zasięgiem operatora GSM, wymuszają konieczność zastosowania światłowodów lub łącz dzierżawionych typu WAN oraz ich backupów opartych o łączność bezprzewodową GPRS (lub nowszą technologią pakietowego przesyłania danych za pomocą sieci GSM) realizowaną za pośrednictwem prywatnych APN. Użycie w/w mediów transmisyjnych wymaga wdrożenia adekwatnego do rangi stacji stopnia zabezpieczeń dostępu do serwerów poprzez sieć rozległą WAN opierając się na urządzeniach sieciowych typu router (ACL), switch, firewallach softwarowych na serwerach, liście kontroli dostępu zaimplementowanej przez dostawcę łącz WAN. Zastosowane rozwiązanie dot. medium transmisyjnego i bezpieczeństwa informatycznego powinno być poprzedzone analizą możliwości technicznych i potrzeb dla konkretnej stacji gazowej oraz konsultowane z pionem IT. Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 9 z 20

10 2. Protokoły transmisji danych 2.1. Pozostawia się dowolność w wyborze i stosowania protokołów transmisyjnych UDP/TCP. Oba protokoły są traktowane równorzędnie, a wybór pomiędzy nimi będzie dokonywany lokalnie po analizie technicznej. 3. Łączność 3.1. Wariant I Podstawowe medium transmisji oparte na łączu dzierżawionym WAN, backup na sieci GSM poprzez prywatny APN. W przypadku awarii łącza głównego powinno nastąpić automatyczne przełączenie na tor transmisji zapasowej. Przykładowe technologie linii WAN możliwe do zastosowania: MPLS, DSL, Frame Relay. Preferowanym rozwiązaniem jest wybór MPLS i podłączenie stacji gazowej do istniejącej sieci (MPLS) międzyoddziałowej Router (z opcją dodatkowego switch-a) URZĄDZENIE DOSTAWCY ŁĄCZA WAN SIEĆ WAN PRZELICZNIK/INNE ŹRÓDŁO DANYCH POMIAROWYCH Telwin SCADA URZĄDZENIE 1 DO TRANSMISJI GPRS APN A Transmisja w trybie awaryjnym: brak APN B. Transmisja w trybie awaryjnym: brak APN A. Kolektor danych pomiarowych URZĄDZENIE 2 DO TRANSMISJI GPRS APN B Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 10 z 20

11 Wymagania dla routera: - IOS umożliwiający wdrożenie VPN zgodnego z obowiązującym standardem w Gaz-System, obecnie technologia Cisco GET VPN (router modularny z montażem w szafie Rack o wydajności nie mniejszej niż 2811 ze sprzętowym akceleratorem VPN) - interfejsy: co najmniej jeden typu Fast Ethernet (lub szybszy), drugi w zależności od sposobu połączenia z urządzeniem operatora łącza WAN, standardowo typu Fast Ethernet (lub szybszy) oraz typu Serial. Wymagania dla przełącznika: - w postaci karty rozszerzającej (modułu) do w/w routera lub jako oddzielny switch warstwy II, zgodny z obowiązującym standardem w Gaz- System (obecnie seria Catalyst 2960) - w przypadku instalacji na obiekcie telefonii IP należy rozpatrzeć opcję switch-a oferującego technologię PoE. - interfejsy: Fast Ethernet (lub szybsze) - w przypadku konieczności zwiększenia wydajności przełączania pakietów danych (transmisja lokalna) należy rozpatrzeć switch warstwy III zamiast w/w switcha warstwy II Wariant II Podstawowe medium transmisji oparte na światłowodzie, backup na sieci GSM poprzez prywatny APN. W przypadku awarii łącza głównego powinno nastąpić automatyczne przełączenie komunikacji światłowodowej na tor transmisji zapasowej w postaci sieci GSM. W szafie/kontenerze AKP źródło danych pomiarowych będzie połączone z urządzeniami wchodzącymi w skład obu torów transmisji. Kabel światłowodu powinien być ułożony wzdłuż gazociągu, w odpowiedniej odległości od jego osi, w oddzielnym wykopie, w rurociągu kablowym wykonanym z rur osłonowych do kabli optotelekomunikacyjnych. Rurociąg kablowy zostanie zakończony w studniach kanalizacji teletechnicznej na obu swoich końcach tzn. na stacji gazowej i obiekcie posiadającym infrastrukturę teleinformatyczną dołączoną do sieci informatycznej Gaz-System. Kabel światłowodowy będzie zakończony w optycznej szafie dystrybucyjnej (ODF) lub na patchpanelu w szafie rack owej, z jednego końca w kontenerze AKP, z drugiego końca w pomieszczeniu teletechnicznym lub serwerowni (zależnie od wielkości obiektu posiadającego infrastrukturę teleinformatyczną dołączoną do sieci informatycznej Gaz-System). Niewykorzystane włókna będą służyły jako zapasowe i/lub pozostawione do późniejszego wykorzystania. Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 11 z 20

12 Router (z opcją dodatkowego switch-a) Konwerter światłowód/ Ethernet Sieć Gaz- Syste PRZELICZNIK/INN E ŹRÓDŁO DANYCH Telwin SCADA URZĄDZENIE 1 DO TRANSMISJI GPRS APN A Transmisja w trybie awaryjnym: brak APN B. Transmisja w trybie awaryjnym: brak APN A. Kolektor danych pomiarowych URZĄDZENIE 2 DO TRANSMISJI GPRS APN B Wymagania dla kabla światłowodu: - światłowód wielowłóknowy o konstrukcji zgodnej z ZN-96 TP S.A.-005/T - co najmniej 32 włókna jednomodowe optymalizowane dla fal o dł nm Wymagania dla routera: - IOS serii ADVANCED IP SERVICES (zapewniający obsługę Cisco GET VPN i obsługę wymaganych interfejsów) - interfejsy: co najmniej dwa typu Fast Ethernet (lub szybsze) Wymagania dla przełącznika: Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 12 z 20

13 - w postaci karty rozszerzającej (modułu) do w/w routera lub jako oddzielny switch warstwy II, zgodny z obowiązującym standardem w Gaz- System (obecnie seria Catalyst 2960) - w przypadku instalacji na obiekcie telefonii IP należy rozpatrzeć opcję switch-a oferującego technologię PoE. - interfejsy: Fast Ethernet (lub szybsze) - w przypadku konieczności zwiększenia wydajności przełączania pakietów danych (transmisja lokalna) należy rozpatrzeć switch warstwy III zamiast w/w switcha warstwy II. Wymagania dla konwertera światłowód/ethernet: - spełniający standard co najmniej 100/1000Base-TX oraz 1000Base-LX/SX Zalecanym rozwiązaniem jest pominięcie konwertera i zaterminowanie połączeń światłowodowych bezpośrednio na routerze z zastosowaniem odpowiednich interfejsów. 4. Podłączenie urządzeń do systemu telemetrii 4.1. Urządzenia telemetrii powinny posiadać co najmniej jeden z interfejsów w standardzie a) RS232 b) RS422 c) RS485 d) Ethernet 10/ W przypadku, gdy dostarczane urządzenie posiada interfejs transmisyjny inny niż określony powyżej, niezbędne jest dostarczenia nieaktywnego konwertera umożliwiającego podłączenie urządzeń pomiarowych do systemu transmisji danych. Nie dopuszcza się interfejsów wymagających konwerterów aktywnych. 5. Zasilanie 5.1. Dopuszcza się zasilanie urządzeń telemetrii z sieci lub innych źródeł energii dostępnych w obiekcie (panele fotowoltaiczne, itp.) 5.2. Układy zasilacza winny mieć automatyczne zabezpieczenie przeciążeniowe i zwarciowe 5.3. Układy telemetrii powinny posiadać rezerwowe systemy podtrzymujące zasilanie umożliwiające transmisję danych z obiektu przez co najmniej przez 12 godziny po wystąpieniu zaniku zasilania. W przypadku stosowania baterii słonecznych zasilanie rezerwowe musi wystarczyć na okres 3 tygodni. Przejście na system rezerwowego zasilania powinno mieć miejsce w miarę możliwości - w sposób całkowicie automatyczny tzn. bez ingerencji czynnika ludzkiego. 6. Dodatkowe wymagania Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 13 z 20

14 6.1. Układy telemetrii winne być umieszczone poza strefą zagrożoną wybuchem, w miarę możliwości w pomieszczeniach ogrzewanych Urządzenia muszą zostać dostarczone wraz z dedykowanym oprogramowaniem konfiguracyjnym, diagnostycznym i instrukcją obsługi w języku polskim. Oprogramowanie konfiguracyjne/diagnostyczne powinno umożliwiać konfigurację urządzenia, w tym w trybie zdalnym 6.3. Urządzenia powinny posiadać ważną gwarancję minimum 12 miesięcy od chwili zainstalowania 6.4. Układy telemetrii w szczególności elementy antenowe instalowane na zewnątrz powinny być zabezpieczone przed nieuprawnionym dostępem 6.5. Układy telemetrii winny być dostosowane do pracy w zakresie temperatur -29 do+60c 7. Udostępnianie / przekazywanie danych Dostęp odbiorców przemysłowych lub operatorów sieci współpracujących do danych z urządzeń na obiektach gazowniczych realizowany będzie bezpośrednio z tych urządzeń poprzez układ telemetrii, dla operatorów dodatkowo możliwy jest dostęp do danych z obiektów za pośrednictwem serwera; każdorazowo sposób dostępu będzie uzgadniany z odpowiednimi służbami informatycznymi i eksploatacyjnymi Gaz System, staraniem i na koszt odbiorcy / operatora sieci współpracującej. Paragraf 5 Wymagania szczegółowe zespoły zaporowo upustowe 1. Układy telemetrii i media transmisji 1.1. Układy telemetrii służą do transmisji danych z obiektu gazowego do nadrzędnych systemów telemetrii OGP Gaz System oraz do zdalnego sterowania Na nowobudowanych gazociągach o średnicy większej niż fi=500, na których realizowany jest trakt światłowodowy, podstawowym medium transmisji jest światłowód, z backup em w postaci pojedynczego modemu GPRS W pozostałych przypadkach podstawowym i obowiązującym systemem łączności jest łączność bezprzewodowa GPRS (lub nowsza technologia pakietowego przesyłania danych za pomocą sieci GSM) realizowana za pośrednictwem prywatnych APN. W takich sytuacjach wymagana jest transmisja poprzez dwóch operatorów GSM, przy użyciu jednego modemu dwukartowego lub dwóch modemów. Każde odstępstwo od tej zasady wymaga dodatkowych uzgodnień. 2. Protokoły transmisji danych 2.1. Pozostawia się dowolność w wyborze i stosowania protokołów transmisyjnych UDP/TCP. Oba protokoły są traktowane równorzędnie, a wybór pomiędzy nimi będzie dokonywany lokalnie po analizie technicznej. 3. Łączność Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 14 z 20

15 Wariant I Przy braku światłowodu podstawowym medium transmisji jest GSM, zgodne z opisem w punktach i Wariant II Podstawowe medium transmisji oparte na światłowodzie, backup na sieci GSM poprzez prywatny APN. W przypadku awarii łącza głównego powinno nastąpić automatyczne przełączenie komunikacji światłowodowej na tor transmisji zapasowej w postaci sieci GSM. W szafie/kontenerze AKP źródło danych pomiarowych będzie połączone z urządzeniami wchodzącymi w skład obu torów transmisji. Kabel światłowodu powinien być ułożony wzdłuż gazociągu, w odpowiedniej odległości od jego osi, w oddzielnym wykopie, w rurociągu kablowym wykonanym z rur osłonowych do kabli optotelekomunikacyjnych. Rurociąg kablowy zostanie zakończony w studniach kanalizacji teletechnicznej na obu swoich końcach tzn. na stacji gazowej i obiekcie posiadającym infrastrukturę teleinformatyczną dołączoną do sieci informatycznej Gaz-System. Kabel światłowodowy będzie zakończony w optycznej szafie dystrybucyjnej (ODF) lub na patchpanelu w szafie rack owej,, z jednego końca w kontenerze AKP, z drugiego końca w pomieszczeniu teletechnicznym lub serwerowni (zależnie od wielkości obiektu posiadającego infrastrukturę teleinformatyczną dołączoną do sieci informatycznej Gaz-System). Niewykorzystane włókna będą służyły jako zapasowe i/lub pozostawione do późniejszego wykorzystania. Router (z opcją dodatkowego switch-a) Konwerter światłowód/ Ethernet Sieć Gaz- Syste PRZELICZNIK/INNE ŹRÓDŁO DANYCH POMIAROWYCH Telwin SCADA URZĄDZENIE DO TRANSMISJI GPRS APN A Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 15 z 20

16 Wymagania dla kabla światłowodu: - światłowód wielowłóknowy o konstrukcji zgodnej z ZN-96 TP S.A.-005/T - co najmniej 32 włókna jednomodowe optymalizowane dla fal o dł nm Wymagania dla routera: - IOS serii ADVANCED IP SERVICES (zapewniający obsługę Cisco GET VPN i obsługę wymaganych interfejsów) - interfejsy: co najmniej dwa typu Fast Ethernet (lub szybsze) Wymagania dla przełącznika: - w postaci karty rozszerzającej (modułu) do w/w routera lub jako oddzielny switch warstwy II, zgodny z obowiązującym standardem w Gaz- System (obecnie seria Catalyst 2960) - w przypadku instalacji na obiekcie telefonii IP należy rozpatrzeć opcję switch-a oferującego technologię PoE. - interfejsy: Fast Ethernet (lub szybsze) - w przypadku konieczności zwiększenia wydajności przełączania pakietów danych (transmisja lokalna) należy rozpatrzeć switch warstwy III zamiast w/w switcha warstwy II. Wymagania dla konwertera światłowód/ethernet: - spełniający standard co najmniej 100/1000Base-TX oraz 1000Base-LX/SX Zalecanym rozwiązaniem jest pominięcie konwertera i zaterminowanie połączeń światłowodowych bezpośrednio na routerze z zastosowaniem odpowiednich interfejsów. 4. Podłączenie urządzeń do systemu telemetrii 4.1. Urządzenia telemetrii powinny posiadać co najmniej jeden z interfejsów w standardzie a) RS232 b) RS422 c) RS485 d) Ethernet 10/ W przypadku, gdy dostarczane urządzenie posiada interfejs transmisyjny inny niż określony powyżej, niezbędne jest dostarczenia nieaktywnego konwertera umożliwiającego podłączenie urządzeń pomiarowych do systemu transmisji danych. Nie dopuszcza się interfejsów wymagających konwerterów aktywnych. Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 16 z 20

17 5. Zasilanie 5.1. Dopuszcza się zasilanie urządzeń telemetrii z sieci, baterii lub innych źródeł energii dostępnych w obiekcie (panele fotowoltaiczne, itp.) 5.2. Układy zasilacza winny mieć automatyczne zabezpieczenie przeciążeniowe i zwarciowe 5.3. Układy telemetrii powinny posiadać rezerwowe systemy podtrzymujące zasilanie umożliwiające transmisję danych z obiektu przez co najmniej przez 12 godziny po wystąpieniu zaniku zasilania. W przypadku stosowania baterii słonecznych zasilanie rezerwowe musi wystarczyć na okres 3 tygodni. Przejście na system rezerwowego zasilania powinno mieć miejsce w miarę możliwości - w sposób całkowicie automatyczny tzn. bez ingerencji czynnika ludzkiego. 6. Dodatkowe wymagania 6.1. Układy telemetrii winne być umieszczone poza strefą zagrożoną wybuchem, w miarę możliwości w pomieszczeniach ogrzewanych Urządzenia muszą zostać dostarczone wraz z dedykowanym oprogramowaniem konfiguracyjnym, diagnostycznym i instrukcją obsługi w języku polskim. Oprogramowanie konfiguracyjne/diagnostyczne powinno umożliwiać konfigurację urządzenia, w tym w trybie zdalnym 6.3. Urządzenia powinny posiadać ważną gwarancję minimum 12 miesięcy od chwili zainstalowania 6.4. Układy telemetrii w szczególności elementy antenowe instalowane na zewnątrz powinny być zabezpieczone przed nieuprawnionym dostępem 6.5. Układy telemetrii winny być dostosowane do pracy w zakresie temperatur -29 do+60c 7. Udostępnianie / przekazywanie danych Dostęp odbiorców przemysłowych lub operatorów sieci współpracujących do danych z urządzeń na obiektach gazowniczych realizowany będzie bezpośrednio z tych urządzeń poprzez układ telemetrii, dla operatorów dodatkowo możliwy jest dostęp do danych z obiektów za pośrednictwem serwera; każdorazowo sposób dostępu będzie uzgadniany z odpowiednimi służbami informatycznymi i eksploatacyjnymi Gaz System, staraniem i na koszt odbiorcy / operatora sieci współpracującej. Paragraf 6 Wymagania szczegółowe obiekty ochrony katodowej 1. Klasyfikacja urządzeń 1.1. Podział urządzeń ze względu na sposób. transmisji a) Współdzielone są to urządzenia, które podłączane są do istniejącego systemu telemetrii b) Samodzielne są to urządzenia, które posiadają własne moduły transmisji danych 1.2. Podział urządzeń ze względu na metodę transmisji danych Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 17 z 20

18 a) Aktywne są to urządzenia, które samodzielnie wysyłają informacje do systemu teleinformatycznego b) Pasywne są to urządzenia, które są odpytywane przez system teleinformatyczny w celu uzyskania informacji 1.3. Podział urządzeń ze względu na zasilanie w energię energetyczną: a) Sieciowe zasilane ze źródła energii elektrycznej, umożliwiające transmisję danych w trybie ciągłym b) Bateryjne - zasilane ze źródeł energii elektrycznej o ograniczonej wydajności, umożliwiające transmisję danych tylko w określonych przedziałach czasowych 2. Protokoły transmisji danych 2.1. Urządzenia powinny posiadać zaimplementowany co najmniej jeden ze standardowych protokołów zaimplementowanych w systemie TelWin; preferuje się protokół GazModem 2 lub wyższy, dopuszcza się również protokół ModBus. a) W przypadku protokołu GazModem2 urządzenie powinno umożliwiać transmisję następujących elementów: b) Tablica DP (tablica dostępnych parametrów) c) Tablica KWDB (tablica kolejności wysyłania danych bieżących) w przypadku, gdy kolejność wysyłania danych jest inna niż wynikająca z Tablicy DP d) Tablica ZD (tablica zdarzeń) jeżeli urządzenie rejestruje zdarzenia e) Parametry bieżące f) Parametry rejestrowane g) Zdarzenia 2.2. W przypadku protokołu ModBus urządzenie powinno umożliwiać transmisję parametrów zgodnie z tablicą rejestrów dostarczoną wraz z urządzeniem. Tablica rejestrów powinna zawierać szczegółowy opis rejestrów, format danych, metodę adresacji, funkcję odczytu danych oraz pozostałe informacje niezbędne do prawidłowej transmisji danych z urządzenia. 3. Podłączenie urządzeń do transmisji danych Dostarczane urządzenia powinny umożliwiać transmisję danych do systemów telemetrii. W zależności od podziału urządzeń ze względu na sposób transmisji urządzenia powinny spełniać następujące wymagania: 3.1. Dla urządzeń współdzielonych: Posiadać co najmniej jeden z interfejsów w standardzie a) RS232 b) RS422 c) RS485 d) Ethernet umożliwiający podłączenie urządzenia do istniejącego na obiekcie systemu telemetrii W przypadku, gdy dostarczane urządzenie posiada interfejs transmisyjny inny niż określony powyżej, dostawca zobowiązany jest do dostarczenia konwertera umożliwiającego podłączenie urządzenia do istniejącego kanału transmisyjnego. W przypadku gdy Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 18 z 20

19 urządzenie instalowane jest poza pomieszczeniem, w którym znajduje się system telemetrii, istnieje zagrożenie wystąpienia przepięć na kablach transmisyjnych itp. kabel transmisyjny od strony systemu telemetrii należy zabezpieczyć urządzeniami z optoizolacją galwaniczną Dla urządzeń samodzielnych: Urządzenie powinno posiadać co najmniej jeden modem GSM/GPRS Urządzenie powinno umożliwiać zainstalowanie co najmniej jednej karty SIM Urządzenie powinno umożliwiać pracę przy ustawionym kodzie PIN oraz bez kodu Kart SIM dla urządzeń dostarczają służby PI Gaz-System Urządzenie powinno samodzielnie logować się do sieci operatora wskazanego operatora GSM Urządzenie pracujące w trybie GPRS powinno samodzielnie logować się do prywatnego APN Gaz-System, wskazanego przez służby PI Urządzenie powinno umożliwiać zdefiniowanie nazwy użytkownika i hasła w celu autoryzacji logowania do wskazanego APN-a z możliwością włączania/wyłączania tej opcji Wymagana jest możliwość automatycznego ponawiania nieudanych prób logowania do sieci operatora/apn-a oraz zdalnego resetu urządzenia Dla urządzeń sieciowych urządzenia służące do transmisji danych powinny posiadać zabezpieczenie umożliwiające transmisję danych z urządzenia co najmniej przez 4 godzin po wystąpieniu zaniku zasilania urządzenia powinny umożliwić transmisję informacji o braku zasilania - wymaganie to nie dotyczy urządzeń, które zostały podłączone do istniejącego systemu podtrzymania zasilania, z którego informacje o zaniku zasilania są już transmitowane Dla urządzeń bateryjnych Wymagany minimalny czas pracy baterii wynosi 1 rok Urządzenia powinny umożliwić przesłanie informacji o stanie baterii. 4. Podłączenie urządzenia do systemu telemetrii 4.1. Urządzenie powinno zostać podłączone do systemu Telwin SCADA 4.2. Dopuszcza się, aby urządzenie zostało podłączone do innego systemu SCADA jedynie w przypadku, kiedy system Telwin SCADA nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej funkcjonalności Nowy/inny niż Telwin system telemetrii powinien umożliwić wymianę danych z systemem TelWin z wykorzystaniem dostępnych protokołów zdefiniowanych w systemie Telwin (np. ModBus, GazModem, OPC DDE, ODBC, ). Dla systemu telemetrii poza spółką (system nie jest własnością spółki) dopuszcza się dostęp poprzez serwer WWW. Ponadto w takich przypadkach wymaga się, aby istniała możliwość eksportu danych do Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 19 z 20

20 jednego ze standardowych formatów plików.txt,.csv,.xls oraz ich pobrania poprzez FTP. 5. Wymagania dotyczące funkcjonalności urządzeń 5.1. Szczegółowe wymagania dotyczące pomiarów, ich rejestrowania, czasu rejestrowania, możliwości konfiguracji, zdalnej konfiguracji, transmisji danych bieżących, danych rejestrowanych, zdarzeń i innych elementów niezbędnych do prawidłowego działania urządzenia oraz funkcjonalności określają odpowiednie służby eksploatacyjne odpowiedzialne za ochronę katodową w spółce Zastosowane protokoły transmisji muszą umożliwić spełnienie wymagań określonych powyżej. 6. Dodatkowe wymagania 6.1. Urządzenia muszą zostać dostarczone wraz z dedykowanym oprogramowaniem konfiguracyjnym i diagnostycznym Oprogramowanie konfiguracyjne/diagnostyczne powinno umożliwiać konfigurację urządzenia w przypadku bezpośredniego połączenia z urządzeniem. Przepisy końcowe Stosowanie niniejszej instrukcji jest nadzorowane przez Pion Informatyki i Systemów Zarządzania i pełni nadzór nad przestrzeganiem postanowień niniejszej instrukcji przez podległych sobie pracowników. Załączniki brak Wydanie 1 Wersja 3 PS-DY-I02 Strona 20 z 20