Inhoud: Het kwartaalblad voor en door jullie

Transkrypt

1 Het kwartaalblad voor en door jullie Speciale bijlage Pracuś - Historie Inhoud: Van de redactie Quo vadis Polonia? Praktisch miniwoordenboek Actualiteiten Mijn hobby Literaire Juweeltjes Rechtstreeks uit het Recht Opłatek Winter 2016/2017

2 Bel naar Polen met Lebara One Mobiel internet 1 ct /MB in Nederland Lebara is internationaal Telecom partner van E&A 1 ct /min naar vaste lijnen en mobiel lebara.nl Gratis bellen van Lebara naar Lebara na opwaarderen* Met een Lebara One opwaardering belt en SMS t u altijd tegen de lage Lebara One tarieven. Lebara One beltegoed wordt niet verdubbeld wanneer u opwaardeert. Alle informatie en tarieven voor Lebara One vindt u op * Bellen van Lebara naar andere Nederlandse Lebara nummers binnen Nederland is 30 dagen gratis na de laatste opwaardering. Er geldt een fair use policy van minuten per 30 dagen. Na de gratis periode gelden de standaard Lebara tarieven voor mobiel bellen. Tarieven worden per minuut afgerekend. Voor alle andere Lebara One gesprekken geldt een starttarief van 12 cent per gesprek. Tarieven worden per minuut afgerekend. Lebara producten zijn bedoeld voor persoonlijk gebruik en mogen alleen worden gebruikt voor niet commerciële doeleinden. Aan deze uiting kunnen geen rechten worden ontleend. Wijzigingen en drukfouten voorbehouden. Voor alle voorwaarden en tarieven zie

3 Beste lezers, vrienden en supporters, Hierbij een volgende uitgave van ons kwartaalblad, met voor het eerst een speciale bijlage: Pracuś Historie. Deze bijlage zal een vast onderdeel worden van de komende uitgaves. In het afgelopen kalenderjaar is er weer veel gebeurd, zowel in de gelederen van de Poolse gemeenschap in Nederland alsook in het moederland zelf. Dit hebben wij vooral te danken aan de groep maatschappelijk betrokken personen (en vaak onderschatte enthousiastelingen), die kosten nog moeite hebben gespaard om ons allen van dienst te zijn. We kunnen vele voorbeelden van maatschappelijke betrokkenheid van Polen in het buitenland en het thuisland benoemen. Hun bijdrage komt voort uit is het verlangen om onze identiteit en het culturele erfgoed met gepaste bescheidenheid en eerbied te tonen en te promoten. Fenomenaal is de opkomende cultus rondom de Verdoemde Soldaten, een thema welk collega - redactieleden, in samenwerking met de Vicevoorzitter van het Instituut van Nationale Herinnering (IPN) - prof. Krzysztof Szwagrzyk, maandenlang en met succes hebben onderzocht. Daar zijn we best wel trots op. Ook willen wij jullie aandacht vestigen op de belangrijkste gebeurtenissen, die van invloed zijn op het wel en wee van de Poolse gemeenschap in Nederland. De Vijfde Editie van het Summer Cup Voetbaltoernooi in Tilburg heeft een enorme massa fans en supporters aangetrokken en het XVIde Kinderpoëziefestival: Wierszowisko, heeft traditioneel erkenning gekregen van de Poolse gemeenschap die verspreid is over de hele wereld. Het Nederlands - Pools Business Forum en het Jubileumgala Polonus 2016 tonen het potentieel welk ambitieuze en ondernemende Polen en Nederlanders in zich hebben. Om voor zoveel mogelijk lezers aantrekkelijk te zijn, hebben we in dit nummer vele interessante teksten opgenomen. Van de redactie We zijn ook enorm verheugd mee te kunnen delen dat onze redactie de samenwerking is aangegaan met een van de vooraanstaande advocatenpraktijken in Warschau, waarvan mr. Robert Ofiara de oprichter is. Het Poolse advocatenteam heeft voor ons een reeks informatieve artikelen voorbereid waarin je meer te weten kunt komen over de praktische aspecten van civiel en familierecht. Wij hopen dat overeenkomstig de naam van de rubriek: Rechtstreeks uit het recht - ingewikkelde wetsvoorschriften op een duidelijke en begrijpelijke wijze worden besproken en dat ze behulpzaam zullen blijken. Ook waren we getuige van de plechtigheden ter nagedachtenis aan de Operatie Market Garden (72 jaar geleden) die in o.a. Driel hebben plaatsgevonden, alsmede de herdenking van de bevrijding van Breda. Op woensdag 7 december werd in Breda ook een andere bijzondere gebeurtenis gevierd: het 70-jarig huwelijksjubileum van een van de Poolse soldaten van Generaal Maczek - Roman Figiel (91 jaar) en zijn Nederlandse echtgenote - Joke (90 jaar). Om dit te fêteren kwamen familie en afvaardigingen van verschillende Poolse organisaties dan ook op bezoek bij het stel. De pastoor van de Poolse Parochie van H. Maximilian Kolbe - Sławomir Klim, die het paar zegende, 1 mocht ook niet ontbreken. De burgemeester van Breda - Paul Depla kwam ook langs om het koppel namens de Gemeente een cadeau en namens het Koningspaar een bos bloemen aan te bieden. Het echtpaar zelf geeft elkaar na zoveel jaren nog steeds veel genegenheid en affectie. Dit is hetgeen wat wij ware liefde noemen! Dit kunnen jullie echter zelf wel beoordelen aan de hand van de foto van fam. Figiel - die meer dan 1000 woorden zegt. Namens de redactie en alle lezers wensen wij de eerwaardige Jubilarissen van ganser harte heel veel geluk en blijdschap! Daarnaast is er veel gebeurd op de redactie van Pracuś.nl zelf. Een uitzonderlijke gebeurtenis die wij moeten benoemen was het uitmuntende resultaat van het SEU (Stichting Examens Uitzendbranche) Examen van onze collega - Monika Lobos. Voor het eerst in de geschiedenis heeft een deelnemer aan dit examen het hoogst haalbare cijfer gekregen: één 10/10. Monika, die bekend staat als een zeer bescheiden persoon, zei maar één korte zin toen ze de uitslag hoorde: Niet te geloven. Ook om deze reden willen wij je namens het hele redactieteam nogmaals heel hartelijk feliciteren en bedanken voor de bijdrage die je al jarenlang levert voor ons kwartaalblad! Tenslotte blijft er niets anders over dan jullie nu deze pagina te doen omslaan en te laten beginnen aan de lectuur. In bescheiden woorden en met het oog op de winterse dagen en de alomheersende kerstsfeer, heet ik iedereen van harte welkom om alle artikelen van deze editie te lezen. Marcin Kruszyński Hoofdredacteur

4 Quo vadis Polonia? Adviesraad voor de Poolse Gemeenschappen in het Buitenland Op 5 september 2016 vond in het Poolse Senaat (het Hogerhuis van het Poolse parlement) de plechtige benoeming van de leden van de Adviesraad voor de Poolse Gemeenschappen in het Buitenland - bij de Maarschalk van de Senaat. Maarschalk Stanisław Karczewski overhandigde 16 Aktes van Benoeming aan vertegenwoordigers van de Poolse Gemeenschap, afkomstig uit alle streken en continenten van over de hele wereld en bedankte hen voor de acceptatie van zijn uitnodiging om deel te nemen aan de Raad. Hij verklaarde dat de Senaat samen met de Raad werk zal verrichten ten behoeve van de Poolse gemeenschap in het buitenland maar ook voor alle inwoners van Polen. Dit werk met een doel voor ogen: de vorming van een onverdeelde Poolse nationale gemeenschap. Als vertegenwoordiger van de Poolse gemeenschap in Nederland is Ewa Stasinowska - de Voorzitter van de Club van Gazeta Polska in Amsterdam - gekozen. De ceremonie werd bijgewoond door de Vicevoorzitters van de Senaat: Maria Koc en Bogdan Borusewicz. Onder de aanwezigen waren ook leden van de Commisie voor Migratie en Contacten met Polen in het Buitenland, waaronder de Voorzitter - Janina Sagatowska, evenals het hoofd van het Kabinet van de President van Polen - Minister Adam Kwiatkowski, onderminister van Buitenlandse Zaken - Jan Dziedziczak en de Voorzitter van de Parlementaire Commissie voor de Contacten met Polen in het Buitenland - Michał Dworczyk. Fot. Katarzyna Czerwińska Ozimek, ul. Częstochowska 15 Opole, ul. Kołłątaja 3/1 Racibórz, ul. Batorego 5/111 Strzelce Op. Pl. Żeromskiego 6 Olesno, ul. Małe Przedmieście 36 Gliwice, ul. Boh. Getta War. 9 /208 A Krapkowice, ul. Opolska 9/2 Kędz.-Koźle, Al. Jana Pawła II 58 jesteśmy z Wami od 2001 roku, doświadczenie sprawia, że ROZLICZAMY SKUTECZNIE Ozimek ul. Częstochowska biuro@azdoradztwo.pl 2

5 Op zaterdag 19 november zijn tijdens een feestelijke galavoorstelling in Studio s Aalsmeer de winnaars van de Pool van het Jaar verkiezingen in Nederland Polonus 2016 bekend gemaakt. Tijdens dit vijfjarig jubileum van de verkiezing van de Pool van het Jaar, liet Stichting Polonus de Poolse gemeenschap in Nederland zien dat hun inzet, kennis, vaardigheden en talent erkend en gewaardeerd worden. Tijdens de galavoorstelling konden de vele aanwezige gasten ook volop genieten van een voortreffelijke show Polonus 2016 DE WINNAARS die door verschillende Poolse en Nederlandse artiesten werd gepresenteerd, waaronder de bekende Poolse zangeres Anna Maria Jopek. De avond werd afgesloten met een bruisende afterparty. Foto s: Studnia Obrazów Carrière: Michał Polewski Wetenschap en Techniek: Hanna Dorota Gołąb Business: Emilia Kucharczyk De winnaars van Polonus 2016: Cultuur: Anka Kozieł Jonge Pool van het jaar: Franciszek Roguski Ere-Polonus: Gemeente Horst aan de Maas Wij feliciteren alle winnaars van harte! Publieksprijs: Beata Łakota Speciale Juryprijs: Edward Cuber Praktisch miniwoordenboek Nederlands Pools Ziekte en kleine ongevallen dwingen ons soms om de huisarts of het ziekenhuis te bezoeken. We wensen alle lezers natuurlijk het allerbeste toe, maar presenteren hieronder (voor het geval dat) een aantal woorden en begrippen die erg handig kunnen zijn bij zulke situaties: De dokter Lekarz Lekasch De Huisarts Lekarz domowy lekasch domovi De Huisartsenpost Przychodnia pierwszej pomocy Pschikhodnja pjervschej pomotsi Het Ziekenhuis Szpital Shpietal De Apotheek Apteka Apteka Help Pomoc Pomots Ziekte Choroba Khoroba Het medicijn Lekarstwo Lekarstvo De tabletten Tabletki Tabletkie De Pleister Plaster Plaster Het ontsmettingsmiddel Środek do dezynfekcji sjrodek do desinfektsji Gips Gips Ghieps Ik heb hulp nodig. Potrzebuję pomocy. Potscheboejew pomotsi. Ik voel me niet goed. Nie czuję się dobrze. nje tshoejew sjew dobsche. Ik voel me slecht. Źle się czuję. slje sjew tshoejew. Ik ben ziek. Jestem chory. Jestem khori. Ik heb een dokter nodig. Potrzebuję lekarza. Potscheboejew lekascha. Is er een dokter in de buurt? Czy jest lekarz w pobliżu? Tshi jest lekasch v poblieschoe? Ik moet gaan liggen. Muszę się położyć. Moeshew sjew powoschitsj. Mijn buik doet pijn. Boli mnie brzuch. Bolie mnje bschoech. Mijn keel doet pijn. Boli mnie gardło. Bolie mnje ghardhwo. Ik heb koorts. Mam goraczkę. Mam ghorowtshkew. Ik ben misselijk. Czuję mdłości. Tshoejew mdwostsji. Ik ben duizelig. Mam zawroty glowy. Mam zavroti ghwovi. Ik heb diarree. Mam biegunkę. Mam bjeghoenkew. Ik heb een migraine. Mam migrenę. Mam mieghrene. Ik ben verkouden. Jestem przeziębiony. Jestem pschesjewbjoni. Ik heb griep. Mam grypę. Mam ghripew. Ik heb een ongeluk gehad. Miałem wypadek. Miawem vipadek. Ik ben gevallen. Upadłem Oepadwem. Mijn voet / arm doet pijn. Boli mnie noga / ręka. Bolie mnje nogha/rewka. Ik denk dat ik het gebroken heb. Myślę, że ją złamałem. Misjlew, sche jow zwamawem. Waar doet het pijn? Gdzie Cię boli? Gdsje Tsjew bolie? Hier. Tutaj. Toetaj. Ik heb een pijnstiller nodig. Potrzebuję środka przeciwbólowego. Potscheboejew sjrodka pchetsjivboelovegho. Is er een apotheek dichtbij? Czy w pobliżu jest apteka? Tshi v poblieschoe jest apteka? Afspraak Umówione spotkanie oemoevione spotkanje Is de dokter aanwezig? Czy lekarz obecnie przyjmuje? Tshi lekasch pschiejmoeje? Ik wil graag een afspraak maken. Chciałbym umówić spotkanie. Khtsjawbim oemoevietsj spotkanje. 3

6 Een andere noemenswaardige gebeurtenis was het Nederlands - Pools Business Forum welk op 24 november werd gehouden in Den Haag. Dit forum werd georganiseerd door de Poolse Kamer van Koophandel in Nederland en was een initiatief van het Nederlands-Pools Centrum voor Handelsbevordering (NPCH) en de Nederlands- Poolse Kamer van Koophandel in Warschau (NPCC). Deze bijeenkomst had tot doel om de mogelijkheden voor investeren in zowel Polen als in Nederland te bespreken aan de hand van een aantal vooraanstaande gastsprekers. Onder hen waren de Poolse Vicepremier Morawiecki en Minister Henk Kamp van Economische Zaken. Gedurende dit treffen kwam men met een aantal belangrijke verklaringen en conclusies: Nederland is de belangrijkste investeerder in Polen. De rechtstreekse investeringen bedragen meer dan 30 miljard Euro. Wij zijn er zeker van dat deze inbreng verder zal groeien. Tegelijkertijd is Nederland ook een van de grootste importeurs van Poolse goederen. De waarde van de Poolse export naar Nederland bedroeg vorig jaar maar liefst 7,9 miljard Euro - informeerde Vicepremier Morawiecki. Tijdens het symposium werd ook de Dutch Polish Business Award 2016 uitgereikt. Deze prestigieuze titel ontving CEO Ronnie Luteijen van de firma Hedro Farms uit handen van de Poolse en Nederlandse Ambassadeurs (Jan Borkowski en Ron van Dartel). Hedro Farms Polska Sp. z o.o. is een agrarisch bedrijf welk een ruim assortiment aan landbouwproducten produceert en verhandelt. De hoofdvestiging van Hedro Farms bevindt zich in het pittoreske dorp Sadków, 10 km westelijk van de stad Wrocław, naast de snelweg A4 in het zuidwesten van Polen. Op 3 juli 2016 heeft de vijfde editie van het grote voetbaltoernooi: de Summer Cup 2016 plaatsgevonden. Deze keer voor het eerst op de velden van de zeer gastvrije voetbalclub T.S.V. Longa in Tilburg. Het grootste Poolse sportfestijn in de Benelux krijgt van jaar op jaar steeds meer aandacht van zowel het Poolse alsook het Nederlandse publiek. Tijdens het evenement, welk wederom door de Stichting White Eagles werd georganiseerd, kon iedereen iets voor zichzelf vinden - van voetbalwedstrijden tot continu plezier op springkussens (voor de allerjongsten). Dit samen met een groots animatieprogramma Dutch Polish Business Award 2016 Summer Cup De eigenaren van Hedro Farms Herbert Bos, Ed van Cleef en Ronnie Luteijn hebben een hogere agrarische opleiding gevolgd in Nederland. Daarna hebben alle drie van 1992 t/m 1994 in Rusland, Kazachstan en Oezbekistan gewerkt op agrarische projecten. Na deze ervaring dachten we: dat kunnen we zelf ook en zijn we naar Polen vertrokken, een bedrijf van 1400 hectare overgenomen en Hedro Farms opgericht in zegt R. Luteijn. De belangrijkste producten van Hedro Farms zijn tarwe voor brood, gerst voor bier, suikerbieten voor suiker, aardappelen, uien en wortelen voor de versmarkt. Al deze producten worden geproduceerd op onze eigen velden (ongeveer 1500 ha) onder de supervisie van hoog gekwalificeerd personeel. Tarwe, gerst en suikerbieten worden gelijk na de oogst verkocht. Aardappelen, uien en wortelen worden het hele jaar rond gesorteerd, gewassen (aardappelen en wortelen), verpakt en verkocht. De producten worden of vers van het land geleverd of vers uit de bewaring. De bewaarcapaciteit bedraagt bijna ton. De koelhuizen zijn volledig geautomatiseerd en computergestuurd om het hele jaar door een eersteklas product te kunnen leveren. De afnemers van deze producten zijn supermarktketens, groothandelaren en detailhandelaren in heel Polen. Daarnaast heeft het bedrijf ook klanten uit landen als Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Kroatië, Rusland, Duitsland, Nederland en Engeland. Op de vraag wat de succesformule van Hedro Farms is, krijgen wij een kort maar duidelijk antwoord: Veel en hard werken en integreren in de omgeving!

7 van de onvervangbare clown Malinka. Ook waren er onvergetelijke shows van de grote en enorm gespierde bodybuilders: Paweł Wodyka en Robert Zielonka. Het elftal dat dit jaar het toernooi en de hoofdprijs van 500,- heeft gewonnen is Polonia Aalsmeer. Op de tweede plaats - Cruz Team, derde werd FC Emigranci en last but not least - FC Madrewo, die als vierde uit de bus kwam. Als kanttekening moet worden toegevoegd dat het jaar 2016 een zeer succesvol jaar voor de Stichting is gebleken. Dit jaar heeft een groep personen met passie, een groot hart, en het verlangen om de Poolse identiteit op de Nederlands bodem in stand te houden, zich aangesloten bij de drie Marcin s : M. Sieron, M. Kruszyński en M. Niemiec: Ola en Marek Zarosa, Magda Basak, Kinga en Radek Gutowscy, Wojtek en Marta Homik, Iza Konikowska en Marzena en Jacek Kubiak. Hun inbreng heeft de Stichting vleugels gegeven en voor een verdere ontwikkeling gezorgd. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen in de vorm van het opzetten van de White Eagles Academy, een traject voor Poolse kinderen in Nederland, welk als doel het bevorderen van een sportieve en gezonde levensstijl voor ogen heeft. Dankzij de steun van verschillende weldoeners en sponsoren is het ook gelukt om het project WE MAKEN DROMEN WAAR op poten te zetten. Dit initiatief is opgezet om kinderen uit Poolse weeshuizen te helpen. In samenwerking met de Poolse Stichting Orlik Polska is het dan ook gelukt om een vijftigtal minder bedeelde kinderen uit Polen naar Nederland te halen. Hier hebben zij volop kunnen genieten van de zomervakantie en de kans gekregen om de mooiste uithoeken van dit prachtige land te bezoeken. In 2016 is alweer 72 jaar verstreken sinds de dagen dat Nederland na zware gevechtshandelingen werd bevrijd. Deelnemers aan deze strijd waren ook onze landgenoten: zowel Poolse leden van het Nederlandse 72 jaar later... Verzet, alsook soldaten van de 1e Poolse Pantserdivisie en de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade. Het optreden van de Poolse bevrijders is en blijft een herinnering en trots van onze gemeenschap. Helaas gaan jaren voorbij en tijd zorgt ervoor dat er steeds minder van hen onder ons zijn. Dit jaar heeft ons een zeer speciaal iemand verlaten: mevr. Majoor E. M. Cegielska, de laatste Commandante van de krijgsgevan- 5

8 gene vrouwen uit het kamp Stalag VIC in Oberlangen, dat in Duitsland net over de Nederlandse grens lag. In dat kamp werden vrouwen, leden van het ondergrondse Binnenlandse Leger die deel hadden genomen aan de Opstand van Warschau, vastgehouden. Hoe groot was de verbazing en het geluk van de gevangenen op de dag van de bevrijding van het kamp - op 12 april toen bleek dat hun bevrijders landgenoten waren: soldaten van de 1e Poolse Pantserdivisie onder bevel van Generaal Stanisław Maczek. Het feit dat deze beroemde legerleider en vele van zijn soldaten hun laatste rustplaats in Breda hebben gevonden was dan ook de voornaamste reden dat de Meiden van Oberlangen in april van dit jaar naar Nederland kwamen. We kunnen ons de woorden die de Commandante toen uitspraak nog goed herinneren: We leggen vandaag - misschien wel voor de laatste keer - bloemen en brengen hulde aan onze bevrijders en hun aanvoerder. Haar woorden bleken profetisch. Op twee oktober jl. kwam het treurige bericht: mevr. Majoor Eugenia Maria Cegielska is vandaag, om uur vertrokken, om de Eeuwige Erewacht te betrekken... Het is dan ook tijd om respect te tonen en onze hoofden te buigen voor hen die niet meer onder ons zijn, maar ook voor diegenen die kosten nog moeite hebben gespaard om ook in 2016 aanwezig te zijn tijdens de jaarlijks terugkomende herdenkingen: Eer en Hulde aan de Helden! 6

9 Het project met het doel om Poolse sporen in Nederland terug te vinden welk in 2015 door de Poolse Ambassade in Den Haag in het leven werd geroepen is een vaste rubriek geworden van ons kwartaalblad. Deze keer hebben we lang zitten denken welk Poolse sporen in Nederland Pools spoor nog interessant zou kunnen zijn en toen dachten we: wat kan Poolser zijn dan het Wapen van Polen - de Witte Adelaar! Zodoende hebben wij de krachten gebundeld en samen met Marta en Wojciech Chomik (Sound of Light Photography) en Roman Kołodziej (Roman s Photography) gedurende enkele maanden het hele land afgereisd met een doel voor ogen: het vinden van zoveel mogelijk Poolse Adelaars. Zie hier het (verbluffende) effect: 7

10

11

12 De helden van de rubriek Mijn hobby zijn deze keer Toon en Ria van Boerdonk, wiens passie verre reizen zijn en bovenal reizen op de motor het liefst op een exemplaar van voor de oorlog. De aandrijfas van dit tandem is Toon, die op de vraag sinds wanneer hij geïnteresseerd is in motoren, lachend zegt: Sinds mijn geboorte! En om eerlijk te zijn: sinds altijd. Ik kan me de tijd goed herinneren toen ik nog een klein jochie was en in een dorp woonde. Als ik een motor uit de verte hoorde aankomen dan rende ik meteen de straat op om te zien welk model het was. Sinds mijn jongste jaren was het bezit van een motor mijn droom. Die droom is uiteindelijk werkelijkheid geworden. Dit kunnen we met eigen ogen aanschouwen als Toon de poort van zijn garagebox opent en ons zijn prachtige collectie motoren laat zien. Het zijn voornamelijk veteraan motoren en klassiekers, daartussen een waar prachtstuk - een BSA uit Het verzamelen van motoren is echter niet het voornaamste doel van de hobby. Het gaat Toon en Ria vooral om het maken van (verre) Mijn hobby reizen en daar zijn die motoren voor bestemd! Beiden reizen vaak en veel en wat nog interessanter is: in 2016 zijn ze afgereisd naar Polen. Van 25 tot en met 28 augustus hebben ze namelijk deelgenomen aan een rally in Pommern, genaamd Weg door Kasjoebië. In het begin was ik niet bepaald positief gestemd om hier aan mee te doen zegt Ria Door al die verhaaltjes over de vele diefstallen van voertuigen in Polen, was ik wel een beetje bang. Maar Toon was niet tegen te houden en uiteindelijk zijn we dan toch met een aantal kennissen afgereisd. En hoe was het in Polen? Geweldig: prachtige landschappen, bijzondere monumenten en zeer gastvrije mensen. Daarbij genoten we volop van de rustige omgeving en voelden ons op het gemak. We zijn in o.a. Gdańsk en Gdynia geweest en ook in een openluchtmuseum in Szymbark, waar we diverse oude gebouwen konden bewonderen, waaronder het enige huis ter wereld dat op zijn kop staat! Aan de rally zelf deden ongeveer 140 motoren mee, uit 8 verschillende Europese landen. Het recreatiepark in Łapino stond vol met motoren van merken als Harley, Indian, Henderson, Sokół, BSA of Saroléa. We konden allerlei prachtige voertuigen bewonderen, waarvan circa 90 voor 1945 zijn verwaardigd. De oudste motor was een Indian uit 1914, het eigendom van onze kennis - Gert Holmersma. Vermeldingswaard is het feit dat het hier om een originele motor gaat die nog nooit is gerestaureerd. Onze trip nar Polen en de rally Weg door Kasjoebië behoren al tot het verleden, maar staan in ons geheugen gegraveerd als een zeer geslaagd event. Meer - Polen is nit alleen paradijs voor toeristen, Polen is het land waar ik zelf zou willen wonen. - Zegt Ria als we op het punt staan om te vertrekken. Fot. Gert Holmersma 10

13 Op zondag 13 maart 2016 vond in Wijchen de XVI het Poëzie Festival voor Poolse kinderen - Wierszowisko - plaats. Wierszowisko wordt elk jaar georganiseerd voor de leerlingen van de scholen die aangesloten zijn bij het Forum Poolse Scholen in Nederland. Het Forum vertegenwoordigt alle bestaande Poolse scholen in Nederland. Op het podium in Wijchen werden gedichten uit het hele land voordragen. Het geweldige decor, de mooie kostuums, de choreografie en de muziek die door de kinderen werd gespeeld maakten van Wierszowisko een waar spektakel. Het festival werd officieel geopend door de Ambassadeur van de republiek Polen in Nederland dhr. Jan Borkowski. De jury bestond uit vertegenwoordigers van Poolse organisaties in Nederland en speciale gasten uit Polen. De voorzitter - Senator Jerzy Fedorowicz is acteur, regisseur, directeur van het Volks Theater uit Nowa Huta in Krakau en is sinds jaren actief bij het opzetten van projecten ten behoeve van kinderen en jongeren. Dit was zijn eerste ontmoeting met de Poolse gemeenschap in Nederland. Desondanks was hij enorm onder de indruk van het enthousiasme van alle leerlingen, ouders, leerkrachten en organisatoren en had net als de andere leden van de jury geen makkelijke taak om de verschillende deelnemers te beoordelen en de winnaars aan wijzen. Uiteindelijk gingen de prijzen naar een dertiental leerlingen - in de individuele klassementen en vier naar scholen in het groepsklassement. Zie hier de winnaars: Pracunio Individuele klassementen: Leeftijdscategorie 4-6 jaar: 1 plaats ex aequo - Kevin Zwoiński 6 jaar, Poolse School in Oss en Bartłomiej Bruś 6 jaar, Poolse School in Tilburg 2 plaats - Julia Lonska 6 jaar, Poolse School in Oss 3 plaats ex eaquo - Nathan Truś 4 jaar, Poolse School in Tilburg en Zuzanna Kaczmarek 5 jaar, Poolse School in Den Haag Pluim: Oliwier Weijers 5 jaar, Poolse School in Nijmegen Patricia Wolny 4 jaar, Poolse School in Den Haag Leeftijdscategorie 7-9 jaar: 1 plaats - Klara Cyrys, 9 jaar, Poolse School in Oss 2 plaats ex eaquo- Oskar van den Haagen, 8 jaar, Poolse School in Amsterdam en Aemke Fennema, 7 jaar, Poolse School Locomotief Amsterdam 3 plaats - Oliwia Obadowska, 8 jaar, Poolse School in Oss Leeftijdscategorie jaar: 1 plaats - Klaudia Przybylska, 11 jaar, Poolse School in Tilburg 2 plaats - Basia Walorska, 10 jaar, Poolse School in Oss 3 plaats - Zosia Fennema, 11 jaar, Poolse School Locomotief Amsterdam Groepsklassement: 1 plaats - Poolse School Locomotief Amsterdam 2 plaats - Poolse School Kreda Lisse 3 plaats - Poolse School in Oss Speciale prijs - De Beker van de Poolse Consul in Den Haag: Poolse School in Tilburg voor de voorstelling Ooit eens, niet zo lang geleden De Beker voor de Jongste deelnemer: Nathan Truś, 4 jaar, Poolse School in Tilburg De Beker voor de Oudste deelnemer : een theaterworkshop aangeboden door Pools Podium in Nederland - Ad van den Haagen, 13 jaar, Poolse School Locomotief Amsterdam Wierszowisko 2016 was een speciale gebeurtenis die voor alle deelnemers onvergetelijk is geworden! Wierszowisko 2017 wordt gehouden op 2 april in Wijchen, onder het motto: Doorgedraaid. Meer informatie: 11 Fot. Daniel Kempisty

14 De Kerstviering bij de Poolse School in Tilburg De Poolse Kerstviering (Wigilia) is een vreugevol samenzijn ter ere van de aanstaande geboorte van Jezus, met bekende elementen als de eerste ster, een gemeenschappelijk gebed, het delen van brood, goede wensen aan elkaar, kerstliedjes, een kerstboom, een welgevulde tafel, met hooi onder het tafelkleed, en vanzelfsprekend geschenken... Waarom zou dat niet ook hier in Nederland kunnen? En zo gebeurde het dan ook, in Tilburg bij de Poolse School. Als we onze ogen sluiten, komt het langzaam weer terug. Eerst de leerlingen, met een Kerstspel bij de Kerststal, engelen met rinkelende bellen, een levendig folkloristisch Kerstlied, kinderen die gescheken geven aan het Kerstkind, die mooie Poolse kerstliederen... Daarna het traditionele fragment van het Evangelie van Lukas, beginnend met de welbekende woorden: In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af dat alle inwoners van het rijk zich moesten laten inschrijven..., gevolgd door het ritme van het Onze Vader... Dan in de hele zaal het geluid van brekende opłatki (Kersthosties), het gegons van goede wensen, met telkens weer een van alle kanten echoend Zalig Kerstfeest!. En daarbovenop nog de geuren... De volle tafels... barszcz (traditionele rode bietensoep), bospaddestoelensoep, pierogi (gevulde deegballetjes), krokiety (gevouwen pannekoeken gevuld met zuurkool), allerlei soorten vis, kutia (een zoet gerecht met gekookt graan, maanzaad, noten, dadels, en honing), pasta met maanzaad en honing, salades, bigos (zuurkoolgerecht met vlees, worst en bospaddenstoelen), pierniki (kruidkoeken), maanzaadstollen, kwarktaarten, appeltaarten, appelflapjes, nog meer taarten... en daarnaast echt Pools brood, gekregen van de Poolse bakkerij in Tilburg. Onder de ogen van een groep moeders versieren kinderen pierniki. En op het eind de Kerstman met cadeautjes. Dit alles vond plaats op 10 december 2016 aan de Poolse School in Tilburg. Die dag was de schoolfamilie extra groot. Bijna 150 man, vooral natuurlijk leerlingen en docenten, samen met hun gezinnen, plus nog wat genodigden: pastoor Sławomir Klim van de Poolse parochie St. Maximiliaan Kolbe in het bisdom Breda, pastoor Harm Schilder van de Nederlandse Emmausparochie in Tilburg, Andrea Schrauwen van de Fontys Hogeschool, Gerben van Eeuwijk, ook van Fontys maar vooral hier als correspondent van de Tilburgese Koerier, en de juridisch adviseur van de school, Rene Klerks met zijn vrouw Marieke. Met intussen 22 jaar Poolse School in Tilburg heeft de Kerstviering al een lange traditie, die telkens weer een succes wordt dankzij de inspanningen van de hele schoolgemeenschap. Tekst en foto s: Justyna van Halteren- Bogucka, vertaling Hans van Halteren. 11

15 Literaire JuweelTJes Na 3 dagen begon de gezondheid van mevrouw de kunstenares te verbeteren, een ploeg van monteurs herstelde de schade die door het onweer veroorzaakt werd, het leven begon weer langzaam op gang te komen en mijn plannen begonnen vorm te krijgen. - Ik ben weer helemaal gezond en voel me goed, dus ik ga naar huis. Ik heb voor u, meneer Kamil, alleen onnodige problemen Laatste jeugdzomer V veroorzaakt. Maar dank u wel voor de goede zorgen. - Graag gedaan, maar u moet nu echt gaan. Bent u een pechvogel? - Nee, dat denk ik niet. Maar waarom vraagt u dat? - Ik heb uw fiets gerepareerd en de ketting gesmeerd, deze zal er niet meer vanaf gaan en u zult veilig thuis komen. Ik heb 12 voor u boodschappen gedaan en bij de deur laten staan, dus u kunt maar beter opschieten voordat iemand met honger zichzelf er tegoed aan doet. En voordat u weer iets krijgt, een loopneus of zelfs een gewone verkoudheid. - Ik weet echt niet hoe ik u moet bedanken. - Het is niet nodig en de schuld betaalt u mij terug op een ander moment.

16 - Ja, ja, ik breng het geld straks terug, elke cent, maakt u zich geen zorgen. Bij het weggaan zei mevrouw de kunstenares, als ik me niet vergis, zoiets als halfom-half, wel een Pool maar in het algemeen meer een Schot. Ik deed alsof ik het niet hoorde of ik wilde het misschien liever niet horen. In de regel hoor ik wat ik wil. Eind mei, mooi weer, materiaal gebracht. Termijnen gesteld, ik begin mijn dromen te realiseren. Het is waar dat Mazurië goddelijk mooi is en dat je nergens zulke landschappen kunt vinden als hier. Schoon water, weelderig en sappig gras. Het leven hier is heerlijk. De heer Marek met zijn assistenten kwamen aan zoals afgesproken om 6.30 uur. - Dat zijn Miećko en Karolek zei Marek, prima jongens, ze hebben gouden handen, maar u zult het zelf zien, meneer de Bestuurder. - Leuk, ga maar beginnen. Als u iets nodig hebt dan schrijf het maar op een blad papier en ik ga het kopen en brengen, oké? - Geen probleem, meneer de Bestuurder, maar ik ben hier niet om te schrijven, maar om te werken. Naar de winkel is het slechts een paar meter, we kunnen er dus samen naartoe gaan en kopen wat we nodig hebben, het is niet ver weg... Maar ik zie dat we al wat hebben om mee te beginnen, u hebt veel planken en nagels gekocht, isolatiemateriaal is er ook. Dat is genoeg voor het begin. En ze begonnen te werken en ik hield me bezig met mijn eigen zaken. In de middag kwam, zoals altijd onuitgenodigd, mevrouw de kunstenares. - Ik heb het geld meegebracht. Wilt u het natellen? - Nee, dat is niet nodig, het is zeker genoeg. - En waar is de bouwploeg, hebben ze pauze? - Hoezo pauze? Ze hadden een pauze één uur geleden, zijn ze er niet? - Nee. Ik heb niemand gezien. - Gaat u mee? Zo meteen kunt u mijn idee evalueren, ik moet kijken wat er aan de hand is met de bouwers hetgeen wat we zagen was pijnlijk, in het voorste deel van de stal sliep de voorman op een plank, Miećko mompelde iets en Karolek met een baret op zijn ogen lag in het zaagsel en zwaaide met een hamer in verschillende richtingen. Verspreid over de vloer lagen er lege flessen van de lokale fruitige lekkernij, huidig jaargang, heel goedkoop. Terloops gerekend 5 flessen per hoofd. Lieve hemel, meneer de voorman, wanneer hebben jullie alles opgedronken? Daarvan zou zelfs een olifant dronken worden. - En waarover gaat het? vroeg de heer Mareczek heel bewust. - Baas, alles komt goed, morgen gaan we alles inhalen. En op dat moment ging een trilling door het lichaam van de voorman. Hik, en na een momentje nog een hik, het is me alleen gelukt te schreeuwen naar Agata, pas op voor uw schoenen. En toen gebeurde dat, wat te verwachten was. Meneer de voorman kreeg zeeziekte of had het gevoel van een carrousel. Dat maakt op zich niet uit. Gelukkig waren de schoenen van mevrouw de kunstenares gered en ze liep zonder schade naar buiten. Geen wonder, niet het mooiste zicht en geen geur van parfum. Pas op, dronken zatlappen, morgen zullen we daarover praten. Ik trek het van jullie salaris af. Voorschotten kunnen jullie ook vergeten, sukkels. Niets is klaar, rommel overal, dat is ondenkbaar! Maar al snel blijkt het dat het in Polen wel denkbaar is, en in het bijzonder hier in Mazurië...En de tijd verstrijkt. De volgende dag om 7.30 uur stond Mareczek en zijn rampzalige ploeg, Miećko en Karolek, lijkbleek op de drempel van mijn huis en ze zeiden met neergeslagen ogen dat ze kwamen om zich te verontschuldigen. - Jullie hoeven je niet te verontschuldigen, dronkaards en zuiplappen. Het salaris voor gisteren kunnen jullie vergeten. Op elke andere plaats in de wereld zouden jullie de laan uitgestuurd worden. Jullie hebben geluk dat jullie voor mij werken. En nog iets, ik ga van het gehele contract 20 procent aftrekken voor niet-naleving van de leveringstermijn. - Blijf maar rustig, meneer de Bestuurder, het is niet gezond om boos te worden. U kunt geen betere arbeiders vinden. En er kan altijd een ongeluk gebeuren, toch? Klopt! antwoorden de lijken van Miećko en Karolek. - Mens, wil je me bedreigen?! In een beschaafd land komt u voor dergelijke bedreigingen in aanraking met de politie. - Ik ben niet bang voor politieagenten. - Karolek, vertel meneer de Bestuurder wie hier politieagent is? - Jouw zwager, hé Maćko? - Dat klopt antwoorde bleek als papier zijnde Miećko. - Oké, oké, als jullie willen verdienen, moeten jullie niet drinken en werken, dan zal ik op tijd betalen, afgesproken? - Ha, ha, ha, maar meneer de Bestuurder we moeten drinken als u rechte muren wilt hebben. Anders worden ze scheef. Wij houden van goedkope wijn, die is goed. - Goed??? - Ja, goedkope wijn is goed omdat deze goed en goedkoop is. Jongens, klopt dat? Ik moet zeggen dat ik moest lachen om de eenvoudige filosofie van de heer Mareczek. Iedereen weet waar ligt het fundament van deze tragikomedie, maar niemand is dit tegengekomen. Zolang er staatsboerderijen bestonden, hadden de mensen werk, hadden ze iets te doen, en dan kwam de vrijheid, waarover iedereen droomde, en daarmee het kapitalisme, werkloosheid en pathologieën. Ik ben en ik was, God behoede, geen socialist of communist, maar ik denk dat je eerlijk moet zijn en zeggen zoals het is niemand in het nieuwe Polen heeft de gewone mens een kans gegeven, het nieuwe systeem liet hem in de steek. Zoals: je bent nu vrij, je moet jouw lot in je eigen handen nemen en dan heb je jouw tweede Ierland. En wat weten jullie eigenlijk over Ierland dat jullie het als zand in de ogen van het volk strooien? Jullie weten niets! Jonge, sterke en rijke mensen, deze zullen het aankunnen. En wat zouden degenen doen die geen goede opleiding hebben, die onbeholpen zijn? Het vorige systeem heeft tegen alle uitingen van vindingrijkheid en ondernemerschap gevochten. Nee! Niet iedereen moet de architect van zijn eigen lot zijn, nog beter dat hij het niet is!...wordt vervolgd 13 Fot. TVP

17 Rechtsreeks uit het Recht Het Pools - Nederlands huwelijk Het aantal huwelijken van personen met verschillende nationaliteiten blijft alsmaar groeien. De open grenzen, de globalisering en het vaker nemen van een moedig besluit om in het buitenland te gaan werken en/of wonen, dragen hier ongetwijfeld aan bij. Een actuele vraag is daarom, welke formaliteiten er dienen te worden vervuld indien een huwelijk wordt aangegaan tussen iemand van Poolse afkomst en een buitenlander? Het huwelijk van een persoon met de Poolse nationaliteit in het buitenland Met betrekking tot de huidige regelgeving is het toegestaan dat iemand met de Poolse nationaliteit trouwt met een buitenlander in zijn eigen land. Echter dient deze persoon voor het aangaan van het huwelijk een verklaring van de wettelijke bevoegdheid te ontvangen van de Burgerlijke Stand voor de desbetreffende woonplaats in Polen. Dit natuurlijk voor het aangaan van een huwelijk in het buitenland. Vervolgens vindt de bruiloft plaats bij de Burgerlijke Stand of bij het Poolse consulaat. Voor een geldig huwelijk, krachtens artikel 83 van de Wet inzake de Aktes van de Burgerlijke Stand, is het indienen van onderstaande documenten door de persoon met de Poolse nationaliteit noodzakelijk: 1. identiteitskaart; 2. verklaringen - de bevoegdheid om te trouwen wordt beoordeeld op basis van de Poolse wet, de partner kan een schriftelijke verklaring ontvangen, waarin staat dat hij/ zij in overeenstemming met de Poolse wet bevoegd is een huwelijk aan te gaan. De verklaring is geldig gedurende 6 maanden vanaf de datum van opmaak; 3. garantstelling; 4. een document die de burgerlijke staat van de toekomstige echtgenoot bevestigd. Hierbij dient te worden benadrukt, dat personen die niet in het bezit zijn van de Aktes van de Burgerlijke Stand, een buitenlands document inzake de burgerlijke staat dienen over te leggen of een ander document, dat uitgegeven is in het land waarin de registratie van de geboorte heeft plaatsgevonden. Indien de desbetreffende persoon eerder was gehuwd, dient hij een document in te dienen waaruit blijkt dat hij gehuwd was, evenals de ontbinding daarvan of een document die het niet-bestaan van het huwelijk bevestigd. Na het aangaan van het huwelijk moet men er rekening mee te houden dat dit tevens dient te worden geregistreerd in Polen, met tussenkomst van het consulaat of bij de daarvoor bevoegde Burgerlijke Stand. BELANGRIJK! Men dient er rekening mee te houden dat de wet in sommige landen (waaronder in Polen) vereist, dat burgers die van plan zijn in het buitenland te trouwen, daarvoor een speciale toestemming moeten ontvangen. Nederlandse wetgeving Rekening houdend met de Nederlandse wetgeving dient te worden opgemerkt, dat het recht om een huwelijk aan te gaan in Nederland betrekking heeft op Nederlanders die met een Nederlander willen trouwen of met een persoon die niet in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit, evenals op personen die beide niet in het bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit. In Nederland hebben personen met homoseksuele geaardheid tevens het recht om te trouwen. Indien twee personen die graag willen trouwen niet in het bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit is het van belang dat tenminste een van de personen staat ingeschreven in het personenregister, ook wel de Gemeentelijke Basisadministratie - GBA (tegenwoordig BRP genoemd). Handelingen die dienen te worden uitgevoerd met betrekking tot de ambtenaren in Nederland Om een huwelijk aan te gaan dient men in eerste instantie een huwelijksaangifte in te dienen bij de dichtstbijzijnde gemeente waarin de desbetreffende persoon woonachtig is. Deze verklaring wordt ook wel ondertrouw genoemd. Een burgerlijk huwelijk, wordt net als in Polen, gesloten bij de Burgerlijke Stand. Pas hierna is het mogelijk om het huwelijk in een kerk te sluiten. De kerk zal de overweging maken en de beslissing nemen over het zegenen van het huwelijk. Indien de partners in verschillende gemeentes woonachtig zijn hebben zij de keus zelfstandig te kiezen waar zij de desbetreffende huwelijksaangifte in willen dienen. De huwelijksaangifte dient uiterlijk 14 dagen voor het aangaan van het huwelijk te worden ingediend, maar niet eerder dan een jaar vóór de geplande huwelijksdatum. Hierin dienen tevens de getuigen te worden vermeld (minimaal 2 en maximaal 4 volwassen personen). Kosten De gemeentes hanteren verschillende tarieven. Het is handig om te weten, dat het 14 sluiten van een huwelijk op maandag kosteloos is en op andere dagen bedragen de kosten 150,- voor een korte plechtigheid en 550,- voor een langer ceremonieel. Extra kosten worden gerekend voor een huwelijk in het weekend en voor een door de echtgenoten specifiek gekozen plek. De echtgenoten ontvangen tevens een trouwboekje die ook dient te worden betaald. Afhankelijk van de afspraken tussen de partners, kan het huwelijk worden gesloten in gemeenschap van goederen of op basis van huwelijkse voorwaarden. De eerstgenoemde heeft betrekking op een gelijk recht op eigendom van de echtgenoten en de tweede is afhankelijk van een notariële akte. Het is noemenswaardig, dat de huwelijksgeloften in zowel de Poolse taal kunnen worden voorgelezen en vervolgens vertaald worden, evenals in de taal van de echtgenoot. Daarnaast is het van belang dat de persoon met een andere nationaliteit de Nederlandse taal voldoende begrijpt. In een tegenovergesteld geval is de aanwezigheid van een tolk tijdens de huwelijksceremonie noodzakelijk. De Europese Unie staat niet alleen voor open grenzen, maar vooral voor de codificatie van de wetten en procedures. Huwelijken behoren tot deze categorie en zijn door de invoering van gelijke vereisten in de EU staten, aanzienlijk vereenvoudigd.

18 Redactie: N. Dedys, M. Lobos, M. Łukoszek, W. Malik, E. Smits, J. Zielezny Samenwerking: P. van Brunschot, Marta&Wojciech Chomik, I. Konikowska, R. Kołodziej Eindredactie en vertaling: M. Kruszyński Contact: Oplage: Ter gelegenheid van Kerst en Nieuwjaar wensen wij al onze lezers een warm en gezellig samenzijn met hun familieleden en vooral heel veel innerlijke kracht en vreugde in het dagelijkse leven. Laten we onze omgeving, onze hele gemeenschap en heel de wereld (die we met z n allen creëren) samen tot een betere plek maken, een plek vol van zonneschijn, wederzijds begrip en liefde. Graag willen wij daarvoor ons steentje bijdragen. Dit doen we dankzij de steun van onze partner (E&A) en geven jullie hierbij een traditioneel Pools geschenk: de Opłatek - het symbool van verzoening en vergeving en een teken van liefde en vriendschap. Prettige Kerstdagen en een Gelukkig Nieuwjaar! doorzettingsvermogen wytrwałość enthousiasme entuzjazm Bedankt voor: Dziękujemy za: aanwezigheid obecność nauwgezetheid dokładność kwaliteiten fachowość trouw lojalność 15

19 Kwartalnik dla Was o Was Dodatek Specjalny Pracuś - Historia W tym numerze: Od redakcji Quo vadis Polonia? Rozmówki Wydarzenia Kącik literacki Moje hobby Prosto z Prawa Opłatek Zima 2016/2017

20 Dzwoń do Polski z Lebara One Internet mobilny 1 ct /MB w Holandii Lebara jest międzynarodowym partnerem telekomunikacyjnym firmy E&A 1 ct /min na numery stacjonarne i komórkowe w Polsce lebara.nl/pl Darmowe połączenia z Lebara na Lebara* Dzięki kuponowi Lebara One zawsze będziesz dzwonić i wysyłać SMS-y w niskich stawkach taryfy Lebara One. Doładowanie nie powoduje podwojenia kredytu na połączenia w Lebara One. Wszystkie dane i stawki taryfy Lebara One można znalezć w witrynie *Połączenia z Lebara na inne holenderskie numery Lebara na terenie Holandii są darmowe przez okres 30 dni od ostatniego doładowania. Obowiązują zasady właściwego użytkowania minut w ciągu 30 dni. Po upływie darmowego okresu obowiązują standardowe stawki za połączenia. Opłaty naliczane są za minutę. Stawka startowa za każde połaczenie w taryfi e Lebara One wynosi 12 centów. Opłaty są naliczane minutowo. Produkty firmy Lebara są przeznaczone wyłącznie do użytku osobistego i nie mogą być używane do celów komercyjnych. Niniejsza publikacja nie stanowi oferty handlowej w myśl przepisów kodeksu cywilnego. Warunki mogą ulec zmianie i moga zawierać błędy powstałe podczas drukowania. Ogólne warunki korzystania z sieci Lebara oraz pozostałe stawki podano pod adresem lebara.nl/pl

21 Drodzy Czytelnicy, Sympatycy i Przyjaciele, Trzymacie w rękach kolejne wydanie naszego kwartalnika, które po raz pierwszy ukazuje się z dodatkiem specjalnym: Pracuś - Historia. Dodatek ten będzie już nierozłączną częścią kolejnych wydań. W minionym 2016 roku wiele się działo. Zarówno w środowisku polonijnym w Holandii, jak i w kraju macierzystym. Zawdzięczamy to przede wszystkim grupie społeczników i niedocenianych entuzjastów, którzy kosztem wielu wyrzeczeń oraz poświęceń, działają na rzecz nas wszystkich. Przejawów aktywności społecznej Polaków w kraju i za granicą jest bardzo wiele. Dzieje się tak, ponieważ ludzie pragną dziedzictwo, kulturę pochodzenia oraz najcenniejszy depozyt, jakim jest tożsamość narodowa wyeksponować z odpowiednim pietyzmem i estymą. Ogromnym fenomenem jest wzrastający kult Żołnierzy Wyklętych, których tematyką nasi redakcyjni koledzy, we współpracy z Wiceprezesem Instytutu Pamięci Narodowej - prof. Krzysztofem Szwagrzykiem, zajmują się od wielu miesięcy. Z odniesionych na tej płaszczyźnie rezultatów jesteśmy niezmiernie dumni. Na szczególną uwagę zasługują reportaże z najważniejszych wydarzeń polonijnych w Holandii. Piąta Edycja Turnieju Piłkarskiego Summer Cup w Tilburgu przyciągnęła ogromną rzeszę sympatyków, a XVI Festiwal Poezji dla Dzieci: Wierszowisko tradycyjnie zdobył uznanie Polonii na całym świecie. Polsko-Holenderskie Forum Biznesu i Jubileuszowa Gala Polonus 2016 ukazały cały potencjał drzemiący w ambitnych oraz przedsiębiorczych Polakach i Holendrach. Od redakcji Chcąc być atrakcyjną propozycją dla Wszystkich w bieżącym numerze zawarliśmy wiele interesujących tekstów. Tym samym miło jest nam poinformować o rozpoczęciu współpracy naszej redakcji z jedną z wiodących warszawskich kancelarii, której założycielem jest Adwokat Robert Ofiara. Zespół Mecenasów z Polski przygotował dla Was serię artykułów poradnikowych, z których będziecie mogli dowiedzieć się o praktycznych aspektach prawa rodzinnego oraz cywilnego. Mamy nadzieję, że zgodnie z nazwą rubryki Prosto z prawa - trudne przepisy prawa będą przedstawione w prosty, zrozumiały sposób, tak by były dla Was pomocne. Za nami wzniosłe uroczystości upamiętniające 72. rocznicę Operacji Market Garden, które odbyły się w Driel oraz kolejna rocznica wyzwolenia Bredy. W środę 7 grudnia, we wspomnianej Bredzie, wyjątkową bo 70. rocznicę ślubu obchodził weteran dywizji Generała Maczka: Roman Figiel (91 lat) i jego holenderska żona Joke (90 lat). Na tą okoliczność zebrała się najbliższa rodzina oraz przedstawiciele organizacji polonijnych utrzymujących ścisły kontakt z rodziną. Nie zabrakło ks. Sławomira Klima z polskiej parafii pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbe, który pobłogosławił parę małżeńską. Obecny również burmistrz Bredy - Pan Paul Depla przekazał bukiet kwiatów od pary 1 królewskiej wraz z prezentem od miasta. Para małżeńska po tylu latach pożycia nadal bardzo się kocha i wzajemnie szanuje. To się nazywa prawdziwa miłość! A zdjęcie Państwa Figiel oddaje więcej niż tysiąc słów, co możecie ocenić sami. W imieniu całego zespołu redakcyjnego oraz wszystkich czytelników życzymy Szanownym Jubilatom wiele szczęścia i radości! Sporo się działo również w samej redakcji Pracuś.nl. Nietuzinkowym wydarzeniem, o którym musimy wspomnieć był doskonały wynik zdania holenderskiego egzaminu prawa pracy przez naszą koleżankę redakcyjną Monikę Lobos. Pierwszy raz w historii uczestnik tego szkolenia otrzymał wynik najwyższy z możliwych, a mianowicie 10/10. Monika, którą wszyscy znamy jako bardzo skromną osobę, w momencie ogłoszenia wyników powiedziała tylko: Nie do wiary. Z tego też względu w imieniu całego zespołu redakcyjnego pragnę jeszcze raz złożyć Ci ogromne gratulacje i podziękować za wkład, jaki od lat wnosisz w powstanie naszego kwartalnika! Na koniec nie pozostaje mi już nic innego, jak tylko pozwolić Wam przewrócić stronę i rozpocząć lekturę. Skromnie, bez gromkich słów, mając na uwadze sprzyjającą temu zimową, świąteczną aurę zachęcam Was do zapoznania się z wszystkimi artykułami tego wydania. Marcin Kruszyński Redaktor naczelny

22 Quo vadis Polonia? Powołanie Polonijnej Rady Konsultacyjnej września 2016 r. w Senacie odbyła się 5 uroczystość powołania 16 członków Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy marszałku Senatu. Marszałek Stanisław Karczewski wręczył akty powołania przedstawicielom Polonii ze wszystkich kontynentów i podziękował im za przyjęcie zaproszenia do Rady. Zadeklarował, że Senat razem z Radą będzie pracować na rzecz Polonii i Polski, na rzecz polskiej wspólnoty narodowej. Reprezentantem Polonii holenderskiej została pani Ewa Stasinowska, prezes Klubu Gazety Polskiej w Amsterdamie. Na uroczystości obecni byli wicemarszałkowie Senatu Maria Koc i Bogdan Borusewicz oraz członkowie senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą z jej przewodniczącą Janiną Sagatowską, a także szef Gabinetu Prezydenta RP, minister Adam Kwiatkowski, wiceminister spraw zagranicznych Jan Dziedziczak i przewodniczący sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą Michał Dworczyk. Fot. Katarzyna Czerwińska Ozimek, ul. Częstochowska 15 Opole, ul. Kołłątaja 3/1 Racibórz, ul. Batorego 5/111 Strzelce Op. Pl. Żeromskiego 6 Olesno, ul. Małe Przedmieście 36 Gliwice, ul. Boh. Getta War. 9 /208 A Krapkowice, ul. Opolska 9/2 Kędz.-Koźle, Al. Jana Pawła II 58 jesteśmy z Wami od 2001 roku, doświadczenie sprawia, że ROZLICZAMY SKUTECZNIE Ozimek ul. Częstochowska biuro@azdoradztwo.pl 2

23 sobotę 19 listopada podczas uroczystej Gali w Studio s Alsmeer W ogłoszono zwycięzców konkursu Polaka Roku w Holandii Polonus W tej piątej już, jubileuszowej edycji wyborów Polaka Roku, Fundacja Polonus ponownie pozwoliła Polakom w Holandii poczuć, że ich zaangażowanie, umiejętności i talent są dostrzegane oraz doceniane. Licznie zgromadzeni goście mieli przyjemność oglądać spektakularny program zaprezentowany przez polskich i holenderskich artystów, Kariera: Michał Polewski Nauka i Technika: Hanna Dorota Gołąb Biznes: Emilia Kucharczyk Polonus 2016 ZWYCIĘZCY wśród nich Anna Maria Jopek. Zakończeniem tego wspaniałego wieczoru było tradycyjnie afterparty. Przedstawiamy Zwycięzców Polonusa 2016: Kultura: Anka Kozieł Młody Polak Sukcesu: Franciszek Roguski Honorowy Polonus: Gmina Horst aan de Maas Wszystkim laureatom składamy serdeczne gratulacje! Rozmówki Holendersko Polskie Nagroda publiczności: Beata Łakota Nagroda Specjalna Kapituły: Edward Cuber Choroba czy drobne wypadki zmuszają nas czasem do wizyty u lekarza czy w szpitalu. Co prawda życzymy wszystkim czytelnikom dużo zdrowia, niemniej jednak przedstawiamy poniżej (na wszelki wypadek) kilka przydatnych słówek i zwrotów, które mogą się przydać w takich sytuacjach: Lekarz De dokter de dokter Lekarz domowy De Huisarts de hajsarct Przychodnia pierwszej pomocy De Huisartsenpost de hajsarctenpost Szpital Het Ziekenhuis Het zikenhajs Apteka De Apotheek de Apotejk Pomoc Help Help Choroba Ziekte Zikte Lekarstwo Het medicijn Het medesejn Tabletki De pillen de pylen Plaster De Pleister de plejster Środek do dezynfekcji Het ontsmettingsmiddel Het onsmetyngsmydel Gips Gips Chybs Potrzebuję pomocy. Ik heb hulp nodig. Yk heb hylp nodych. Nie czuję się dobrze. Ik voel me niet goed. Yk ful me nit chud. Źle się czuję. Ik voel me slecht. Yk ful me slecht. Jestem chory. Ik ben ziek. Yk ben zik. Potrzebuję lekarza. Ik heb een dokter nodig. Yk cheb ejn dokter noldych. Czy jest lekarz w pobliżu? Is er een dokter in de buurt? Ys er ejn dokter yn de bjurt? Muszę się położyć. Ik moet gaan liggen. Yk mut chan lychen. Boli mnie brzuch. Mijn buik doet pijn. Mejn bajk dut pejn. Boli mnie gardło. Mijn keel doet pijn. Mejn kijl dut pejn. Mam gorączkę. Ik heb koorts. Yk cheb kolrts. Czuję mdłości. Ik ben misselijk. Yk ben myselejk. Mam zawroty głowy. Ik ben duizelig. Yk ben dajzelych. Mam biegunkę. Ik heb diarre. Yk cheb djarej. Mam migrenę. Ik heb een migraine. Yk cheb ejn michrejne. Jestem przeziębiony. Ik ben verkouden. Yk ben ferkalden. Mam grypę. Ik heb griep. Yk cheb chrip. Miałem wypadek. Ik heb een ongeluk gehad. Yk cheb ejn onchelyk chehad. Upadłem Ik ben gevallen. Yk ben chefalen Boli mnie noga/ręka. Mijn voet/arm doet pijn. Mejn fut/arm dut pejn Myślę, że ją złamałem. Ik denk dat ik het gebroken heb. Yk denk dat yk het chebrołken cheb Gdzie Cię boli? Waar doet het pijn? War dut het pejn? Tutaj. Hier. Chir. Potrzebuję środka przeciwbólowego. Ik heb een pijnstiller nodig. Yk cheb ejn pejnstyler nodych. Czy w pobliżu jest apteka? Is er een apotheek dichtbij? Ys er ejn apotejk dychtbej? Umówione spotkanie Afspraak Afsprak Czy lekarz obecnie przyjmuje? Is de dokter aanwezig? Ys de dokter anwejzych? Chciałbym umówić spotkanie. Ik wil graag een afspraak maken. Yk wyl chrach ejn afsprak maken. Zdjęcia: Studnia Obrazów 3

24 Innym bezprecedensowym wydarzeniem było Holendersko - Polskie Forum Biznesowe, które odbyło się 24 listopada w Hadze. Spotkanie to zostało zorganizowane przez Polską Izbę Handlową w Niderlandach, z inicjatywy Holendersko - Polskiej Rady Promocji Handlu (NPCH) oraz Holendersko - Polskiej Izby Handlowej (NPCC) i miało na celu umożliwienie omówienia możliwości inwestowania w Polsce i Niderlandach. Pośród wielu zaproszonych mówców obecni byli także polski Wicepremier Mateusz Morawiecki oraz holenderski minister gospodarki Henk Kamp. W trakcie spotkania padło szereg ważnych deklaracji i stwierdzeń: Holandia jest najważniejszym inwestorem w Polsce. Poziom bezpośrednich inwestycji wynosi ponad 30 mld Euro. Wierzymy, że ten wkład będzie rósł. Równocześnie Holandia jest jednym z głównych odbiorców polskich towarów. Wartość eksportu z Polski do Holandii wyniosła w zeszłym roku 7,9 mld Euro - informował Wicepremier Morawiecki. W trakcie sympozjum przyznano również nagrodę Dutch Polish Business Award To prestiżowe wyróżnienie Ambasadorowie Polski i Holandii (Jan Borkowski i Ron van Dartel) wręczyli Prezesowi firmy Hedro Farms - panu Ronnie Luteijn. Hedro Farms Polska Sp. z o.o. jest rolniczą spółką uzyskującą wysokiej jakości plony w zakresie uprawianych ziemiopłodów. Ośrodek gospodarczy Hedro Farms jest zlokalizowany w malowniczej wsi Sadków, 10 km na zachód od Wrocławia, w pobliżu autostrady A4, na południowym zachodzie Polski. Właściciele firmy Hedro Farms - Herbert Bos, Ed van Cleef i Ronnie Luteijn, ukończyli w Holandii wyższe uczelnie agrarnotechniczne, po czym (w latach ) podjęli pracę przy projektach rolniczych Trzeciego lipca 2016 na boiskach niezmiernie gościnnego klubu piłkarskiego T.S.V. Longa w Tilburgu odbyła się piąta edycja wielkiego piłkarskiego święta - Summer Cup Największej polonijnej imprezy sportowej w Beneluxie, przyciągajacej z roku na rok coraz większą rzeszę publiczności polonijnej, jak i holenderskiej. Podczas spotkania zorganizowanego przez Fundację Białe Orły, każdy mógł znaleźć coś dla siebie - od zmagań futbolowych poprzez nieustające zabawy na dmuchanych budowlach dla najmłodszych, przeplatanych z bogatym programem animacyjnym niezastąpione- Dutch Polish Business Award 2016 Summer Cup w Rosji, Kazachstanie i Uzbekistanie. Po tych doświadczeniach pomyśleliśmy sobie: przecież my to sami możemy robić i wyjechaliśmy do Polski, gdzie w 1995 roku nabyliśmy gospodarstwo rolne i założyliśmy firmę Hedro Farms - mówi R. Luteijn. Główne produkty Hedro Farms to: pszenica konsumpcyjno-chlebowa, jęczmień browarny, buraki cukrowe do produkcji cukru, ziemniaki jadalne, cebula i marchew do bieżącego zaopatrzenia rynku warzywnego. Wszystkie te produkty pochodzą z upraw prowadzonych na polach o powierzchni 1500 ha i pod nadzorem wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Sprzedawane są przez cały rok jako świeże produkty bezpośrednio po zbiorach, a w pozostałych okresach z przechowalni i chłodni. Pojemność magazynowa obejmuje ton. Przechowalnie magazynowe są w pełni skomputeryzowane i objęte kontrolą w zakresie właściwej temperatury i wilgotności, aby zagwarantować najwyższą jakość produktów w okresie całego roku. Hedro Farms współpracuje z supermarketami, hurtownikami i detalistami w całej Polsce. Firma prowadzi także sprzedaż produktów do krajów takich jak: Czechy, Słowacja, Węgry, Chorwacja, Rosja, Niemcy, Holandia i Anglia. Na pytanie jaka jest formuła sukcesu firmy Hedro Farms otrzymujemy krótką, ale klarowną odpowiedź: Ciężka praca i integracja z otoczeniem!

25 go Klauna Malinki, aż po niezapomniane pokazy wspaniale umięśnionych kulturystów - Pawła Wodyki i Roberta Zielonki. Tegorocznym zwycięzcą turnieju i zdobywcą nagrody głównej w wyskości 500,- została Polonia Aalsmeer. Drugie miejsce - Cruz Team, trzecie - FC Emigranci, a czwarte - FC Madrewo. Na marginesie należy dodać, że rok 2016 okazał się być dla Fundacji rokiem przełomowym. Tego właśnie roku do trzech Marcinów : M. Sieronia, M. Kruszyńskiego oraz M. Niemca dołączyli ludzie kierujący się pasją, potrzebą serca i kultywowania polskiej tożsamości, na holenderskiej ziemi: Ola i Marek Zarosa, Magda Basak, Kinga i Radek Gutowscy, Wojtek i Marta Homik, Iza Konikowska, Marzena i Jacek Kubiak - ten właśnie zespół pozwolił Fundacji na rozwinięcie skrzydeł. Zaowocowało to nowymi projektami takimi jak Akademia Piłkarska Białe Orły dla dzieci, której głównym założeniem jest promowanie zdrowego i sportowego wśród najmłodszych. Dzięki wsparciu wielu darczyńców oraz wspaniałych sponsorów Fundacja stworzyła również projekt pod nazwą SPEŁNIAMY MARZENIA - czyli program ukierunkowany na pomoc dzieciom, które zamieszkują Domy Dziecka w Polsce. Przy współpracy z Fundacją Orlik Polska blisko 50 dzieci pokrzywdzonych przez los mogło przyjechać do Holandii na wymarzone wakacje oraz zwiedzić najciekawsze zakątki tego pięknego kraju roku minęło 72 lata od dni, W w których trwały ciężkie walki o wyzwolenie Holandii. W walkach o wolność tego kraju uczestniczyli nasi rodacy - zarówno członkowie holenderskiego Ruchu Mija 72 lata... Oporu, jak i żołnierze 1. Polskiej Dywizji Pancernej oraz 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Polacy biorący udział w wyzwalaniu Holandii są do dziś wielką dumą naszej społeczności. Niestety lata robią swoje i z roku na rok jest ich coraz mniej wśród nas. W tym roku odeszła od nas osoba szczególna: Pani Major E. M. Cegielska, ostatnia Komendantka jeńców wojennych w obozie dla kobiet Stalag VIC w Oberlan- 5

26 gen, na terenie Niemiec, tuż przy granicy z Holandią. W obozie tym znalazły się członkinie Armii Krajowej, które walczyły w Powstaniu Warszawskim. Jakże wielkie było zdziwienie i bezgraniczne szczęście więźniarek, kiedy w dniu wyzwolenia obozu 12 kwietnia 1945 okazało się, że ich wyzwolicielami są rodacy: żołnierze 1. Polskiej Dywizji Pancernej pod dowództwem generała Stanisława Maczka. Fakt, że ten wielki dowódca i wielu z jego żołnierzy znalazło ostatnie miejsce spoczynku w Bredzie, był głównym powodem dla którego Dziewczyny z Oberlangen przybyły w kwietniu tego roku do Holandii. Bardzo dobrze pamiętamy słowa, jakie wówczas padły z ust Komendantki: Składamy dziś, może już po raz ostatni, hołd naszym wyzwolicielom i Ich dowódcy. Słowa te okazały się wręcz prorocze. Drugiego października br. dotarła do nas smutna wiadomość: Major Eugenia Maria Cegielska odeszła w dniu dzisiejszym, o godz , na Wieczną Wartę... Chylimy zatem czoła i oddajemy szacunek tym, których nie ma już wśród nas, ale również tym, którzy jak co roku, nie szczędząc sił i środków byli obecni podczas kolejnych rocznic i obchodów: Cześć i Chwała Bohaterom! 6

27 Inicjatywa mająca na celu poszukiwanie polskich śladów w Holandii, z jaką wyszła w 2015 roku Ambasada RP w Hadze, jest już stałą rubryką naszego kwartalnika. Przygotowując to wydanie dość długo zastanawialiśmy się jaki polski ślad może być Polskie ślady w Holandii jeszcze ciekawy i nagle dostaliśmy olśnienia: co może być bardziej polskiego niż godło Polski - Biały Orzeł w koronie? Tak więc, połączyliśmy siły i wspólnie z Martą i Wojciechem Chomik (Sound of Light Photography) i Romanem Kołodziejem (Roman s Photography) wyruszyliśmy w kraj, gdzie przez ostatnie kilka miesięcy podróżowaliśmy w jednym celu: odnaleźć jak najwięcej polskich Orłów. Poniżej prezentujemy (zaskakujące) efekty: 7

28 8

29 9

30 Moje hobby Bohaterami rubryki Moje Hobby są tym razem Toon i Ria van Boerdonk, których pasją są dalekie podróże, a szczególnie podróże motocyklem - najlepiej takim sprzed wojny. Kołem napędowym tego tandemu jest Toon, który na pytanie od kiedy interesuje się motocyklami stwierdza bez namysłu: Od dnia narodzin! A tak naprawdę od zawsze. Pamiętam, jak byłem jeszcze małym chłopcem i mieszkałem na wsi i jak z daleka słychać było odgłos zbliżającego się motoru, to leciałem jak szalony na drogę żeby zobaczyć jaki model jedzie. Od najmłodszych lat marzyłem o tym, by stać się posiadaczem takiego pojazdu. To wielkie marzenie się spełniło. Przekonujemy się o tym w chwili gdy Toon otwiera bramę do swojego garażu: naszym oczom ukazuje się całkiem spora kolekcja motocykli, w tym weteranów i klasycznych, a wśród nich cacko zachowane w idealnym wręcz stanie - motocykl BSA, z 1928 roku. Jednak nie o samo posiadanie takich maszyn chodzi. Największa pasją Toona i Riji są dalekie podróże i ku temu te motocykle służą! Takich podróży oboje odbywają dość sporo, co ciekawsze: w 2016 roku jedna z nich zaprowadziła ich do Polski. W dniach od 25 do 28 sierpnia uczestniczyli w rajdzie odbywającym się na Pomorzu o nazwie Droga Kaszubska. Z początku byłam niezbyt pozytywnie nastawiona do pomysłu - wspomina Ria. - Te różne historyjki o nagminnych kradzieżach pojazdów w Polsce, wzbudzały strach. Ale Toon się uparł i w końcu pojechaliśmy z grupą znajomych. A jak było na miejscu? Wspaniale: przepiękne krajobrazy, niesamowite zabytki i gościnni ludzie, a do tego spokój i poczucie zupełnego bezpieczeństwa. Odwiedziliśmy m.in. Gdynię i Gdańsk, byliśmy również w skansenie w Szymbarku, gdzie mogliśmy podziwiać przeróżne stare budowle, a wśród nich jedyna na świecie Dom do góry nogami. W samym rajdzie udział wzięło około 140 motocykli, z ośmiu krajów Europy. Pojazdy takich marek jak Harley, Indian, Henderson, Sokół, BSA lub Saroléa zapełniły park w Łapinie. Mogliśmy podziwiać ciekawe jednoślady z różnych roczników, z czego niemal 90 zostało wyprodukowanych przed 1945 rokiem. Najstarszym motocyklem był Indian naszego znajomego - Gerta Holmersa - z 1914 roku. Dodajmy, że nigdy nie był restaurowany. Nasz wypad do Polski i Droga Kaszubska to już historia, ale na pewno zapisze się w naszej pamięci jako impreza niezwykle udana. Mało tego - Polska to nie tylko raj dla turystów, Polska to kraj, w którym chciałabym zamieszkać. Stwierdza na koniec Ria. Fot. Gert Holmersma 10

31 Wierszowisko XVI Festiwal Poezji dla Dzieci Wierszowisko odbył się w niedzielę 13 marca 2016 w Wijchen. Wydarzenie jest organizowane dla uczniów szkół społecznych, zrzeszonych w Forum Polskich Szkół w Holandii. Na podium w Wijchen recytowano polską poezję z całego kraju. Wspaniałe dekoracje, przemyślane stroje, układy choreograficzne oraz muzyka grana przez dzieci, przyczyniły się do tego, że Wierszowisko stało się wspaniałym widowiskiem. Festiwal uroczyście otworzył Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Holandii, pan Jan Borkowski. W jury zasiadali przedstawiciele organizacji polonijnych z Holandii, a przewodniczył im senator Jerzy Fedorowicz, aktor, reżyser i dyrektor Teatru Ludowego w Nowej Hucie, od lat pracujący przy projektach skierowanych do dzieci i młodzieży. To było jego pierwsze spotkanie ze szkołami polonijnymi w Holandii. Nie mniej jednak był pod dużym wrażeniem zaangażowania uczniów, rodziców, nauczycieli oraz organizatorów i tak jak pozostali jurorzy nie miał łatwego zadania przy wystawianiu ocen i wyłanianiu zwycięzców. Ostatecznie nagrodzonych zostało aż 14 uczniów w kategorii indywidualnej oraz 4 szkoły występujące grupowo. Wierszowisko 2017 odbędzie się 2 kwietnia, w Wijchen pod hasłem: Pokręciło się. Więcej: Oto zwycięzcy: Pracunio Występy indywidualne: Kategoria wiekowa 4-6 lat: 1 miejsce ex aequo - Kevin Zwoiński 6 lat, Polska Szkoła w Oss oraz Bartłomiej Bruś 6 lat, Polska Szkoła Tilburg 2 miejsce - Julia Lonska 6 lat, Polska Szkoła w Oss 3 miejsce ex eaquo - Nathan Truś 4 lata, Polska Szkoła w Tilburgu oraz Zuzanna Kaczmarek 5 lat, Polska Szkoła Haga Wyróżnienie: Oliwier Weijers 5 lat, Polska Szkoła Nijmegen Patricia Wolny 4 lata, Polska Szkoła Haga Kategoria wiekowa 7-9 lat: 1 miejsce - Klara Cyrys, 9 lat Polska Szkoła w Oss 2 miejsce ex eaquo - Oskar van den Haagen 8 lat, Polska Szkoła Amsterdam oraz Aemke Fennema 7 lat, Polska Szkoła Lokomotywa Amsterdam 3 miejsce - Oliwia Obadowska, 8 lat, Polska Szkoła w Oss Kategoria wiekowa lat: 1 miejsce - Klaudia Przybylska, 11 lat, Polska Szkoła Tilburg 2 miejsce - Basia Walorska, 10 lat, Polska Szkoła w Oss 3 miejsce - Zosia Fennema, 11 lat, Polska Szkoła Lokomotywa Amsterdam Kategoria grupowa: 1 miejsce - Polska Szkoła Lokomotywa Amsterdam 2 miejsce - Polska Szkoła Kreda Lisse B - Polska Szkoła Oss Nagroda specjalna - Puchar Konsula RP w Hadze: Polska Szkoła w Tilburgu za przedstawienie Pewnego razu nie tak dawno temu Puchar najmłodszego uczestnika otrzymał Nathan Truś, 4 lata, Polska Szkoła Tilburg Nagrodę dla najstarszego uczestnika : warsztaty teatralne ufundowała Scena Polska w Holandii otrzymał Ad van den Haagen 13 lat, Polska Szkoła Lokomotywa Amsterdam Wierszowisko 2016 było nietuzinkowym wydarzeniem i pozostanie na zawsze w pamięci, wszystkim biorącym w nim udział! 11 Fot. Daniel Kempisty

32 Spotkanie wigilijne w Polskiej Szkole w Tilburgu Polska wigilia to radość przeżywana w gronie bliskich ze zbliżającego się narodzenia Pana, pierwsza gwiazdka, to wspólna modlitwa, dzielenie się opłatkiem, życzenia, kolędy, choinka, to pełen stół, sianko pod obrusem, prezenty... To się może zdarzyć też tu, w Holandii! I tak właśnie było w Tilburgu, w Polskiej Szkole. Jak przymknąć oczy wracają obrazy jasełek w wykonaniu uczniów szkoły, jeszcze słychać dzwoneczki aniołków, dziarską pastorałkę, dziecięce dary, przecudne polskie kolędy potem fragment Ewangelii wg Św. Łukasza rozpoczynający się od tak dobrze znanych słów: W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. I dalej rytm Ojcze nasz odgłos łamania opłatka narastający gwar życzeń i echo dochodzące zewsząd wesołych świąt! I do tego ten zapach Stoły były pełne barszcz, zupa grzybowa, pierogi, krokiety, ryby w różnym wydaniu, kutia, kluski z makiem, sałatki, bigos, pierniki, makowce, serniki, jabłeczniki, rożki z jabłkami, torty i polski chleb, który podarowała szkole polska piekarnia z Tilburga. Po okiem grupy mam dzieci pięknie dekorowały pierniki. Na sam koniec dotarł do szkoły Święty Mikołaj z podarunkami dla dzieci. Tak było 10-go grudnia 2016 roku w Polskiej Szkole w Tilburgu. Szkolna rodzina tego dnia była wyjątkowo liczna. Blisko 150 osób to uczniowie i nauczyciele z rodzinami, a także zaproszeni goście: ksiądz Sławomir Klim, proboszcz polskiej parafii p. w. Św. Maksymiliana Kolbe w diecezji Breda, ksiądz Harm Schilder, proboszcz holenderskiej parafii Emmaus w Tilburgu, Andrea Schrauwen, wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej Fontys, Gerben van Eeuwijk, również z Wyższej Szkoły Pedagogicznej Fontys i zarazem korespondent Kuriera Tilburgskiego, oraz Rene Klerks, doradca prawny szkoły i jego żona Marieke. Ta uroczysta wigilia została przygotowana staraniem całej społeczności szkoły. To już wieloletnia tradycja szkoły. Polska Szkoła w Tilburgu działa już od 22 lat. Tekst i zdjęcia: Justyna van Halteren-Bogucka 12

33 Kącik literacki Pani artystka po 3 dniach zaczęła wracać do zdrowia, ekipa monterów naprawiła szkody wyrządzone przez burzę i życie powoli zaczęło znów nabierać rumieńców, a moje plany, realnych kształtów. - Jestem już całkiem zdrowa i dobrze się czuję, wrócę już do siebie. Narobiłam panu, panie Kamilu tylko niepotrzebnego kłopotu. Dziękuję jednak, za opiekę. Ostatnie lato młodości V -Nie ma, za co, ale rzeczywiście proszę już iść. Ma pani pecha? -Nie, chyba nie. A czemu pan pyta? -Naprawiłem pani rower i przesmarowałem łańcuch, nie powinien spaść, a pani powinna, więc bezpiecznie dotrzeć do domu. Zrobiłem pani zakupy i zostawiłem przed drzwiami, zatem niech się pani lepiej pospieszy, pani artystko, zanim jakiś głodny 13 się poczęstuje. No i zanim znów coś panią dopadnie katar, albo przeziębienie choćby. - Naprawdę nie wiem jak panu dziękować. - Nie ma potrzeby, a dług mi pani zwróci przy okazji. - Tak, tak zaraz panu przywiozę dług, co do grosza, proszę się nie martwić. Na odchodne pani artystka, o ile mnie słuch nie mylił, rzuciła coś mimochodem,

34 że pół na pół niby Polak, ale tak w ogóle to chyba Szkot. Udałem, że nie słyszę, a może wolałem nie słyszeć. Z reguły słyszę to, co chcę. Koniec maja, piękna pogoda, materiał zwieziony. Terminy ustalone, zaczynam realizację mojego marzenia. Prawdą jest, że Mazury są bosko piękne i nigdzie takich pejzaży się nie znajdzie. Woda czysta, trawa bujna i soczysta. Życie tutaj jest piękne. Pan Marek z pomocnikami przyjechał, tak jak się umówiliśmy o 6: 30 rano. - To jest Miećko i Karolek powiedział Marek - chłopaki jak złoto. Robota pali im się,,w ręcach, zreszto sam kierownik zobaczy,, -Świetnie, zaczynajcie w takim razie, jak będzie coś potrzebne to wystarczy, że pan napisze na kartce, a ja pojadę kupić i przywiozę, ok? - No ni ma problemu kerowniku, tylko, że jo tam od pisania nie jest, ino od roboty, a do gieesu bedzie ze siedem wiorstów to się razem pojadzie i co bedzie trza to sie kupi, daleko nie,,je,,. Ale jak widze to już mamy, z czym zaczynać, desków kerownik nakupił i gwoździów, papa jest, izolacja tyż jest. To na start bedzie. No i zaczęli robić, a ja zająłem się swoimi sprawami. W południe przyszła jak zwykle nieproszona, pani artystka. - Przyniosłam dług. Przeliczy pan? - Nie, nie trzeba, na pewno jest dobrze. - A gdzież to ekipa budowlana się podziała, przerwę mają? - Jak to przerwę? Przecież mieli przerwę godzinę temu, nie ma ich na budowie? - No nie. Nikogo nie widziałam. - Idzie pani ze mną? Przy okazji oceni pani mój pomysł, muszę sprawdzić, co się z nimi stało. Widok, jaki zastaliśmy przeraził mnie boleśnie, w postawionej zaledwie pierwszej części boksu, majster spał na desce, Miećko coś bełkotał, a Karolek z beretem nasuniętym na oczy, leżąc na trocinach, wymachiwał młotkiem w rozmaite strony. Po kątach walały się porozrzucane butelki po miejscowym przysmaku owocowym rocznik bieżący z nienazbyt wysokiej półki. Pobieżnie licząc po 5 butelek na głowę. Matko kochana. Panie majster, kiedy wy to wszystko zdążyliście wytrąbić, toż to by nawet słonia powaliło. - A o so chozi? Spytał nie bardzo przytomnie pan Mareczek. - Szefie,,szysko bezie dobrze, zobaszy pan,, jufro się natrobi I w tym momencie targnęło panem majstrem. Czkawka, za moment jeszcze raz czkawka, zdążyłem tylko wrzasnąć do Agaty, niech pani uważa na buty, i w tym momencie pan majster uległ efektowi karuzelki lub choroby morskiej, jak kto woli. Mniejsza z tym, jak zwał tak zwał, na szczęście buty pani artystki ocalały jednak, a sama zainteresowana także bez uszczerbku wybiegła jak oparzona. Nic w sumie dziwnego, widok nie najładniejszy i zapach też jakby nie z perfumerii. Oj, czekajcie drobne pijaczki, porozmawiamy sobie jutro, potrącę z dniówki jak nic. O zaliczkach też możecie zapomnieć, psubraty jedne. Robota rozgrzebana wszystko stoi, nie do pomyślenia! Wkrótce się jednak okaże jak bardzo do pomyślenia w Polsce, a tu na Mazurach w szczególności. A czas płynie. Nazajutrz o siódmej trzydzieści Mareczek i jego pożal się Boże ekipa budowlana w postaci,,zwłok Miećka i Karolka stała u progu mojego domu i ze spuszczonymi oczami, jak powiedziała, przyszła przeprosić. - A tu nie ma, za co przepraszać ochlapusy, pijacy. Wczorajszą dniówkę możecie między bajki włożyć. Gdzie indziej na świecie na zbity pysk by was wywalili za pijaństwo, macie szczęście, że trafiliście na mnie. A! I jeszcze jedno, z całości kontraktu za niedotrzymanie terminu 20 procent wam zabiorę. - Niech się kerownik tak nie denerwuje, bo jeszcze, co w kerowniku pynknie i dopieru będzie. Takich jak nasz, to kerownik, nie najdzie drugich. A i co przydarzyć się może, jakie małe niescynście, cy cóś, nie chopy? NOOOO! Odpowiedziały zgodnie,,zwłoki,, Miećka i Karolka. - Człowieku, pan mnie straszy! Na takie strachy w cywilizowanym kraju to jest policja. - A ja tam się milicjów zadnych nie bojam. - Zreszto niech Karolek powi panu kerowniku, kto tu je milicyja we wsi. - No twój szwagroszczak, nie Miećko? - No. Odpowiedział blady jak papier Miecio. -Dobra. Dobra, jak chcecie zarabiać to nie pijecie i robicie, a ja na czas płacę za robotę, umowa stoi? - Ha,ha,ha trzymajta mnie chopy, ale kerowniku my musim wypić, bo pionu nie złapiem,krzywe ściany bedo. My lubim wypić tanie winko, dobre jest ono. - Dobre??? - Taaa. Tanie winko jest dobre, bo jest dobre i tanie. Co nie chopaki? Trzeba przyznać, że filozofia ludowa pana Mareczka w pewnym sensie mnie rozbawiła. Co prawda każdy wie, gdzie leży fundament tej tragifarsy, ale nikt dotąd oko w oko z nią się nie zetknął. Były PGR-y była praca, ludzie mieli zajęcie, a potem przyszła wolność, o której każdy marzył, a wraz z nią kapitalizm, bezrobocie i patologie. Nie jestem i nie byłem broń Boże ani socjalistą ani komunistą, lecz uważam, że trzeba uczciwie sprawy postawić, trzeba też nazywać rzeczy po imieniu - nikt w nowej Polsce nie dał szans zwykłemu szaremu człowiekowi, nowy ustrój zostawił go samemu sobie. Niby, że teraz jak jesteś wolny, to bierz sprawy w swoje ręce, a będziesz miał drugą Irlandię. A co wy tak w ogóle wiecie o tej Irlandii, że nią ludziom oczy mydlicie? Nic nie wiecie! Młodzi, silni i bogaci, oni sobie poradzą. A co mają zrobić ci, którzy nie mają dobrego wykształcenia, są niezaradni? Przecież poprzedni ustrój zwalczał wszelakie przejawy zaradności i przedsiębiorczości. Nie! Nie każdy może być kowalem własnego losu, nawet lepiej, nie raz, żeby nim nie był! CDN. 12 Fot. TVP

35 Prosto z Prawa Małżeństwa Polsko - Holenderskie Stale rośnie liczba małżeństw, zawieranych między osobami różnych narodowości. Powszechnie otwarte granice, proces globalizacji oraz częściej i odważniej podejmowana decyzja o zatrudnieniu za granicą, niewątpliwie temu zjawisku sprzyjają. Aktualne jest zatem pytanie, jakich formalności należy dopełnić, aby zawrzeć ważny związek małżeński Polki/Polaka z obcokrajowcem? Ślub Polaka za granicą W myśl obowiązujących przepisów dopuszczalne jest, by obywatel Polski zawarł związek małżeński z cudzoziemcem w jego kraju ojczystym. Przedtem musi jednak uzyskać w Urzędzie Stanu Cywilnego, właściwym dla miejsca zamieszkania w Polsce, zaświadczenie o zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa za granicą. Wówczas ślub ma miejsce w tamtejszym Urzędzie Stanu Cywilnego bądź przed polskim konsulem. W celu ważnego zawarcia związku małżeńskiego, na podstawie art. 83 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego, niezbędne jest przedstawienie przez obywatela polskiego poniższych dokumentów: 1. dokumentu tożsamości; 2. zaświadczenia - możność zawarcia małżeństwa oceniana jest na podstawie prawa polskiego, partnerzy mogą otrzymać pisemne zaświadczenie stwierdzające, że zgodnie z prawem polskim mogą zawrzeć małżeństwo, zaświadczenie jest ważne przez 6 miesięcy od daty jego sporządzenia; 3. zapewnienie; 4. dokument potwierdzający stan cywilny przyszłego małżonka. Podkreśla się, iż osoba, która nie posiada aktów stanu cywilnego sporządzonych w Rzeczypospolitej Polskiej, składa zagraniczny dokument stanu cywilnego lub inny dokument wydany w państwie, w którym nie jest prowadzona rejestracja stanu cywilnego potwierdzającego urodzenie. Jeżeli zaś osoba pozostawała uprzednio w związku małżeńskim, składa dokument potwierdzający małżeństwo wraz z dokumentem potwierdzającym ustanie lub unieważnienie tego małżeństwa albo dokumentem potwierdzającym stwierdzenie nieistnienia małżeństwa. Po zawarciu związku małżeńskiego należy pamiętać o obowiązku zarejestrowania go w Polsce za pośrednictwem konsulatu lub we właściwym dla miejsca zamieszkania Urzędzie Stanu Cywilnego. WAŻNE! Należy mieć świadomość, że prawo niektórych państw, w tym Polski, wymaga, aby obywatele planujący ślub poza granicami ojczystego kraju w pierwszej kolejności otrzymali specjalne zezwolenie. Ustawodawstwo holenderskie Mając na uwadze ustawodawstwo holenderskie, wskazać należy, iż uprawnienie do zawarcia związku małżeńskiego w Holandii przysługuje zarówno Holendrom, Holendrowi i osobie nieposiadającej obywatelstwa holenderskiego, jak również dwóm osobom nieposiadającym tego obywatelstwa. W Holandii możliwe jest również zawieranie związków homoseksualnych. W przypadku, gdy dwie osoby pragnące zawrzeć związek małżeński nie posiadają obywatelstwa holenderskiego, wymagane jest, by co najmniej jedno z partnerów widniało w gminnej bazie danych osobowych, tzw. Centralnej Ewidencji Ludności (nid. gemeentelijke basisadministratie, GBA, obecnie BRP). Działania podejmowane przed urzędnikami w Holandii Chcąc zawrzeć związek małżeński w pierwszej kolejności, należy złożyć deklarację w gminie, w obrębie której zamieszkuje zainteresowany. Wniosek ten nazywany jest również ondertrouw (tzw. zawiadomienie o ślubie). Ślub cywilny, podobnie jak w Polsce, zawierany jest w urzędzie. Dopiero wówczas jest możliwe ubieganie się o zawarcie ślubu kościelnego. Kościół następnie rozważa i decyduje, czy zechce pobłogosławić związek małżonków. W przypadku, gdy każdy z partnerów zamieszkuje w różnych gminach, do przyszłych małżonków należy prawo wyboru, w której gminie złożą deklarację. Deklarację należy złożyć najpóźniej 14 dni przed ślubem, ale nie wcześniej niż 1 rok przed planowaną datą ślubu. W deklaracji należy również wskazać osoby, które będą świadkami zainteresowanych (minimum 2 i maksymalnie 4 pełnoletnie osoby). Opłaty Należy wskazać, iż poszczególne gminy stosują odmienne taryfy określające wysokość opłat. Warto wiedzieć, że ślub w poniedziałek jest darmowy, zaś w inne dni obowiązuje opłata 150 za krótką ceremonię i 550 za długą. Zarówno ślub w weekend, 13 jak również w wybranym przez małżonków miejscu, podlega wyższej opłacie. Małżonkowie otrzymują również trouwboekje (tzw. książeczka ślubu), której wydanie jest odpłatne. W zależności od ustaleń między partnerami, zawarcie małżeństwa może być jednoznaczne z dodatkowymi wymogami, które nazywamy gemeenschap van goederen lub huwelijkse woorvaarden. Pierwsze z nich jest równoznaczne z jednakowym prawem do posiadanych przez małżonków dóbr, natomiast drugi stanowi o intercyzie i jego obowiązywanie jest uzależnione od potwierdzenia aktem notarialnym. Warto podkreślić, że tekst przysięgi małżeńskiej może zostać wypowiedziany zarówno w języku polskim i następnie tłumaczony, jak również złożony w języku małżonka. Ponadto wymagane jest, by osoba innej narodowości w wystarczającym stopniu rozumiała język niderlandzki. W przeciwnym razie, niezbędna jest obecność tłumacza podczas ceremonii zaślubin. Unia Europejska to nie tylko otwarte granice, ale przede wszystkim proces ujednolicania ustawodawstw oraz procedur. Zaślubiny należą do tej kategorii spraw, które poprzez wprowadzenie na terenie państw UE podobnych wymogów, zostały znacznie uproszczone.

36 doorzettingsvermogen wytrwałość enthousiasme entuzjazm Bedankt voor: Dziękujemy za: aanwezigheid obecność nauwgezetheid dokładność kwaliteiten fachowość trouw lojalność Redakcja: N. Dedys, M. Lobos, M. Łukoszek, W. Malik, E. Smits, J. Zielezny Współpraca: P. van Brunschot, Marta&Wojciech Chomik, I. Konikowska, R. Kołodziej Redakcja końcowa i tłumaczenie: M. Kruszyński Kontakt: redakcja@pracus.nl Nakład: okazji Świąt Bożego Narodzenia oraz Nowego Roku życzymy Wam drodzy czytelnicy Z ciepłych, wyjątkowych chwil w gronie rodziny oraz przede wszystkim wewnętrznej siły i radości. Świat, który tworzymy w naszych wspólnotach i społecznościach, niech dzięki naszym staraniom będzie bardziej przytulny i jaśniejszy. Niech promienieje miłością oraz wzajemnym zrozumieniem. Dzięki wsparciu jednego z naszych partnerów (E&A) chcemy w tym celu dołożyć naszą małą cegiełkę w formie tradycyjnego polskiego Opłatka - który jest symbolem pojednania i przebaczenia oraz znakiem miłości i przyjaźni. Wesołych Świąt Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku! 16