Inhoud: Het kwartaalblad voor en door jullie

Transkrypt

1 Het kwartaalblad voor en door jullie Speciale bijlage De salarisspecificatie Lente 2016 Inhoud: Van de redactie Actualiteiten Mijn hobby Quo vadis Polonia? Literaire Juweeltjes Wisten jullie dat... Wetgeving Praktisch miniwoordenboek

2 Kijk Poolse films met Lebara s nieuwe streaming dienst Kino Świat Ga voor de volledige voorwaarden naar lebara.com/play/terms-conditions PY8270P_1c_ Bel voor meer informatie gratis naar Zoek online naar Lebara Play

3 Beste lezers en lezeressen, Hierbij presenteren we de eerste uitgave van Pracuś.nl, Anno Domini We hopen dat de inhoud van het kwartaalblad tegemoet komt aan jullie verwachtingen en een kroniek zal zijn van de belangrijkste gebeurtenissen. We rekenen erop dat de echo s van alle aangelegenheden, histories en initiatieven weerklank vinden bij de leden van de Poolse gemeenschap en de vrienden van Polen in Nederland. Het leek ons wenselijk om in deze uitgave een verslag te plaatsen van de gesprekken die wij gevoerd hebben met de vertegenwoordigers van de twee Poolse (politieke) bewegingen die actief zijn in Nederland: het Comité ter bescherming v/d Democratie en de Club van Gazeta Polska. Deze groeperingen en de manifestaties die ze organiseren zijn de nasleep van de actuele gebeurtenissen op het Poolse politieke toneel. De topics die ze aanhalen in een aantal specifieke thema s stellen ons in staat om de kerngedachte en standaarddoelstelling van beide groepen beter te begrijpen. Verderop in het blad enkele niet minder interessante onderwerpen. Met trots stellen wij de majestueuze stad Krakau voor. Een belangrijke reden hiervoor is het feit dat Krakau (al voor de derde maal op rij) bekroond werd met de prestigieuze titel The Best European City Trip Zoover Award We hopen dat het in het kwartaalblad vermelde Wrocław - Europese Culturele Hoofdstad in de toekomst ook de titel van Zoover Award 2017 zal ontvangen. Geheel volgens traditie en zoals altijd nodigen we iedereen van harte uit om deel te nemen aan de geweldige events die georganiseerd worden door de Poolse gemeenschap in Nederland. Het voorjaar is rijk aan een reeks culturele en sportieve evenementen. Te beginnen met de vijfde editie van het V4 Van de redactie Business Women Congres, dat zal plaatsvinden op 12 maart in Den Haag ter gelegenheid van de internationale vrouwendag. Een dag later - op 13 maart - vindt in het theater t Mozaïek in Wijchen het XVI-de cyclische poëziefestival voor kinderen plaats, georganiseerd door het Forum van Poolse Scholen in Nederland voor leerlingen van het gemeenschapsonderwijs in Nederland. Op 19 maart zal de vijfde finale van de Winter Cup 2016 plaatsvinden, georganiseerd door de Stichting White Eagles. Het toernooi zal gepaard gaan met een aantal extra attracties en na afloop van de wedstrijden en de bekeruitreiking is er een concert van Donatan en Cleo met hun populaire hit My Słowianie. In april organiseert Stichting Pools Podium de 8ste Poolse Filmlente in Tilburg. In het kader van dit festival zal op zondag 17 april de Nederlandse première van de langverwachte film Roj s Story plaatsvinden. Het is de eerste Poolse speelfilm die gemakt is om de zgn. Verdoemde Soldaten te eren. Vermeldenswaardig is het feit dat de film wordt uitgebracht onder het Erepatronaat van de President van de Republiek Polen - Andrzej Duda. Vanwege de presentatie van die film publiceren wij ook een artikel over de Verdoemde Soldaten welk absoluut gelezen moet worden! Tegelijkertijd doen we een oproep aan alle ouders en pedagogen, die niet onverschillig staan tegenover een patriottische opvoeding van de toekomstige generaties: Geef de jeugd de kans om deze schitterende film te bekijken. Met veel plezier informeren we eenieder dat de Eregasten tijdens de filmvertoning de eerbiedwaardige vrouwen-veteranen van het ondergrondse Binnenlandse Leger - die deel hebben genomen aan de Opstand van Warschau in zullen zijn. Na de wrede en bloedige onderdrukking van de Opstand, werden vele van deze zeer jonge leden van het verzet, kort na de overgave, afgevoerd naar het krijgsgevangenkamp Oberlangen dat in Duitsland net over de Nederlandse grens ligt. Hoe groot was de verbazing en het geluk van de gevangenen op de dag van de bevrijding van het kamp - op 12 april toen bleek dat hun bevrijders landgenoten waren: soldaten van de 1e Poolse Pantserdivisie onder bevel van Generaal Stanisław Maczek. Het feit dat deze beroemde legerleider en vele van zijn soldaten hun laatste rustplaats in Breda hebben gevonden is dan ook de voornaamste reden van het bezoek van de Meiden van Oberlangen aan Nederland. Op die manier willen ze - misschien wel voor de laatste keer - hulde brengen en bloemen leggen op het graf van Generaal Maczek in Breda. De helden van de opstand van Warschau komen naar Nederland op uitnodiging van de Stichting t Hart van Polen. Het gedetailleerde programma van dit bezoek zal weldra bekend worden gemaakt in Poolse en lokale Nederlandse media! Wij hopen dat de bovengenoemde initiatieven kunnen rekenen op veel enthousiasme van de lezers, die, strijdend met Hamlet s dilemma gaan of niet gaan de door hen gekozen evenementen talrijk zullen bijwonen! Deelname aan deze gebeurtenissen loont de moeite. Met die gedachte in het achterhoofd geven wij deze nieuwe uitgave van Pracuś.nl uit handen. Met Pasen wensen we eenieder vele diepgaande ervaringen die vanuit de gedachte aan de wederopstanding van Jezus Christus voortkomen: Laat Pasen veel warmte en genegenheid binnen jullie vriendenkring en familie bezorgen. Overvloed aan alles wat op tafel komt en vooral veel optimisme en blijdschap met het beginnend voorjaar. Laat dit voorjaar ervoor zorgen dat al het beste dat in ons slaapt wakker zal worden. Happy Halleluja! 1

4 We nodigen iedereen uit voor de Vijfde - Jubileum - Editie van de Winter Cup: het meest prestigieuze zaalvoetbaltoernooi voor de beste teams uit Nederland, België en Polen. Adres: T Kwadraat, Olympiaplein 382, Tilburg Meer: Na afloop van het toernooi en de bekeruitreiking zien we elkaar terug op het concert van Donatan en Cleo met hun populaire hit My Słowianie. Adres: Café de Romein, Professor Romeinstraat 17, Tilburg Meer: Ozimek, ul. Częstochowska 15 Opole, ul. Kołłątaja 3/1 Racibórz, ul. Batorego 5/111 Strzelce Op. Pl. Żeromskiego 6 Olesno, ul. Małe Przedmieście 36 Gliwice, ul. Boh. Getta War. 9 /208 A Krapkowice, ul. Opolska 9/2 Kędz.-Koźle, Al. Jana Pawła II 58 jesteśmy z Wami od 2001 roku, doświadczenie sprawia, że ROZLICZAMY SKUTECZNIE Ozimek ul. Częstochowska biuro@azdoradztwo.pl 2

5 Actualiteiten Ondanks het feit dat Polen een stuk uit de buurt van Nederland ligt hebben in 2015 toch zo n half miljoen Nederlanders juist Polen gekozen als vakantiebestemming. Niet verbazingwekkend, want een reis door Polen betekent een unieke reis door de ontelbare schatten uit de geschiedenis en de wonderen der natuur! Polen is een bijzonder land door zijn ongewone landschappen, kleurrijke tuinen en waardevolle tempels. Omdat het gebruik van smartphones in Nederland heel populair is heeft de Poolse Organisatie voor Toerisme in Amsterdam de gratis app Ontdek Polen ontwikkeld. De app, die reeds gedownload kan worden van de App Store, bestaat uit enkele onderdelen. Aan de ene kant bevat het informatie over Polen en haar toeristische attracties en worden, vanuit Nederlands oogpunt, de belangrijkste toeristische steden beschreven. Aan de andere kant bevat de app allerlei nuttige functies zoals: een interactieve kaart van Polen, een functie waarmee valuta omgerekend kan worden, een weersverwachting en een Nederlands- Pools miniwoordenboek. Ontdek Polen Nederlanders kiezen Krakau! Krakau is voor het derde jaar op rij uitgeroepen tot beste stedentripbestemming van Europa. Hiermee wint de Poolse stad de Zoover Award Krakau wint de jaarlijkse consumentenprijs met waarderingscijfer 8,9. De waardering is nog hoger dan in het voorgaande jaar. Toen werd Krakau beoordeeld met een 8,8. Met een gemiddelde waardering van een 8,8 behaalt de romantische stad Wenen een tweede positie in de lijst, gevolgd door het Spaanse Sevilla met een 8,78.De prijzen werden uitgereikt op basis van beoordelingen van reizigers naar stedentrips op Zoover. nl. Er is hierbij gekeken naar de gemiddelde waardering van alle Europese stedentrip bestemmingen, de cultuur, het uitgaansleven, de omgeving en de sfeer. Er zijn ruim consumentenbeoordelingen uit 2015 meegenomen. Reviews van Zoover bezoekers zijn vol lof. Zo schrijft bijv. Jeanette: De stad Krakau is een historisch toppertje. Zeker als je je een beetje verdiept in de geschiedenis. De 3 Website van de Poolse Organisatie voor Toerisme in Amsterdam: Als er een land in Europa is welk aan swerelds grootste toeristische bestemmingen kan tippen, dan is dat zeker Polen. Deze zin vinden we in de uitgave van de Lonely Planet reisgids voor Lonely Planet is de grootste uitgever van reisgidsen ter wereld, die elk jaar aan een tiental landen de titel Best in Travel toekent. Lonely Planet heeft dit jaar Polen voor het eerst de prestigieuze titel Best in Travel 2016 toegekend en in de Top 10 Beste landen om te bezoeken in 2016 geplaatst (op de zevende plaats). Redenen om Polen te bezoeken zijn er te veel om op te noemen, maar wij willen graag een paar tips geven. monumenten, de eeuwenoude keien, het is teveel om in een paar dagen te bekijken. Rondzwerven over kleine marktjes, stiekem kijken achter poortjes hoort er bij. Absoluut een stad om terug te keren. Krakau is, op Warschau en Łódź na, de grootste stad van Polen. De stad heeft bijna inwoners en ligt aan de grootse rivier van Polen: de Wisła. Tot 1609 was Krakau de hoofdstad van Polen. Krakau investeert de laatste jaren flink in toerisme en met succes! Alleen in 2015 heeft Krakau bijna Nederlandse gasten mogen

6 ontvangen. Dit jaar zal dat aantal zeker veel hoger zijn. Niet alleen vanwege het feit dat de stad een toeristisch trekpleister is maar vooral omdat Krakau in juli gastheer zal zijn voor de Wereldjongerendagen Uit schattingen van de organisatoren van de Wereldjongerendagen blijkt dat de centrale feestelijkheden in Krakau en omgeving misschien zelfs tot 2,5 miljoen gelovigen zullen trekken voor een ontmoeting met paus Franciscus. Polen is al sinds juli 2013 bezig met de voorbereidingen voor de Wereldjongerendagen, toen paus Franciscus de plaats bekend maakte waar de volgende ontmoeting met jongeren zal plaatsvinden. Krakau werd uitgekozen vanwege de sterke band met de Poolse heilige paus Johannes Paulus II. De Poolse paus heeft niet alleen zijn volledige priesterloopbaan in Krakau doorgebracht maar was ook de initiator van de Wereldjongerendagen. De eerste ontmoeting van de jongeren vond in 1985 in Rome plaats. Sindsdien worden ze elke 2 a 3 jaar in verschillende plaatsen in de wereld georganiseerd. Het reviewplatform Zoover.nl ontstond in 2005 en was het eerste platform waar vakantieliefhebbers een review konden schrijven over hun vakantie. Reviews van en voor reizigers van hotels, appartementen, campings, vakantieparken, cruises en meer. Op dit moment kent de site meer dan 1,5 miljoen onafhankelijke reviews. Meer informatie op de website: Wrocław Europese Culturele Hoofdstad 2016 Wrocław - de hoofdstad van Neder- Silezië werd in 2011 gekozen als Europese Culturele Hoofdstad 2016 (ESK 2016). Het grote cultuurfestijn zal het hele jaar duren en Wrocław zal de titel van Europese Culturele Hoofdstad delen met het Spaanse San Sebastian. Het programma van de vele evenementen is samengesteld door o.a. de bedenker van verschillende filmfestivals - Roman Gutek, artistiek directeur en hoofd van de Opera van Wrocław - Ewa Michnik, en prof. dr. Agnieszka Franków-Żelazny van de Muziekacademie in Wrocław. Met het spektakel Ontwaken vond in het weekend van 16 en 17 januari de openingsceremonie van ESK 2016 plaats. De vele duizenden bezoekers werden verwelkomd door 170 maquettes van de belangrijkste Europese gebouwen. De geesten van Wrocław liepen in de optocht van de inwoners naar het centrum van de stad waar een geweldig spektakel plaats vond die de geschiedenis van de stad beschreef, waar 1300 artiesten, 200 koorleden, 50 soldaten en 300 fietsers aan mee deden. Het decor bestond uit monumentale gebouwen, aangevuld met 30 lichtinstallaties, 30 gigantische marionetten en 5 trams. De stad kent een bewogen geschiedenis en dit is eigenlijk overal in het centrum te zien en te voelen. Wrocław is in de Tweede Wereldoorlog voor een groot deel verwoest, maar wordt tot op de dag van vandaag weer in de glorie van weleer hersteld. Niet alleen de architectuur is een mix van verschillende stijlen. Deze vind je ook terug in de Poolse keuken zelf. Het oude stadscentrum barst van de restaurants en cafés waar je kunt genieten van 4

7 zowel typisch Poolse specialiteiten alsook van de verschillende smaken van de internationale keuken. Echter staat Wrocław vooral bekend als een echte studentenstad. Een kwart van de inwoners is student en dat zorgt ervoor dat gezellige bars, authentieke kroegen en hippe clubs een vast onderdeel zijn van het straatbeeld waarbij de uitgaansgelegenheden pas dicht gaan zodra de laatste gasten het pand verlaten. Wrocław is een ideale bestemming voor een weekend break. Zowel cultuursnuivers als party animals zullen Wroclaw kunnen waarderen. Om alvast een beeld te krijgen van al hetgeen wat eenieder daar kan verwachten in 2016 verwijzen wij jullie naar de unieke Nederlandse ios-app van Wroclaw, een digitale stadsgids die offline te gebruiken is. Deze is ontwikkeld door CityZapper in samenwerking met de Poolse Organisatie voor Toerisme: Wie per trein, auto of per bus vanuit Wrocław naar Krakau afreist komt onderweg Opole tegen. Met inwoners is Opole meteen ook de grootste stad van het regio Opolskie de kleinste provincie van Polen die gedomineerd wordt door groene bossen en prachtig glooiende heuvels met akkers. Opole onderhoudt zeer nauwe banden met Nederland en is niet alleen het Mekka van vele Nederlandse uitzendbureaus die in Polen actief zijn, maar ook de thuishaven van vele andere Nederlandse ondernemingen en gemengde Pools-Nederlandse gezinnen. Het mag dan ook niet verbazingwekkend zijn dat gros van de Poolse migranten in Nederland juist uit Opole bakermat van... het Paasei Opole en omgeving komt. Wandelend door het centrum van de stad krijg je algauw het gevoel dat je je gewoon ergens in Nederland bevindt: overal reclameborden waarop Nederlandse windmolens en de trefwoorden Holland en NL -Nederland te vinden zijn, om elke hoek een auto met een Nederlands kenteken en vele gezellige kroegen en restaurants, waar bezoekers onder het genot van Hollandse hits met elkaar in het Nederlands communiceren. In vergelijking met Wrocław of Krakau is Opole een kleine maar gastvrije stad die vooral beroemd is om het Festival van het Poolse Lied dat sinds 1963 jaarlijks plaatsvindt in juni en druk bezocht wordt door vele duizenden gasten uit heel Polen en andere landen. Maar er zijn meer redenen om naar Opole af te reizen en daarvan is er één heel bijzonder en actueel: Opole is namelijk de bakermat van het Paasei! Het bewijs daarvoor 5

8 werd geleverd tijdens archeologisch onderzoek in het centrum van de stad waarbij het oudste bekende Paasei in Europa is gevonden. Dit ei is maar liefst 1000 jaar oud en is te bewonderen in het Museum van Opools-Silezië. De eeuwenoude traditie om voor Pasen eieren te beschilderen of te versieren is tot op heden een belangrijk onderdeel van de plaatselijke tradities en gewoontes. Jong en oud, man of vrouw, rijk of arm, in elk huis en elke familie is er wel iemand die zich voor Pasen bezighoudt met het versieren van de Paaseieren - in het Pools Pisanki of Kroszonki genaamd. De eieren worden beschilderd en bekrast in veel verschillende patronen en volkskunstenaars maken er ware kunstwerkjes van. De meest getalenteerden doen elk jaar mee aan de wedstrijd Opoolse Kroszonki. Deze wordt georganiseerd door het Plattelandsmuseum van Opole - een openluchtmuseum gelegen op zo n 5 kilometer van het centrum van de stad. Dit etnografisch museum is een van de oudste en bekendste openluchtmusea in Polen waar vele originele houten objecten en gebouwen uit de periode vanaf de achttiende tot het begin van de twintigste eeuw zijn tentoongesteld. Met 7000 unieke voorwerpen uit die periode vertelt de tentoonstelling over de levensomstandigheden van de plattelandsbevolking uit de regio: De Opoolse Kroszonki trekken elk jaar vele honderden deelnemers (en bezoekers) uit de hele regio, die in drie categorieën (Senioren, Junioren en Volkskunstenaars) de strijd om het mooiste Paasei aangaan. Een mooi voorbeeld van een knap staaltje kunst was het werk van de winnares van de wedstrijd in de categorie Junioren de jonge maar zeer getalenteerde Iwona Kondziela: De Opoolse Kroszonki 2016 vonden plaats op 16 en 17 februari. De mooiste werken zullen worden tentoongesteld op 20 maart tijdens de Paasmarkt die door het openluchtmuseum voor de 40ste keer groots wordt opgezet. Een bezoek aan het museum en vooral aan de Paasmarkt wordt door de redactie van Pracus.nl van harte aanbevolen. De gezellige sfeer en de mogelijkheid om kennis te maken met de plaatselijke gewoontes en volkskunstenaars die deze in leven houden zijn een garantie van een onvergetelijke ervaring welk alleen in Opole opgedaan kan worden! Sinds kort kunnen de bezoekers van het openluchtmuseum ook volop genieten van de smakelijke gerechten van de regionale keuken die geserveerd worden in de herberg Bida welk zich op steenworp afstand van het museum bevindt. De herberg is geheel in de oude plattelandsstijl gebouwd waardoor de typische Poolse gastvrijheid en sfeer letterlijk valt te beproeven: 6

9 In navolging van het bovenstaande willen we in deze editie van het blad onze lezers kennis laten maken met iemand die zich bezighoudt met... handwerk. Dat is mevrouw Iwona Derkacz uit Kłodobok - een klein, maar in alle opzichten bijzonder Opools dorp - waar handwerk en nijverheid nog steeds door het gros van de bewoners wordt uitgeoefend. In Kłodobok vinden we mannen die zich specialiseren in de bewerking van metalen (een kunstsmid bijvoorbeeld) alsook met alles wat te maken heeft met hout: houthakkers, houtbewerkers en timmermannen wiens originele werken, als houten ladders of tuinhuisjes gerenommeerd zijn in de regio. Het talent van enkele plaatselijke experts werd zelfs erkend door de autofabrikant Mercedes-Benz: tegenwoordig rijdt menig bestuurder - op waarschijnlijk alle wegen van ons klein wereldje - genietend van een fijne leren stuur, die door de plaatselijke leerbewerkers werd verwaardigd. Anderen houden zich bezig met het bereiden van regionale dranken, als bijvoorbeeld zelfgestookte Moonshine of verschillende soorten wijnen en likeuren. De vrouwen gaan de mannen in geen enkel opzicht uit de weg en staan bekend om hun bedrevenheid en bekwaamheid op ambachtelijk gebied. De prachtige borduurwerken, Paaseieren, handgemaakte manden en composities die van stro en granen, bloemen en wilde planten worden samengesteld zijn karakteristieke voorbeelden van al hetgeen wat de dames en meisjes uit Kłodobok bezighoudt. Een van hen is mevrouw Iwona Derkacz wiens buitengewone werken zeker een pluim verdienen! Hier moeten we de kanttekening plaatsen dat vele jonge inwoners van het dorp in het verleden in Nederland hebben gewerkt en hier hun eerste loon hebben verdiend. Dat verdiende geld heeft sommigen de mogelijkheid geboden om iets wat voorheen een hobby was om te zetten naar een echte baan, een baan met reële verdiensten. Mevrouw Derkacz is hier het beste voorbeeld van. Laat ons daarom eens kijken wat zij met ons wil delen en vertellen over haar werk: Pracuś.nl: Beste Iwona (indien wij je zo mogen tutoyeren), wanneer is jouw avontuur met handwerk begonnen? Iwona Derkacz: Ja, natuurlijk. Ik vond het vanaf kinds af aan heel leuk om eigenhandig iets te maken. Ook al was het soms gekreukeld, schots en scheef toch vond ik het prachtig. Het belangrijkste was dat ik het zelf heb gemaakt. Pracuś.nl: Hoe is het zover gekomen dat je terug bent gekeerd uit Nederland en vanwaar deze hobby? Iwona Derkacz: De voornaamste reden waarom ik besloten heb om Nederland te Mijn hobby 7 verlaten was heimwee en vooral het feit dat ik mijn familie miste. Ik heb een hele sterke band met mijn ouders en mijn broers en zussen en die miste ik heel erg. En de hobby? Om eerlijk te zijn was dat helemaal geen ingeving of zo, dit is mijn levensstijl, daar houd ik van - dit komt gewoon uit mijn hart. Pracuś.nl: Was er iemand in je familie die zich met dat soort dingen bezighield? Iwona Derkacz: Mijn oma Danusia, was een fervent breister en maakte allerlei fantastische dingen. Om te beginnen prachtige poesjes, slippers, truien, mutsen of sjaals en vele andere gebruiksvoorwerpen. Mijn jongere zus heeft haar eertse stappen op dat gebied ook al gezet en wat ik eerlijk toe moet geven, dat doet ze aardig goed. Pracuś.nl: Kun je je eerste zelf verwaardigde handwerk nog herinneren? Iwona Derkacz: Mijn eerste handwerk hmmm laat mij eens goed nadenken ja natuurlijk, dat was een bloes die ik zelf met behulp van alleen een naald en draad heb gemaakt. Pracuś.nl: Is het moelijk om een eigen werkplek in te richten? Iwona Derkacz: Mijn werkplek kan een tafel maar ook net zo goed gewoon een stuk vloer zijn, als ik maar de ruimte krijg:) Pracuś.nl: Welke materialen gebruik je voor je creaties? Iwona Derkacz: Op dit moment maak ik veel gebruik van hardschuim, satijnen lintjes, oude kranten en verf. Pracuś.nl: Waar haal je de ideeën voor jouw creaties vandaan? Iwona Derkacz: Hoofdzakelijk uit de eigen omgeving, een beetje van het Internet, maar ik probeer om vooral zelf dingen te bedenken. Dingen en voorwerpen die praktisch maar ook mooi zullen zijn. Pracuś.nl: Welke handwerken vinden we terug in jouw collectie? Iwona Derkacz: Mijn collectie heeft een breed gamma. Vroeger was dat met name zelfgemaakte kleding, later weer gebreide mutsen, sjaals, etc. Nu maak ik veel voorwerpen van hardschuim en lintjes. Ik houd me ook bezig met mandenvlechten en het verwaardigen van kransen en bloemstukken die ik bijvoorbeeld van snoepjes maak. En nog veel meer. Pracuś.nl: Heb je nog bepaalde nieuwe toekomstplannen of dromen voor wat het handwerk betreft? Iwona Derkacz: Mijn plannen en dromen die te maken hebben met handwerk zijn eigenlijk vrij simpel: graag wil ik nog eens leren haken en voor de rest wil ik gewoon vooral blijven doen waar ik van hou! Pracuś.nl: Wil je nog zelf iets delen met onze lezers? Iwona Derkacz: Ik wil iedereen alleen om een ding vragen: Lieve mensen, steun personen die zich bezighouden met handwerk. Doe dit omdat elk door hen verwaardig voorwerp een deel van hun hart en ziel in zich heeft. Bij het zien van de prachtige kunstwerken die Iwona voor Pasen heeft voorbereid wordt het moeilijk om haar woorden niet te bevestigen. Graag willen wij dan ook dat dit artikel onze symbolische steunbetuiging en een inspiratie zal zijn voor vele nieuwe werken en ideeën! Meer:

10 Op 25 oktober 2015 vonden in Polen de Parlementsverkiezingen plaats, die - zoals bekend - voor een verschuiving in de Poolse politieke scene hebben gezorgd. De grote winnaar werd PiS (Recht en Rechtvaardigheid) die voor het eerste sinds 1989 een absolute meerderheid in het Parlement wist te veroveren en daarmee zelfstandig een regering mocht vormen. Met als gevolg een verhitte discussie over de wijze van regeren en de daaruit voortkomende hervormingen die door de regeringspartij zijn doorgevoerd. De kwestie rondom het Constitutionele Hof heeft een discussie doen aanwakkeren binnen vele kringen (ook buiten Polen). In de Nederlandse media is een reeks publicaties verschenen die ten doel hadden om de Poolse werkelijkheid en de veranderingen die daar plaatsvonden te omschreven. Dit heeft op zijn beurt voor veel weerklank en mobilisatie binnen de verschillende Poolse kringen in Nederland gezorgd, met als gevolg een aantal manifestaties die georganiseerd werden door het Comité ter bescherming v/d Democratie - Nederland (KOD) en de Club van Gazeta Polska in Amsterdam (CGP). In dit artikel willen wij de motieven en intenties van de organisatoren van beide manifestaties nader toelichten. Op 23 januari 2016 kwamen de leden en sympathisanten van KOD - Nederland bijeen in Amsterdam om daar tegen besluiten van de nieuwe Poolse regering - die tegen de wet en principes van de democratie indruisen - te protesteren. KOD ontstond op 20 november 2015 als spontaan burgerinitiatief welk garant wil staan voor bescherming van de democratische waarden en principes en telt op dit moment zo n 60 duizend leden. De coördinatoren van KOD benadrukken dat zij TEGENSTANDER zijn van: Quo vadis Polonia? 8 schendingen van democratische standaarden; totalitarisme; initiatie en opvoeren van conflicten met buurlanden, leden van de Europese Unie en de EU zelf. Daarnaast zijn zij zeker VOORSTAN- DER van: het respecteren van de principes van de democratie; respect tonen jegens alle burgers ongeacht hun sociale status, huidskleur of geloofsbelijdenis; een Polen welk alle internationale afspraken naleeft en als actief deelnemer openstaat voor de EU, VN en de NAVO. Bovengenoemde standpunten spraken ook een groep Polen aan - die in Nederland wonen. In de loop van december 2015 kwam een aantal van hen samen waarbij besloten werd om actief deel te nemen aan de beweging. In dezelfde periode vonden er protestacties plaats in Warschau en andere Poolse steden. De situatie was erg dynamisch zeggen Magdalena en Mariusz (de coördinatoren van KOD Nederland) die in samenspraak met vertegenwoordigers van de beweging uit Polen tot de conclusie kwamen dat er mogelijkheden bestaan om buiten Polen iets te ondernemen en een manifestatie in Nederland te organiseren. Deze georganiseerde groep ambitieuze en vastberaden personen, die het niet eens waren met de politieke besluitvorming van de nieuwe Poolse regering, had al gauw spandoeken, flyers en posters voorbereid in drie talen (PL, NL, ENG) en de Nederlandse media geïnformeerd over hun protestactie. Op 23 januari was het zover: ongeveer 60 personen kwamen om uur tezamen op het Leidseplein in Amsterdam, om onder het motto Ter verdediging van jouw vrijheid en op een vreedzame wijze de Nederlandse inwoners van de stad en vele toeristen, ongerustheid over hetgeen wat er in Polen gebeurd, te tonen. Tijdens de manifestatie kwamen vele voorbijgangers geïnteresseerd vragen waar KOD voor staat en welke standpunten zij innemen. Er waren zowel vlaggen van Polen alsook die van de EU te zien en en er werden flyers uitgedeeld. Dit alles ging gepaard met kreten als Democratie en Constitutie. Ondanks de aanwezigheid van enkele personen die de protestactie wilden verstoren verliep alles zoals gepland. De protestactie werd afgesloten met het Poolse Volkslied en het Volkslied van de Europese Unie. De coördinatoren van KOD Nederland vinden dat de actie vooral dankzij het grote aantal geïnteresseerden als geslaagd gezien mag worden Het was een goed begin van meerdere projecten die wij in Nederland willen opzetten. Meer: /? mref=message_bubble Ewa Stasinowska Een degelijke en volledige verslaggeving is een van de belangrijkste principes van journalistiek, jammer dat Nederlandse media op dat gebied een doodzonde begaan en objectiviteit aan de kant laten staan - vindt Ewa Stasinowska van de Club van Gazeta Polska in Amsterdam. Tijdens een gesprek met Ewa komt meteen naar voren dat de Vliegramp bij Smolensk als een soort ontsteking heeft gediend voor het opzetten van de Club van Gazeta Polska in Nederland. Ewa vertelt gepassioneerd hoe ze landgenoten in nood probeert te helpen, hoe ze met allerlei organisaties samenwerkt bij de verzorging van de graven van Poolse piloten (die gedurende de Tweede Wereld Oorlog in Nederland zijn gesneuveld), waarbij zij het zelfs na een jarenlange strijd voor elkaar heeft gekregen dat vanaf 2015 tijdens herdenkingen ook het Poolse Volkslied wordt gespeeld (waar men voorheen alleen het Nederlandse en het Engelse Volkslied speelde). Daarnaast voeren de leden van de CGP sinds 2011 controles uit tijdens (Poolse) verkiezingen in Nederland. De vooraanstaande doelen die de CGP nastreeft zijn o.a.: het bevorderen van sociale activiteit; de vorming van staat en maatschappij volgens traditionele waardes en op christelijke grondslag; het verzet tegen totalitarisme; bestrijding van politieke censuur. Sinds 10 april 2010 is de strijd om antwoord te krijgen op alle openstaande vraagstukken die rondom de Vliegramp bij Smolensk zijn ontstaan ook een belangrijk doel van de activiteiten van CGP. De Club is gevestigd in Amsterdam, waar alle leden elke maand samenkomen om van

11 mening te wisselen en bij te praten over actuele thema s en en nieuwe projecten die door de CGP worden opgezet. Noemenswaardige voorbeelden zijn filmvoorstellingen, auteursavonden met bijzondere persoonlijkheden en ondersteuning van goede doelen zoals de Stichting van Broeder Albert of de Kerstactie ten behoeve van Poolse veteranen in Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne. Zoals eerder gezegd vinden de leden van de Club van Gazeta Polska in Amsterdam dat Nederlandse media de werkelijkheid (ten onrechte) relativeren en dat was ook de belangrijkste reden om hun ongenoegen daarover - en tegelijkertijd ook steun aan de nieuwe Poolse regering - in het openbaar te uiten. De protestactie vond plaats op 31 januari en werd georganiseerd op de Dam in Amsterdam. Daar kwamen in totaal zo n 50 deelnemers bijeen met leuzen als Nederland, stop leugens over Polen in de media, of Democracy in Poland is doing fine. Vermeldingswaardig is het feit dat de Dam erg populair is bij de vele bezoekers en dat dit ook de reden was dat menig passant de vraag kwam stellen wie de actievoerders zijn of gewoon om een pamflet mee te nemen. De voorzitter van de Club benadrukt hierbij, dat: Dit protest niet als reactie gezien moet worden op de eerder georganiseerde demonstratie van KOD. Wij wilden al een langere tijd de straat opgaan en de datum waarop dit is gebeurd, is gewoon toeval. We leven in een vrij land waar iedereen het recht heeft dus ook de leden van KOD om zijn of haar ongenoegen te uiten. Voor ons was het belangrijkste om duidelijk te maken dat het Polen dat door de Nederlandse media wordt afgeschilderd, niet het echte Polen is. We kunnen hier natuurlijk niet voorbij gaan aan het feit dat Ewa al vele jaren eerder bekend werd bij het bredere publiek in Nederland (en niet alleen hier). Dat was in 1981 toen het communistisch regime de zgn. Staat van Beleg in Polen uitriep. Toen is Ewa samen met haar echtgenoot een hongerstaking begonnen om op die wijze te protesteren tegen de arrestaties van leden van de oppositie en de vakbond Solidariteit en op die manier aandacht van de media en de publieke opinie te Welk Polen? vragen voor de tragische gebeurtenissen in Polen. Laat ons erbij vermelden dat die actie heel wat interesse heeft gewekt in Nederland, met als gevolg o.a. spontane hulpacties voor Polen, maar dat is een heel ander verhaal... Meer: Gazety-Polskiej-w-Amsterdamie /?fref=ts Zoals we hierboven zien heeft wel iedereen zijn eigen gezindheid en levenservaringen wat er weer voor zorgt dat de opvattingen en politieke preferenties ook behoorlijk van elkaar kunnen verschillen. Wij zijn de mening toegedaan dat iedereen het recht heeft op een eigen mening, maar laat ons hierbij niet uit het oog verliezen wat de niet te evenaren Franek Dolas - in de Cultfilm Hoe ik de Tweede Wereld Oorlog heb ontketend - eens heeft gezegd: Er is toch maar een Polen! 9

12 Op 13 maart 2016 vindt in Wijchen de XVIde Poëzie Festival voor Poolse kinderen Wierszowisko - plaats. Het Poëzie Festival voor Kinderen Wierszowisko wordt georganiseerd voor de leerlingen van de scholen die aangesloten zijn bij het Forum Poolse Scholen in Nederland. Het Forum vertegenwoordigt alle bestaande Poolse scholen in Nederland. Dit jaar zijn er meer dan 600 kinderen van 16 scholen uitgenodigd. Op het podium in Wijchen gaan 100 leerlingen van 9 scholen uit het hele land hun gedichten voordragen. Groepsvoorstellingen van leerlingen worden door een heel team bestaande uit kinderen, leerkrachten en ouders voorbereid. Het mooie decor, de mooie kostuums, de choreografie en de muziek die door de kinderen wordt gespeeld maken het allemaal een theatraal spektakel waar de mensen met plezier naar kijken. Wierszowisko 2015 (Fot. Daniel Kempisty) Aanbevolen door Pracus.nl De jury bestaat uit vertegenwoordigers van Poolse organisaties in Nederland en gasten uit Polen. Dit jaar is de voorzitter dhr. Senator Jerzy Fedorowicz. Hij is acteur, regisseur, directeur van het Volks Theater uit Nowa Huta in Krakau en is sinds jaren werkzaam in projecten ten behoeve van kinderen en jongeren. Wierszowisko is het grootste evenement voor Poolse leerlingen in Nederland. Wij streven ernaar om van Wierszowisko een speciale gebeurtenis te maken die voor de deelnemers onvergetelijk zal worden. Alle deelnemende kinderen krijgen een medaille, een certificaat van deelname en een geschenk. De winnaars ontvangen mooie en leerzame Poolse kinderboeken. Het evenement wordt ondersteund door de Poolse ambassade in Den Haag, PNKV (Pools-Nederlands Kulturele Vereniging), Stichting Pools Podium en diverse Poolse media en sponsoren. Adres: t Mozaïek Theater, Campuslaan 6 Wijchen Meer informatie op de website: V4 Business Women Congress zaterdag 12 maart in Den Haag Ter viering van de Internationale Vrouwendag komen ruim 300 topvrouwen uit Centraal-Europa wederom bijeen in Den Haag, waar op 12 maart 2016 de vijfde editie van de V4 Business Women Congress plaatsvindt. Dit congres wordt georganiseerd voor en door vrouwen uit Hongarije, Polen, Slowakije en Tsjechië. De initiatiefnemers wilden niet alleen het ondernemerschap van vrouwen uit deze landen stimuleren, maar ook stereotypen doorbreken en een positief beeld van Centraal-Europese vrouwen creëren. Het congres komt tot stand dankzij Kasia Nowak en Marysia Białek moeder en dochter, die graag willen laten zien dat stereotypen over Centraal-Europese vrouwen niet altijd waar zijn. En wat is er nou een beter moment om hierbij stil te staan dan op Internationale Vrouwendag? Het V4 Business Women Congress dient ervoor om de aanwezige Centraal-Eu- Business Women Congress 2015 (Fot. BWC) ropese vrouwen aan te moedigen een eigen onderneming te beginnen. Dit doel wordt nagestreefd door middel van interessante en educatieve workshops en door inspirerende sprekers die het verschil hebben gemaakt op de Nederlandse arbeidsmarkt of in hun land van herkomst. Het initiatief wordt ondersteund door de gemeente Den Haag, de Trade and Investment Promotion Section van de Poolse Ambassade, de Ambassades van Hongarije, Slowakije en Tsjechië en vele sponsoren. Adres: Hampshire Hotel Babylon The Hague, Anna van Buerenplein 41A - Den Haag Meer informatie op de website: 10

13 Het project met het doel om Poolse sporen in Nederland terug te vinden welk vorig jaar door de Poolse Ambassade in Den Haag in het leven werd geroepen en door Pracuś.nl werd gepromoot heeft zoveel positieve reacties teweeggebracht, dat wij besloten hebben om dit ook in 2016 voort te zetten. Na een tip van een van onze lezers zijn we deze keer afgereisd naar Amsterdam om daar een aantal Poolse sporen te registreren. Daar gingen we op zoek naar de oudste sporen van Poolse aanwezigheid in die stad. Al gauw kwamen we uit bij de Poolstraat waar een basisschool is gevestigd genaamd de Pool... Na het zien van de gevelsteen welk in de muur van deze school is gemetseld begrepen wij onmiddellijk vanwaar de benaming: Op deze eeuwenoude tegel is namelijk een Poolse edelman in traditionele klederdracht afgebeeld. Na enig onderzoek bleek dat deze tegel afkomstig is van een oud pakhuis in de Amsterdamse binnenstad. Dit pakhuis (net als vier-vijfde van alle Amsterdamse pakhuizen) was in de XV - XVII eeuw bestemd voor handelswaar welk uit Polen werd verscheept. Poolse magnaten en leenheren exporteerden in die periode veel attractieve goederen naar Nederland, zoals graan, hout, huiden, zout of barnsteen. Velen van hen kwamen dan ook naar Amsterdam op bezoek bij hun Nederlandse zakenpartners en sommigen kochten er panden van waaruit ze hun Nederlandse business leidden. Soms lieten ze ook een gevelsteen metselen op zo n gebouw om aan te duiden wie de eigenaar van het object was. Een prachtig voorbeeld van zo n gevelsteen uit 1688 kunnen we tot op de dag van vandaag bewonderen op een van de pakhuizen aan de Kerkstraat: Tot onze grote verbazing draagt de hier afgebeelde Pool en tulband! Echter is dit ook niet echt verbazing-wekkend: door het gelaat waarvan een dikke snor verplicht onderdeel was, de kleding en vaak uit het Midden-Oosten afkomstige wapens, die Polen toentertijd droegen, waren ze ook moeilijk te onderscheiden van andere Oosterse volkeren. Tegenwoordig zijn de meeste Poolse graanhuizen verbouwd tot exclusieve appartementen en zijn een bijzondere toeristische attractie geworden, die elk jaar veel bezoekers trekt. De mooiste vinden we in de buurt van de Brouwersgracht. Ken jij plekken die getuige zijn van Poolse aanwezigheid in Nederland of op enigerlei wijze betrekking hebben op Polen? Twijfel niet en stuur een foto of gewoon een bericht naar: redakcja@pracus.nl Wij zorgen ervoor dat deze worden gepubliceerd, met het bijbehorende verhaal natuurlijk! Poolse sporen in Nederland 11 Poolse edelman (Fot. Met vuur en zwaard )

14 Literaire Juweeltjes De wuivende bomen zongen in koor een lied waarvan het verhaal gaandeweg begon aan te zwellen. Het gezang ging tenslotte over in gehuil en de storm kwam in een stroomversnelling. Eerst bezweek de oude, statige kastanjeboom door de kracht van de wind, vlak daarna een kleine dennenboom en uiteindelijk sloeg in de buurt van het huis de bliksem in. Echt krachtig is het niet, dacht ik bij mezelf, terwijl ik uit het raam staarde. Ik vraag me af of mevrouw de kunstenares nat is geworden? Of zou ze erin geslaagd zijn te schuilen voor de storm? Zo zou ik daar hebben gestaan en me dat hebben afgevraagd, was het niet dat er water op mijn hoofd begon te druppelen, ik keek op en verstijfde. Een grote natte plek op mijn plafond, steeds doorweekter en het gips kwam langzaam los. Ik liep naar boven en in een oogwenk bevond ik me op zolder en -o gruwel- wat ik daar zag bezorgde me een hartaanval! Bijna, want eerst moest ik het huis Pasen, Pasen, een heel mooi feest. De lente komt er aan en het gezang van vogeltjes is al geweest. Achter een konijntje rent er een schaap heel snel, ze vergaten beide de Paaseieren dat wel! Maar soms komt het voor dat mevrouw Pasen het laat vriezen en laat sneeuwen heel hard, terwijl ze dat niet wil dus dan is ze verward. En dan rennen het konijn en het schaap niet naar de vergeten Paaseieren maar gaan ze op zoek naar een SLEE voor in de sneeuw in elke hoek! Raadsel 1 Iedereen houd van ze en kent ze Ze zijn mooi beschilderd of gekleurd Kinderen beschilderen ze met mooie kleuren. Weet je al wat het kan zijn? Het zijn Raadsel 2 Met Pasen komt diegene langs, die cadeautjes brengt, kleine en grote. De hele nacht wachten er cadeautjes op je. En uiteindelijk in de ochtend ontvang je ze uit zijn handjes- wie zou dat zijn? Laatste jeugdzomer IV zien te redden. In minder dan geen tijd bracht ik emmers en teilen aan, zette ze naast me neer en met een stuk plastic die ik had gevonden bedekte ik het kleine gat in het dak. Zodra de storm voorbij was ging ik de schade opnemen. Behalve het dak was er bij mij verder geen schade, met uitzondering van enkele kleine beschadigingen. In de nabijgelegen boerderijen was de situatie iets minder goed. Afgerukte daken, kapotte ramen, een kleine brand en een dronken kip. In het huishouden van mevrouw de kunstenares had ook een kleine Apocalyps plaatsgevonden, er was een hoogspanningslijn beschadigd en dus was er noch bij haar noch in de vijf andere huizen stroom. Trouwens zag mevrouw de artieste er zelf niet beter uit dan die kip. Op weg naar huis kwam haar ketting los en moest ze de fiets, waarmee ze zich gewoonlijk voortbeweegt, aan de hand voortduwen, waardoor ze in direct contact kwam met de watervloed die met bakken uit de lucht viel. Doorweekt tot op het bot zocht ze haar toevlucht in een kapel langs de weg, wat niet veel opleverde. Ik had nadien enkel een probleem door haar, maar wat kon ik doen, toen ik een buur zo zag klappertanden van de kou. -Het is de griep; zo informeerde mevrouw de artieste me. Pracunio Antwoord raadsel 1: Paaseieren Antwoord raadsel 2: De Paashaas 12 Ja, dat zie ik, u hebt het goed voor elkaar om me op zo n moment te bezoeken... Ze vleide zich comfortabel neer in MIJN bed, voegde nog venijnig iets toe over mijn gastvrijheid en viel in slaap. Eigenlijk, dacht ik, ben ik inderdaad misschien niet zo gastvrij, maar ik heb wel recht op privacy en hoef geen ongenode gasten te ontvangen. Sinds de dood van mijn ouders, ben ik alleen. Ik leef als een eenzaat, een kluizenaar, een eremiet. Mijn kleine wereld is enkel voor mezelf met mijn baan, reizen, vergaderingen, conferenties, het stoort me helemaal niet, zo zijn er verschillende jaren voorbij gegaan van mijn volwassen leven. Het is goed zo. Blijkbaar zijn we voortdurend op zoek naar iets en beseffen we niet hoe snel we worden overgenomen door de dingen die we, zo maken we onszelf wijs, niet kunnen missen. We weten niet hoeveel en wat we in dat streven naar welvaart eigenlijk verliezen. Natuurlijk zijn welvaart, luxe en overvloed geen zonde, er is niets mis mee. Het is ook belangrijk om soms eventjes een moment halt te houden en zich te bezinnen. Woorden die ik hoorde van wijze mensen, maar ik ben er voorlopig niet toe in staat. Ik ben helaas, moet ik toegeven, een soort snob en egoïst. Ik duw me voort als het slagschip Potemkin en er is weinig dat me kan stoppen... Wordt vervolgd

15 e geschiedenis over hen omzichtig Dzwijgt - omdat ze als eenzame wolven leefden? Met deze omschrijving begint het gedicht genaamd Wolven geschreven door de beroemde Poolse poëet Zbigniew Herbert. Dit gedicht is een hulde aan de laatste soldaten van onafhankelijk Polen, die men tegenwoordig Verdoemde Soldaten, Onbezweken Krijgers of De laatste der Mohikanen noemt. Gedurende de jarenlange onderdrukking door de Sovjetunie en het communistisch regime werden ze bespuugt en bespot door trouwe dienaren van het propagandaapparaat. Die daarbij gebruik maakten van belasterende benamingen als: bandieten uit het bos, vuile reactionaire dwergen of spionnen van westelijke imperialisten. In het vrije Polen heeft het ook twintig jaar geduurd voordat hun strijd en toewijding uiteindelijk met een Nationale Feestdag erkend werden. Hun tragische lot werd bezegeld met het einde van de Tweede Wereldoorlog. De volkeren die in het westen van Europa leefden konden uitbundig veestvieren omdat de oorlog voorbij was en omdat ze weer van hun vrijheid konden genieten. Ondertussen vielen miljoenen inwoners van Midden- en Oost-Europa ten prooi aan de Sovjet Unie en het misdadige stalinistische regime. In alle landen van het zgn. Oostblok begonnen de geheime diensten een ware klopjacht op alle echte en fictieve vijanden van het communisme. Hele volkeren werden verbannen en gedeporteerd (bijv. Tataren en Tsjetsjenen) naar Siberië. In andere landen begon de selectie en eliminatie van zgn. vijanden van het volk. Dit gebeurde o.a. in Polen waar de repressies vooral gericht waren op patriotten die voorheen tegen de Duitsers hadden gevochten. Duizenden leden van het verzet en soldaten van de Poolse Strijdkrachten in het Westen (daaronder velen die eerder deel hadden genomen aan de bevrijding van Nederland onder bevel van Gen. Sosabowski en Gen. Maczek) werden slachtoffer van het misdadige optreden van de communistische veiligheidsdienst - UB, NKVD - KGB en helden van het Rode Leger. Arrestaties, deportaties naar Rusland en fysieke liquidatie waren aan de orde van de dag. Dit allemaal onder leiding van hoge veiligheidsofficieren van het NKVD die voorheen deel genomen hadden aan de liquidatie van Poolse officieren in Katyn... Een van de elementen van dit perfide spel was de oprichting van het zgn. Poolse Volksleger. Dit leger werd aangevoerd door Russische officieren die nu toneelspelers werden en zich (tijdelijk) voordeden als Polen: zo n Ivan Kovalov werd Wisten jullie dat... opeens Jan Kowalski. Alleen sprak deze Kowalski geen woord Pools en behandelde zijn Poolse soldaten als kanonnenvoer... De communisten ontdeden de trotse Poolse adelaar van zijn kroon en gruwelijke verkrachtingen, berovingen en willekeurige moorden werden de brutale, dagelijkse werkelijkheid van het naoorlogse Polen. Al deze misdaden hebben ertoe geleid dat leden van het anti-duitse verzet weer hun toevlucht in het bos zochten, waar ze opnieuw gewapende groepen vormden met als doel een gewapende strijd tegen de nieuwe bezetter - de Sovjets. Dit ontaardde in een reguliere oorlog en gevechten met fronteenheden van het Rode Leger en speciale troepen van de NKVD, die ondersteund werden door plaatselijke collaborateurs. Het communistisch regime was overdag de baas, maar s nachts was Polen in handen van de Onbezweken Krijgers : kampen en gevangenissen werden overvallen en vele eerder opgepakte verzetsstrijders STORY in vrijheid gesteld, aanvallen en aanslagen op legereenheden van de onderdrukker en liquidaties van verraders en spionnen waren aan de orde van de dag. Helaas was de overmacht van de vijand zo groot dat het verzet met de jaren steeds zwakker werd. Verdoemde Soldaten lieten het leven in een ongelijke strijd, ze werden opgejaagd door de bezetter en folteraars van de Volksmilitie MO, de Veiligheidsdienst UB en andere communistische eenheden. Ze vonden hun dood zowel op het slagveld alsook in de gevangenissen van de geheime diensten. Toch waren ze tot het einde bereid om voor een vrij en onafhankelijk Polen het grootste offer te brengen hun vaak zo jonge leven. Degenen die wisten te overleven werden voor hun vrijheidsstrijd met jarenlange gevangenisstraffen beloond daarbij werd ook collectieve verantwoordelijkheid toegepast en werden hele families bestraft. Voor de communistische machthebbers was een fysieke eliminatie niet genoeg. De Verdoemde Soldaten werden zelfs na hun dood bespot en zwartgemaakt. ROJ s reg. Jerzy ZALEWSKI De geschiedenis zwijgt omzichtig over hen, omdat ze als eenzame wolven leefden Zbigniew Herbert 13

16 Józef Franczak ps. Lalek Hun strijd en offer moesten voor altijd uit het geheugen en de geschiedschrijving worden gewist. Vandaag mogen we daarom ook verheugd zijn dat de waarheid over - en herinnering aan - de Verdoemde Soldaten langzamerhand naar boven komt. De geschiedenis heeft hen in het gelijk gesteld. Een onafhankelijk Polen, waar zij voor hebben gevochten is een feit. Dit hebben we ook aan hen te danken: hun verzet en strijd tegen de onderwerping van Polen stonden model voor de komende generaties. De Nationale Herdenkingsdag aan de Verdoemde Soldaten wordt dit jaar op 1 maart overal in Polen voor de vijfde keer gevierd. Dit moeten we zien als hun symbolische overwinning. Die Nationale Feestdag wordt ook door vele Polen gevierd die in het buitenland wonen. De redactie van Pracuś.nl en Pools Podium nodigen iedereen daarom ook van harte uit om de Nederlandse première van de film Roj s Story in Tilburg bij te wonen. De film vertelt over het tragische lot van Mieczysław Dziemieszkiewicz - codenaam Rój - een jonge Poolse soldaat en deelnemer aan het anticommunistisch verzet. Een soldaat die vocht en stierf voor een vrij Polen. Zijn strijd duurde maar liefst tot april 1951, toen hij verraden werd door zijn geliefde en tijdens een poging om aan een razzia te ontkomen werd gedood. Die razzia - waarvoor vele honderden functionarissen van het communistische apparaat van terreur waren ingezet - was speciaal opgezet om hem vast te nemen. Zijn laatste rustplaats is tot op heden onbekend... Maar wisten jullie, dat Rój niet de laatste Onbezweken Krijger was? De laatste Poolse partizaan, die pas in 1963 werd gedood, was namelijk Józef Franczak codenaam Lalek. Lalek werd geboren in een arm boerengezin en trad op 17 jarige leeftijd, vrijwillig in de gelederen van het Poolse Leger. Na het succesvol afronden van zijn opleiding in de rang van Onderofficier nam hij dienst in een peloton van de Militaire Politie. Tijdens de gezamenlijke Duits-Russische aanval op Polen in 1939 werd hij door de Sovjets gevangengenomen. Hij wist te ontsnappen en sloot zich aan bij het Binnenlandse Leger. In 1944 werd hij door de communisten gedwongen om dienst te nemen in het zgn. Volksleger. In januari 1945 was hij getuige van communistische showprocessen waarbij soldaten van het Binnenlandse Leger tot de doodstraf werden veroordeeld en geëxecuteerd. Dit heeft ertoe geleid dat hij uit het dit zgn. Volksleger deserteerde en zich aansloot bij de verzetsgroep van kapitein Zdzisław Broński - Uskok. Lalek nam deel aan vele acties en aanslagen op vertegenwoordigers van de Sovjetbezetter en Poolse veiligheidsdiensten die daarom ook intensief jacht maakten op hem. Op 21 oktober 1963 vocht hij zijn laatste slag. Omsingeld door leden van de veiligheidsdienst gaf hij nog weerstand in een ware cowboy-stijl: om zich heen schietend met twee revolvers, tot op het moment dat hij onder vuur werd genomen en neergeschoten door de bediening van een machinegeweer. Zijn levenloze lichaam werd s nachts overgebracht naar Lublin waar de communisten uit wraak zijn hoofd afhakten en het stoffelijk overschot in een anoniem graf op een van de plaatselijke begraafplaatsen begroeven. Getuige van deze begrafenis was een medewerker van die begraafplaats die via-via Lalek s familie liet inlichten, welke vier dagen later - in de nacht - het graf opende en zijn ontblootte lichaam (zonder hoofd) op een beschaafde wijze elders liet begraven. Wisten jullie echter, dat... de laatste verzetsstrijder die tegen de Sovjets vocht pas in 1976 werd gedood in... Tsjetsjenië? 14 Dat was Abrek Khasoekha (Maghomadov), die sinds 1939 zonder onderbreking tegen de Russische bezetter vocht. Nat als de Verdoemden die in Polen, Estland of Wit-Rusland vochtend nam ook Abrek Khasoekha de wapens op, omdat hij niet in onderdrukking en met het - in Tsjetsjenië heersende - communistische terreur kon leven. Het grote verschil met andere aan de Sovjets onderworpen landen was het feit dat het terreurbewind van de bolsjewieken in de Kaukasus erg drastische vormen aannam. Hier werden etnische zuiveringen doorgevoerd waarbij de Russen in 1944 de hele Tsjetsjeense bevolking naar Siberië en Kazachstan deporteerden. Khasoekha bleef - net als enkele honderden andere Woudbroeders - achter, schuilend in de ondoordringbare wouden en grotten in de bergen. Die verlieten ze enkel in de nacht: om aanslagen te plegen op Russische kolonisten en garnizoenen van de NKVD-KGB. In de loop der jaren vielen al zijn kameraden en bleef Khasoekha alleen over. Volgens rapporten van de KGB had deze politiek gemotiveerde bandiet meer dan 50 soldaten van het Rode Leger en medewerkers of informanten van de KGB gedood. De tijd deed echter zijn werk: de ernstig zieke en eenzame Abrek besloot op 71 jarige leeftijd om zijn schuilplaats op 28 maart 1978 te verlaten. Vastbesloten om op de dichtstbijzijnde begraafplaats een eigen graf te delven liep hij onderweg een spion van de KGB tegen het lijf. Die vluchtte onmiddellijk en haalde versterkingen die Khasoekha wisten te omsingelen. Zonder enige uitweg probeerde hij zich nog te verdedigen, maar dat was kansloos: een sluipschutter schoot hem recht in zijn hoofd en maakte daarmee een einde aan zijn leven. Zo stierf de laatste van De laatste der Mohikanen. Tegenwoordig is hij een legende en een symbool van het hardnekkige karakter van dit klein maar strijdlustig Kaukasisch volk. Abrek Khasoekha (linksonder) en zijn verzetsgroep