Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie lipnowskim za 2013 rok - część 2

Transkrypt

1 Lipno dn Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie lipnowskim za 2013 rok - część 2 Sporządziła Mariola Bock Lipno

2 SPIS TREŚCI Wstęp Szkoły działające na terenie powiatu 4 2. Absolwenci według poziomu wykształcenia.5 3. Bezrobotni absolwenci (przewidywani absolwenci) wg poziomu wykształcenia 7 4. Zawody generujące największe bezrobocie Wyniki badań pracodawców...11 Wnioski.17 2

3 WSTĘP Niniejszy raport to jest część II monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie lipnowskim - prognostyczna, obejmuje analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w oparciu o dane o absolwentach szkół ponadgimnazjalnych według szkół i grup kierunków kształcenia za rok szkolny 2012/2013. W dobie gospodarki rynkowej szczególną uwagę należy poświęcić na dostosowanie systemu kształcenia do zmieniającego się zapotrzebowania pracodawców na kwalifikacje zawodowe pracowników. Wdrożenie systemu monitoringu pomaga określić kierunki i natężenie zmian zachodzących w strukturze zawodowej na rynku pracy. Monitoring ma służyć osobom, które poszukują pracy przy uwzględnieniu dopasowania swoich kwalifikacji zawodowych do oczekiwań pracodawców. Dlatego właśnie monitoring zawodów, będąc udoskonalonym narzędziem, pomocny jest osobom bezrobotnym, poszukującym pracy i uczącym się, jak również wszelkim instytucjom edukacyjnym i szkoleniowym w kreowaniu swojej pozycji na rynku pracy. Ponadto pozwala ocenić spójność kształcenia z podziałem na zawody deficytowe i nadwyżkowe w okresach rocznych stanowi podstawowe źródło informacji o procesie dostosowania edukacji do wymagań lokalnego rynku zatrudnienia. Duży napływ absolwentów w niektórych zawodach może w znaczny sposób potęgować bezrobocie, co w odniesieniu do braku doświadczenia zawodowego prowadzi do bezrobocia i konieczności wzmożonego stosowania wobec tych osób instrumentów i usług rynku pracy, umożliwiających m.in. przekwalifikowanie lub dalsze kształcenie. 3

4 1. Szkoły działające na terenie powiatu. Na terenie powiatu lipnowskiego występują szkoły ponadgimnazjalne kształcące młodzież w kierunkach zawodowych oraz ogólnokształcących należą do nich: Zespół Szkół im. Romualda Traugutta w Lipnie tj. Liceum Ogólnokształcące, Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Policealne Studium Zawodowe, Technikum, Zespól Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej w Lipnie tj. Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna, Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Zespół Szkół im. Waleriana Łukasińskiego w Skępem tj. Liceum Ogólnokształcące, Technikum, Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, Policealne Studium Zawodowe, Zespół Szkół im. Związku Młodzieży wiejskiej w Dobrzyniu nad Wisłą tj. Technikum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa. W obecnej sytuacji struktura kształcenia w powiecie lipnowskim w sposób istotny może kształtować obraz rynku pracy oraz wpływać na zachowanie równowagi pomiędzy popytem a podażą. Duży napływ absolwentów w niektórych zawodach może w znaczny sposób potęgować bezrobocie co w kontekście braku doświadczenia zawodowego prowadzi do utrwalenia bezrobocia i konieczności zastosowania instrumentów w postaci staży czy szkoleń przekwalifikujących. Sytuacja niedopasowania systemu oświaty do regionalnego rynku pracy ma miejsce także w powiecie lipnowskim. 4

5 2. Absolwenci według poziomu wykształcenia W powiecie lipnowskim w strukturze ubiegłorocznych absolwentów dominują osoby kończące licea ogólnokształcące (330 osób, tj. 47,96% ogółu absolwentów). Absolwenci szkół policealnych i średnich zawodowych (tj. 221 osób) oraz zasadniczych szkół zawodowych (tj. 137 osób) stanowią odpowiednio 32,12% i 19,91% ogółu absolwentów. Osoby w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki stanowią 5,79% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Wykres 1. Absolwenci wg poziomu wykształcenia liczba absolwentów w 2013r. przewidywalna liczba absolwentów w 2014r. 0 szkoły średnie zawodowe licea ogólnokształcące zasadnicza szkoła zawodowa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportu Monitoringu zawodów Wśród zarejestrowanych absolwentów w PUP Lipno największą grupę stanowią osoby z wykształceniem ogólnokształcącym. Z grupy liceów ogólnokształcących i profilowanych w końcu grudnia 2013 roku w ewidencji PUP w Lipnie pozostawało 98 absolwentów tj. 23,11% ogółu zarejestrowanych absolwentów. Stanowią oni najliczniejszą grupę, prawdopodobnie dlatego, że są to osoby najczęściej bez kwalifikacji zawodowych. Niestety obecnie na rynku pracy trudno jest spotkać nie wymagających pracodawców, co skutkuje tym, iż nie ma wielu ofert pracy dla w/w osób. Domniemać można również, że duża część tych osób podejmuje również dalszą naukę w systemie zaocznym. Największy wskaźnik zarejestrowanych 5

6 absolwentów z tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego odnotowano w przypadku Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta w Lipnie stanowili oni 7,27% absolwentów tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego, tj. 24 absolwentów. Z grupy średnich szkół zawodowych w końcu grudnia 2013 roku w ewidencji PUP w Lipnie pozostawało 147 absolwentów, tj. 34,66% ogółu zarejestrowanych absolwentów. Największy wskaźnik zarejestrowanych absolwentów z tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego odnotowano w przypadku Zespołu Szkół Technicznych im. Ziemi Dobrzyńskiej w Lipnie: technik informatyk (4,07% absolwentów tego typu szkół z powiatu lipnowskiego tj. 9 osób) i Zespołu Szkół im. Waleriana Łukasińskiego w Skępem kierunek: technik żywienia i gospodarstwa domowego oraz technik ekonomista (4,52% absolwentów tj. 10 osób. W grupie zasadniczych szkół zawodowych w końcu grudnia 2013 roku w ewidencji PUP w Lipnie pozostawało 99 absolwentów tj. 23,34% ogółu zarejestrowanych absolwentów. Największy wskaźnik zarejestrowanych absolwentów z tego rodzaju szkół z powiatu lipnowskiego odnotowano w przypadku Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Lipnie zawód: mechanik pojazdów samochodowych (7,29% absolwentów tego typu szkół z powiatu lipnowskiego tj. 10 osób), kucharz małej gastronomii 16 osób tj. 11,67%,sprzedawca 15 osób tj. 10,94 %. W rejestrze PUP w Lipnie w 2013 roku najmniej absolwentów pojawiło się z wykształceniem wyższym, którzy zdobyli kwalifikacje na uczelniach spoza powiatu lipnowskiego. Było to 81 osób, co stanowi 19,10% ogółu zarejestrowanych absolwentów w PUP Lipno. Domniemać można, iż warunkowane jest to podjęciem zatrudnienia bezpośrednio po zakończeniu nauki, bądź też wyjazdem za granicę w celach zarobkowych, co szczególnie w dzisiejszych czasach cieszy się dużym zainteresowaniem wśród osób młodych. Wiadomo, bowiem nie od dziś, że zawsze najłatwiej znaleźć pracę osobom dobrze wykształconym. 6

7 3. Bezrobotni absolwenci (przewidywani absolwenci) wg poziomu wykształcenia W końcu 2013 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Lipnie było zarejestrowanych ogółem 424 bezrobotnych absolwentów. Porównując liczbę zarejestrowanych absolwentów na koniec 2012 roku- 435 osób, zauważalny jest spadek o 11 osób. Wykres 2. Udział bezrobotnych absolwentów w ogóle zarejestrowanych bezrobotni absolwenci bezrobotni ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportu Monitoringu zawodów. Prognozy dla powiatu lipnowskiego na 2013 rok wskazują (tabela 1) że największa liczba absolwentów będzie miała wykształcenie średnie ogólnokształcące (420 osób tj. 52,83% ogółu przewidywanych absolwentów w roku 2013). Przewiduje się też, że o 15 osób więcej niż w roku 2012 otrzyma wykształcenie średnie zawodowe osób. Z kolei o 13 osób więcej 7

8 legitymowało się będzie wykształceniem zasadniczym zawodowym osób tj. 17,61% ogółu przewidywanych absolwentów. Tab.1 Przewidywani absolwenci wg poziomu wykształcenia Typ szkół Absolwenci, którzy ukończyli Absolwenci zarejestrowani w PUP w 2013r. Przewidywani absolwenci w roku 2014r. szkołę w 2013r. Szkoły średnie zawodowe Licea ogólnokształcące Zasadnicze szkoły zawodowe wyższe 81 SUMA Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportu Monitoringu zawodów Z raportu również wynika, iż w 2014 roku szkoły zawodowe z powiatu lipnowskiego nie wyślą już na rynek pracy absolwentów posiadających zawód: rzeźnik-wędliniarz, blacharz samochodowy, sprzedawca. 8

9 bezrobotni zarejestrowani absolwenci 0 bezrobotni absolwenci ze szkół powiatu Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportu Monitoringu zawodów 4. Zawody generujące największe bezrobocie Analiza liczby absolwentów w porównaniu z ogólną liczbą zarejestrowanych bezrobotnych w Powiatowym Urzędzie Pracy pozwala zidentyfikować zawody najbardziej zagrożone bezrobociem. Wśród tej młodej grupy osób (absolwentów) wchodzących na rynek pracy można zauważyć, że zawodami najbardziej zagrożonymi bezrobociem są: technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik ekonomista, technik informatyk, kucharz małej gastronomii, fryzjer, sprzedawca, technolog robót wykończeniowych, mechanik pojazdów samochodowych, specjalista administracji publicznej a przede wszystkim osoby posiadające wykształcenie ogólnokształcące. Porównując te zawody z I częścią (diagnostyczną) monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za 2013 rok daje się zauważyć, że również najczęściej rejestrowali się jako bezrobotni absolwenci w zawodach: sprzedawca, mechanik pojazdów samochodowych, technik ekonomista oraz absolwenci bez zawodu. 9

10 Na uwagę zasługuje fakt, że zawody murarz, piekarz w wyniku przeprowadzonych analiz okazało się, że były w 2013r. zawodami nadwyżkowymi, a w dalszym ciągu przewiduje się kształcenie w tych kierunkach, a nawet zwiększenie przewidywanej ilości absolwentów w roku 2013 jak np. w zawodzie technolog robót wykończeniowych w budownictwie, mechanik pojazdów samochodowych. Duże trudności ze znalezieniem pracy mają też osoby nie posiadające potwierdzonych formalnie kwalifikacji zawodowych, w niniejszym raporcie są to osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym/profilowanym stanowią 23,11% ogółu absolwentów zarejestrowanych w PUP Lipno. Nie jest to dobrym zjawiskiem na rynku pracy ponieważ oczekiwania pracodawców w stosunku do nowozatrudnionych pracowników są wysokie. Pracodawcy dyktują warunki na rynku pracy, wyraźnie określają swoje oczekiwania względem umiejętności i predyspozycji jakie powinien spełniać przyszły kandydat do zatrudnienia. Najczęściej oczekują aby kandydat potrafił wykonywać zadania zawodowe zgodnie ze standardami obowiązującymi na stanowiskach pracy i żeby wykazywał się takimi cechami osobowości jak: zdolność do samodzielnego działania, dyspozycyjność, operatywność i innowacyjność. Dlatego absolwenci szkół już w czasie edukacji muszą zdobywać wiedzę nie tylko zawodową, ale również na temat rynku pracy i jego wymogów. 10

11 5. Wyniki badań pracodawców Na terenie powiatu lipnowskiego działa ponad 4,7 tys. podmiotów gospodarczych. Wśród wszystkich firm powiatu 96,7% to podmioty o wyłącznej lub przeważającej własności prywatnej. Sektor publiczny skupia 3,3% podmiotów. W sektorze branżowej działających podmiotów zdecydowanie najliczniejszą grupę stanowią podmioty prowadzące działalność handlową i usługi. 11

12 Jeśli chodzi o pracodawców działających na terenie powiatu lipnowskiego to najwięcej działalności gospodarczych zarejestrowanych jest w mieście Lipnie 1143, natomiast najmniej działalności widnieje w rejestrach gminy Chrostkowo tj

13 Wykres 3. Liczba podmiotów gospodarczych w gminach powiatu lipnowskiego w roku liczba podmiotów gospodarczych w gminach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędów gmin i miast. W 2013 roku PUP Lipno po raz kolejny uczestniczył w realizacji projektu partnerskiego Rynek Pracy pod Lupą, którego celem jest ankietyzacja wybranych pracodawców z terenu powiatu lipnowskiego. Podczas spotkań z pracodawcami poruszane były zagadnienia związane ze stanem zatrudnienia ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb kadrowych danego pracodawcy, ponadto 13

14 zwracano szczególną uwagę na kwestię oceny pracodawcy co do sytuacji na lokalnym rynku pracy jak również perspektyw rozwoju. Pracodawcy podczas przeprowadzonych w 2013 roku ankiet zadeklarowali do końca tego roku zatrudnić 29 osób na następujących stanowiskach: Sprzedawca - 2 osoby Pracownik fizyczny 1 osoba Konserwator części - 1 osoba Sprzedawca-magazynier 1 osoba Robotnik gospodarczy 1 osoba Młodszy referent ds. architektury i budownictwa - 1 osoba Młodszy referent ds. rozwoju lokalnego 1 osoba Ogrodnik 5 osób Cieśla - 5 osób Zbrojarz 5 osób Murarz, robotnik budowlany 10 osób Jeśli chodzi o zwolnienie pracowników to plany takie do końca 2013 roku dotyczyły 5 pracowników sprzedawca -2, opiekun 1, referent ds. świadczeń rodzinnych i funduszy alimentacyjnych -1, magazynier - 1. Pracodawcy pytani o plany zatrudnieniowe w okresie do 2017 roku wyrazili chęć zwiększenia zatrudnienia na następujących stanowiskach: Pracownik produkcji Mechanik maszyn 14

15 Kierowca samochodu ciężarowego Mechanik samochodowy Pracownik fizyczny Pracownik ogólnobudowlany Inżynier budowy Kucharz Reasumując uznać należy, iż pracodawcy z terenu powiatu lipnowskiego uczestniczący w projekcie Rynek pracy pod Lupą 2012 pozytywnie oceniali sytuację na lokalnym rynku pracy stąd też decyzja o zwiększeniu do końca bieżącego roku zatrudnienia na poziomie 31 osób a zwolnienia tylko 3 pracowników. W wyniku realizacji badania ankietowego w 2013 roku wykonano 46 wywiadów, z czego ogromną część stanowiły wywiady bezpośrednie. W grupie A podmiotów dużych, zatrudniających 50 i powyżej pracowników przeankietowano 14 pracodawców, natomiast w grupie B-podmioty o zatrudnieniu od 10 do 49 pracowników wykonano 15 wywiadów. 17 ankiet zrobionych zostało w grupie C - podmioty o najmniejszej liczbie zatrudnionych tj. do 9 pracowników. 15

16 Podmioty przeankietowane w badaniu pracodawców w 2013 roku Nazwa sekcji PKD 2007 grupa wielkości A B C liczba podmiotów ogółem ADMINISTRACJA PUBLICZNA I OBRONA NARODOWA; OBOWIĄZKOWE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNE 3 3 BUDOWNICTWO DOSTAWA WODY; GOSPODAROWANIE ŚCIEKAMI I ODPADAMI ORAZ DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z REKULTYWACJĄ 1 1 DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA 1 1 DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA, NAUKOWA I TECHNICZNA 1 1 DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE USŁUG ADMINISTROWANIA I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA 0 DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z KULTURĄ, ROZRYWKĄ I REKREACJĄ 1 1 DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z OBSŁUGĄ RYNKU NIERUCHOMOŚCI 1 1 DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z ZAKWATEROWANIEM I USŁUGAMI GASTRONOMICZNYMI EDUKACJA GÓRNICTWO I WYDOBYWANIE 0 HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, WŁĄCZAJĄC MOTOCYKLE INFORMACJA I KOMUNIKACJA 0 OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA 1 1 PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE ROLNICTWO, LEŚNICTWO, ŁOWIECTWO I RYBACTWO TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA 1 1 WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, GAZ, PARĘ WODNĄ, GORĄCĄ WODĘ I POWIETRZE DO UKŁADÓW KLIMATYZACYJNYCH

17 WNIOSKI W końcu 2013 r. w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Lipnie było zarejestrowanych 424 osób bezrobotnych pozostających bez pracy do 12 miesięcy od ukończenia nauki, stanowiące tylko 5,79% ogółu zarejestrowanych osób, z czego 249 osób to kobiety. Stanowiły one 58,72% tej grupy osób bezrobotnych. Najwięcej osób bezrobotnych pozostających bez pracy do 12 miesięcy po ukończeniu nauki nie posiadało zawodu, zanotowano takich 195 osób tj. 45,99% w tej grupie, z czego 103 to kobiety(52,82% grupy osób bez zawodu to kobiety). Wśród tej grupy bezrobotnych odnotowano najwięcej osób w następujących zawodach: sprzedawca 22 osoby tj. 5,18 %(tej grupy) z czego 22 kobiety specjalista administracji publicznej 15 osoby tj. 3,53% z czego 12 osób to kobiety technik żywienia i gospodarstwa domowego 15 osoby tj. 3,53% z czego 11 kobiet kucharz małej gastronomii 13 osób tj. 3,06 % z czego 12 kobiet. Poniższa tabela prezentuje bardziej szczegółowe dane. 17

18 Tabela 1. Bezrobotni według zawodów w powiecie lipnowskim pozostający bez pracy do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. Bezrobotni pozostający Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu bez pracy do 12 m-cy od ukończenia nauki ogółem kobiety Bez zawodu Sprzedawca Specjalista administracji publicznej Technik żywienia i gospodarstwa domowego Kucharz małej gastronomii Fryzjer Mechanik pojazdów samochodowych Technolog robót wykończeniowych w budownictwie Pedagog Pozostali specjaliści do spraw zarządzania i organizacji Technik pojazdów samochodowych Technik ekonomista Technik prac biurowych Inżynier budownictwa budownictwo ogólne Technik rolnik Robotnik gospodarczy 4 1 Ogólnie bezrobotni pozostający bez pracy do 12 m-cy po ukończeni nauki Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP Lipno Oferty pracy zgłoszone w powiecie lipnowskim w 2013 roku nie są adekwatne do wykształcenia absolwentów z 2013 roku. W 2013 roku w powiecie lipnowskim najwięcej ofert pracy wpłynęło w następujących zawodach: robotnik gospodarczy 1079 ofert co stanowi 33,84 % z ogółu zgłoszonych ofert z czego 1028 oferty dotyczą pracy subsydiowanej, 18

19 technik prac biurowy 308 ofert, tj. 9,66%, 248 ofert dotyczy pracy subsydiowanej sprzedawca 184 ofert tj. 5,77 %, 111 ofert dotyczy pracy subsydiowanej, technika administracji 120 ofert tj. 3,76%, 110 dotyczy pracy subsydiowanej, robotnik placowy 87 oferty, tj. 2,72%, 84 ofert pracy subsydiowanej, kasjer handlowy 71 ofert tj. 2,22% w tym 44 ofert pracy subsydiowanej sprzątaczka biurowa 69 ofert tj. 2,16 %, 60 ofert pracy subsydiowanej pracownik kancelaryjny 63 oferty tj.1,97% w tym 55 ofert pracy subsydiowanej pomoc kuchenna 58 ofert tj. 1,81 % w tym 44 ofert pracy subsydiowanej. Jeśli chodzi o absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z powiatu lipnowskiego za rok 2013, to na uwagę zasługuje fakt zmniejszenia się zainteresowania szkołami zawodowymi, chociaż prognozy przewidują nieznaczny wzrost absolwentów w 2014r. na poziomie zasadniczych szkół zawodowych i znaczny wzrost absolwentów liceów ogólnokształcących. Prognozy przewidują zwiększenie kształcenia w zawodach technik administracji oraz technolog robót wykończeniowych. Powiatowy Urząd Pracy w Lipnie, może proponować absolwentom formy aktywizacji zawodowej przewidziane w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, stara się więc w jak największym stopniu trafnie stosować je do absolwentów z różnymi zawodami. Najbardziej popularną na rynku pracy formą aktywizacji tych młodych ludzi są staże i tą formą objętych jest najwięcej absolwentów. Ponadto absolwenci aktywizowani są poprzez jednorazowe środki na podjęcie własnej działalności gospodarczej, szkolenia, zajęcia w ramach poradnictwa zawodowego. Oferowane są im także oferty pracy niesubsydiowanej. Osoby mające trudności z rozpoznaniem własnych oczekiwań zawodowych oraz ich dostosowaniem do potrzeb rynku, korzystają z usług poradnictwa zawodowego. Stosowana jest także forma zachęty co do kontynuowania dalszej nauki i zdobywania dalszych umiejętności zawodowych, poprzez wypłaty stypendium za podejmowanie dalszego kształcenia bądź finansowanie studiów podyplomowych. Jednakże zjawisko bezrobocia wśród absolwentów jest tematyką dość skomplikowaną, ze względu na to, że uzależnione jest od wielu czynników m.in.: 19

20 kierunków kształcenia, które należałoby ustalać w skali nie tylko powiatu, ale i województwa, a nawet kraju, koniunktury społeczno-gospodarczej w kraju, a nawet na świecie, mobilności w poszukiwaniu szkół i zdobyciu zawodu, który byłby najbardziej odpowiedni na terenie zamieszkania, kształcenia ustawicznego (przez całe życie) 20