Akceleratory Cząstek
|
|
- Amalia Janiszewska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 M. Trzebiński Akceleratory cząstek 1/30 Akceleratory Cząstek Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauki Praktyki studenckie na LHC IFJ PAN, 23 sierpnia 2016
2 Obserwacje w makroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 2/30
3 Obserwacje w makroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 2/30 Podstawowe narzędzie obserwacji: nasze oczy. Zdolność rozdzielcza: 0.03 mm (w odległości najlepszego widzenia, tj. ok. 25 cm). Zdolność rozdzielcza Jak bardzo oddalone od siebie muszą być dwa obiekty zanim zleją się w jeden.
4 Obserwacje w makroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 2/30 Podstawowe narzędzie obserwacji: nasze oczy. Zdolność rozdzielcza: 0.03 mm (w odległości najlepszego widzenia, tj. ok. 25 cm). Zdolność rozdzielcza Jak bardzo oddalone od siebie muszą być dwa obiekty zanim zleją się w jeden. Mikroskop: światło widzialne powiększenie do 1500 razy, światło ultrafioletowe powiększenie do 3500 razy.
5 Obserwacje w makroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 2/30 Podstawowe narzędzie obserwacji: nasze oczy. Zdolność rozdzielcza: 0.03 mm (w odległości najlepszego widzenia, tj. ok. 25 cm). Zdolność rozdzielcza Jak bardzo oddalone od siebie muszą być dwa obiekty zanim zleją się w jeden. Mikroskop: światło widzialne powiększenie do 1500 razy, światło ultrafioletowe powiększenie do 3500 razy. Warunek obserwacji Długość fali, którą oświetlamy obiekt musi być mniejsza od jego rozmiarów.
6 Obserwacje w mikroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 3/30 Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali.
7 Obserwacje w mikroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 3/30 Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali. Mikroskop elektronowy: powiększenie: 10 7 razy zdolność rozdzielcza: 50 pm
8 Obserwacje w mikroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 3/30 Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali. źródło elektronów Mikroskop elektronowy: powiększenie: 10 7 razy zdolność rozdzielcza: 50 pm
9 Obserwacje w mikroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 3/30 Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali. źródło elektronów rozpędzanie wiązki elektronów (zwiększanie energii) w polu elektrycznym Mikroskop elektronowy: powiększenie: 10 7 razy zdolność rozdzielcza: 50 pm
10 Obserwacje w mikroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 3/30 Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali. źródło elektronów rozpędzanie wiązki elektronów (zwiększanie energii) w polu elektrycznym Mikroskop elektronowy: powiększenie: 10 7 razy zdolność rozdzielcza: 50 pm skupianie wiązki w polu magnetycznym
11 Obserwacje w mikroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 3/30 Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali. źródło elektronów rozpędzanie wiązki elektronów (zwiększanie energii) w polu elektrycznym Mikroskop elektronowy: powiększenie: 10 7 razy zdolność rozdzielcza: 50 pm skupianie wiązki w polu magnetycznym oświetlenie przedmiotu
12 Obserwacje w mikroświecie M. Trzebiński Akceleratory cząstek 3/30 Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali. źródło elektronów rozpędzanie wiązki elektronów (zwiększanie energii) w polu elektrycznym Mikroskop elektronowy: powiększenie: 10 7 razy zdolność rozdzielcza: 50 pm skupianie wiązki w polu magnetycznym oświetlenie przedmiotu odczyt danych
13 M. Trzebiński Akceleratory cząstek 4/30 Rozwój akceleratorów Przez ostatnie dziesięciolecia znacznie rozwinęliśmy techniki przyśpieszania cząstek. Akceleratory można podzielić ze względu na: kształt: liniowe (wada: jednokrotne przyśpieszanie w danym elemencie), kołowe (wada: promieniowanie synchrotronowe). przyśpieszane cząstki: leptony, np. elektrony (wada: duże starty energii ze względu na promieniowanie synchrotronowe), hadrony, np. protony (wada: zderzenia cząstek nieelementarnych).
14 Rozwój akceleratorów Przez ostatnie dziesięciolecia znacznie rozwinęliśmy techniki przyśpieszania cząstek. Akceleratory można podzielić ze względu na: kształt: liniowe (wada: jednokrotne przyśpieszanie w danym elemencie), kołowe (wada: promieniowanie synchrotronowe). przyśpieszane cząstki: leptony, np. elektrony (wada: duże starty energii ze względu na promieniowanie synchrotronowe), hadrony, np. protony (wada: zderzenia cząstek nieelementarnych). Naturalny układ jednostek w fizyce wysokich energii Jednostkami naturalnymi dla fizyki cząstek elementarnych są jednostki związane ze skalami występującymi w mechanice kwantowej oraz w teorii względności: jednostka działania: ~ = 1, prędkość światła w próżni: c = 1, jednostka energii: ev (elektronowolt): Elektronowolt energia, jaką uzyskuje bądź traci elektron, który przemieścił się w polu elektrycznym o różnicy potencjałów równej 1 woltowi. 1eV = 1e 1V = J M. Trzebiński Akceleratory cząstek 4/30
15 Metoda badawcza M. Trzebiński Akceleratory cząstek 5/30 Sposób obserwacji w mikroświecie: rozpędzić cząstkę do dużej energii i obserwować produkty zderzenia. Im większa energia cząstki, tym bardzie prawdopodobne jest wyprodukowanie nowych, ciężkich cząstek.
16 M. Trzebiński Akceleratory cząstek 5/30 Metoda badawcza Sposób obserwacji w mikroświecie: rozpędzić cząstkę do dużej energii i obserwować produkty zderzenia. Im większa energia cząstki, tym bardzie prawdopodobne jest wyprodukowanie nowych, ciężkich cząstek. Można rozróżnić dwa rodzaje zderzeń: wiązka cząstek vs. nieruchoma tarcza; maksymalna energia w środku masy (czyli dostępna do produkcji cząstek) wynosi 2 masa cząstki energia wiązki wiązka vs. wiązka; maksymalna energia zderzenia wynosi 2 energia wiązki
17 Metoda badawcza Sposób obserwacji w mikroświecie: rozpędzić cząstkę do dużej energii i obserwować produkty zderzenia. Im większa energia cząstki, tym bardzie prawdopodobne jest wyprodukowanie nowych, ciężkich cząstek. Można rozróżnić dwa rodzaje zderzeń: wiązka cząstek vs. nieruchoma tarcza; maksymalna energia w środku masy (czyli dostępna do produkcji cząstek) wynosi 2 masa cząstki energia wiązki wiązka vs. wiązka; maksymalna energia zderzenia wynosi 2 energia wiązki Przykład produkcja bozonu Higgsa na LHC: dwa partony (części protonu) oddziałują ze sobą, ponieważ proton, a zatem i jego składniki, ma dużą energię, to możliwe jest powstanie nowych, ciężkich cząstek, jedną z nich może być bozon Higgsa, prawdopodobieństwo wyprodukowania go w zderzeniu wiązek protonów o energii 7000 GeV każda wynosi ok M. Trzebiński Akceleratory cząstek 5/30
18 Przekrój czynny i świetlność M. Trzebiński Akceleratory cząstek 6/30 Przekrój czynny, σ Jest miarą prawdopodobieństwa zajścia danego procesu. Jednostką jest barn [b].
19 Przekrój czynny i świetlność M. Trzebiński Akceleratory cząstek 6/30 Przekrój czynny, σ Jest miarą prawdopodobieństwa zajścia danego procesu. Jednostką jest barn [b]. Świetlność, L Jest miarą wydajności akceleratora / ilości zebranych danych. Wyróżniamy świetlność: całkowitą, wyrażaną przeważnie w b 1, chwilową, wyrażaną w cm 2 s 1. Świetlność całkowita zależy od: częstości oddziaływań, f, ilości cząstek w zderzanym pakiecie, N, liczby pakietów, n, szerokości wiązki, σ, czasu zbierania danych, t. f n N1 N2 L = t 4π σ x σ y
20 Przekrój czynny i świetlność Przekrój czynny, σ Jest miarą prawdopodobieństwa zajścia danego procesu. Jednostką jest barn [b]. Świetlność, L Jest miarą wydajności akceleratora / ilości zebranych danych. Wyróżniamy świetlność: całkowitą, wyrażaną przeważnie w b 1, chwilową, wyrażaną w cm 2 s 1. Świetlność całkowita zależy od: częstości oddziaływań, f, ilości cząstek w zderzanym pakiecie, N, liczby pakietów, n, szerokości wiązki, σ, czasu zbierania danych, t. f n N1 N2 L = t 4π σ x σ y Liczba zebranych przypadków n = L σ Ile przypadków produkcji bozonów Higgsa możemy oczekiwać w 100 fb 1 danych zebranych przez LHC prze energii w środku masy równej s = 13 TeV? M. Trzebiński Akceleratory cząstek 6/30
21 Ośrodek naukowy 1 W CERNie działa wiele innych, mniejszych eksperymentów, np. COMPASS, NA61/SHINE,... M. Trzebiński Akceleratory cząstek 7/30 CERN: Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire Europejska Organizacja Badań Jądrowych powstanie: 29 września 1954 (ratyfikacja umowy o założeniu z 1952 r.) największe na świecie laboratorium zajmujące się badaniami podstawowymi 2600 stałych pracowników plus ok współpracujących naukowców i inżynierów z całego świata (w tym ok. 200 z Polski) Polska w CERNie: obserwator od 1964 r., członek od 1 lipca 1991 r. kolebka www (nie internetu!) w 1989 Tim Berners-Lee stworzył język HTML oraz protokół HTTP Urządzenia badawcze CERNu, które nas interesują 1 : akcelerator LHC Large Hadron Collider (Wielki Zderzacz Hadronów) detektory: ATLAS, CMS, ALICE, LHCb, TOTEM, LHCf, MoEDAL
22 CERN Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire M. Trzebiński Akceleratory cząstek 8/30
23 Źródło protonów M. Trzebiński Akceleratory cząstek 9/30 Butla z wodorem (wodór = proton + elektron) Duoplazmatron oddzielenie elektronów: katoda emituje elektrony do komory próżniowej wpuszczamy gaz, który ma zostać zjonizowany gaz zostaje zjonizowany w skutek oddziaływania z elektronami (powstaje plazma) elektrony zostają oddzielone od jądra na skutek działania pola elektrycznego
24 Butla z wodorem i duoplazmatron M. Trzebiński Akceleratory cząstek 10/30
25 Przyśpieszanie cząstek M. Trzebiński Akceleratory cząstek 11/30 Przyśpieszanie cząstek następuje w polu elektrycznym! W CERN działają dwa akceleratory liniowe: LINAC2: działa od 1978 r.; zastąpił LINAC1, przyśpiesza protony do energii 50 MeV, w 2020 r. zostanie zastąpiony przez LINAC4 (160 MeV). LINAC3: działa od 1994 r., przyśpiesza ciężkie jony do energii 4.2 MeV/nukl., zużywa ok. 500 mg ołowiu w każdych 2 tygodniach działania, ciężkie jony są przesyłane do Low Energy Ion Ring, będzie działał co najmniej do 2022 r.
26 LINAC2 M. Trzebiński Akceleratory cząstek 12/30
27 Sterowanie wiązki magnesy M. Trzebiński Akceleratory cząstek 13/30 Sterowanie ruchem cząstek odbywa się w polu magnetycznym. Siła Lorentza (składowa magnetyczna): F = q ( v B) Rodzaje i przeznaczenie magnesów dipole zakrzywianie toru wiązki, kwadrupole skupianie / rozpraszanie wiązki, multipole (sekstupolowe, oktupolowe,...) poprawki wyższego rzędu, np. oddziaływania elektromagnetyczne pomiędzy paczkami.
28 Magnes dipolowy M. Trzebiński Akceleratory cząstek 14/30
29 Magnes kwadrupolowy M. Trzebiński Akceleratory cząstek 15/30
30 Proton Synchrotron Booster M. Trzebiński Akceleratory cząstek 16/30 Akcelerator kołowy o promieniu 20 m uruchomiony w 1972 r. Przyśpiesza 50 MeV protony z LINAC2 do 1.4 GeV. Przed uruchomieniem Boostera protony były wstrzykiwane bezpośrednio do akceleratora Proton Synchrotron. Mała energia początkowa (50 MeV) stanowiła ograniczenie na ilość protonów. Booster zwiększył ten limit o czynnik 100.
31 PS Booster M. Trzebiński Akceleratory cząstek 17/30
32 Proton Synchrotron M. Trzebiński Akceleratory cząstek 18/30 Akcelerator kołowy o obwodzie 628 m uruchomiony w 1959 r. Pierwszy synchrotron w CERN. 277 konwencjonalnych elektromagnesów (temp. pokojowa), w tym 100 dipole. Przyśpiesza 1.4 GeV protony z PS Booster do 26 GeV lub 72 MeV/nukl. ciężkie jony z LEIR do 5.9 GeV/nukl.
33 Proton Synchrotron M. Trzebiński Akceleratory cząstek 19/30
34 Super Proton Synchrotron M. Trzebiński Akceleratory cząstek 20/30 Akcelerator kołowy o obwodzie 6.9 km uruchomiony w 1976 r konwencjonalnych elektromagnesów (temp. pokojowa), w tym 744 dipole. Przyśpiesza protony do energii 450 GeV oraz ciężkie jony do energii 177 GeV/nukl. Dostarcza wiązki do LHC, hal testowych oraz eksperymentów NA61/SHINE, NA62 oraz COMPASS. Zderzenia proton-antyproton na SPS pozwoliły m. in. na odkrycie: bozonów W oraz Z; eksperymenty UA1 oraz UA2; nobel dla Carlo Rubbia oraz Simona van der Meera w 1983, bezpośredniego łamania symetrii CP; eksperyment NA48.
35 Super Proton Synchrotron M. Trzebiński Akceleratory cząstek 21/30
36 Wielki Zderzacz Hadronów LHC M. Trzebiński Akceleratory cząstek 22/30 Największy na świecie akcelerator kołowy: obwód 27 km. Uruchomiony w 2008 r. Nadprzewodzące elektromagnesy: 1232 dipole oraz 858 kwadrupole. Temperatura magnesów: 1.9 K ( C). Pole magnetyczne: 8.33 T. Bardzo wysoka próżnia: atm. Przyśpiesza protony do energii 14 TeV oraz ciężkie jony do energii 2.76 GeV/nukl. Cząstki osiągają prędkość bliską prędkości światła w próżni: c. Zderzenia proton-proton na LHC pozwoliły m. in. na odkrycie bozonu Higga; eksperymenty ATLAS oraz CMS; nobel dla Francois Englerta oraz Petera Higgsa w 2013 r.
37 Large Hadron Collider M. Trzebiński Akceleratory cząstek 23/30
38 Zderzenia Wiązek M. Trzebiński Akceleratory cząstek 24/30
39 Animacje źródła M. Trzebiński Akceleratory cząstek 25/30 Użyte w prezentacji: Magnes dipolowy: Magnes kwadrupolowy: CERN: Duoplazmatron: LINAC2: PS Booster: Proton Synchrotron: SPS: LHC: Zderzenia: Dodatkowe: Kształt wiązki: Profil wiązki: Kolimatory: Detektor ATLAS:
40 Dodatkowe materiały M. Trzebiński Akceleratory cząstek 26/30 Skala Wszechświata: Fizyka cząstek: CERN Accelerator School (basic): CERN Accelerator School (advanced): H. Wiedemann, Particle Accelerator Physics, ph381.edu.physics.uoc.gr/particle Accelerator Physics.pdf Działanie duoplazmatronu: acc/ad/visiteguideps/animations/duoplasmatron/duoplasmatron.html
41 Podsumowanie (I) M. Trzebiński Akceleratory cząstek 27/30 Zdolność rozdzielcza Jak bardzo oddalone od siebie muszą być dwa obiekty zanim zleją się w jeden. Warunek obserwacji Długość fali, którą oświetlamy obiekt musi być mniejsza od jego rozmiarów. Dualizm korpuskularno-falowy Materia ma zarówno właściwości korpuskularne jak i falowe. W szczególności każda cząstka odpowiednią długość fali, która jest odwrotnie proporcjonalna do energii cząstki: długość fali 1/energia cząstki Im większa energia cząstki, tym mniejsza jest długość jej fali. Naturalny układ jednostek w fizyce wysokich energii Jednostkami naturalnymi dla fizyki cząstek elementarnych są jednostki związane ze skalami występującymi w mechanice kwantowej oraz w teorii względności: jednostka działania: = 1, prędkość światła w próżni: c = 1, jednostka energii: ev (elektronowolt): Elektronowolt energia, jaką uzyskuje bądź traci elektron, który przemieścił się w polu elektrycznym o różnicy potencjałów równej 1 woltowi. 1eV = 1e 1V = J
42 Podsumowanie (II) M. Trzebiński Akceleratory cząstek 28/30 Akceleratory można podzielić ze względu na: kształt: liniowe (wada: jednokrotne przyśpieszanie w danym elemencie), kołowe (wada: promieniowanie synchrotronowe). przyśpieszane cząstki: leptony, np. elektrony (wada: duże starty energii ze względu na promieniowanie synchrotronowe), hadrony, np. protony (wada: zderzenia cząstek nieelementarnych). Można rozróżnić dwa rodzaje zderzeń: wiązka cząstek vs. nieruchoma tarcza; maksymalna energia w środku masy (czyli dostępna do produkcji cząstek) wynosi 2 masa cząstki energia wiązki wiązka vs. wiązka; maksymalna energia zderzenia wynosi 2 energia wiązki Przekrój czynny, σ Jest miarą prawdopodobieństwa zajścia danego procesu. Jednostką jest barn [b]. Świetlność, L Jest miarą wydajności akceleratora / ilości zebranych danych. Wyróżniamy świetlność: całkowitą, wyrażaną przeważnie w b 1, chwilową, wyrażaną w cm 2 s 1.
43 Podsumowanie (III) M. Trzebiński Akceleratory cząstek 29/30 Liczba zebranych przypadków n = L σ Przyśpieszanie cząstek następuje w polu elektrycznym! Sterowanie ruchem cząstek odbywa się w polu magnetycznym. Siła Lorentza (składowa magnetyczna): F = q ( v B) Rodzaje i przeznaczenie magnesów dipole zakrzywianie toru wiązki, kwadrupole skupianie / rozpraszanie wiązki, multipole (sekstupolowe, oktupolowe,...) poprawki wyższego rzędu, np. oddziaływania elektromagnetyczne pomiędzy paczkami.
44 1 Wykorzystanie symetrii przy pomiarze rozkładu kąta rozproszenia w procesie pp pp 2 Analiza pierwszych danych fizycznych zebranych przez detektory AFP 3 Zaimplementowanie modelu produkcji przypadków jet-gap-jet do generatora Pythia8 4 Pomiar przekroju czynnego dla procesu Z ττ 5 Pomiar polaryzacji leptonów tau z rozpadu bozonu Z 6 Selekcja przypadków Z ττ w danych zebranych przez eksperyment ATLAS w 2012 roku kanał mionowy 7 Selekcja przypadków Z ττ w danych zebranych przez eksperyment ATLAS w 2012 roku kanał elektronowy 8 Optymalizacja kryteriów selekcji dla rozpadu Λ c pµµ za pomocą wielowymiarowej analizy danych 9 Optymalizacja parametrów analizy wielu zmiennych dla separacji tła w rozpadach bozonu Higgsa na dwa kwarki piękne 10 Rekonstrukcja własności cząstek produkowanych w zderzeniach proton-proton przy energii 13 TeV 11 Symulacja działania kompleksu akceleratorów w CERN 12 Oddziaływania elektromagnetyczne nowe źródło informacji o zderzeniach jąder atomowych. Studium przygotowawcze dla eksperymentu SHINE w CERN 13 Analiza danych z testów detektorów krzemowych 14 Rekonstrukcja inkluzywnych rozpadów mezonów B 15 Testowanie modułu do inkluzywnej rekonstrukcji B znakującego w środowisku eksperymentu Belle II 16 Metody wielowymiarowej analizy w poszukiwaniu fizyki spoza Modelu Standardowego 17 Analiza uszkodzeń radiacyjnych paskowych detektorów krzemowych 18 Automatyzacja i monitorowanie procesów w wielkoskalowych systemach kontroli eksperymentu ATLAS 19 Analiza tła dla procesu dyfrakcyjnego bremsstrahlungu dla LHC pracującego z β = 90 m M. Trzebiński Akceleratory cząstek 30/30
W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński
W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Gimli Glider Boeing 767-233 lot: Air Canada
Bardziej szczegółowoTheory Polish (Poland)
Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoEksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa
Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa CERN i LHC Jezioro Genewskie Lotnisko w Genewie tunel LHC (długość 27 km, ok.100m pod powierzchnią ziemi) CERN/Meyrin Gdzie to jest? ok. 100m Tu!!! LHC w schematycznym
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 2.12. 2009 Współczesne eksperymenty-wprowadzenie Detektory Akceleratory Zderzacze LHC Mapa drogowa Tevatron-
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Współczesne eksperymenty Wprowadzenie Akceleratory Zderzacze Detektory LHC Mapa drogowa Współczesne
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe
Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe Spotkanie 3 Porównanie modeli rozpraszania do pomiarów na Wielkim Zderzaczu Hadronów LHC i przyszłość fizyki cząstek Rafał Staszewski Maciej Trzebiński
Bardziej szczegółowoWitamy w CERNie. Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie.
Witamy w CERNie Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie bolek.pietrzyk@cern.ch 4 lipca 2012 Joe Incandela (CMS) Fabiola Gianotti (ATLAS) Première rencontre
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych
Wykład III Metody doświadczalne fizyki cząstek elementarnych I Źródła cząstek elementarnych Elektrony, protony i neutrony tworzą otaczającą nas materię. Aby eksperymentować z elektronami wystarczy zjonizować
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA Wydział: BMiZ Kierunek: MiBM / KMiU Prowadzący: dr hab. Tomasz Stręk Przygotował: Adrian Norek Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Chłodzenie największego na świecie magnesu w CERN
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia fizyki jądrowej i cząstek elementarnych. Seweryn Kowalski
Wybrane zagadnienia fizyki jądrowej i cząstek elementarnych Seweryn Kowalski Listopad 2007 Akceleratory Co to jest akcelerator Każde urządzenie zdolne do przyspieszania cząstek, jonów naładowanych do wysokich
Bardziej szczegółowoLHC i po co nam On. Piotr Traczyk CERN
LHC i po co nam On Piotr Traczyk CERN LHC: po co nam On Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 5 Program fizyczny LHC 6 Program fizyczny LHC
Bardziej szczegółowoWszystko, co kiedykolwiek chcieliście wiedzieć o CERNie i o fizyce cząstek
Wszystko, co kiedykolwiek chcieliście wiedzieć o CERNie i o fizyce cząstek i jeszcze kilka, których nie chcieliście wiedzieć, ale i tak się dowiecie mgr inż. Małgorzata Janik - majanik@cern.ch mgr inż.
Bardziej szczegółowoFizyka do przodu w zderzeniach proton-proton
Fizyka do przodu w zderzeniach proton-proton Leszek Adamczyk (KOiDC WFiIS AGH) Seminarium WFiIS March 9, 2018 Fizyka do przodu w oddziaływaniach proton-proton Fizyka do przodu: procesy dla których obszar
Bardziej szczegółowoAkceleratory. Urządzenia do wytwarzania strumieni cząstek o znacznej energii kinetycznej
Akceleratory Urządzenia do wytwarzania strumieni cząstek o znacznej energii kinetycznej Przegląd ważniejszych typów akceleratorów: akceleratory elektrostatyczne, akceleratory liniowe ze zmiennym polem
Bardziej szczegółowoLHC: program fizyczny
LHC: program fizyczny Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 2 Program fizyczny LHC Model Standardowy i Cząstka Higgsa Poza Model Standardowy:
Bardziej szczegółowoCząstki i siły. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Cząstki i siły tworzące nasz wszechświat Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan Wstęp Klasyfikacja cząstek elementarnych Model Standardowy 2 Wstęp 3 Jednostki, konwencje Prędkość światła c ~ 3 x 10 8 m/s Stała
Bardziej szczegółowoGrzegorz Wrochna Narodowe Centrum Badań Jądrowych Z czego składa się Wszechświat?
Narodowe Centrum Badań Jądrowych www.ncbj.gov.pl Z czego składa się Wszechświat? 1 Budowa materii ~ cała otaczająca nas materia składa się z atomów pierwiastek chemiczny = = zbiór jednakowych atomów Znamy
Bardziej szczegółowoJak fizycy przyśpieszają cząstki?
Jak fizycy przyśpieszają cząstki? Mariusz Sapiński (mariusz.sapinski@cern.ch) CERN, Departament Wiązek 10 października 2011 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub
Bardziej szczegółowoWstęp do fizyki akceleratorów
Wstęp do fizyki akceleratorów Mariusz Sapiński (mariusz.sapinski@cern.ch) CERN, Departament Wiązek 3 września 2013 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU)
WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO WSTĘPU W wykładzie zostały bardzo ogólnie przedstawione tylko niektóre zagadnienia z zakresu fizyki cząstek elementarnych. Sugestie, pytania, uwagi:
Bardziej szczegółowoEpiphany Wykład II: wprowadzenie
Epiphany 2008 LEP, 2: opady deszczu LHC This morning I visited the place where the street-cleaners dump the rubbish. My God, it was beautiful - Van Gogh 20 krajów europejskich należy do CERN Kraje
Bardziej szczegółowoObserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV
Obserwacja Nowej Cząstki o Masie 125 GeV Eksperyment CMS, CERN 4 lipca 2012 Streszczenie Na wspólnym seminarium w CERN i na konferencji ICHEP 2012 [1] odbywającej się w Melbourne, naukowcy pracujący przy
Bardziej szczegółowoPakiet ROOT. prosty generator Monte Carlo. Maciej Trzebiński. Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauki
M. Trzebiński ROOT generator MC 1/5 Pakiet ROOT prosty generator Monte Carlo Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauki Praktyki studenckie na LHC IFJ PAN, 23 sierpnia 2016 Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOddziaływania podstawowe
Oddziaływania podstawowe grawitacyjne silne elektromagnetyczne słabe 1 Uwięzienie kwarków (quark confinement). Przykład działania mechanizmu uwięzienia: Próba oderwania kwarka d od neutronu (trzy kwarki
Bardziej szczegółowoOddziaływania elektrosłabe
Oddziaływania elektrosłabe X ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Fizyka elektrosłaba na LEPie Liczba pokoleń. Bardzo precyzyjne pomiary. Obserwacja przypadków. Uniwersalność leptonów. Mieszanie kwarków. Macierz
Bardziej szczegółowoAtomowa budowa materii
Atomowa budowa materii Wszystkie obiekty materialne zbudowane są z tych samych elementów cząstek elementarnych Cząstki elementarne oddziałują tylko kilkoma sposobami oddziaływania wymieniając kwanty pól
Bardziej szczegółowoCERN - pierwsze globalne laboratorium. Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept.
CERN - pierwsze globalne laboratorium Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept. Menu Co to jest właściwie CERN? Kilku CERN-owskich Noblistów Co badamy? Obecne przyspieszacze Przykłady eksperymentów: cząstki elementarne
Bardziej szczegółowoWstęp do Akceleratorów wykład dla nauczycieli. Mariusz Sapiński CERN, Departament Wiązek 12 kwietnia 2010
Wstęp do Akceleratorów wykład dla nauczycieli Mariusz Sapiński CERN, Departament Wiązek 12 kwietnia 2010 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek subatomowych)
Bardziej szczegółowoPoszukiwany: bozon Higgsa
Poszukiwany: bozon Higgsa Higgs widoczny w świetle kolajdera liniowego Fizyka Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych: TESLA & ZEUS Poszukiwane: czastki sypersymetryczne (SUSY) Fizyka Czastek i Oddziaływań
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski
Cząstki elementarne wprowadzenie Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Historia badania struktury materii XVII w.: ruch gwiazd i planet, zasady dynamiki, teoria grawitacji, masa jako
Bardziej szczegółowoRafał Staszewski. Praktyki studenckie Laboratorium Fizyki Cząstek Elementarnych 7 lipca 2017, IFJ PAN
Rafał Staszewski Instytut Fizyki Jądrowej imienia Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Praktyki studenckie Laboratorium Fizyki Cząstek Elementarnych 7 lipca 2017, IFJ PAN 1 / 6 Uwagi ogólne
Bardziej szczegółowo2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424
2008/2009 seweryn.kowalski@us.edu.pl Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 Plan wykładu Wstęp, podstawowe jednostki fizyki jądrowej, Własności jądra atomowego, Metody wyznaczania własności jądra atomowego, Wyznaczanie
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych
Fizyka cząstek elementarnych 2 Największe pytania fizyki Jak wyglądał Wielki Wybuch? Czy istnieją dodatkowe wymiary? Dlaczego świat jest zbudowany z materii a nie antymaterii? Jakie są podstawowe prawa
Bardziej szczegółowoWykład monograficzny 0 1
Fizyka zderzeń relatywistycznych ciężkich jonów Wykład 0: LHC okno na Mikroświat Wykład 1: AA: Motywacja, cele fizyczne, akceleratory, eksperymenty Wykład 2: Plazma kwarkowo-gluonowa Wykład 3: Geometria
Bardziej szczegółowoMarek Kowalski
Jak zbudować eksperyment ALICE? (A Large Ion Collider Experiment) Jeszcze raz diagram fazowy Interesuje nas ten obszar Trzeba rozpędzić dwa ciężkie jądra (Pb) i zderzyć je ze sobą Zderzenie powinno być
Bardziej szczegółowoBozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy?
Bozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy? Sławomir Stachniewicz, IF PK 1. Standardowy model cząstek elementarnych Model Standardowy to obecnie obowiązująca teoria cząstek elementarnych, które są składnikami
Bardziej szczegółowoŚwiatło fala, czy strumień cząstek?
1 Światło fala, czy strumień cząstek? Teoria falowa wyjaśnia: Odbicie Załamanie Interferencję Dyfrakcję Polaryzację Efekt fotoelektryczny Efekt Comptona Teoria korpuskularna wyjaśnia: Odbicie Załamanie
Bardziej szczegółowoAkceleratory. Instytut Fizyki Jądrowej PAN 1
Akceleratory fizyka cząstek elementarnych fizyka wysokich energii ruch cząstki w polu magnetycznym i elektrycznym akceleratory elektrostatyczne akcelaratory liniowe akcelaratory kołowe (cykliczne): - cyklotron
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych
Jak działają detektory Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych LHC# Wiązka to pociąg ok. 2800 paczek protonowych Każda paczka składa się. z ok. 100 mln protonów 160km/h
Bardziej szczegółowoFizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika
Fizyka 3 Konsultacje: p. 329, Mechatronika marzan@mech.pw.edu.pl Zaliczenie: 2 sprawdziany (10 pkt każdy) lub egzamin (2 części po 10 punktów) 10.1 12 3.0 12.1 14 3.5 14.1 16 4.0 16.1 18 4.5 18.1 20 5.0
Bardziej szczegółowoSkad się bierze masa Festiwal Nauki, Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 A.F.Żarnecki p.1/39
Skad się bierze masa Festiwal Nauki Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Skad się bierze masa Festiwal Nauki,
Bardziej szczegółowoMaria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8sem.letni.2011-12 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siły Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoEDUKACYJNE ZASOBY CERN
EDUKACYJNE ZASOBY CERN Prezentację przygotowały: Bożena Kania, Gimnazjum nr 9 w Lublinie Ewa Pilorz, Gimnazjum nr 15 w Lublinie Joanna Russa-Resztak, IX Liceum Ogólnokształcące w Lublinie po szkoleniu
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 12. IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ
WSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 12 IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ 1 Metody przyspieszania cząstek - akceleratory cząstek Akcelerator urządzenie
Bardziej szczegółowoJanusz Gluza. Instytut Fizyki UŚ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych
Akceleratory czyli największe mikroskopy świata Janusz Gluza Instytut Fizyki UŚ http://fizyka.us.edu.pl/ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych http://www.us.edu.pl/~ztpce/ http://www.us.edu.pl/~gluza
Bardziej szczegółowoSylwa czyli silva rerum na temat fizyki cz astek elementarnych
Sylwa czyli silva rerum na temat fizyki cz astek elementarnych Barbara Badełek Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Uppsalski Nauczyciele fizyki w CERN 20 26 maja 2007 B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva
Bardziej szczegółowoVI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki
r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.
Bardziej szczegółowoWstęp do akceleratorów
Wstęp do akceleratorów Mariusz Sapinski BE/BI CERN/Czerwiec 2009 Spis treści Co to jest przyśpieszenie Po co przyśpieszać? Jak przyśpieszać? Jak przyśpiesza natura: mechanizm Fermiego Metody przyśpieszania
Bardziej szczegółowoŹródła cząstek. Naturalne: Sztuczne. Promieniowanie kosmiczne Różne źródła neutrin. Akceleratory Reaktory. D. Kiełczewska wykład 2
Źródła cząstek Naturalne: Promieniowanie kosmiczne Różne źródła neutrin Sztuczne Akceleratory Reaktory Promieniowanie kosmiczne Na początku XX wieku Theodore Wulf umieścił na szczycie wieży Eiffla detektory
Bardziej szczegółowoJak to działa: poszukiwanie bozonu Higgsa w eksperymencie CMS. Tomasz Früboes
Plan wystąpienia: 1.Wprowadzenie 2.Jak szukamy Higgsa na przykładzie kanału H ZZ 4l? 3.Poszukiwanie bozonu Higgsa w kanale ττ μτjet 4.Właściwości nowej cząstki Częste skróty: LHC Large Hadron Collider
Bardziej szczegółowoAkceleratory (Å roda, 16 marzec 2005) - Dodał wtorek
Akceleratory (Å roda, 16 marzec 2005) - Dodał wtorek Definicja: Urządzenie do przyspieszania cząstek naładowanych, tj. zwiększania ich energii. Akceleratory można sklasyfikować ze względu na: kształt toru
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne i ich oddziaływania III
Cząstki elementarne i ich oddziaływania III 1. Przekrój czynny. 2. Strumień cząstek. 3. Prawdopodobieństwo procesu. 4. Szybkość reakcji. 5. Złota Reguła Fermiego 1 Oddziaływania w eksperymencie Oddziaływania
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych. Tadeusz Lesiak
Fizyka cząstek elementarnych Tadeusz Lesiak 1 WYKŁAD IV Akceleratory T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 2 Cykl pracy eksperymentu fizyki cząstek elementarnych AKCELERATOR DETEKTOR SUROWE DANE SYMULACJE
Bardziej szczegółowoLEPTON TAU : jako taki, oraz zastosowania. w niskich i wysokich energiach. Zbigniew Wąs
LEPTON TAU : jako taki, oraz zastosowania w niskich i wysokich energiach Zbigniew Wąs Podziękowania: A. Kaczmarska, E. Richter-Wąs (Atlas); A. Bożek (Belle); T. Przedziński, P. Golonka (IT); R. Decker,
Bardziej szczegółowoLHC klucz do Mikroświata
LHC klucz do Mikroświata Barbara Wosiek Dzień Otwarty, IFJ PAN 26.09.2008 1 LHC Large Hadron Collider Wielki Zderzacz Hadronów Gigantyczny akcelerator cząstek w Europejskim Ośrodku Fizyki Cząstek CERN
Bardziej szczegółowo1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7.
Weronika Biela 1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7. Obliczenie przekroju czynnego 8. Porównanie
Bardziej szczegółowoTeoria Wielkiego Wybuchu FIZYKA 3 MICHAŁ MARZANTOWICZ
Teoria Wielkiego Wybuchu Epoki rozwoju Wszechświata Wczesny Wszechświat Epoka Plancka (10-43 s): jedno podstawowe oddziaływanie Wielka Unifikacja (10-36 s): oddzielenie siły grawitacji od reszty oddziaływań
Bardziej szczegółowoth- Zakład Zastosowań Metod Obliczeniowych (ZZMO)
Zakład Zastosowań Metod Obliczeniowych (ZZMO) - prof. dr hab. Wiesław Płaczek - prof. dr hab. Elżbieta Richter-Wąs - prof. dr hab. Wojciech Słomiński - prof. dr hab. Jerzy Szwed (Kierownik Zakładu) - dr
Bardziej szczegółowoPromieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki
Odkrycie hiperjąder Hiperjądra to struktury jądrowe w skład których, poza protonami I neutronami, wchodzą hiperony. Odkrycie hiperjąder miało miejsce w 1952 roku, 60 lat temu, w Warszawie. Wówczas nie
Bardziej szczegółowoCompact Muon Solenoid
Compact Muon Solenoid (po co i jak) Piotr Traczyk CERN Compact ATLAS CMS 2 Muon Detektor CMS był projektowany pod kątem optymalnej detekcji mionów Miony stanowią stosunkowo czysty sygnał Pojawiają się
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoWstęp do Akceleratorów wykład dla uczniów. Mariusz Sapiński CERN, Departament Instrumentacji Wiązki 22 marca 2010
Wstęp do Akceleratorów wykład dla uczniów Mariusz Sapiński CERN, Departament Instrumentacji Wiązki 22 marca 2010 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU PĘDZĄCE CZĄSTKI.
SCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU PĘDZĄCE CZĄSTKI. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta
Bardziej szczegółowoWstęp do Akceleratorów. Mariusz Sapiński CERN BE/BI 24 listopada 2009
Wstęp do Akceleratorów Mariusz Sapiński CERN BE/BI 24 listopada 2009 Definicja Akcelerator cząstek (wg. Encyclopedia Brittanica): każde urządzenie produkujące wiązkę szybkich, naładowanych cząstek (jonów
Bardziej szczegółowoPoszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS
Poszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS Artur Kalinowski Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Warszawa, 7 grudnia 2012 DETEKTOR CMS DETEKTOR CMS Masa całkowita : 14
Bardziej szczegółowoWyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe
Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe Uniwersytet Warszawski - Wydział Fizyki opiekun: dr Artur Kalinowski 1 Plan prezentacji Eksperyment CMS Układ wyzwalania Metoda
Bardziej szczegółowoWłasności jąder w stanie podstawowym
Własności jąder w stanie podstawowym Najważniejsze liczby kwantowe charakteryzujące jądro: A liczba masowa = liczbie nukleonów (l. barionów) Z liczba atomowa = liczbie protonów (ładunek) N liczba neutronów
Bardziej szczegółowoIV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne
r. akad. 005/ 006 IV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne Jan Królikowski Fizyka IBC 1 r. akad. 005/ 006 Pole elektryczne i magnetyczne Pole elektryczne
Bardziej szczegółowoŹródła cząstek o wysokich energiach. Promieniowanie kosmiczne. Akceleratory. Ograniczenia na energię maksymalną. Parametry wiązek.
Źródła cząstek o wysokich energiach II Promieniowanie kosmiczne. Akceleratory. Ograniczenia na energię maksymalną. Parametry wiązek. Świetlność LHC 1 Źródła cząstek o wysokich energiach I. PROMIENOWANIE
Bardziej szczegółowoJÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING
JÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING testowe pomiary i demonstracja iż proponowana metoda pracuje są wykonywane na działającym akceleratorze COSY pierwszy pomiar z precyzją
Bardziej szczegółowoczastki elementarne Czastki elementarne
czastki elementarne "zwykła" materia, w warunkach które znamy na Ziemi, które panuja w ekstremalnych warunkach na Słońcu: protony, neutrony, elektrony. mówiliśmy również o neutrinach - czastki, które nie
Bardziej szczegółowoCzego oczekujemy od LHC? Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Czego oczekujemy od LHC? Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan 1)Dwa słowa o LHC 2)Eksperymenty i program fizyczny 3)Kilka wybranych tematów - szczegółowo 2 LHC Large Hadron Collider UWAGA! Start jeszcze w tym
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych
Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych Wykład 1 Wstęp Jerzy Kraśkiewicz Krótka historia Odkrycie promieniotwórczości 1895 Roentgen odkrycie promieni X 1896 Becquerel promieniotwórczość
Bardziej szczegółowoRuch cząstek naładowanych w polach elektrycznym i magnetycznym. Równania ruchu cząstek i ich rozwiązania. Ireneusz Mańkowski
Ruch cząstek naładowanych w polach elektrycznym i magnetycznym. Równania ruchu cząstek i ich rozwiązania. I LO im. Stefana Żeromskiego w Lęborku 2 kwietnia 2012 Ruch ładunku równolegle do linii pola Ruch
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Detekcja cząstek
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 24 października 2017 A.F.Żarnecki WCE Wykład 4 24 października
Bardziej szczegółowoNa tropach czastki Higgsa
Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005 A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005
Bardziej szczegółowoKurs dla nauczycieli fizyki - Cząstki elementarne w CERN pod Genewą.
Kurs dla nauczycieli fizyki - Cząstki elementarne w CERN pod Genewą. Europejska Organizacja Badań Jądrowych CERN (European Organization for Nuclear Research) pod Genewą i Centralny Ośrodek Doskonalenia
Bardziej szczegółowoEfekt Comptona. Efektem Comptona nazywamy zmianę długości fali elektromagnetycznej w wyniku rozpraszania jej na swobodnych elektronach
Efekt Comptona. Efektem Comptona nazywamy zmianę długości fali elektromagnetycznej w wyniku rozpraszania jej na swobodnych elektronach Efekt Comptona. p f Θ foton elektron p f p e 0 p e Zderzenia fotonów
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych. Tadeusz Lesiak
Fizyka cząstek elementarnych Tadeusz Lesiak 1 WYKŁAD IX Oddziaływania słabe T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 2 Rola oddziaływań słabych w przyrodzie Oddziaływania słabe są odpowiedzialne (m.in.) za:
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Źródła czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze Promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek Akceleratory elektrostatyczne, liniowe i kołowe
Bardziej szczegółowoZ czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia?
Z czego i jak zbudowany jest Wszechświat? Jak powstał? Jak się zmienia? Cząstki elementarne Kosmologia Wielkość i kształt Świata Ptolemeusz (~100 n.e. - ~165 n.e.) Mikołaj Kopernik (1473 1543) geocentryzm
Bardziej szczegółowoPodróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN
Podróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN mgr inż. Małgorzata Janik - majanik@cern.ch mgr inż. Łukasz Graczykowski - lgraczyk@cern.ch Zakład Fizyki Jądrowej, Wydział
Bardziej szczegółowoFIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 1 własności jąder atomowych Odkrycie jądra atomowego Rutherford (1911) Ernest Rutherford (1871-1937) R 10 fm 1908 Skala przestrzenna jądro
Bardziej szczegółowoWielki Wybuch czyli podróż do początku wszechświata. Czy może się to zdarzyć na Ziemi?
Wielki Wybuch czyli podróż do początku wszechświata Czy może się to zdarzyć na Ziemi? Świat pod lupą materia: 10-4 m kryształ: 10-9 m ρ=2 3 g/cm 3 atom: 10-10 m jądro: 10-14 m nukleon: 10-15 m (1fm) ρ=10
Bardziej szczegółowoCERN - pierwsze globalne laboratorium. Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept.
CERN - pierwsze globalne laboratorium Magdalena Kowalska CERN, PH-Dept. Menu Co to jest właściwie CERN? Trochę historii Kilku CERN-owskich Noblistów Co badamy? Obecne przyspieszacze Przykłady eksperymentów:
Bardziej szczegółowoSłowniczek pojęć fizyki jądrowej
Słowniczek pojęć fizyki jądrowej atom - najmniejsza ilość pierwiastka jaka może istnieć. Atomy składają się z małego, gęstego jądra, zbudowanego z protonów i neutronów (nazywanych inaczej nukleonami),
Bardziej szczegółowoNauka i technologia dwa spojrzenia na CERN
Nauka i technologia dwa spojrzenia na CERN Politechnika Krakowska, wykład inauguracyjny, 3.10.2014 Agnieszka Zalewska, IFJ PAN Przewodnicząca Rady CERN-u CERN utworzony został w 1954: przez 12 państw europejskich
Bardziej szczegółowoRelatywistyczne zderzenia ciężkich jonów jako narzędzie w badaniu diagramu fazowego silnie oddziałującej materii
Relatywistyczne zderzenia ciężkich jonów jako narzędzie w badaniu diagramu fazowego silnie oddziałującej materii Katarzyna Grebieszkow 5 lutego 2016 Streszczenie W dokumencie pokazane są podstawowe cele
Bardziej szczegółowocz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 14: Pole magnetyczne cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Wektor indukcji pola magnetycznego, siła Lorentza v F L Jeżeli na dodatni ładunek
Bardziej szczegółowoStruktura porotonu cd.
Struktura porotonu cd. Funkcje struktury Łamanie skalowania QCD Spinowa struktura protonu Ewa Rondio, 2 kwietnia 2007 wykład 7 informacja Termin egzaminu 21 czerwca, godz.9.00 Wiemy już jak wygląda nukleon???
Bardziej szczegółowoOddziaływanie promieniowania jonizującego z materią
Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Plan Promieniowanie ( particle radiation ) Źródła (szybkich) elektronów Ciężkie cząstki naładowane Promieniowanie elektromagnetyczne (fotony) Neutrony
Bardziej szczegółowoPodstawy Fizyki Jądrowej
Podstawy Fizyki Jądrowej III rok Fizyki Kurs WFAIS.IF-D008.0 Składnik egzaminu licencjackiego (sesja letnia)! OPCJA: Po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń możliwość zorganizowania ustnego egzaminu (raczej
Bardziej szczegółowoFizyka na LHC - Higgs
Fizyka na LHC - Higgs XI Program fizyczny LHC. Brakujący element. Pole Higgsa. Poszukiwanie Higgsa na LEP. Produkcja Higgsa na LHC. ATLAS. Wyniki doświadczalne Teraz na LHC 1 FIZYKA NA LHC Unifikacja oddziaływań
Bardziej szczegółowo- Cząstka Higgsa - droga do teorii wszystkiego
- Cząstka Higgsa - droga do teorii wszystkiego Bohdan Grządkowski Uniwersytet Warszawski Wydział Fizyki Instytut Fizyki Teoretycznej 19 maja 2014 Uniwersytet Szczeciński Plan Model Standardowy oddziaływań
Bardziej szczegółowoSpis treści. Fizyka wczoraj, dziś, jutro. Z naszych lekcji. Olimpiady, konkursy, zadania. Astronomia dla każdego
Spis treści Fizyka wczoraj, dziś, jutro Archeologia XXI wieku 4 Sławomir Jędraszek Tajemnica Gwiazdy 19 Betlejemskiej okiem astronoma Piotr Gronkowski, Marcin Wesołowski Z naszych lekcji Dlaczego warto
Bardziej szczegółowoCząstka Higgsa własności, odkrycie i badania oddziaływań
Cząstka Higgsa własności, odkrycie i badania oddziaływań Prof. dr hab. Elżbieta Richter-Wąs Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Odkrycia cząstek
Bardziej szczegółowoPo co nam CERN? Po co nam LHC? Piotr Traczyk
Po co nam CERN? Po co nam LHC? Piotr Traczyk Sympozjum IPJ Plan 1)Wstęp Po co nam LHC? 2)Eksperymenty w CERNie w których bierzemy udział COMPASS LHCb ALICE CMS 3)Podsumowanie 2 Po co nam LHC? Po co kopać
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków.
Cząstki elementarne Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Leptony i kwarki są fermionami mają spin połówkowy
Bardziej szczegółowoFizyka 3.3 WYKŁAD II
Fizyka 3.3 WYKŁAD II Promieniowanie elektromagnetyczne Dualizm korpuskularno-falowy światła Fala elektromagnetyczna Strumień fotonów o energii E F : E F = hc λ c = 3 10 8 m/s h = 6. 63 10 34 J s Światło
Bardziej szczegółowo