Uwaga: tylko około połowa zdań z poniŝszego zestawu to zdania prawdziwe! W zestawie egzaminacyjnym zdania mogą być inne.

Transkrypt

1 Zestaw pytań testowych z przedmiotu Finanse Uwaga: tylko około połowa zdań z poniŝszego zestawu to zdania prawdziwe! W zestawie egzaminacyjnym zdania mogą być inne. 1. Senat moŝe uchwalić poprawki do ustawy budŝetowej w ciągu 21 dni. 2. Proces autoryzacji budŝetu państwa oznacza jego podpisanie przez Prezydenta. 3. Postulat obejmowania całości dochodów i wydatków w jednym akcie prawnym nazywany jest zasadą jedności materialnej. 4. Zasada specjalizacji wymaga przedstawienia dochodów wg źródeł ich powstawania oraz wydatków wg celów ich przeznaczenia. 5. Fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i poŝyczki, o ile tak stanowi ustawa o finansach publicznych. 6. Opłata skarbowa trafia do budŝetu wszystkich JST. 7. Skala podatkowa to m.in. zbiór uporządkowanych stawek podatkowych. 8. Do automatycznych stabilizatorów koniunktury zaliczamy m.in. zasiłki dla bezrobotnych, progresywne podatki dochodowe. 9. Funkcja alokacyjna finansów publicznych odnosi się do wtórnego podziału dochodu narodowego. 10. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa wg ustawy o finansach publicznych zaliczane są do wydatków bieŝących. 11. Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego naleŝą do tzw. wydatków prawnie zdeterminowanych budŝetu państwa. 12. Tzw. ekonomiczne wydatki budŝetowe to wydatki na administrację publiczną, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne. 13. BudŜet państwa jest w sensie ekonomicznym planem finansowym. 14. Metoda budŝetowania wydatków publicznych oparta na wyborze celów to metoda ZZBB. 15. Programowanie budŝetowe składa się z takich etapów jak: planowanie, programowanie oraz budŝetowanie. 16. Podatki naleŝą do klasycznych danin publicznych. 17. Tzw. spirala zadłuŝenia to zjawisko rolowania długu. 18. Nieodpłatność podatku oznacza, Ŝe podatnik otrzymuje ekwiwalent niepienięŝny. 19. Za pomocą podatków aparat państwowy przejmuje część dochodu narodowego na swoje potrzeby. 20. Według źródeł pochodzenia wyróŝniamy np. podatki dochodowe, podatki majątkowe, podatki od konsumpcji. 21. Funkcja fiskalna podatków polega na przejmowaniu przez państwo części dochodów podatników w celu finansowania wydatków publicznych. 22. Pierwsze zasady podatkowe to zasady: równości, pewności, sprawiedliwości i taniości. 23. W Polsce tzw. ryczałtowe opodatkowanie dochodów pochodzących z działalności gospodarczej jest podatkiem od przychodów. 24. Narodowy Bank Polski nie płaci podatku dochodowego od osób prawnych. 25. Polityka fiskalna jest głównym narzędziem walki z inflacją. 26. W sensie organizacyjnym budŝet państwa to narzędzie zarządzania finansami. 27. Funkcja stabilizacyjna finansów publicznych dotyczy efektywnej i racjonalnej alokacji zasobów w gospodarce.

2 28. Zasada jedności formalnej zakłada ujmowanie całości dochodów i wydatków budŝetowych w jednym akcie prawnym. 29. Zgodnie z zasadą specjalizacji budŝet powinien cechować się przejrzystością zapisów, co powinno przejawiać się m.in. w jego czytelnym układzie. 30. Procedura budŝetowa to ogół działań, czynności i zadań związanych z pracą nad projektem budŝetu państwa, a docelowo prowadzących do jego uchwalenia. 31. Według kryterium przeznaczenia wydatku budŝetu państwa dzieli się na klasyczne, socjalne i ekonomiczne. 32. Według kryterium związku z ostatecznym wykorzystaniem PKB wydatki budŝetowe dzieli się na realne i transferowe. 33. Wynagrodzenia i wydatki rzeczowe jednostek budŝetowych zaliczane są do wydatków budŝetowych uznawanych za elastyczne. 34. Historyczna metoda budŝetowania wydatków publicznych polega na tym, Ŝe specjaliści z danych dziedzin, na która muszą być wydatkowane środki publiczne, kształtują poszczególne grupy wydatków m.in. na podstawie swojej wiedzy. 35. Równowaga budŝetowa to stan, w którym wydatki budŝetu znajdują pokrycie w jego dochodach. 36. Deficyt strukturalny jest wielkością symulowaną i stanowi róŝnicę pomiędzy wielkością dochodów i wydatków państwa w danym okresie czasu (przy załoŝeniu pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych gospodarki). 37. Deficyt cykliczny to faktyczna róŝnica pomiędzy wielkością dochodów i wydatków publicznych w danym okresie czasu. 38. Pierwotne saldo budŝetowe stanowi róŝnicę pomiędzy dochodami budŝetowymi a wydatkami budŝetowymi pomniejszonymi o koszty obsługi długu publicznego. 39. Zadaniem funkcji redystrybucyjnej podatków jest zapewnienie pokrycia wydatków dochodami podatkowymi. 40. Krzywa Laffera przedstawia zaleŝność pomiędzy dochodami z tytułu podatków, a wysokością stawek podatkowych. 41. Polityka fiskalna dla realizacji swoich celów wykorzystuje m.in. takie instrument jak: zasiłki dla bezrobotnych, deficyt budŝetowy, czy dług publiczny. 42. Do podatków pośrednich zalicza się m.in. podatek dochodowy od osób fizycznych. 43. W podatku od towarów i usług (VAT) wielkość podatku naliczonego wynika z oryginałów faktur zakupu, które podatnik otrzymuje od sprzedającego w momencie dokonania transakcji zakupu. 44. Podatek od nieruchomości i podatek od środków transportowych stanowią dochody własne gminy. 45. Spośród jednostek samorządu terytorialnego jedynie gminy mają udział w podatku dochodowym od osób fizycznych. 46. Środki pochodzące z budŝetu Unii Europejskiej nie mogą stanowić źródła finansowania inwestycji jednostek samorządu terytorialnego. 47. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od gier losowych i zakładów wzajemnych są gry losowe prowadzone w kasynach, gry liczbowe, loterie pienięŝne oraz totalizatory. 48. Skarb Państwa jest zaliczany do podatników podlegającym obowiązkowi płacenia podatku dochodowego od osób prawnych. 49. Jednym z kryteriów racjonalności systemu podatkowego jest zgodność norm i regulacji systemu podatkowego z systemem finansowym państwa, w skład którego wchodzi. 50. Za twórcę zasad podatkowych uznaje się Arthura Laffera. 51. Według Bocheńskiego przedsiębiorstwo jest systemem, na który składają się elementy zewnętrzne i wewnętrzne.

3 52. Do elementów zewnętrznych przedsiębiorstwa zalicza się kapitał, siłę roboczą oraraz wynalazczość technologiczną. 53. Według Bocheńskiego elementy zewnętrzne przedsiębiorstwa tworzą odbiorcy, region i państwo. 54. Przedsiębiorstwo moŝe funkcjonować zupełnie niezaleŝnie od podmiotów zewnętrznych. 55. Celem działalności przedsiębiorstwa jest trwanie, rozwój oraz zwiększanie jego wartości, prowadzące do zwiększenia korzyści i uŝyteczności udziałowców. 56. Do krótkookresowych celów działalności przedsiębiorstwa zalicza się m.in. wzrost sprzedaŝy, wzrost udziału w rynku, a do długookresowych - wzrost wartości firmy. 57. Maksymalizacja kosztu zaangaŝowanego kapitału naleŝy do podstawowych celów działalności przedsiębiorstwa. 58. Do cech charakteryzujących korporacje zaliczamy m.in.: korzyści wielkiej skali produkcji i zbytu i duŝe moŝliwości pozyskiwania kapitału obcego. 59. Do charakterystycznych cech korporacji naleŝy m.in. stosunkowo niska stabilność finansowa i funkcjonalna. 60. Analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa moŝe być dokonywana tylko przez wyspecjalizowane i uprawnione podmioty, które muszą posiadać zezwolenie Ministerstwa Finansów. 61. Analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa jest punktem wyjścia do weryfikacji osiągniętych rezultatów, a takŝe do interwencji w sytuacji, kiedy osiągnięte wielkości odbiegają od przyjętych załoŝeń. 62. Leasing operacyjny cechuje zawieranie umów na czas krótszy od ekonomicznego okresu zuŝycia obiektu. 63. Koszty amortyzacji, remontów obiektu, konserwacji oraz podatków i ubezpieczeń, które towarzyszą eksploatacji obiektu, przy leasingu operacyjnym, ponosi z reguły finansujący. 64. Faktoring polega na sprzedaŝy bankowi naleŝności istniejącej lub przyszłej. 65. Obok factoringu jawnego istnieje jeszcze factoring półotwarty. 66. W wyniku sprzedaŝy bankowi w ramach factoringu posiadanej naleŝności faktorant otrzymuje całą kwotę tej wierzytelności. 67. Jest prawdą, Ŝe małe średnie przedsiębiorstwa nie korzystają z efektów wielkiej skali produkcji oraz wielkiej skali zbytu. 68. Małe i średnie przedsiębiorstwa nie mogą korzystać z kapitałów obcych dla finansowania działalności. 69. Wstępna analiza bilansu to inaczej analiza pozioma. 70. Złota zasada finansowa oznacza, Ŝe płynność (terminowość) aktywów powinna odpowiadać terminowości źródeł finansowania pasywów. 71. Rachunek zysków i strat ukazuje finansowe rezultaty działalności przedsiębiorstwa w ciągu danego okresu. 72. Rachunek zysków i strat zwyczajowo sporządza się na 4 poziomach: operacyjnym, finansowym, nadzwyczajnym i poziomie wstępnego podziału wyniku finansowego. 73. Metoda bezpośrednia sporządzania rachunku przepływów pienięŝnych polega na tym, Ŝe strumienie wpływów i wydatków, dotyczących poszczególnych segmentów działalności wykazuje się oddzielnie. 74. Ujęte w rachunku przepływów pienięŝnych przepływy są klasyfikowane według działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. 75. Struktura kapitału w przedsiębiorstwie ma wpływ na poziom zysku. 76. Dźwignia finansowa mierzy efekt wpływu kapitału obcego na poziom zysku.

4 77. Dźwignia finansowa mierzy dodatkowe korzyści wynikające ze spadku rentowności kapitału własnego z powodu korzystania z kapitałów obcych. 78. Próg rentowności (BEP) jest to taki poziom produkcji, przy którym przychody ze sprzedaŝy są wyŝsze niŝ całkowite koszty ponoszone przez firmę. 79. Analiza progu rentowności pozwala firmie określić wielkość produkcji, powyŝej której będzie ona generować zyski. 80. Stosując kryterium prawa własności moŝemy wyróŝnić: kapitał zewnętrzny i kapitał wewnętrzny. 81. Kapitał własny to kapitały podstawowe, zapasowe i rezerwowe oraz niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegłych i z bieŝącego roku obrotowego. 82. Wykorzystanie w przedsiębiorstwie kapitału obcego nie jest związane z kosztami. 83. Finansowanie zewnętrzne polega na wykorzystywaniu w procesie finansowania potrzeb przedsiębiorstwa własnych zasobów pienięŝnych. 84. Do długoterminowych źródeł finansowania działalności przedsiębiorstwa moŝna zaliczyć m.in.: kredyty kupieckie oraz papiery komercyjne. 85. Finansowanie pierwotne ma miejsce w fazie powoływania firmy do Ŝycia i polega na wniesieniu własnych środków finansowych przez jej właścicieli. TAK/NIE 86. Finansowanie bieŝącej działalności słuŝy utrzymaniu ciągłości procesów gospodarczych i moŝe odbywać się za pomocą środków własnych firmy (przychodów) lub teŝ w oparciu o kapitał obcy. 87. Podział na źródła wewnętrzne i zewnętrzne wiąŝe się z metodą pozyskiwania kapitałów i zakłada hierarchiczny dobór źródeł finansowania. 88. Struktura kapitału to relacja wartości zadłuŝenia długoterminowego do kapitałów obcych wykorzystywanych w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa. 89. Faktoring pełny (właściwy) polega na tym, Ŝe faktor nabywa wierzytelności od faktoranta z prawem regresu. 90. Faktoring notyfikowany polega na tym, Ŝe o fakcie zawarcia umowy faktoringowej natychmiast powiadamiany jest dłuŝnik, którego dług odkupił faktor i jest on równocześnie proszony o przelewanie naleŝnych kwot na rachunek faktora. 91. Inwestycje bezpośrednie typu venture capital polegają na lokowaniu kapitału w przedsięwzięcia o bardzo niskim stopniu ryzyka. 92. Franchising to sposób uzyskania dostępu do rynku przez przedsiębiorstwa niedokapitalizowane poprzez uzyskanie zezwolenia na udział w działalności firmy o uznanej renomie. 93. Krótkoterminowe dłuŝne instrumenty finansowe słuŝą finansowaniu bieŝących potrzeb podmiotów gospodarczych, emitowane są z dyskontem i odkupywane po pewnym czasie w terminie wykupu według wartości nominalnej. 94. Kredyt handlowy (inaczej - kredyt kupiecki) polega na przekazaniu do dyspozycji odbiorcy środków płatniczych. 95. Kredyt kupiecki jest ściśle powiązany ze zbytem towarów lub usług dostawcy i wyraŝa się w przyznaniu odbiorcy warunkowego prawa do dysponowania dobrami dostawcy. 96. Inwestycje rozwojowe przedsiębiorstwa mają na celu zwiększenie potencjału produkcyjnego, np. w postaci dodatkowego parku maszynowego. 97. Inwestycje innowacyjne polegają na zastępowaniu zuŝytych, przestarzałych urządzeń, nowymi. 98. Inwestycje rzeczowe polegają na lokowaniu kapitału np. w inne przedsiębiorstwa, co w przyszłości przyniesie dochód w postaci dywidendy, czy odsetek.

5 99. Metoda wartości bieŝącej netto (NPV) to suma zdyskontowanych oddzielnie dla kaŝdego roku przepływów pienięŝnych netto, zrealizowanych w całym okresie, przy stałym poziomie stopy procentowej Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) to stopa procentowa, przy której obecna wartość wydatków pienięŝnych jest równa obecnej wartości wpływów pienięŝnych Ryzyko to jedna z wielu niemierzalnych kategorii ekonomicznych Nurt klasyczny traktuje ryzyko jako zjawisko wyłącznie negatywne, będące źródłem strat w przedsiębiorstwie 103. A.H. Willet w 1901 roku opublikował teorię niepewności mierzalnej, którą nazwał ryzykiem, oraz niepewności niemierzalnej, którą nazwał niepewnością sensu stricto W praktyce ubezpieczeniowej istotne znaczenie mają trzy podstawowe rodzaje ryzyka: ryzyko spekulacyjne, ryzyko czyste, ryzyko konkurencyjne W podejmowaniu prawidłowych decyzji mających na celu ochronę przed ryzykiem pomocny jest zespół narzędzi określany jako risk management 106. Risk managenet to jedna z metod z metod kontrolowania ryzyka Ubezpieczenie jest urządzeniem umoŝliwiającym zastąpienie niepewnej, lecz wielkiej straty, niewielką, lecz pewną stratą składką ubezpieczeniową Metodami zabezpieczenia przed ryzykiem mogą być: samoubezpieczenie lub przeniesienie ryzyka na inny podmiot (ubezpieczyciela) Ryzyka ubezpieczeniowe dzielimy na III działy: ubezpieczenia na Ŝycie, ubezpieczenia majątkowe i ubezpieczenia społeczne Aby ryzyko mogło zostać przyjęte do ubezpieczenia, skutki jego realizacji muszą mieć charakter katastrofy Funkcja interwencyjna ubezpieczeń określana jest równieŝ mianem funkcji stymulacyjnej Funkcja prewencyjna zakładu ubezpieczeń polega na utrzymaniu warunków i gotowości zakładu ubezpieczeń do wypłaty świadczenia wskutek zajścia wypadku ubezpieczeniowego Trzy podstawowe zasady ubezpieczeniowe to: zasada realności ochrony ubezpieczeniowej, zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej oraz zasada powszechności ochrony ubezpieczeniowej Transformacja w dziedzinie ubezpieczeń w Polsce rozpoczęła się w roku Aktualnie prawo zezwala na otwieranie w Polsce oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych jest następczynią Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Rzecznik Ubezpieczonych jest reprezentantem ubezpieczycieli w razie ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń W razie zaistnienia przewidzianego w umowie zdarzenia losowego ubezpieczający zobowiązany jest do wypłaty określonego świadczenia Potwierdzeniem zawarcia umowy ubezpieczenia jest legitymacja ubezpieczeniowa Szczegółowe przepisy prawne określające istotę umowy ubezpieczenia zawarte są w Kodeksie Cywilnym i Kodeksie Morskim Tryb ofertowy prosty występuje wtedy, gdy strony umowy wyraŝają zgodę na zawarcie umowy bez konieczności wprowadzania jakichkolwiek zmian po stronie oferenta jak równieŝ towarzystwa ubezpieczeniowego Ubezpieczyciel opłaca składkę a ubezpieczający udziela mu ochrony ubezpieczeniowej Świadczenie w ubezpieczeniach majątkowych określane jest mianem odszkodowania.

6 124. Początek odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą doręczenia ubezpieczającemu dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy polisy OWU to Ogólnodostępne Warunki Ubezpieczenia OWU dostarczane są ubezpieczającemu po podpisaniu umowy ubezpieczenia W ubezpieczeniach obowiązkowych OWU podawane są w drodze rozporządzenia Ministra Finansów Suma ubezpieczenia to wartość ubezpieczonego mienia W zakresie odpowiedzialności wyróŝniamy trzy systemy odpowiedzialności ubezpieczyciela: system ubezpieczenia w pełnej wartości, nadubezpieczenie i niedoubezpieczenie Franszyza integralna wyłącza odszkodowanie ubezpieczeniowe, gdy szkoda nie przekracza minimum określonego w umowie ubezpieczenia Regres ubezpieczeniowy polega na dochodzeniu roszczenia od zakładu ubezpieczeń UposaŜony to wskazana w polisie osoba uprawniona do otrzymania świadczenia ubezpieczeniowego Ekspektatywa to potencjalne prawo uzyskania odszkodowania lub świadczenia Kapitał podstawowy, zapasowy i rezerwowy z aktualizacji wyceny składają się na kapitały własne przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego Kapitały obce zakładu ubezpieczeń to m.in.: naleŝne, lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego, niepodzielony wynik finansowy lat ubiegłych i rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe Minimalna wysokość kapitału własnego ubezpieczycieli, którzy prowadzą działalność w formie S.A, a takŝe w formie TUW, zaleŝy od działów i grup, w jakich prowadzona jest działalność Zakłady ubezpieczeń mogą lokować do 60% wartości rezerw technicznoubezpieczeniowych w papierach wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu na rynku regulowanym i w jednostkach uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych Zakłady ubezpieczeń mogą utrzymywać 3% wartości rezerw technicznoubezpieczeniowych w środkach pienięŝnych Przychody techniczne zakładu ubezpieczeń to przychody z udziałów i akcji, przychody z lokat, wynik dodatni z rewaloryzacji lokat oraz wynik dodatni ze sprzedaŝy lokat TUW to Towarzystwo Ubezpieczeń Własnych Ustawa narzuca konieczność posiadania przez zakład ubezpieczeń środków własnych w wysokości co najmniej minimalnego kapitału gwarancyjnego Źródła obiektywne umoŝliwiające pozyskanie informacji o poszczególnych zakładach ubezpieczeń to informacje pochodzące z dobrych kontaktów osobistych z zakładami ubezpieczeń Wg ustawy o działalności ubezpieczeniowej ubezpieczenia społeczne naleŝą do II działu ubezpieczeń II filar ubezpieczeń emerytalnych jest filarem dobrowolnym Indywidualne Kasy Emerytalne i Państwowe Przedsiębiorstwa Emerytalne to podstawowe jednostki funkcjonujące w ramach III filaru systemu ubezpieczeń emerytalnych Przy wprowadzaniu nowego systemu emerytalnego, zakres zmian uzaleŝniony został od wieku osoby ubezpieczonej Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 18 % i płacona jest zarówno przez pracodawcę jak i pracownika.

7 148. Składkę na ubezpieczenie rentowe w całości opłaca pracownik i wynosi ona 13% podstawy Do OFE trafia 7,3 % podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne Aktywa otwartego funduszu przechowywane są przez depozytariusza Przedmiotem zainteresowania nauki finansów są wyłącznie procesy rzeczowe zachodzące w gospodarce narodowej Finanse zajmują się badaniem rzeczywistości gospodarczej jak równieŝ naukową refleksją nad zjawiskami i procesami pienięŝnymi Dochód, zysk, procent naleŝą do wydatkowo kosztowych kategorii finansowych Kapitał, aktywa, pasywa, zasoby kasowe naleŝą do majątkowych kategorii finansowych Do kapitału zaliczamy wszelkie strumienie finansowe wpływające do przedsiębiorstwa Kapitałem są wszelkie zasoby, które mogą słuŝyć do produkcji dóbr i usług i do powiększania majątku Jednym ze składników kapitału jest środowisko naturalne Kapitał społeczny to inaczej kapitał ludzki Stochastyczność praw nauki finansów oznacza to, Ŝe ich działanie ujawnia się dopiero w odpowiednio duŝej liczbie przypadków Historyczność praw nauki finansów oznacza, Ŝe kaŝde z nich obejmuje swym działaniem wszelkie okresy historyczne Finanse normatywne zajmują się naukowym opisem rzeczywistości w celu poznania jej mechanizmów Finanse pozytywne formułują zasady postępowania w ramach finansów publicznych i prywatnych, aby osiągnąć załoŝony cel Celem rynku jest umoŝliwiać zaspokojenie własnych potrzeb efektami pracy innych ludzi JeŜeli ktoś nie ma mieszkania lub odzieŝy, to znaczy, Ŝe ma niezaspokojone potrzeby w tym zakresie O tym, co jest, a co nie jest potrzebą decyduje zawsze ten, kogo to dotyczy Bez rynku nie ma moŝliwości zaspokojenia potrzeb ludzi KaŜdy człowiek musi korzystać z wymiany rynkowej, aby zaspokoić swoje potrzeby Na rynku spotykają się zarówno oferenci towarów, jak i ci, którzy nie mają nic do zaoferowania Na rynku zawsze jedna strona dostaje mniej niŝ druga Wyzysk na rynku polega na tym, Ŝe nabywca jest zmuszony płacić taką cenę, jaką narzuca monopolista Wymiana rynkowa jest zawsze ekwiwalentna Osoba biedna w gospodarce rynkowej nie ma moŝliwości bogacenia się Jedynym warunkiem bogacenia się jest oszczędzanie efektów własnej pracy Bez wymiany rynkowej nie moŝna się bogacić Jedynym celem rynku jest wymiana czegoś mniej potrzebnego na coś potrzebne bardziej Potrzebą jest tylko taki stan braku czegoś lub chęć osiągnięcia czegoś, któremu towarzyszy gotowość do spełnienia wszystkich warunków koniecznych do usunięcia tego braku lub do osiągnięcia celu Potrzeby kaŝdego człowieka są ograniczone jego gotowością do spełnienia warunków koniecznych do ich zaspokojenia Podstawowymi funkcjami pieniądza są: funkcja środka wymiany, miernika wartości oraz środka przechowywania wartości.

8 179. Pieniądzem mogą być tylko przedmioty widzialne Papierosy absolutnie nie nadają się do pełnienia roli pieniądza Przez wiele wieków ludzie sami produkowali pieniądz, którym się posługiwali Wartość towaru jest zaleŝna wyłącznie od wielkości poniesionych kosztów produkcji KaŜdy wytworzony towar ma określoną obiektywną wartość Monety srebrne i złote są najbardziej rozwiniętą formą pieniądza towarowego Dzięki wykorzystaniu do rozliczeń banknotów wymienialnych na kruszec bankierzy zyskali moŝliwość kreacji pieniądza Wymienialność na kaŝde Ŝądanie banknotów na kruszec powodowała, Ŝe bankierzy musieli utrzymywać 100% pokrycie w złocie dla wszystkich wyemitowanych banknotów KaŜdy rodzaj pieniądza towarowego stanowił materialny dowód wykonania świadczeń potrzebnych uczestnikom rynku i dlatego gwarantował dochowanie zasady wzajemności i ekwiwalentności wymiany rynkowej Klasyczny banknot wymienialny na złoto lub srebro mógł powstawać w drodze kreacji kredytu przez bankiera Operacja wymiany u bankiera złota na banknoty powodowała zwiększenie obiegu pienięŝnego KaŜde udzielenie kredytu przez bankiera w systemie pieniądza pełnowartościowego powodowało zwiększenie ilości monet w obiegu Pieniądz kreowany przez udzielenie kredytu jest w istocie legitymacją uprawniającą do zakupów na danym rynku, która zawiera przyrzeczenie wykonania przez kredytobiorcę rzeczy lub usługi potrzebnej innym Pieniądz kruszcowy jest w istocie legitymacją uprawniająca do zakupów na danym rynku, za którą kryją się wykonane juŝ przez poprzedników świadczenia na rzecz uczestników rynku KaŜdy rodzaj pieniądza słuŝy do przesunięcia w czasie momentu zakupu w stosunku do momentu otrzymania dochodu Dochód jest kategorią pienięŝną o charakterze publiczno-prawnym, którą inni muszą zaakceptować jako roszczenie do towarów oferowanych na rynku Prywatno-prawny charakter dochodu utrudnia wykorzystanie związanego z nim roszczenia do towarów rynkowych Dopiero pieniądz czyni z dochodu roszczenie do dóbr i usług, które moŝna zrealizować na rynku KaŜdy posiadacz pieniądza ma w ręku dowód, Ŝe sprzedał na rynku potrzebne innym dobra lub usługi KaŜdy posiadacz pieniądza ma w ręku dowód, Ŝe ma prawo do zakupów na danym rynku lokalnym Zasada wzajemności wymaga, aby uczestnik rynku, który otrzymał potrzebny mu towar, odwzajemnił się w taki sam sposób, to znaczy dostarczył potrzebne innym dobro albo usługę Uczestnik rynku, który płaci poŝyczonymi pieniędzmi, w momencie zapłaty dochowuje zasady wzajemności W kaŝdym wypadku zapłata za dobro albo usługę oznacza realizację zasady wzajemności Podstawowym zadaniem pieniądza, oprócz funkcji wyraŝania wartości, jest przesuwanie w czasie momentu zakupu w stosunku do momentu zaciągnięcia poŝyczki.

9 203. Zaciągnięcie zobowiązania przez osobę fizyczną lub przedsiębiorstwo prowadzi zazwyczaj do sprzedaŝy jakiegoś dobra albo usługi, co oznacza dochowanie zasady wzajemności Spłata długu zaciągniętego przez władze jakiegokolwiek szczebla moŝe nastąpić wyłącznie z danin publicznych (podatków, ceł, itd.), co oznacza, Ŝe długi władzy spłacają zawsze obywatele Spłatę długu osoby fizycznej zawsze poprzedza dostarczenie na rynek potrzebnego innym dobra albo usługi, podczas gdy spłatę długu władzy zawsze poprzedza przewłaszczenie majątku obywateli Gdy władze publiczne spłacają swoje długi, społeczeństwo się bogaci Im większy dług publiczny danego kraju, tym bogatsza tam gospodarka Na system finansowy państwa składają się m.in. związki zawodowe w bankach komercyjnych oraz w Narodowym Banku Polskim Instrumenty finansowe, rynki finansowe oraz przepisy prawa stanowią elementy systemu finansowego państwa System finansowy państwa potrzebny jest wyłącznie władzom publicznym Pieniądz powstaje w systemie finansowym wskutek decyzji podmiotów sfery realnej Jedną z funkcji systemu finansowego jest umoŝliwianie dobrowolnego przepływu środków pienięŝnych od podmiotów nadwyŝkowych do deficytowych Wymuszony przepływ środków w systemie finansowym to ten, który wiąŝe się z napadami i rabunkami Wymuszony przepływ środków w systemie finansowym wiąŝe się z podatkami i innymi daninami publicznymi Kontrola wykorzystania funduszy publicznych moŝe być sprawowana tylko przez wyspecjalizowane słuŝby publiczne W dobrze zorganizowanym systemie finansowym nie są potrzebni Ŝadni pośrednicy finansowi Pierwotni kredytodawcy to inaczej podmioty deficytowe, a ostateczni kredytobiorcy to podmioty nadwyŝkowe Do grupy prywatnych instytucji finansowych zalicza się m.in. banki, fundusze inwestycyjne i zakłady ubezpieczeń Do publicznych instytucji finansowych zalicza się m.in. banki komercyjne, domy maklerskie, brokerów i dilerów Krajowa Izba Rozliczeniowa oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny zaliczane są do niedepozytowych pośredników finansowych Jednym ze źródeł instrumentów finansowych są transakcje kredytowe podmiotów gospodarczych Tzw. podstawowe instrumenty finansowe mają za zadanie przenosić czasowo lub na stałe własność środków pienięŝnych Obligacje skarbowe zaliczane są do tzw. pochodnych instrumentów finansowych Emitentem dłuŝnego instrumentu finansowego moŝe być tylko spółka akcyjna, gmina lub skarb państwa Emitentem dłuŝnego instrumentu finansowego jest zawsze ten podmiot, który potrzebuje pieniędzy Akcje i udziały w spółkach naleŝą do dłuŝnych instrumentów finansowych Jednostki udziałowe w otwartych funduszach inwestycyjnych są zaliczane do dłuŝnych instrumentów finansowych Polecenie wypłaty oraz czek naleŝą do warunkowych instrumentów rozliczeń Akredytywa dokumentowa jest typowym bezwarunkowym instrumentem rozliczeń Pieniądz współczesny powstaje poza systemem finansowym.

10 231. System bankowy ułatwia jedynie przepływ istniejącego pieniądza w gospodarce Współczesny pieniądz powstaje w systemie bankowym Rozliczenia bez uŝycia pieniądza nie są moŝliwe Podstawowa masa oszczędności gromadzi się w Polsce w systemie bankowym Banki są jedynymi pośrednikami finansowymi, którzy gromadzą oszczędności powstające w sektorze gospodarstw domowych Wszelkie rozliczenia pienięŝne muszą odbywać się za pośrednictwem banków Polski system bankowy jest oparty na modelu dwuszczeblowym W polskim systemie bankowym dominują banki specjalistyczne Polski system finansowy naleŝy do tzw. systemów bankowo zorientowanych W systemie finansowym bankowo zorientowanym nie ma miejsca na rynek finansowy Jednym z zadań banku centralnego jest obsługa emisyjna skarbu państwa Do podstawowych zadań Narodowego Banku Polskiego naleŝy organizacja rozliczeń pienięŝnych Podstawowym zadaniem banku komercyjnego jest kasowa obsługa placówek handlowych KaŜdy bank uniwersalny naleŝy do kategorii banków komercyjnych Bankiem specjalistycznym jest taki bank, który przeprowadza wyłącznie operacje zastrzeŝone dla banków Operacje pasywne banków polegają na udzielaniu kredytów i poŝyczek Operacje aktywne banków polegają na przyjmowaniu róŝnego rodzaju depozytów Istotą działania banku jest pośrednictwo w przepływie nadwyŝek pienięŝnych między oszczędzającymi a kredytobiorcami Podstawowym źródłem, z którego banki udzielają kredytów, są ich fundusze własne Nie ma Ŝadnego związku między poziomem oprocentowania depozytów bankowych a poziomem oprocentowania udzielanych przez nie kredytów Gdyby nie pośrednictwo banków, deponenci mogliby więcej zarabiać na zgromadzonych oszczędnościach przy tym samym poziomie ryzyka Gdyby nie pośrednictwo banków, kredytobiorcy mogliby bez problemów taniej zaciągać kredyty Dzięki pośrednictwu banków oszczędności mogą przynosić ich posiadaczom dodatkowe dochody bez wielkiego ryzyka Dzięki pośrednictwu banków kredytobiorcy mogą poŝyczać pieniądze, oszczędzając na kosztach informacji Dzięki pośrednictwu banków deponenci nie ponoszą ryzyka kredytowego związanego z podmiotami korzystającymi z ich oszczędności Jako pośrednik kredytowy bank nigdy nie angaŝuje się majątkowo w przeprowadzane transakcje KaŜda z transakcji w sferze pośrednictwa kredytowego powoduje majątkowe zaangaŝowanie banku, który je przeprowadza Bilans banku pokazuje rozmiary zaangaŝowania majątkowego banku w transakcje pośrednictwa kredytowego Na podstawie rachunku zysków i strat moŝna określić skalę zaangaŝowania banku w transakcje pośrednictwa kredytowego Analizując rachunek zysków i strat moŝna stwierdzić, jaka jest efektywność działania banku Bank nie angaŝuje się majątkowo w operacje rozliczeniowe jego klientów KaŜda z usług świadczonych przez bank wiąŝe się z jego zaangaŝowaniem majątkowym.

11 263. Podstawowym instrumentem wiąŝącym klienta z bankiem jest rachunek bankowy Środki zgromadzone na kaŝdym rodzaju rachunku bankowego mogą zostać wykorzystane bezpośrednio do zapłaty za dobra i usługi Mając środki na rachunku lokat, nie moŝna nimi zapłacić za dobra bądź usługi, dopóki nie zostaną przekazane na rachunek bieŝacy Jednym ze źródeł finansowania kredytów i lokat bankowych są poŝyczki z rynku międzybankowego Banki nie mogą zaciągać poŝyczek na rynku finansowym Bank moŝe zaŝądać spłaty całej kwoty kredytu w kaŝdej chwili Klasyczne kredyty bankowe są w zasadzie niezbywalne, to znaczy bank nie moŝe odzyskać pieniędzy przed umownym terminem spłaty Kredyt w rachunku bieŝącym moŝe otrzymać wyłącznie posiadacz rachunku rozliczeniowego Mając rachunek rozliczeniowy w jednym banku, moŝna zaciągnąć kredyt w rachunku bieŝącym w innym Nie moŝna w danym banku zaciągnąć kredytu w rachunku kredytowym, jeŝeli nie mamy tam rachunku rozliczeniowego Do istoty kredytu dyskontowego naleŝy to, Ŝe jest spłacany w ratach Jednym z rodzajów kredytu dyskontowego jest factoring Kto inny zaciąga kredyt dyskontowy, a kto inny go spłaca Oprocentowanie kredytu dyskontowego jest zawsze niŝsze niŝ kredytu w rachunku bieŝącym Lokata w papiery wartościowe jest zawsze bardziej opłacalna, niŝ lokata na rachunku bankowym Źródłem dochodów z lokaty w papiery wartościowe mogą być odsetki, dywidendy i róŝnice kursowe Lokaty w papiery wartościowe nie są obciąŝone ryzykiem Nie da się korzystać z usług rozliczeniowych banku, jeŝeli nie mamy w nim rachunku rozliczeniowego W rozliczenia krajowe angaŝuje się zazwyczaj Narodowy Bank Polski W celu przeprowadzania rozliczeń banki komercyjne muszą posiadać w NBP swoje rachunki rozliczeniowe Wszelkie rozliczenia pienięŝne muszą odbywać się za pośrednictwem Krajowej Izby Rozliczeniowej i NBP Większość rozliczeń klientowskich w kraju odbywa się w systemie rozliczeń brutto Rozliczenia w czasie rzeczywistym mogą odbywać się tylko w tzw. systemie rozliczeń netto Rozliczenia w czasie rzeczywistym są moŝliwe tylko w systemie rozliczeń brutto W systemie rozliczeń netto rozrachunek, czyli przekazanie środków z banku do banku, musi być poprzedzony rozliczeniem, czyli kompensatą wpływów i wypłat dla kaŝdego banku Najczęściej wykorzystywanym bankowym instrumentem rozliczeń jest polecenie przelewu Aby otrzymać środki z polecenia przelewu, trzeba potwierdzić ich odbiór Polecenie przelewu to inaczej polecenie zapłaty Polecenie zapłaty jest instrumentem przewidzianym dla płatności cyklicznych i niespornych Rozliczenie określonej wierzytelności w trybie polecenia zapłaty inicjuje wierzyciel Kartą kredytową moŝna płacić wyłącznie bezgotówkowo KaŜda karta płatnicza jest kartą kredytową.

12 295. Wydatki płacone kartą kredytową powodują niezwłoczne obciąŝenie konta jej posiadacza Płatności dokonywane karta debetową rozliczane są raz w miesiącu Większość transakcji zagranicznych wymaga rozliczeń dewizowych Polska walutą moŝna płacić za dostawy towarów i usług z zagranicy Transakcje zagraniczne pociągają za sobą więcej rodzajów ryzyka niŝ transakcje krajowe Importer towarów zagranicznych zawsze musi ponosić ryzyko kursowe Regulując zobowiązanie wobec zagranicznego kontrahenta za pomocą polecenia wypłaty, trzeba liczyć się z ryzykiem opóźnień spowodowanych czynnikami niezaleŝnymi od banku Zastosowanie do rozliczeń zagranicznych polecenia wypłaty zwalnia obie strony od ryzyka Do bezwarunkowych instrumentów rozliczeń zaliczamy m.in. akredytywę dokumentową oraz inkaso dokumentowe Za pomocą akredytywy dokumentowej moŝna ograniczyć wiele rodzajów ryzyka do poziomu moŝliwego do zaakceptowania Im więcej banków pośredniczy w rozliczeniu konkretnej transakcji, tym wyŝsze są związane z tym koszty Dla uniknięcia ryzyka w transakcjach zagranicznych wystarczy zagwarantować sobie w kontrakcie zapłatę w stabilnej walucie Zawsze gdy otrzymujemy świadczenie od kontrahenta później niŝ wykonujemy nasze, ponosimy ryzyko Otrzymanie czeku bankierskiego jest równoznaczne z otrzymaniem w tym momencie zapłaty Od momentu otrzymania czeku bankierskiego do momentu otrzymania pieniędzy moŝe upłynąć nawet kilka tygodni Euroczeki moŝna wystawiać w walucie miejsca pobytu Zapłata beneficjentowi kwoty podanej w akredytywie dokumentowej następuje niezwłocznie po wysłaniu przez niego towaru Bank moŝe wypłacić kwotę akredytywy dopiero po stwierdzeniu zgodności otrzymanych dokumentów z warunkami akredytywy Akredytywa dokumentowa chroni od ryzyka tylko eksportera Za pomocą instrumentów zabezpieczenia rozliczeń moŝna ograniczać niektóre lub wszystkie rodzaje ryzyka Współczesny pieniądz powstaje wskutek udzielania kredytów przez system bankowy Kupując od banków komercyjnych dewizy, bank centralny powiększa tzw. bazę monetarną Jednym z zadań Narodowego Banku Polskiego jest dbanie o dostarczenie rządowi potrzebnej ilości pieniędzy Banki komercyjne mogą powiększać ilość pieniądza w obiegu bez udziału banku centralnego Jednym z instrumentów polityki monetarnej są oficjalne stopy procentowe KaŜda decyzja Rady Polityki PienięŜnej przynosi skutki zgodne z jej zamierzeniami.