International Social Survey Programme, 1999: "Social Inequality III"

Transkrypt

1 PGSS POLSKI GENERALNY SONDAś SPOŁECZNY 1999 INSTYTUT STUDIÓW SPOŁECZNYCH UNIWERSYTET WARSZAWSKI ul. Stawki 5/7, Warszawa tel. (22) / fax (22) Międzynarodowy moduł badawczy ISSP w PGSS 1999 (balot A) International Social Survey Programme, 1999: "Social Inequality III" (ankieta ISSP wypełniana samodzielnie przez osobę badaną w obecności ankietera, po zakończeniu głównego wywiadu PGSS 1999) [porównaj zmienne IN1a -- IN21b w zintegrowanym zbiorze danych PGSS ] Mamy nadzieję, Ŝe zgodzi się Pani/Pan wziąć udział w tym waŝnym międzynarodowym badaniu naukowym, odpowiadając na pytania tej ankiety. Pytania w ankiecie dotyczą róŝnorodnych spraw. Na kaŝde pytanie moŝna odpowiedzieć zakreślając krzyŝykiem numer wybranej odpowiedzi. Nie jest do tego potrzebna jakaś dodatkowa wiedza. Jesteśmy przekonani, Ŝe kaŝdy będzie w stanie przedstawić własne opinie, odpowiadając na pytania ankiety. Dlatego prosimy o wypełnienie ankiety wszystkich, a nie tylko tych, którzy mają wyrobione lub zdecydowane poglądy na poruszane w pytaniach tematy. Wypełnienie ankiety nie powinno zabrać duŝo czasu. Mamy nadzieję, Ŝe będzie to dla Pani/Pana interesujące i przyjemne doświadczenie. Z GÓRY DZIĘKUJEMY ZA WYPEŁNIENIE ANKIETY. W a r s z a w a,

2 2 1. Na wstępie chcielibyśmy Pana(-ią) zapytać o warunki osiągania sukcesu w Ŝyciu Jakie znaczenie, Pana(-i) zdaniem, mają niŝej wymienione rzeczy dla osiągnięcia sukcesu w Ŝyciu? PROSIMY ZAZNACZYĆ ODPOWIEDŹ WSTAWIAJĄC KRZYśYK DO ODPOWIEDNIEJ KRATKI (a) Po pierwsze, jakie znaczenie dla osiągnięcia sukcesu w Ŝyciu ma pochodzenie z bogatej rodziny? Decydujące 1 Bardzo waŝne 2 Średnio waŝne 3 Niezbyt waŝne 4 Bez znaczenia 5 (b) Dobre znajomości, jakie mają znaczenie? Decydujące 1 Bardzo waŝne 2 Średnio waŝne 3 Niezbyt waŝne 4 Bez znaczenia 5 2. Czy się Pan(i) zgadza, czy teŝ nie zgadza z poniŝszymi stwierdzeniami (a) W Polsce ludzie są nagradzani za swój wysiłek (b) W Polsce ludzie są nagradzani za swoją inteligencję i umiejętności

3 3 (c) Tylko poprzez korupcję i przekupstwo w dzisiejszej Polsce moŝna zrobić karierę? 3. W jakim stopniu zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? (a) Nierówności społeczne utrzymują się dlatego, Ŝe korzystają na tym ludzie bogaci i mający władzę (b) Nikt nie studiowałby latami, aby zostać prawnikiem lub lekarzem, gdyby nie oczekiwał, Ŝe będzie zarabiać znacznie więcej niŝ zwykły robotnik (c) DuŜe róŝnice dochodów są niezbędne, aby w Polsce zapanował dobrobyt

4 4 (d) Nierówności społeczne utrzymują się dlatego, Ŝe ludzie nie jednoczą się, aby te nierówności zlikwidować 4. Czy sądzi Pan(i), Ŝe za pracę otrzymuję Pan(i) Jeśli Pan(i) obecnie nie pracuje, prosimy o ocenę dochodów z ostatniej pracy Znacznie mniej, niŝ zasługuję 1 Nieco mniej, niŝ zasługuję 2 Mniej więcej tyle, na ile zasługuje 3 Nieco więcej, niŝ zasługuję 4 Znacznie więcej, niŝ zasługuję 5 Nigdy nie pracowałem(-am) 6

5 5 5. Chcielibyśmy poznać Pana(-i) zdanie na temat rzeczywistych zarobków ludzi wykonujących róŝne zawody. Prosimy wpisać, ile Pana(-i) zdaniem, zarabiają przeciętnie miesięcznie ludzie wykonujący poniŝsze prace i zawody. (Wiele osób nie ma pewności, ile dokładnie zarabiają ci ludzie, dlatego wystarczy, aby podał(a) Pan(i) przybliŝoną kwotę ich miesięcznych zarobków) Ile mniej więcej, Pana(-i) zdaniem, zarabia miesięcznie: [prosimy wpisać w nowych zł] (a) Robotnik wykwalifikowany w fabryce ZŁ (b) Lekarz internista ZŁ (c) Dyrektor naczelny duŝego przedsiębiorstwa prywatnego ZŁ (d) Adwokat ZŁ (e) Sprzedawca w sklepie ZŁ (f) Właściciel duŝej fabryki ZŁ (g) Sędzia Sądu NajwyŜszego ZŁ (h) Robotnik niewykwalifikowany w fabryce ZŁ (i) Minister ZŁ (j) Osoby wykonujące ten sam zawód co Pan(i) ile mniej więcej zarabiają? ZŁ Jeśli Pan(i) obecnie nie pracuje, prosimy pomyśleć o swojej ostatniej pracy Jeśli Pan(i) nigdy nie pracował(a) prosimy postawić krzyŝyk w kwadracie obok

6 6 6. A ile, Pana(-i) zdaniem, POWINNI zarabiać przeciętnie miesięcznie ludzie wykonujący poniŝsze prace i zawody? Prosimy nie kierować się ich aktualnymi zarobkami. Ile mniej więcej, Pana(-i) zdaniem, powinni miesięcznie zarabiać: [prosimy wpisać w nowych zł] (a) Robotnik wykwalifikowany w fabryce ZŁ (b) Lekarz internista ZŁ (c) Dyrektor naczelny duŝego przedsiębiorstwa prywatnego ZŁ (d) Adwokat ZŁ (e) Sprzedawca w sklepie ZŁ (f) Właściciel duŝej fabryki ZŁ (g) Sędzia Sądu NajwyŜszego ZŁ (h) Robotnik niewykwalifikowany w fabryce ZŁ (i) Minister ZŁ (j) Osoby wykonujące ten sam zawód co Pan(i) ile mniej więcej powinny zarabiać? ZŁ Jeśli Pan(i) obecnie nie pracuje, prosimy pomyśleć o swojej ostatniej pracy Jeśli Pan(i) nigdy nie pracował(a) prosimy postawić krzyŝyk w kwadracie obok

7 7 7. W jakim stopniu zgadza się Pan(i) lub nie zgadza z następującymi stwierdzeniami? (a) RóŜnice dochodów są w Polsce zbyt duŝe (b) Do zadań rządu powinno naleŝeć zmniejszanie róŝnic pomiędzy wysokimi i niskimi dochodami 8. Jak Pan(i) sądzi, czy ludzie duŝo zarabiający powinni oddawać na podatki większy procent swoich dochodów niŝ ludzie mało zarabiający, taki sam, czy teŝ mniejszy procent? Znacznie większy procent 1 Większy procent 2 Taki sam 3 Mniejszy procent 4 Znacznie mniejszy procent 5 9. Prosimy pomyśleć o róŝnicach między krajami i wskazać, czy się Pan(i) zgadza, czy teŝ nie zgadza z poniŝszymi stwierdzeniami (a) Obecne róŝnice ekonomiczne pomiędzy bogatymi a biednymi krajami są zbyt duŝe...

8 8 (b) Ludzie z bogatych krajów powinni płacić dodatkowe podatki na pomoc dla ludzi w krajach biednych. 10. Czy jest to sprawiedliwe czy teŝ niesprawiedliwe słuszne czy niesłuszne Ŝe ludzie z wyŝszymi dochodami mogą (a) Zapewnić sobie lepszą opiekę medyczną, niŝ ludzie z niskimi dochodami? Bardzo sprawiedliwe, zdecydowanie słuszne 1 Raczej sprawiedliwe, słuszne 2 Ani sprawiedliwe, ani nie sprawiedliwe, mam mieszane uczucia 3 Raczej niesprawiedliwe, niesłuszne 4 Bardzo niesprawiedliwe, zdecydowanie niesłuszne 5 (b) Zapewnić swoim dzieciom lepsze wykształcenie, niŝ ludzie z niskimi dochodami Bardzo sprawiedliwe, zdecydowanie słuszne 1 Raczej sprawiedliwe, słuszne 2 Ani sprawiedliwe, ani nie sprawiedliwe, mam mieszane uczucia 3 Raczej niesprawiedliwe, niesłuszne 4 Bardzo niesprawiedliwe, zdecydowanie niesłuszne 5

9 9 11. We wszystkich krajach występują róŝnice lub nawet konflikty pomiędzy róŝnymi grupami społecznymi. Jak silne, Pana(i) zdaniem są w Polsce konflikty pomiędzy... PROSIMY ZAZNACZYĆ ODPOWIEDŹ WSTAWIAJĄC JEDEN KRZYśYK W KAśDEJ LINII Bardzo silne konflikty Silne konflikty Niezbyt silne konflikty Nie ma konfliktów Trudno powiedzieć a. Pomiędzy ludźmi biednymi a bogatymi? b. Pomiędzy robotnikami a pracownikami umysłowymi? c. Pomiędzy kadrą kierowniczą a pracownikami? d. Pomiędzy ludźmi z wysokich i niskich warstw społecznych? e. Pomiędzy młodszym a starszym pokoleniem? a. W naszym społeczeństwie są grupy ludzi, które zajmują wyŝsze pozycje i takie, które zajmują niŝsze pozycje. PoniŜej mamy skalę, która biegnie od góry do dołu. W którym miejscu na tej skali umieścił(a)by Pan(i) siebie? PROSZĘ WSTAWIĆ KRZYśYK WEWNĄTRZ JEDNEJ KRATKI Na górze Na dole

10 10 12b. A gdzie by się Pan(i) umieścił(a) dziesięć lat temu? PROSZĘ WSTAWIĆ KRZYśYK WEWNĄTRZ JEDNEJ KRATKI Na górze Na dole 13. Proszę pomyśleć o swej obecnej pracy (lub o pracy wykonywanej ostatnio) i porównać ją z pracą, jaką wykonywał Pana(-i) ojciec wówczas, gdy miał(a) Pan(i) 14 lat. Czy Pana(-i) pozycja zawodowa jest wyŝsza czy niŝsza od ówczesnej pozycji zawodowej Pana(-i) ojca? Znacznie wyŝsza od pozycji mojego ojca 1 WyŜsza od pozycji ojca 2 Mniej więcej taka sama 3 NiŜsza od pozycji ojca 4 Znacznie niŝsza od pozycji ojca 5 (Nigdy nie pracowałem(-am)) 6 (Brak danych o ojcu: ojciec nie pracował lub nie Ŝył) 7

11 Interesuje nas, jaki wpływ na wysokość zarobków powinny mieć, Pana(-i) zdaniem, niŝej wymienione rzeczy. Jaki wpływ na wysokość zarobków powinien mieć: (a) Zakres odpowiedzialności związanej z pracą? (b) Poziom wykształcenia? Powinien mieć wpływ decydujący 1 Bardzo duŝy 2 Dość duŝy 3 Niezbyt duŝy 4 Nie powinien mieć Ŝadnego wpływu 5 Powinien mieć wpływ decydujący 1 Bardzo duŝy 2 Dość duŝy 3 Niezbyt duŝy 4 Nie powinien mieć Ŝadnego wpływu 5 (c) To, czy praca wymaga kierowania innymi pracownikami? Powinno mieć wpływ decydujący 1 Bardzo duŝy 2 Dość duŝy 3 Niezbyt duŝy 4 Nie powinno mieć Ŝadnego wpływu 5 (d) Potrzeby związane z utrzymaniem rodziny? Powinny mieć wpływ decydujący 1 Bardzo duŝy 2 Dość duŝy 3 Niezbyt duŝy 4 Nie powinny mieć Ŝadnego wpływu 5

12 12 (e) To, czy dana osoba ma dzieci na utrzymaniu? Jaki powinno to mieć wpływ na wysokość zarobków? Powinno mieć wpływ decydujący 1 Bardzo duŝy 2 Dość duŝy 3 Niezbyt duŝy 4 Nie powinno mieć Ŝadnego wpływu 5 (f) Jakość wykonywanej pracy? Powinna mieć wpływ decydujący 1 Bardzo duŝy 2 Dość duŝy 3 Niezbyt duŝy 4 Nie powinna mieć Ŝadnego wpływu 5 (g) To, jak sumiennie dana osoba pracuje? Powinno mieć wpływ decydujący 1 Bardzo duŝy 2 Dość duŝy 3 Niezbyt duŝy 4 Nie powinno mieć Ŝadnego wpływu Czy płaca, jaką Pan(i) otrzymuje jest sprawiedliwa? Nie pytamy się o to, ile Pan(i) zarabia, ani o to ile chciał(a)by Pan(i) zarabiać chodzi nam o Pana(-i) odczucie, czy Pana(-i) płaca, biorąc pod uwagę Pan(i) umiejętności i wysiłek, jest... Jeśli Pan(i) obecnie nie pracuje, prosimy o ocenę płacy z ostatniej pracy Znacznie niŝsza niŝ sprawiedliwa płaca 1 Trochę niŝsza niŝ sprawiedliwa płaca 2 Jak dla mnie jest to sprawiedliwa płaca 3 Trochę wyŝsze niŝ sprawiedliwa płaca 4 Znacznie wyŝsze niŝ sprawiedliwa płaca 5 Nigdy nie pracowałem(-am) 6

13 Te pięć rysunków przedstawia róŝne typy społeczeństw. Proszę przeczytać opisy tych społeczeństw, popatrzeć na rysunki i wybrać, który z rysunków najlepiej opisuje dzisiejszą Polskę (odpowiedzi na pytania zapisujemy na następnej stronie) TYP A: Niewielka elita na górze, bardzo mało ludzi w środku i większość ludzi na dole. TYP B: Społeczeństwo jak piramida - niewielka elita na górze, więcej ludzi w środku i najwięcej na dole. TYP C: Piramida za wyjątkiem tego, Ŝe na samym dole jest nieco mniej ludzi. TYP D: Społeczeństwo w którym najwięcej ludzi jest w środku. TYP E: Większość ludzi na górze i tylko niewielu na dole.

14 14 16a. Jakim społeczeństwem jest dziś Polska--który z rysunków na poprzedniej stronie jest temu najbliŝszy? Typ A 1 Typ B 2 Typ C 3 Typ D 4 Typ E 5 Nie potrafię wybrać 8 16b. A jak Polska powinna wyglądać--który z rysunków wybrał(a)by Pan(i)? Typ A 1 Typ B 2 Typ C 3 Typ D 4 Typ E 5 Nie potrafię wybrać Teraz chcielibyśmy zapytać się o miejsce ludzi w społeczeństwie. Proszę popatrzeć na rysunek, który najlepiej opisuje dzisiejszą Polskę, to jest ten, który Pan(i) wybrał(a) powyŝej, w pytaniu 16a (a) Jak Pan(i) ocenia, w którym miejscu na tym rysunku umieścił(a)by Pan(i) siebie i swoją rodzinę-- na górze, gdzieś w środku czy raczej na dole? Proszę wstawić krzyŝyk w wybraną kratkę 1 Na górze Na dole 7 Nie potrafię wskazać 8 (b) A gdzie na tym rysunku umieścił(a)by Pan(i) robotnika niewykwalifikowanego pracującego w fabryce? 1 Na górze Na dole 7 Nie potrafię wskazać 8

15 15 (c) A gdzie umieści Pan(a) dyrektora naczelnego duŝego przedsiębiorstwa prywatnego? 1 Na górze Na dole 7 Nie potrafię wskazać 8 Przejdźmy do innego, ostatniego pytania [**UWAGA: pytanie to zadano tylko w Polsce] 19. Kto, według Pana(i), posiada większe umiejętności i predyspozycje w wymienionych niŝej dziedzinach: kobiety czy męŝczyźni? Jeśli nie dostrzega Pan(i) róŝnic w jakiejś dziedzinie, to proszę zaznaczyć odpowiedź 3: Nie ma róŝnicy między kobietami a męŝczyznami PROSIMY ZAZNACZYĆ ODPOWIEDŹ WSTAWIAJĄC JEDEN KRZYśYK W KAśDEJ LINII Na pewno kobiety Chyba kobiety Nie ma róŝnicy między nimi Chyba męŝczyźni Na pewno męŝczyźni Trudno powiedzieć a. Lepsze wyniki w przedmiotach humanistycznych osiągają b. Większe zdolności do nauki języków obcych posiadają c. Większe umiejętności myślenia abstrakcyjnego przejawiają d. Lepsze predyspozycje do nauk ścisłych mają e. Większe zdolności do pracy z komputerem posiadają f. Bardziej logicznie myślą g. Większe umiejętności kierowania ludźmi posiadają h. Powierzone zadania staranniej wykonują Dziękujemy za udział w naszym badaniu