Recenzja projektu planu ochrony. Tatrzańskiego Parku Narodowego. uwzględniającego zakres planu ochrony. obszaru Natura 2000 PLC Tatry

Transkrypt

1 Recenzja projektu planu ochrony Tatrzańskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony obszaru Natura 2000 PLC Tatry Część dotycząca: OPERATU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO wraz z OPERATEM EWIDENCJI GRUNTÓW TPN Autor recenzji: dr hab. Urszula Myga-Piątek Przewodnicząca Komisji Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Śląski Poznań, marzec 2015 r.

2 I. Metryka recenzowanego opracowania Tytuł opracowania: Plan ochrony Tatrzańskiego Parku Narodowego. Operat zagospodarowania przestrzennego wraz z operatem ewidencji gruntów TPN Imiona i nazwiska autorów opracowania: Marcin Czerny, Elżbieta Krochmal-Wąsik, Sabina Stanisławska, Aleksandra Wilczyńska Jednostka sporządzająca: KRAMEKO sp. z o.o Miejsce i data opracowania: Kraków Liczba stron: 127 Załączniki: rodzaj załączników (np. mapy) liczba załączników tego rodzaju mapy 4 warstwy numeryczne 5 Tabele Zestawienie (54 str.) inwentaryzacji ustaleń 5 dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego II. Streszczenie recenzowanego opracowania Struktura Struktura opracowania zawiera trzy zasadnicze części A, B, C oraz Wstęp, Charakterystykę i Ustalenia do dokumentów. W ramach 127 stron znajduje się 25 tabel wpisanych w zawartość treści podstawowej; od strony 73 Operatu są to załączniki tabelaryczne (tab. 26, 27, 28, 29, 30) oraz mapy. Prawidłowo zestawiono spis treści oraz odwołania do materiałów graficznych i tabelarycznych. Operat jest czytelny. Najważniejsze treści Cześć A jest wstępem, na który składa się opis podstawy prawnej opracowania, historia zagospodarowania przestrzennego, stan zagospodarowania przestrzennego oraz kierunki zagospodarowania przestrzennego TPN i terenów przyległych. W części B przedstawiono charakterystykę zagospodarowania przestrzennego, w tym dotychczasowe rozpoznanie, oceniono przydatność zgromadzonych materiałów, omówiono zakres uzupełniających prac inwentaryzacyjnych, omówiono metodykę i metody inwentaryzacji zagospodarowania przestrzennego, metody inwentaryzacji procesów i zmian oraz metody inwentaryzacji zagrożeń. Zebrano także wyniki inwentaryzacji i ustaleń dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego oraz wyniki inwentaryzacji procesów i zmian. Następnie przedstawiono zbiorczą charakterystykę i ocenę zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego i miasta Zakopane, gmin Kościelisko, Poronin, Bukowina Tatrzańska. Omówiono aktualny stan zagospodarowania przestrzennego wg form pokrycia, zabudowy, infrastruktury. Wskazano także na inwestycje oddziałujące na środowisko. Scharakteryzowano i następnie oceniono procesy i zmiany zachodzące w zagospodarowaniu przestrzennym oraz związane z nimi zagrożenia. Wykazano m.in. zagrożenia przedmiotów ochrony TPN, które wynikają z niektórych zapisów dokumentów planistycznych lub braku takich zapisów. Za niewłaściwe zapisy uznano: SUiKZP Miasta Zakopane, SUiKZP Gminy Kościelisko oraz MPZP Polana Lichajówki sołectwo Murzasichle i MPZP zachodniej części wsi Kościelisko. Za właściwy uznano MPZP dla obszaru Kuźnice, pozostałe oceniono jako obojętne (tab. 14). Stwierdzono także, że zasadniczo kierunki rozwoju zapisane w studiach 2

3 uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, a także zasady i przeznaczenie oraz warunki zabudowy i zagospodarowania terenu zapisane w MPZP są zgodne z celami TPN. Dostrzeżono także, że w dokumentach tych znalazły się zapisy o zasadach, których realizacja będzie służyła zachowaniu i ochronie zasobów Parku. Część C Operatu zawiera ustalenia do dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego, w tym korytarze ekologiczne. Wyjątkowo obszerną częścią jest część D zawierająca Załączniki, w tym: 5 tabel (54 str.), zestawienie inwentaryzacji ustaleń dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zestawienie inwentaryzacji ustaleń dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, zestawienie inwentaryzacji aktualnego stanu zagospodarowania przestrzennego, zestawienie inwentaryzacji procesów i zmian oraz zestawienie inwentaryzacji zagrożeń wynikających z ustaleń dokumentów planistycznych i inne. W załącznikach znajdujemy także mapy: mapa zaplanowanego zagospodarowania przestrzennego miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego: część 1, część 2, część 3 i część 4; mapa zaplanowanego zagospodarowania przestrzennego studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; mapa korytarzy ekologicznych oraz mapa aktualnego stanu zagospodarowania przestrzennego. Uzupełnieniem plików tekstowych i wydruków map jest 5 warstw numerycznych w formacie shp: Inwentaryzacja ustaleń dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (ZAGOSP_PRZEST_PPZ); Inwentaryzacja ustaleń dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (ZAGOSP_PRZEST_SUKZP); Inwentaryzacja pokrycia terenów (POKR_TEREN); Inwentaryzacja obiektów kubaturowych (OBIEKT_KUBATUR). Główne wnioski i zalecenia Obszerne i szczegółowe wnioski i zalecenia wynikające z Operatu znajdują się w zestawieniach tab Zestawienie inwentaryzacji ustaleń dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zestawienie inwentaryzacji ustaleń dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Zestawienie inwentaryzacji aktualnego stanu zagospodarowania przestrzennego. Zestawienie inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w zagospodarowaniu przestrzennym. Zestawienie inwentaryzacji zagrożeń wynikających z ustaleń dokumentów planistycznych. III. Ocena recenzowanego opracowania 1. Aspekty merytoryczne 1.1. Zakres opracowania Opracowanie obejmuje swoim zasięgiem przestrzennym obszar Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz obszar Natura 2000 PCL Tatry. Tatrzański Park Narodowy wraz z otuliną położony jest w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, na terenie gmin: Zakopane, Kościelisko, 3

4 Poronin i Bukowina Tatrzańska. Obszar Natura 2000 Tatry położony jest w całości w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Uwaga 1 Historię zagospodarowania Tatr i Podhala przedstawiono (Wstęp, cz. A) w dużym, ale logicznym i chronologicznym skrócie. Podobnie szkicowo zaprezentowano stan zagospodarowania przestrzennego obszaru należącego do TPN, wymieniając najważniejsze gminy i obiekty wraz z infrastrukturą. Rozdział ten ma charakter bardziej streszczenia niż wprowadzenia, gdyż wiele z przedstawionych tu treści pojawia się ponownie w dalszej części Operatu w większym wymiarze i szczegółowości. W 10 punktach przedstawiono kierunki zagospodarowania przestrzennego TPN i terenów przyległych, a kolejne 6 punktów odnosi się do otuliny Parku; jest też 6 punktów dotyczących pozostałych gmin, w których granicach administracyjnie położony jest TPN. Wymienione punkty (s. 9) nie wyczerpują pożądanych dla TPN i otuliny kierunków zagospodarowania lub ich nie precyzują. Na przykład pkt. 1.: Należy zachować dotychczasowe formy pokrycia terenu (turnie, hale, zarośla, lasy) należy wzmocnić zapisem w nawiązaniu do naturalnych pięter krajobrazowych ; druga cześć zdania, cyt.: z zastrzeżeniem, że zmiany zachodzące w tych formach nie są wynikiem naturalnych procesów przyrodniczych jest niezrozumiała i budzi wątpliwości. W punkcie 3. należy zmienić kolejność: najpierw należy dbać o zachowanie, a tam gdzie to możliwe odtwarzać. Punkt 4. należy uzupełnić o wyraźny zakaz rozpraszania osadnictwa i wzmocnienie kierunku zabudowy typu brownfield. Z punktu 5. należy wykreślić stanowiska archeologiczne, bo tych Operat ochrony wartości kulturowych nie stwierdził. Następuje tu powielanie błędu. Dla punktu 7. niekonwencjonalne źródła energii, które nie powodują degradacji środowiska przyrodniczego i krajobrazu (energia słoneczna i geotermalna) oraz pompy ciepła należy wprowadzić zapis o konieczności sporządzania oceny oddziaływania na krajobraz (obok obligatoryjnej OOS) rozległe farmy ogniw fotowoltanicznych mogą znacząco ingerować w krajobraz i należy ten proces przewidzieć i go kontrolować. Podobnie należy wzmocnić zapis punktu 8. o dominantach krajobrazowych (maszty). Koniecznie należy wprowadzić kolejny punkt (11) dotyczący bezwzględnego zakazu umieszczania reklam, szczególnie tzw. outdoorowych, ale nie tylko. Brak tego zapisu może skutkować użyciem Tatr jako tła dla reklam, podobnie jak widać to już na niektórych zabytkach i ważnych obiektach w centrach miast. Temat ten w postaci zaleceń pojawia się w dalszych częściach Operatu, jednak powinien być mocno wyartykułowany jako jeden z naczelnych w tej części opracowania. W stosunku do zapisów dotyczących pozostałych gmin (s. 10) należy wprowadzić dodatkowy punkt o zakazie rozpraszania osadnictwa i budowy domów (tzw. drugich domów, pensjonatów, hoteli) w strefie tzw. greenfield. Bardzo często dalsze przedpole Tatr, zapewniając piękny widok, jest łakomym kąskiem dla developerów oraz prywatnych inwestorów. Grozi to chaosem przestrzennym i psuciem krajobrazu w strefie przyległej do TPN. Podobnie zapis dotyczący reklam; w czasach konsumpcji procesy marketingu i reklamy będą się tylko wzmacniać, należy to przewidzieć i zabezpieczyć się przez odpowiednie zapisy. Poza treścią tych zapisów należy dość krytycznie ustosunkować się do miejsca ich zamieszczenia. Te zapisy mają postać bardziej wniosków i powinny być wynikiem opracowania, a nie założeń wstępnych, zamieszczonych we Wstępie Operatu (cz. A). Uwaga 2 Zestaw 25 materiałów źródłowych stanowiących materiał porównawczy i bazowy do ocenianego Operatu (tab. 1) należy ocenić podobnie jak zestaw prac uzupełniających (tab. 2). Właściwie zebrano dane do ich oceny. Jak stwierdzono powyżej, słusznie krytycznie oceniono ścisły związek zagrożenia przedmiotów ochrony TPN ze strony wybranych zapisów z dokumentów planistycznych lub braku takich zapisów. Brakuje natomiast w wykazie ważnych pozycji literatury naukowej, która pomogłaby 4

5 interpretować i kierunkować pozyskany tam materiał (np. liczne prace M. Kistowskiego i A. Böhma) [patrz rekomendowane uzupełnienia]. Właściwie należy ocenić także zestaw metod służących inwentaryzacji zagospodarowania przestrzennego (tab. 3): Zestawienie metod inwentaryzacji zagospodarowania przestrzennego oraz tab. 4. Zestawienie metod inwentaryzacji procesów i zmian zachodzących w zagospodarowaniu przestrzennym. Tatrzański Park Narodowy położony jest na terenie czterech gmin, z których każda prowadzi własną politykę przestrzenną i sporządza dokumenty planistyczne dla terenu gminy. Dla gmin tych istnieją różne dokumenty o różnym stopniu aktualności. Wykorzystano także aktualizację na podstawie treści ortofotomap i treści zebrane w terenie. Zakres prac inwentaryzacyjnych na poziomie kwerendy dokumentacji był bardzo obszerny. Z tych względów także ocena Operatu jest bardzo skomplikowana. Poza tym zbyt swobodnie rozumiane są terminy typy pokrycia terenu i typy użytkowania terenu. Tabela 6. Zestawienie zbiorcze zaplanowanego zagospodarowania przestrzennego w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, wśród 16 typów terenu doszło do pomieszania typów pokrycia, użytkowania i zagospodarowania. Wybrnięto z tego faktu, ustalając nagłówek w tab. 6 przeznaczanie terenu, przy czym wykaz jest nieprecyzyjny i wydzielenia mogą na siebie zachodzić. Czym różni się teren zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej od terenów zabudowy mieszkaniowej lub czym są obszary zabudowy? Odpowiednio dla mpzp (tab. 7) zgrupowano 21 kategorii zagospodarowania, wyłączając niektóre tereny i tym samym dokonując ich uprzywilejowania. Np. z terenów Usług sportu, turystyki, rekreacji i wypoczynku wydzielono Tereny dolnej stacji kolejki linowej to zastanawiające posunięcie, gdyż wyraźnie przeczy formie generalizacji zagospodarowania. Co oznaczają tereny Usług (wiersz 9 tab. 7) jeśli już wcześniej wymieniono usługi turystyczne, sportowe, rekreacyjne itp.? Należałoby tu uszczegółowić, czy chodzi np. o tereny dopuszczone do usług handlowych. Poza tym w tabeli w kolumnie 2 (przeznaczenie terenu) brakuje konsekwencji w nazwach. Należy zastosować jednolity zapis np.: tereny (dla obszarów zainwestowanych) i obszary dla jednostek przestrzennych o wysokim stopniu naturalności np. obszary leśne lub co będzie właściwsze pominąć te określenia, stosując zapis: wody powierzchniowe, kompleksy i obiekty sportowe Poza tym konieczny jest logiczny porządek w następstwie wierszy w tabeli. Na razie go brak np. hale i turnie pojawiają się między terenami usługowymi a terenami zamkniętymi (co także jako termin wymaga wyjaśnienia, bo nie wiadomo, o co chodzi; nie ma takich wydzieleń w typologii użytkowania terenu. Ważnym elementem Charakterystyki zagospodarowania przestrzennego jest stwierdzenie rozbieżności, jakie istnieją między zapisami SUiKPZ czy MPZP dla gmin a tym, co realnie istnieje w terenie. Na kilku stronach autorzy słusznie identyfikują te rozbieżności, dowodząc nieskuteczności działania zapisów dokumentów planistycznych (np. s ). Za potencjalne zagrożenie wynikające z zapisów albo z braku zapisów w dokumentach planistycznych lub strategicznych uznali autorzy Operatu brak określenia formy zabudowy oraz maksymalnej wysokości bądź też dopuszczenie zbyt dużych kubatur. Uwaga 3 Podobnie jak w Operacie ochrony krajobrazu i Operacie wartości kulturowych wątpliwości budzą kryteria oceny zagospodarowania przestrzennego. Stan uznany za właściwy a opisany jako: aktualny sposób zagospodarowania terenu, korzystnie oddziałujący na przedmioty ochrony Parku, to nie jest kryterium, tylko opis skali bonitacji i to bardzo miękki, nieprecyzyjny i niemierzalny. Cz. B pkt Ocena aktualnego stanu zagospodarowania przestrzennego w tab. 16. Zestawienie oceny aktualnego stanu zagospodarowania przestrzennego zabudowę mieszkaniowousługową Kirów oceniono na właściwy/obojętny. W mojej opinii miejsce to uzyskało zbyt wysoką ocenę. Podobnie jak obiekty gastronomiczne Dolina Strążyska i Włosienica powinno uzyskać tylko obojętny. Miejsca takie są najbardziej narażone na powstanie chaosu przestrzennego i sprzyjają 5

6 swobodzie budowlanej. Poza tym materiał w tabeli został dobrze udokumentowany i właściwie skomentowany. Uwaga 4 Zawarta w punkcie charakterystyka procesów i zmian oraz w punkcie charakterystyka zagrożeń wymaga rozwinięcia z podaniem odwołań do tekstu i map. Zasadniczo do charakterystyki i oceny procesów i zmian mam podobne uwagi jak w ocenie Operatów Ochrony krajobrazu i Ochrony walorów kulturowych. Dotyczą one słabo udokumentowanego związku między niekorzystnym procesem (zmianą) a zagrożeniem. W tab. 18. zebrano zarówno procesy realnie zachodzące w przestrzeni (modernizację zabudowy czy infrastruktury, rozpraszanie zabudowy, zanikanie zabudowy tradycyjnej), jak i procesy planistyczne (zainwestowanie terenu na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu). Należałoby tę tabelę usystematyzować wg wagi tych procesów. W tabeli powinna być zawarta także hierarchia procesów od najsilniejszych najgroźniejszych do najbardziej miękkich. Tym bardziej że autorzy stworzyli tylko dwustopniowy podział pożądany niepożądany. W tab. 20. Zestawienie ocen zagrożeń wynikających z ustaleń dokumentów planistycznych dla SUiKPZ gminy Kościelisko zagrożenie 1. jest napisane niepoprawnie stylistycznie nie jest jasne i przez to nie jest operacyjne. Zagrożenie 3. powinno mieć ocenę: duże, gdyż nowe maszty przekaźnikowe zawsze będą mieć negatywny wpływ na krajobraz (o czym nie wspomniano w opisie). W rubryce MPZP obszaru urbanistycznego Pardałówka, Balzera zagrożenie opisane jako: Dopuszczenie w terenie usług turystycznych UT-6 zabudowy o wysokości 16 m. Brak określenia formy zabudowy, należy ocenić jako duże. Sugeruję także jednoznaczne zapisy oceny zagrożeń bez stosowania formy pośredniej np. średnie/duże, ponieważ zapis taki, w sytuacjach realnych zawsze może być interpretowany na szkodę TPN. Zatem lepiej oceniać te zagrożenia w sposób bardziej restrykcyjny niż liberalny. Ogólnie część B Opracowania jest bardzo wartościowym fragmentem Operatu. Uwaga 5 Cz. C Tab. 21. Ustalenia do dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego zapisy są poprawne. Proponuję rozszerzyć zapis wiersza 4. Tereny zabudowy w stosunku do zakazu jaskrawej kolorystyki elewacji sugeruję wprowadzić słowo murowanych (nie tylko drewnianych i kamiennych). Warto także wprowadzić zapisy o zakazie budowy betonowych ogrodzeń, a zalecać ogrodzenia drewniane, sztachetowe. Warto rozważyć także zalecenia nasadzeń rodzimych roślin ozdobnych w ogrodach przydomowych (mowa jest tylko o uprawach). Tab mają zbyt skomplikowany tytuł. Należy go uprościć. Uwaga 6 Cz. C Korytarze ekologiczne. Akapit ten jest wielkim skrótem i sprawia wrażenie nieuzasadnionego w tym miejscu. Brakuje spójności merytorycznej i udokumentowania planistycznego między stwierdzonymi korytarzami ekologicznymi a zagospodarowaniem przestrzennym oraz spójnością ekologiczną i krajobrazową. Występują tu bardzo wyraźne rozbieżności między tym, co autorzy opisali w Operacie, a tym, co jest dostępne w zasobach internetowych RDOŚ. Pkt. 2 cz. C należy bezwzględnie uzupełnić Metodyka badań terenowych W ocenianym Operacie metody terenowe polegały na kwerendzie dokumentów zgromadzonych w urzędach gminnych i starostwie powiatowym. Wymagane byłyby wizje terenowe Metodyka analiz 6

7 Operat ma duże słabości metodyczne, co wynika z braku podstaw metodologicznych. Zastrzeżenie to jest wspólne dla trzech ocenianych operatów. Konieczne są uzupełnienia w odniesieniu do metod wydzielania kryteriów oceny procesów i zagrożeń Kompletność oraz trafność wniosków i zaleceń Zawarte wnioski i zalecenia są poprawne. Mają wysoki stopień szczegółowości, co dobrze rokuje operacyjnemu charakterowi Operatu. Nieznaczne uzupełnienia sugerowano i wykazano w uwagach szczegółowych. W Operacie stwierdzono jednak następujące braki: W odróżnieniu od Operatu ochrony krajobrazu i Ochrony wartości kulturowych nie znalazły się w ocenianym operacie zapisy dotyczące monitoringu. W obliczu potrzeby kontroli procesów zagospodarowania terenów i stałego nadzoru nad wypełnianiem zapisów znajdujących się w dokumentach planistycznych i strategicznych oraz zapisów niniejszego Operatu w ramach Planu Ochrony TPN jest to niezbędne. Można także wskazać specjalne strefy ochrony konserwatorskiej dla wartościowych układów osadniczych (urbanistycznych i ruralistycznych) i podać, na czym ochrona ta miałaby polegać. Monitorowania wymaga także aktualizacja dokumentów. Nie sformułowano zadań ochronnych. Nie przedstawiono wyceny ani szacunkowych kosztów ewentualnych zadań uzupełniających, naprawczych, ochronnych i modernizujących. Nie przedawniono uwag i zaleceń wariantowych i nie sprecyzowano, jak należy działać w przypadku nieprzestrzegania zapisów ocenianego Operatu Cytowane źródła W Operacie brakuje odwołań do literatury naukowej i praktycznej w zakresie planowania przestrzennego. Występują jedynie akty prawne oraz dokumenty planistyczne i strategiczne. Zalecaną literaturę podano w punkcie 6. [Rekomendowane uzupełnienia i korekty]. 2. Aspekty formalno-prawne 2.1. Zgodność z przepisami Operat jest zgodny z następującymi zaleceniami: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 roku w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz.U nr 94 poz. 794) oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 roku w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz.U nr 64 poz. 401) Zgodność z wymaganiami Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia Poprawna. 3. Załączniki 3.1. Mapy 7

8 3.1.1 Kompletność i dobór Załączniki graficzne nazwane w opracowaniu mapami powinny nosić inne tytuły (zamiast mapa zaplanowanego zagospodarowania przestrzennego Planowane zagospodarowania przestrzenne, itd.). W źródłach, na podstawie których opracowania kartograficzne zostały sporządzone, należy zaznaczyć, że zostały wykonane na podstawie mpzp czy studium. Obecne nazwy rycin wskazują, że są to dokumenty wyjęte z mpzp lub suikpz. Wprowadza to w błąd. Częściej należy stosować określenie planowane zagospodarowanie Poprawność Na powiększonych fragmentach map konieczna jest podziałka liniowa. Należy uzupełnić legendy do części konkretnych map. Czytelność map zaburza, w niektórych przypadkach, kolorystyka. Sugeruję uzupełnienia literowe na mapie, co pozwoli na lepsze korespondowanie obszarów na mapie z legendą. Kolor niebieski dla terenów sportowych nie różni się od koloru przyjętego dla rzek i potoków. Nie zostały opisane kategorie dróg. Zalecana jest jeszcze krytyczna autokorekta map, która pozwoli wyłapać drobne uchybienia graficzne. Załączone pliki (w zasadniczym dokumencie, a także dostępne jako grafika jpg.) mają skalę drukowalną 1: Podobnie jak w Operacie ochrony krajobrazu i Operacie ochrony wartości kulturowych zalecaną skalą była skala 1:25 000, a nawet 1: Aspekty redakcyjne 4.1. Struktura Opracowania Odbiega od pozostałych ocenianych Operatów. Brak rozdziałów dotyczących zadań ochronnych i monitoringu Komunikatywność przekazu Styl i język Operatu jest typowy dla tego typu opracowań i należy go uznać za poprawny. Miejscami stwierdzono drobne błędy stylistyczne i logiczne. 5. Podsumowanie Opinii 5.1 Poprawność formalna Opracowanie poprawnie uwzględnia i wyczerpuje obowiązujące przepisy i uwarunkowania prawne, z uwzględnieniem prawa ogólnego i miejscowego. 5.2 Dostosowanie do specyfiki przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego Treść opracowania jest dostosowana do specyfiki przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego. 5.3 Badania i ekspertyzy Przeprowadzono niezbędne badania uzupełniające obszarów i wykonano niezbędne ekspertyzy, aczkolwiek zalecane są uzupełnienia zgodnie ze szczegółami opisanymi w uwagach (C pkt. 2 korytarze ekologiczne). 8

9 5.4 Kompletność opracowania Opracowanie zostało wykonane w pełnym zakresie, wymagane są jednak niewielkie uzupełnienia. 5.5 Przedmioty i cele ochrony Przedmioty i cele ochrony są określone precyzyjnie i jasno. 5.6 Poprawność i realność zaleceń Identyfikacja i hierarchia zagrożeń Nie wszystkie zagrożenia zostały prawidłowo zidentyfikowane wymagana jest ich hierarchizacja Zgodność zaleceń z przepisami Zasady ochronne nie powielają obowiązujących przepisów prawnych i nie są sprzeczne z obowiązującym prawem Zgodność zaleceń z wynikami analiz Ustalenia planu ochrony (tj. zasady ochrony, zadania ochronne oraz wskazania do różnego typu planów i programów) wynikają z przeprowadzonych analiz i są logicznie zapisane Identyfikacja miejsc, terminów, harmonogramu i sposobów realizacji zadań Rodzaje miejsc, terminy i harmonogram oraz sposób realizacji zadań są precyzyjnie i jednoznacznie określone ważnością dokumentów planistycznych Rozwiązania wariantowe Nie rozważano rozwiązań wariantowych Poprawność zaadresowania zadań Wszystkie zadania ochronne są zaadresowane do realizacji do konkretnych podmiotów i zgodnie z przynależną kompetencją Szacowanie kosztów zadań Brak oceny kosztów realizacji zadań ochronnych Założenia monitoringu Brak zadań rozumianych jako monitoring Uwzględnienie wyników opracowania w Syntezie i projekcie rozporządzenia 9

10 Informacje zawarte w recenzowanym operacie zostały uwzględnione w projekcie rozporządzenia ministra środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Tatrzańskiego Parku Narodowego, natomiast działania ochronne NIE. W Syntezie zagadnienia związane z zagospodarowaniem przestrzennym i ewidencją gruntów TPN są należycie reprezentowane. Stosowne zapisy odnaleźć można już we wstępie (pkt. 4. Metodyka opracowania syntezy projektu planu ), w którym opisano, że: Ustalenia lub zmiany do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planu zagospodarowania przestrzennego województwa zaprojektowano w oparciu o istniejące zapisy w dokumentach planistycznych z uwzględnieniem konieczności ochrony przyrody, krajobrazu i kultury Parku oraz jego otoczenia. Zapis ten jest zgodny z Operatem zagospodarowania przestrzennego. W punkcie 5. Warunki ochrony obszaru Natura 2000 PLC Tatry, stwierdzono: Ustawa o ochronie przyrody: art. 29 ust. 8 pkt. 3 określenie warunków utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000, zachowania integralności obszaru Natura 2000 oraz spójności sieci obszarów Natura 2000, odnoszących się w szczególności do: pkt. b) zagospodarowania przestrzennego, w tym w szczególności terenów lokalizacji zabudowy możliwej bez szkody dla obszaru Natura 2000, infrastruktury technicznej i komunikacyjnej, infrastruktury turystycznej i edukacyjnej, a także obszarów, które powinny być zalesione oraz obszarów wyłączonych z zalesiania. Zapisy te należy uznać za poprawne. W pkt Warunki zachowania integralności obszaru Natura 2000 oraz spójności sieci obszarów Natura 2000, stwierdzono: 2.1. Utrzymanie istniejących korytarzy ekologicznych łączących obszar Natura 2000 PLC Tatry z obszarami sąsiednimi przez uwzględnienie ich zachowania w dokumentach planistycznych dotyczących zagospodarowania przestrzennego: 1) Tatry Torfowiska orawsko-nowotarskie Babia Góra 2) Tatry Dolina Białki Pieniny Gorce 2.2. Zwiększenie udziału gruntów przeznaczonych wyłącznie na cele ochrony przyrody w obszarze Natura 2000 PLC Tatry Prowadzenie działań na rzecz utworzenia strefy buforowej pomiędzy obszarem Natura 2000 PLC Tatry a sąsiadującymi z nim terenami zurbanizowanymi. Zapisy te należy ocenić jako poprawne. Pkt. 11. Ustalenia do dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego Opisano, że: Ustalenia do dokumentów dotyczących zagospodarowania podzielono na trzy części odnoszące się do różnych obszarów: samego Parku, jego otuliny oraz terenów sąsiadujących z Parkiem położonych poza otuliną. Zaprojektowane ustalenia do dokumentów planistycznych podporządkowane zostały zasadzie zapewnienia pełnej ochrony walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych Parku. W Parku obejmują one konieczność zachowania dotychczasowych form wykorzystania gruntów, bez możliwości wprowadzania radykalnych zmian w planowaniu przestrzennym, wykorzystanie w budownictwie regionalnych wzorców architektonicznych, modernizacje systemów grzewczych, a także systemów oczyszczania ścieków oraz przebudowę drzewostanów regla dolnego. Dla obszaru poza Parkiem tożsame zapisy sprowadzono do zaleceń. W syntezie są reprezentowane zapisy dotyczące zagospodarowania przestrzennego w Ustaleniach do dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego Miasta Zakopane oraz Gmin: 10

11 Kościelisko, Poronin i Bukowina Tatrzańska Tabela tam zamieszczona jest bezpośrednim przeniesieniem z Operatu, zarówno dla Parku wraz z otuliną, jak i dla terenów przyległych. Zapisy te w pełnym wymiarze należy ocenić jako właściwe. Dokonano także korelacji zapisów tych ustaleń z ustaleniami do Planu zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego. Bardzo wyraźnie zaakcentowano wskazania do zmian w dokumentach dotyczących zagospodarowania przestrzennego Miasta Zakopane oraz Gmin: Kościelisko, Poronin i Bukowina Tatrzańska. Zagadnienia ewidencji gruntów przewijają się w Syntezie wielokrotnie, gdyż na wypisach z ewidencji opierają zalecenia i szczegółowe wytyczne ochronne. W Syntezie prawidłowo zestawiono wykazy ewidencji gruntów, w tym strukturę własnościową i strukturę użytkowania ziemi w TPN. Zapisano także podział Parku na obwody ochronne. Załącznik nr 2 zawiera wskazanie obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej. Podano lokalizację i powierzchnię obszarów objętych poszczególnymi rodzajami ochrony. Podział parku na rodzaje ochrony podano według podziału na oddziały i pododdziały opartego na działkach ewidencyjnych i klasach użytków gruntowych (mapa obrazująca podział znajduje się w siedzibie TPN w formie zarówno analogowej, jak i cyfrowej). Powyższe wypisy z Syntezy dowodzą, że problematyka zagospodarowania przestrzennego Parku jest ważnym elementem zarządzania TPN i została w Syntezie mocno podkreślona. Zapisy w Syntezie są odzwierciedleniem szczegółowych analiz w Operacie zagospodarowania przestrzennego, ale pośrednio także w Operacie ochrony krajobrazu i Operacie wartości kulturowych, ponieważ Operaty te wzajemnie się uzupełniają. Reprezentację tych treści należy uznać za satysfakcjonującą. Zapisy w stosunku do projektu rozporządzenia ministra środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Tatrzańskiego Parku Narodowego, (w zakresie, w jakim uwzględniono w nim wyniki i wnioski opracowania będącego głównym przedmiotem recenzji). W projekcie rozporządzenia Ministra Środowiska czytamy, że w planie ochrony Parku ujęte są (pkt. 11): ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych (w tym wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach zagospodarowania przestrzennego województw dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych, jeżeli są one niezbędne dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których wyznaczono obszar Natura 2000 PLC Tatry w całości objęty granicami Parku), które stanowią załącznik nr 11 do rozporządzenia. Ponadto w projekcie rozporządzenia znalazły pełną swą reprezentację zapisy dotyczące Ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zał. 11, który jest przeniesieniem tabeli z części syntetycznej oraz z tabeli zawartej w Operacie zagospodarowania przestrzennego. Podobnie jak w Syntezie ustalenia te zapisano także na poziomie mpzp województwa małopolskiego. Podobnie jak w Syntezie, w Projekcie rozporządzenia prawidłowo zestawiono wykazy ewidencji gruntów, w tym strukturę własnościową i strukturę użytkowania ziemi w TPN. Zapisano także podział Parku na obwody ochronne. Załącznik nr 2 zawiera wskazanie obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej. 11

12 Podano lokalizację i powierzchnię obszarów objętych poszczególnymi rodzajami ochrony. Podział parku na rodzaje ochrony podano według podziału na oddziały i pododdziały opartego na działkach ewidencyjnych i klasach użytków gruntowych (mapa obrazująca podział znajduje się w formie zarówno analogowej jak i cyfrowej w siedzibie TPN). Zapisy te należy uznać za satysfakcjonujące i właściwie przedstawione. 5.8 Powiązanie tekstu z załącznikami graficznymi Informacje w tekście są skorelowane z informacjami przedstawionymi na załącznikach graficznych. 6. Rekomendowane uzupełnienia i korekty W ocenianym Operacie należy dokonać co najmniej poniższych uzupełnień usystematyzować tabelę procesów i zamian wg wagi tych procesów. W tabeli powinna być zawarta także hierarchia tych procesów od najsilniejszych najgroźniejszych procesów do najbardziej miękkich. zastosować bardziej zróżnicowanie kryteria oceny niż tylko pożądany i niepożądany dokonać szacunku kosztów wdrożenia zaleceń Operatu dokonać korekty nazw na mapach wg uwag opisanych szczegółowo powyżej szczegóły wymaganych uzupełnień opisano w uwagach (1-6). Zalecana literatura: Böhm A., 2010: Planowanie przestrzenne w obszarach o wysokich walorach krajobrazowych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 14: Kistowski M., 2007: Zastosowanie koncepcji ekologii krajobrazu w planowaniu przestrzennym na szczeblu regionalnym. Problemy Ekologii Krajobrazu XXIII, Kraków, Inne uwagi i komentarze Brak. 8. Konkluzje końcowe Podobnie jak w innych ocenianych Operatach ochrony krajobrazu i ochrony wartości kulturowych najsłabszą stroną niniejszego Operatu jest słaba podbudowa metodyczna. Autorzy swobodnie używają określenia kryterium gdy w istocie jest to opis oceny przyjętej skali bonitacyjnej (tu zwykle trzystopniowej). Wskazuje to na dość dowolne i mało konkretne potraktowanie oceny. Opis skal bonitacyjnych jest ponadto nieostry, mało zobiektywizowany i niemierzalny. Nasuwa się pytanie: co przyjęto za powierzchnię dużą, niezbyt dużą, małą. Stwierdzono brak jasności w precyzyjnym określeniu tempa zmian i niekorzystnych procesów. Należało silniej związać niekorzystne procesy z zagrożeniami. W tym miejscu odsyłam do uwag metodycznych i rekomendowanych uzupełnień, jakie zawarłam w Recenzji Operatu ochrony krajobrazu. Zagospodarowanie przestrzenne jest najsilniej działającym czynnikiem oddziaływania na środowisko i krajobraz TPN. Oddziaływanie to powinno być bardzo jednoznacznie zdiagnozowane i wariantowo opisane. Tymczasem ujęć wariantowych nie przedstawiono. Ponadto w Operacie zabrakło odniesień do zasięgów obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej (wskazania, zagrożenia, uzgodnienia). Braki te należy bezwzględnie uzupełnić, gdyż wynikają one z zapisów ustawowych. 12

13 Uzupełnień wymaga pkt. 2 cz. C dotyczący korytarzy ekologicznych. Wskazane jest ponadto uzupełnienie dotyczące monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym. 13

14 OPERAT EWIDENCJI GRUNTÓW TPN I. Metryka recenzowanego opracowania Tytuł opracowania: Operat ewidencji gruntów TPN Imiona i nazwiska autorów Marcin Czerny, Krzysztof Mroczek, Marek Karaś, Paweł Dudek, opracowania: Bartłomiej Podolski Jednostka sporządzająca: KRAMEKO sp. z o.o Miejsce i data opracowania: Kraków 2013 Liczba stron: 18 Załączniki: rodzaj załączników (np. mapy) liczba załączników tego rodzaju mapy 4 warstwy numeryczne 2 II. Streszczenie recenzowanego opracowania W Operacie przedstawiono metodykę opracowania operatu, dokonano ewidencji gruntów TPN, opisano strukturę własności gruntów TPN oraz strukturę użytkowania gruntów TPN. Dokonano ewidencji gruntów obszaru Natura 2000 Tatry (PLC ) i analogicznie zebrano dane dotyczące struktury własności gruntów obszaru Natura 2000 Tatry i struktury użytkowania gruntów obszaru Natura 2000 Tatry. Operat jest bardzo ramowym zestawieniem typów użytkowania i form własności w TPN i Obszarze Natura Operat powstał na bazie materiałów pozyskanych ze Starostwa Tatrzańskiego z Wydziału Geodezji, Kartografii, Katastru i Gospodarki Nieruchomościami. Grupuje wykazy działek wg stanu własności i struktury wielkości. Pozostałe uwagi mieszczą się w recenzji zagospodarowania przestrzennego III. Ocena recenzowanego opracowania 5. Podsumowanie opinii 5.1 Poprawność formalna Opracowanie poprawnie uwzględnia i wyczerpuje obowiązujące przepisy i uwarunkowania prawne, z uwzględnieniem prawa ogólnego i miejscowego. 5.2 Dostosowanie do specyfiki przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego Treść opracowania jest dostosowana do specyfiki przyrodniczej Tatrzańskiego Parku Narodowego. 5.3 Badania i ekspertyzy Przeprowadzono niezbędne badania uzupełniające obszarów i wykonano niezbędne ekspertyzy, aczkolwiek zaleca się dalsze uzgodnienia. 14

15 5.4 Kompletność opracowania Opracowania zostały wykonane w pełnym zakresie, wymagane są jednak niewielkie uzupełnienia, doprecyzowania i korekty (patrz konkluzja końcowa). 5.5 Przedmioty i cele ochrony Nie dotyczy. 5.6 Poprawność i realność zaleceń Punkty Nie dotyczy. 5.7 Uwzględnienie wyników opracowania w projekcie rozporządzenia Informacje (w szczególności zalecenia ochronne) zawarte w recenzowanym operacie zostały uwzględnione w projekcie rozporządzenia ministra środowiska w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Tatrzańskiego Parku Narodowego patrz zał. 3). 5.8 Powiązanie tekstu z załącznikami graficznymi Informacje w tekście są luźno skorelowane z informacjami przedstawionymi na załącznikach graficznych, zwłaszcza na mapach konieczna jest korekta. 6. Rekomendowane uzupełnienia i korekty Opracowanie wymaga uzupełnień i zmian konieczna jest korekta techniczna tekstu, m.in. wprowadzenie odwołań i numeracji tabel. 8. Konkluzje końcowe Operat został przygotowany zgodnie w wymaganymi aktami prawnymi. W ocenianym Operacie stwierdzono wiele niejasności, które wymagają doprecyzowania. Cały Operat sprawia wrażenie przygotowanego bardzo pobieżnie i w pośpiechu. Stwierdza się pewne rozbieżności. Brak numeracji tabel utrudnia poruszanie się po tekście. Brakuje wielu danych, do których odwołania znajdują się w tekście. Brakuje metodyki obliczania powierzchni. Brak spójności baz danych z nagłówkami tabel. Terminologia nie została sprecyzowana. Określenie działkoużytki wymaga wyjaśnienia. Zastosowanie danych z ewidencji gruntów daje obraz nieprecyzyjny. Jednak pozyskanie wypisów z ksiąg wieczystych może być zabiegiem bardzo skomplikowanym. Podając konkretne dane, należy odnieść się do obowiązujących dokumentów i rozporządzeń. Brakuje wyjaśnienia, co oznaczają liczby przy podawaniu procentowego udziału TPN we własności. 15