NA DWORZE KRÓLEWSKIM OSTATNICH JAGIELLONÓW

Transkrypt

1 NA DWORZE KRÓLEWSKIM OSTATNICH JAGIELLONÓW

2 ZYGMUNT II AUGUST (ur. 1 sierpnia 1520 w Krakowie, zm. 7 lipca 1572 w Knyszynie) syn Zygmunta I Starego i Bony Sforzy, od 1529 wielki książę litewski, od 1530 król Polski (do 1548 koregent); ostatni dziedziczny wielki książę litewski. Ostatni męski przedstawiciel dynastii Jagiellonów.

3 Burzliwe życie osobiste W 1543 r. zawarł związek małżeński z Elżbietą Austriaczką z Habsburgów, córką cesarza Ferdynanda I Habsburga. Po śmierci pierwszej żony w 1545 r. zawarł dwa lata później potajemnie małżeństwo z Barbarą Radziwiłłówną, miał z nią romans jeszcze za życia żony Elżbiety. Drugie małżeństwo Zygmunta II zostało zawarte wbrew woli ojca Zygmunta I i matki Bony, a gdy zostało ujawnione, magnateria uznała je za mezalians, godzący w powagę dynastii i państwa. Mimo to Barbara została 7 grudnia 1550 r. koronowana na królową Polski. W następnym roku zmarła. Pochowana została w katedrze wileńskiej. Zygmunt ożenił się jeszcze trzeci raz w 1553 r., z księżniczką austriacką, młodszą siostrą swej pierwszej żony Katarzyną. Matka króla, skłócona z dworem królewskim oraz z synem głównie z powodu jego nieudanego i bezdzietnego małżeństwa z trzecią żoną, wyjechała do Bari we Włoszech i tam w 1557 r. zmarła otruta przez Pappacodę, zausznika hiszpańskich Habsburgów. W 1566 r. Katarzyna wyjechała z Polski do Austrii, jak się okazało już na zawsze, gdzie zmarła kilka miesięcy przed swoim mężem. Zygmunt II August zmarł pod koniec 52. roku życia.

4 Barbara Radziwiłłówna Śmierć Barbary Radziwiłłówny, Józef Simmler, 1860 r.

5 Śmierć Barbary Radziwiłłówny Kochał ją tak, że gdy zmarła, wiózł jej trumnę przez całą Rzeczpospolitą z Krakowa do Wilna, jadąc konno za karawanem, a przez miasta i wsie szedł pieszo. Do trumny włożył tablicę z napisem głoszącym:... zmarła przedwcześnie, ale gdyby i była w starszym wieku, August by mówił, że zmarła przedwcześnie...

6 Polityka W 1557 przeprowadził udaną demonstrację zbrojną, tzw. wyprawę poswolską, w wyniku której zmusił kawalerów mieczowych do jednoznacznego opowiedzenia się po stronie polsko-litewskiej w jej konflikcie z Carstwem Rosyjskim. 14 września 1557 podpisano traktat pozwolski. W 1561 do Polski przyłączone zostały jako lenno Inflanty, od XIII w. opanowane przez Krzyżaków z zakonu kawalerów mieczowych. Rozpoczęła się wtedy I wojna północna o panowanie nad Bałtykiem ( ). Między innymi z uwagi na problemy związane z ciężką wojną o Inflanty, prowadzoną z carem Rosji Iwanem IV, król Zygmunt II August, szukając szerszego wsparcia wśród szlachty, zdecydował się na wprowadzenie postulowanych przez nią reform, m.in. podatkowych, gospodarczych i utworzenie stałego wojska. Skarb państwa zasiliła zwłaszcza tzw. egzekucja dóbr, tj. zwrot części majątków rozdanych magnatom. W październiku 1562 roku wydał za Jana Wazę (ówcześnie młodszego brata króla Szwecji) swoją siostrę Katarzynę, która w 1569 roku została królową Szwecji. W czasie konfliktu z Gdańskiem, powołał Komisję Morską. Wymusił od Gdańska odszkodowanie i przekazywanie cła palowego. W 1570 roku rozpoczęto budowę pierwszego okrętu królewskiego "Smok".

7 Sprawy wiary W sprawach wiary Zygmunt August zajmował długo postawę dwuznaczną, utrzymywał na swoim dworze kaznodziejów protestanckich i otaczał się protestantami. W 1555 roku posiadająca przewagę w izbie poselskiej szlachta protestancka wysunęła na sejmie w Piotrkowie postulat utworzenia polskiego kościoła narodowego, niezależnego od papieża. Wzorem Anglii jego głową miał zostać sam władca. Król popierał ten projekt do czasu, gdy potrzebował wsparcia obozu średniej szlachty przeciwko magnatom. Już jednak w 1564 roku całkowicie z niego zrezygnował, ulegając perswazji nuncjusza Giovanniego Francesca Commendoniego.

8 Wielki sukces Za jego inicjatywą Koronę Polską i Wielkie Księstwo Litewskie na mocy Unii lubelskiej połączono w jedno państwo, Rzeczpospolitą Obojga Narodów. 1 lipca 1569 w Lublinie zawarta została unia, która połączyła ostatecznie Koronę Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie w jedno państwo Rzeczpospolitą Obojga Narodów, ze wspólnym królem, sejmem, pieniądzem i polityką zagraniczną. Odrębne pozostały prawa, wojsko, skarb i urzędy. Podlasie, Wołyń, Kijowszczyzna znalazły się w Koronie. Unia przyspieszyła rozwój gospodarczy, społeczny i kulturalny Wielkiego Księstwa Litewskiego, prowadziła do polonizacji szlachty litewskiej i ruskiej oraz rozszerzała wpływy kultury polskiej aż na państwo rosyjskie.

9 Augustów Za panowania Zygmunta II Augusta miał miejsce rozkwit literatury i sztuki renesansowej. Od jego imienia pochodzi nazwa miasta Augustów.

10 Śmierć Zygmunta Augusta Zygmunt II August zmarł w 1572 w Knyszynie, jako ostatni polski monarcha z linii męskiej dynastii jagiellońskiej. Kolejnym królem polskim, wybranym przez sejm elekcyjny, był Henryk Walezy (panował ).

11 Zamek Królewski na Wzgórzu Wawelskim. Kraków Po pożarze w 1499 r. Odbudowano Zamek w stylu renesanoswym.

12 Styl renesansowy w Polsce Dotarł do nas stosunkowo wcześnie 1500 r. Od razu w rozwiniętej formie. Renesans był niejako importem, a nie wynikiem odkryć miejscowych artystów-rzemieślników. do rozwoju renesansu przyczynił się bardzo król Zygmunt I Stary, który sprowadzając specjalistów z Włoch do przebudowy kompleksu na wawelu znacznie przyspieszył rozwój polskiej kultury i wprowadzenie humanizmu nie tylko w kręgi dworu królewskiego, ale także krakowskiego uniwersytetu.

13 Nagrobek Jana Olbrachta Za pierwsze dzieło renesansowe w Polsce uważa się nie tyle przebudowany Zamek na Wawelu, ale znajdujący się w Katedrze nagrobek zmarłego w 1501 roku Jana Olbrachta

14 Franciszek Florentczyk i Bartolomeo Berrecci. Francesco Fiorentino (autor nagrobka a dokładnie obudowy tumby) został sprowadzony do Polski w 1501 roku przez Zygmunta I, który poznał się na jego talencie podczas pobytu w Budzie. Wiązał z Włochem bardzo poważne plany przebudowy siedziby królewskiej na wzgórzu wawelskim. największą zasługą florentczyka było wytyczenie dziedzińca Zamku królewskiego, choć ostatecznie pierwotnym planom toskańczyka odpowiada tylko skrzydło północne, resztę dokończył jego następca, Bartolomeo Berrecci.

15 Dziedziniec zamku królewskiego, , Wawel Franciszek Florentczyk, Bartolomeo Berrecci,

16 Dziedziniec zamku królewskiego, , Wawel

17 Przebudowa wnętrz w stylu renesansowym Ocalały fragment stropu kasetonowego sali poselskiej, który - wykonany przez sebastiana tauerbacha) w latach udekorowano 194 drewnianymi głowami projektu hansa sznyczera. samych głów zachowało się niestety tylko 30

18 Kaplica Zygmuntowska Perła architektury renesansowej w Polsce

19 Kaplica Zygmuntowska Wnętrze kaplicy

20 Kaplica Zygmuntowska Królewska kaplica grobowa największe dzieło arch. Bartolomeo Berrecci Budowę rozpoczęto w roku 1519 i trwała ona nieprzerwanie do 1533 roku. Manifestacją funkcji kaplicy: kultowej, grobowej i pomnikowej, jest jednak dopiero jej wnętrze, realizowane w latach Bogata ornamentyka all'antica i symbole zaczerpnięte z dekoracji cesarskich, po ogólny plan wnętrza oparty na motywie łuku triumfalnego na każdej z trzech ścian, w których umieszczone są: ołtarz, tron króla (zakryty przez późniejszą tumbę anny jagiellonki), nagrobki Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta (czwarta ściana mieści portal otwierający się na wnętrze katedry).

21 Kaplica Zygmuntowska Jest to pierwsza w pełni renesansowa budowla w Polsce o bogatym programie ideowym. Kaplica na planie centralnym jest zamknięta kopułą wspartą na bębnie z latarnią. Prosta kompozycja z zewnątrz kaplicy określona została jako zespół czterech brył geometrycznych, spiętrzonych w trzech kondygnacjach: (1) przyziemia w formie sześcianu stanowiącego korpus, (2) części złożonej z ośmiobocznego, regularnego graniastosłupu bębna, przeprutego kolistymi oknami oraz wydłużonej kopuły, (3) ostatniej części walcowatej latarni z dekoracyjnym zwieńczeniem. W kondygnacjach tych występują pilastry w tzw. porządku spiętrzonym, który jest typowym antycznym motywem rzymskim (występuje np. w Koloseum).

22 Jan Matejko. Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w 1521 roku. Dźwięk dzwonu Zygmunta od czasów panowania ostatnich Jagiellonów towarzyszy wielkim uroczystościom religijnym i narodowym, zarówno żałobnym, jak i radosnym. Na obrazie Jana Matejki widzimy króla Zygmunta I Starego stojącego pod baldachimem, poniżej następca tronu, młody Zygmunt August, obok na tronie siedzi królowa Bona, a u ich stóp dostrzegamy nadwornego błazna Stańczyka.

23 Wirtualne zwiedzanie