RAPORT SZYBKO.PL I EXPANDERA

Transkrypt

1 RAPORT SZYBKO.PL I EXPANDERA A N A L I Z A W T Ó R N E G O R Y N K U N I E R U C H O M O Ś C I W A R S Z A W A, K R A K Ó W, G D A Ń S K, P O Z N A Ń, W R O C Ł A W, K A T O W I C E, Ł Ó D Ź, O L S Z T Y N, T O R U Ń, O P O L E, B I A Ł Y S T O K, L U B L I N, G D Y N I A, S Z C Z E C I N, S O P O T PAŹDZIERNIK 2008

2 AGENDA RAPORTU SZYBKO.PL I EXPANDERA Informacje o Raporcie Szybko.pl i Expandera Część I Rynek kredytów hipotecznych w październiku 2008 Część II Ceny mieszkań na rynku wtórnym październik 2008 Część III Działki sytuacja w III kwartale 2008 O serwisie Szybko.pl O Expander NiezaleŜny Doradca Finansowy

3 INFROMACJE O RAPORCIE SZYBKO.PL Raport Szybko.pl i Expandera jest analizą sytuacji na wtórnym rynku nieruchomości, która jako pierwsza, w grudniu 2005 roku, została udostępniona mediom i Internautom. Dlatego jej autorzy dysponują największą ilością danych historycznych. Dzięki dotychczasowym wersjom Raportu moŝna obserwować zmiany cen w największych polskich miastach, miesiąc po miesiącu począwszy od października 2005 roku. Wysoką jakość i wiarygodność prezentowanych danych gwarantuje po pierwsze liczba ogłoszeń na podstawie, których liczone są średnie wartości, ale takŝe jakość ogłoszeń publikowanych w Szybko.pl: eliminowanie ofert powtarzających się, aktualizowanie cen przez oferentów, które znajduje później odzwierciedlenie w bazie danych. Dodatkowo kaŝdorazowo, w trakcie procesu przygotowywania Raportu, eliminowane są błędnie podane wartości. Przy obliczaniu średnich cen mieszkań wykluczane są nieruchomości określane jako apartamenty, co gwarantuje iŝ średnia cena nie jest zawyŝana. Raport Szybko.pl i Expandera jest niezwykle obszernym i bogatym źródłem informacji. śadne inne zestawienie nie obejmuje tak wielu lokalizacji. Przedstawione w raporcie dane są obrazem rynku nieruchomości w ściśle określonym czasie. Raport ma charakter informacyjny. Analizując i porównując dane zawarte w Raporcie Szybko.pl i Expandera naleŝy pamiętać, iŝ bazą do jego powstania są tylko i wyłącznie oferty zamieszczone w serwisie Raport nie zawiera danych transakcyjnych, lecz ceny ofertowe. Baza danych jest jednak aktualizowana w momencie, gdy ogłoszeniodawca obniŝa lub podwyŝsza cenę nieruchomości w serwisie. Autorami raportu są: Marta Kosińska - absolwentka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Podyplomowych Studiów Analiz Marketingowych. Współtworzyła serwis i jest odpowiedzialna za kontakty z uŝytkownikami oraz wszelkimi instytucjami i organizacjami zainteresowanymi współpracą z serwisem (autorka następujących części raportu: Obrót nieruchomościami na rynku wtórnym oraz Domy) Paweł Majtkowski, Jarosław Sadowski - analitycy Expandera największej firmy doradztwa finansowego w Polsce. (autorzy Części I - Rynek kredytów hipotecznych) Udziela się zgody na publikowanie całości lub części raportu jedynie pod warunkiem podania nazwy oraz źródła ( Raport Szybko.pl i Expandera bądź informacja: Dane pochodzą z Raportu Szybko.pl i Expandera ). W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości proszę o kontakt: Marta Kosińska martakosinska@szybko.pl; info@szybko.pl Informacje zawarte w poprzednich edycjach Raportu Szybko.pl i Expandera wykorzystywane były w następujących mediach: Gazeta Wyborcza Rzeczpospolita Gazeta Prawna Parkiet Puls Biznesu Program Trzeci Polskiego Radia Program Pierwszy Polskiego Radia Radio Tok FM Radio Eska Radio PIN Słowo Polskie Gazeta Wrocławska Dziennik Polski Manager Magazine TVN 24

4 TVN CNBC Biznes TVP 1 POLSAT TV Biznes Serwisy internetowe: onet.pl, interia.pl, tvn24.pl, Money.pl, Egospodarka, Muratorplus.pl, Bankier.pl, rnw.pl

5 CZĘŚĆ I RYNEK KREDYTÓW HIPOTECZNYCH W PAŹDZIERNIKU 2008 Od 25 sierpnia 2008 średnie oprocentowanie kredytów we franku szwajcarskim wzrosło o ponad 1 pkt. proc. W tym samym czasie oprocentowanie kredytów w złotym wzrosło o niecałe 0,5 pkt. proc. Wszystko to za sprawą rosnących rynkowych stóp procentowych LIBOR i WIBOR. LIBOR 3M, który jest podstawą oprocentowania większości kredytów we frankach szwajcarskich, zaczął znacząco rosnąć w połowie września w wyniku kryzysu na rynkach finansowych. Zmiany stawki LIBOR mają znaczenie dla wszystkich juŝ spłacających kredyty we frankach szwajcarskich. Od 15 września do 10 października wzrósł on z 2,71% do 3,12%. Potem LIBOR zaczął spadać i 31 października wynosił tyle samo co 1,5 miesiąca wcześniej, czyli 2,71%. Ostatni spadek stawki LIBOR powoduje, Ŝe w najbliŝszych tygodniach po aktualizacji oprocentowania przez wszystkie banki (co z reguły następuje pod koniec miesiąca) średnie oprocentowanie kredytów we franku spadnie o około 0,5 pkt. proc. Spadku nie naleŝy się spodziewać w wypadku średniego oprocentowania kredytu w złotym. Stawka WIBOR 3M stale bowiem rośnie, choć w mniejszym stopniu, niŝ stopy we franku. Od początku września WIBOR wzrósł z 6,50% na 6,85%. Oprocentowanie kredytów hipotecznych na dzień Źródło "Raport Szybko.pl i Expandera" PLN Zmiana w ciągu kwartału* CHF Zmiana w ciągu kwartału* BGś 7,78% 0,26% 4,85% 0,57% BOŚ 7,78% 0,26% 4,40% 0,42% BPH 7,83% 0,45% 4,46% 0,27% BZ WBK 7,86% 0,27% 6,27% 1,92% Deutsche Bank PBC 7,59% 0,04% 4,10% -0,16% Dom Bank n.d. n.d. n.d. n.d. Fortis Bank 7,34% 0,11% n.d. n.d. GE Money Bank 8,35% 0,25% 6,05% 1,70% ING Bank Śląski 7,89% 0,45% 5,06% 1,33% Invest-Bank 8,76% 0,27% n.d. n.d. Kredyt Bank 7,78% 0,38% 5,16% 1,01% Lukas Bank 8,11% 0,00% n.d. n.d. mbank 8,49% 1,00% 6,03% 2,05% Millennium 8,03% 0,48% n.d. n.d. MultiBank 8,49% 0,60% 6,03% 2,00% Nordea Bank 8,26% 0,77% 4,97% 0,87% Nykredit Realkredit 8,24% 0,27% n.d. n.d. Pekao 7,57% 0,00% n.d. n.d. PKO BP 8,38% 0,67% 5,62% 1,32% Polbank 9,16% 1,42% 5,07% 1,07% Raiffeisen Bank 9,40% 2,11% 5,68% 1,13% Santander Consumer Bank 7,29% 0,00% 4,55% 0,00% Średnia 8,11% 0,48% 5,22% 1,03% * stawki na dzień , zmiana w pkt. proc. w relacji do oprocentowania obowiązującego n.d. bank nie oferuje kredytu w CHF na 75% LTV

6 GDZIE BEZ WKŁADU WŁASNEGO Coraz trudniejsze staje się takŝe uzyskanie kredytu bez wkładu własnego. Na przykład Dom Bank jeszcze dwa miesiące temu był gotowy poŝyczać pieniądze nawet na 130% wartości kupowanego mieszkania, teraz ograniczył maksymalny poziom finansowania do 70%. Bank Millennium w przypadku kredytów we franku ograniczył ten wskaźnik ze 100% do 65%. WciąŜ jednak istnieje moŝliwość (według stanu na 4 listopada 2008) zaciągnięcia kredytu nie posiadając wkładu własnego. W przypadku kredytów w złotych pięć banków udziela kredytów na kwotę przewyŝszającą wartość nieruchomości i aŝ dziesięć na 100% wartości nieruchomości. W przypadku kredytów we frankach tylko Deutsche Bank nadal udziela kredytów na 110% wartości nieruchomości, a pięć banków na 100%. Kredyty bez wkładu własnego wciąŝ są dostępne, jednak jest to bardzo droga opcja, gdyŝ ich marŝe niejednokrotnie przekraczają 3 pkt. proc. W praktyce więc, aby uzyskać taki kredyt, klient musi posiadać wysoką zdolność kredytową, która np. pozwoli spłacić dług w ciągu 20 lat mimo, iŝ kredyt jest zaciągany na 30 lat. Jaką część wartości nieruchomości gotowy jest sfinansować bank? Źródło "Raport Szybko.pl i Expandera" Nazwa banku Kredyty w PLN Nazwa banku Kredyty w CHF Deutsche Bank 110% Deutsche Bank 110% Dominet 110% BOŚ 100% PKO BP 110% ING 100% Bank Pocztowy 105% mbank 100% Pekao 104% Multibank 100% BOŚ 100% Polbank 100% BZ WBK 100% BZ WBK 90% Fortis 100% Euro Bank 90% ING 100% Nordea 90% Invest Bank 100% BPH 80% Lukas Bank 100% Ge Money 80% mbank 100% PKO BP 80% Miultibank 100% Bank Pocztowy 80% Polbank 100% Dom Bank 70% Santander 100% Kredyt Bank 70% Euro Bank 90% Millennium 65% Nordea 90% Santander 65% Kredyt Bank 90% BGś 60% BGś 80% Dominet brak BPH 80% Fortis brak Ge Money 80% Invest Bank brak Millennium 80% Lukas Bank brak Dom Bank 70% Pekao brak

7 KREDYT W PAŹDZIERNIKU Październik był okresem nasilenia się zjawisk niekorzystnych dla osób zaciągających kredyty hipoteczne w walutach obcych. Chodzi o osłabienie złotego i znaczne wzrosty marŝ kredytowych. Z analizy przeprowadzonej przez Expandera wynika jednak, iŝ paradoksalnie osoby, które zaciągnęły kredyty hipoteczne w październiku płacą niŝsze raty w porównaniu z tymi, którzy zadłuŝyli się wcześniej. Na pierwszy rzut oka moŝe się to wydawać niewiarygodne. W przypadku kredytów walutowych dług, od którego są naliczane odsetki, jest wyraŝony w walucie obcej. Wysokość tego długu zaleŝy więc od kursu w dniu uruchomienia kredytu. Na wysokość raty w złotych ma natomiast wpływ nie tylko kurs waluty w dniu wypłaty kredytu, ale takŝe kurs w dniu spłaty poszczególnych rat. Oczywiście na koszt kredytu nie wpływa jedynie kurs, ale takŝe oprocentowanie, które w październiku znacznie wzrosło. W przypadku nowoudzielanych kredytów wpłynęły na to znaczne podwyŝki marŝ kredytowych. Przeciętna marŝa kredytów we frankach wzrosła w październiku o ok. 1 pkt. proc. W niektórych bankach podwyŝki były znacznie większe przekraczały nawet 2 pkt. proc. Ponadto na wzrost oprocentowania zarówno nowych jak i udzielonych wcześniej kredytów wpłynął wzrost stawek referencyjnych. WIBOR 3M wzrósł w październiku o 0,18 pkt. proc., a LIBOR CHF 3M o 0,26 pkt. proc. Expander porównał wysokość rat kredytu zaciągniętego w końcu 2007 r. z wysokością teoretycznych rat kredytów zaciąganych w ostatnim dniu poszczególnych miesięcy 2008 r. Gdyby klient zaciągnął kredyt na kwotę 300 tys. zł (na 30 lat) 31 grudnia 2007 r., kiedy kurs franka wynosił 2,17 zł, to rata jego kredytu wynosiła 29 października zł. Tymczasem gdyby zaciągnął kredyt dopiero tego właśnie dnia to rata jego kredytu byłaby o 100 zł niŝsza wynosiłaby ok zł. Wynika to z faktu, iŝ dług we frankach osoby, która zaciągnęła kredyt przed dziesięcioma miesiącami jest znacznie większy niŝ osób, które zadłuŝają się obecnie. Warto jednak dodać, Ŝe na przełomie lipca i sierpnia, kiedy kurs franka spadł poniŝszej 2 zł rata kredytu zaciągniętego w końcu ubiegłego roku wynosiła jedynie ok zł. Jak zmieniała się w czasie - pod wpływem zmian oprocentowania i kursu walutowego - wysokość rat kredytu uruchomionego w końcu 2007 r. oraz ile wynosiły teoretyczne raty kredytów, zaciąganych w poszczególnych miesiącach 2008 r., pokazuje poniŝszy wykres. Raty kredytów zaciągniętych we frankach szwajcarskich zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł Wysokość teoretycznych rat kredytów zaciąganych w poszczególnych miesiącach Raty kredytu zaciągnietego w końcu 2007 r. kredyt na 300 tys. zł, 30 lat, 25% wkładu własnego, wysokość rat na koniec poszczególnych miesięcy

8 Sprawdziliśmy równieŝ jaki jest wpływ marŝy i kursu walutowego w dniu uruchomienia kredytu na wysokość obecnych rat. W celu pokazania tej zaleŝności przyjęliśmy załoŝenie, Ŝe Pan Kowalski zaciągnął kredyt 30 lipca br. na kwotę 300 tys. zł., na 30 lat. W tym czasie rynkowy kurs franka szwajcarskiego wynosił 1,96 zł, a średnia marŝa kredytowa ok. 1,4%. ZadłuŜenie Pana Kowalskiego wynosiło więc w momencie uruchomienia kredytu 153 tys. CHF. Natomiast Pan Nowak zaciągnął analogiczny kredyt 27 października br. przy kursie franka na poziomie 2,67 zł i marŝy 2,4%. Jego zadłuŝenie początkowe wynosiło więc tylko 112 tys. CHF. Gdyby Pan Kowalski wstrzymał się z zaciągnięciem kredytu trzy miesiące i zadłuŝył się w tym samym czasie co Nowak, to na starcie jego dług byłby o 25% niŝszy. Ponadto, przy kursie na poziomie 2,4 zł, rata kredytu Pana Kowalskiego wyniesie 1890 zł, a Pana Nowaka 1546 zł (uwzględniono spread 12 gr.). Pan Nowak ma więc o 344 zł niŝszą ratę mimo, Ŝe oprocentowanie jego kredytu jest o 1 pkt. proc. wyŝsze i mimo, iŝ obaj panowie zaciągnęli kredyt na taką samą kwotę tys. zł. Zbadaliśmy teŝ zmiany wysokości rat kredytowych tylko pod wpływem tylko zmian kursu walutowego w momencie spłaty poszczególnych rat, a bez uwzględniania zmian oprocentowania. Przyjmujemy więc załoŝenie, Ŝe oprocentowanie kredytu Pana Kowalskiego wynosi w całym okresie spłaty 4,15%. W tym przypadku wysokość wszystkich rat jego kredytu będzie wynosiła 767,53 CHF. Mimo, iŝ raty we frankach są równe, to ich wysokość w złotych zmienia się w zaleŝności od kursu w dniu spłaty. Wysokość teoretycznej raty, wyliczonej przy zaciąganiu kredytu Pana Kowalskiego wynosiła 1558 zł, gdyŝ kurs wynosił wtedy 1,96 zł. Natomiast przy kursie na poziomie 2,4zł rata wynosi 1888 zł (uwzględniono spread 12 gr). W ciągu 3 miesięcy, tylko z powodu zmian kursu franka, wysokość raty moŝe wzrosnąć aŝ o 21%.

9 CZĘŚĆ II OBRÓT NIERUCHOMOŚCIAMI NA RYNKU WTÓRNYM CENY MIESZKAŃ W PAŹDZIERNIKU 2008 Październik był najgorszym jak do tej pory miesiącem nie tylko dla inwestorów giełdowych. TakŜe niemal wszyscy właściciele mieszkań stracili w ciągu ostatnich 31 dni tyle, co do tej pory w ciągu kwartału. W Poznaniu średnia cena w ciągu miesiąca obniŝyła się o 2,8%, w Krakowie 2,4%, w Warszawie o 1,4%, we Wrocławiu i Łodzi o 1,2%. Równocześnie widoczny jest znaczny wzrost liczby aktualnych ofert sprzedaŝy. Jest ich o 20% więcej niŝ przed wakacjami. Liczba ta będzie nadal rosła, poniewaŝ ruch na rynku nieruchomości jest niewielki. W związku z zaostrzeniem kryteriów udzielania kredytów, ograniczone zostanie główne źródło finansowania zakupu nieruchomości a zatem popyt na nieruchomości. Oceniając sytuację na rynku nieruchomości w ostatnim miesiącu moŝna jednak powiedzieć, Ŝe w porównaniu z innymi dziedzinami gospodarki panuje tu spokój. Nie mamy do czynienia z paniczną wyprzedaŝą ani ze strony deweloperów ani ze strony inwestorów indywidualnych. I to chyba dobrze, bo strach i panika są najgorszymi doradcami. Od zawsze ziemia i nieruchomości uwaŝane były za pewną i bezpieczną lokatę kapitału. Podobnie jest i teraz, choć trudno rekomendować kupowanie w chwili obecnej, kiedy dalsze spadki cen w ciągu najbliŝszych miesięcy są wysoce prawdopodobne. Mało realistyczne jest jednak, aby ceny nieruchomości spadły do poziomu z połowy 2006 roku (około 6100 złotych w Warszawie i Krakowie), kiedy mieszkania sprzedawały się jak świeŝe bułeczki. Nie ma, więc szans na powrót na rynek wielkiej fali kupujących. Cały rok 2009 będzie w najlepszym przypadku okresem stagnacji lub niewielkich spadków cen, a niewykluczony jest kryzys i spadki powyŝej 10%. Rozwój wypadków uzaleŝniony będzie od stanu polskiej i światowej gospodarki i w niemałym stopniu od nastrojów społecznych. Istnieje jednak segment rynku, który nawet w tak trudnej sytuacji wydaje się być perspektywiczny. Jest nim rynek wynajmu. Stawki za wynajem nie rosły nigdy tak gwałtownie jak ceny kupna, jednak ich wzrost jest stabilny rzędu 15-20% rocznie. TakŜe popyt na mieszkania do wynajęcia rośnie. Być moŝe będziemy mieli do czynienia z nowym na polskim rynku zjawiskiem długookresowego wynajmu mieszkań. W związku z zaostrzeniem kryteriów udzielania kredytów, ale takŝe ryzykiem jakie wynika z długoletniego zadłuŝenia, część osób zostanie zmuszona a część samodzielnie podejmie decyzję o wynajmie a nie kupnie mieszkania. Będzie się to wiązało ze zmianami kulturowymi, które najprawdopodobniej będą miały miejsce. Kolejne pokolenie, obecnie małych dzieci, wychowane juŝ w czasach Unii Europejskiej i bardzo swobodnego przepływu osób, będzie zdecydowanie bardziej mobilne. Będzie podejmowało pracę w róŝnych miejscach i to nie tylko w Polsce, ale takŝe na terenie Unii. Dla nich własna nieruchomość nie tylko moŝe nie być potrzebna, ale moŝe okazać się swego rodzaju obciąŝeniem (potrzeba nadzoru, remontów, podatki etc). Warto równieŝ wspomnieć o działkach. MoŜna inwestować w grunty, których podaŝ z natury rzeczy nie moŝe być zwiększona, a popyt utrzyma się, a w dłuŝszej perspektywie będzie nawet rósł. W chwili obecnej naleŝałoby jednak szczegółowo przeanalizować cenę, porównując z innymi ofertami w okolicy i moŝliwościami wykorzystania danego terenu. Szczegóły sytuacji cenowej w tym segmencie rynku nieruchomości omówione są w kolejnej części raportu. W poniŝszych tabelach oraz na wykresie przedstawione są dane za ostatnie 12 miesięcy.

10 Źródło: Raport Szybko.pl i Expandera % zmiana wartości metra kwadratowego mieszkania na rynku wtórnym od X 2007 do X ,0% 2,0% 1,6% 1,0% 0,0% -1,0% -2,0% -3,0% -4,0% -5,0% -6,0% -7,0% -8,0% -9,0% -10,0% -11,0% ŁÓDŹ -0,2% LUBLIN -5,9% SZCZECIN -4,3% TORUŃ OLSZTYN -8,3% 0,0% OPOLE BIAŁYSTOK -1,2% KATOWICE -8,0% WROCŁAW -3,3% KRAKÓW -7,4% WARSZAWA -3,4% POZNAŃ -9,9% GDAŃSK -4,9% GDYNIA -1,3% SOPOT -5,9% Średnie ceny metra kwadratowego mieszkań na rynku wtórnym w największych polskich miastach (w zł). Źródło "Raport Szybko.pl i Expandera" WROCŁAW KRAKÓW WARSZAWA POZNAŃ GDAŃSK GDYNIA SOPOT październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik

11 Średnie ceny metra kwadratowego mieszkań na rynku wtórnym w największych polskich miastach (w zł). Źródło "Raport Szybko.pl i Expandera" ŁÓDŹ LUBLIN SZCZECIN TORUŃ OLSZTYN BIAŁYSTOK OPOLE KATOWICE październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik CZĘŚĆ III DZIAŁKI SYTUACJA W III KWARTALE 2008 Wskaźniki zmian cen ziemi z ostatnich miesięcy potwierdzają ogólnie znaną prawdę, iŝ ziemia to dobra i pewna inwestycja. Ceny gruntów juŝ w miesiącach letnich przeszły korektę po wcześniejszych wzrostach i w ostatnich tygodniach pozostały niemal niewzruszone i odporne na przejawy kryzysu finansowego. Na rynku warszawskim, krakowskim i wrocławskim pojawiły się co prawda działki droŝsze niŝ w II kwartale i droŝsze niŝ kiedykolwiek, ale są to pojedyncze oferty ziemi połoŝonej w wyjątkowych lokalizacjach i nie wpływają one na ceny średnie. PoniewaŜ jednak na rynku mieszkaniowym nastąpiło ograniczenie popytu i spadek cen, spadnie liczba nowych inwestycji deweloperów. Z powodu utrudnionego dostępu do kredytów zmniejszy się równieŝ ilość inwestycji indywidualnych. MoŜe to spowodować spadek cen na skutek mniejszego zapotrzebowania na ziemię. JuŜ w bieŝącym kwartale widać, iŝ oferta działek jest większa niŝ kilka miesięcy temu. O 16% więcej niŝ w II kwartale i aŝ o 60% więcej niŝ przed rokiem. średnia cena metra kwadratowego średni metraŝ działki zmiana % w ciągu kwartału zmiana % w ciągu roku Przykładowe ceny działek w III kwartale Źródło "Raport Szybko.pl i Expandera" WARSZAWA od 190 do ,9% -10% KRAKÓW od 50 do ,5% -8% WROCŁAW od 71 do ,5% 8% GDAŃSK od 125 do ,0% -23% POZNAŃ od 100 do ,6% 29%

12 Analiza sytuacji w poszczególnych miastach Warszawa: Średnia cena 998 złotych, powierzchnia 1414 metrów. W porównaniu z II kwartałem cena minimalna jest o 10 złotych wyŝsza a najdroŝsza działka kosztowała aŝ 4400 złotych za metr, czyli 600 złotych więcej niŝ w poprzednim kwartale. W porównaniu z III kwartałem 2007 średnia cena jest niŝsza o 10%. Zmniejszyła się teŝ powierzchnia statystycznej działki z 2020 metrów do Działki poniŝej 500 złotych za metr stanowią prawie 14% oferty Za ponad 60% wszystkich działek w Warszawie trzeba było zapłacić między 500 a 1000 złotych. W III kwartale sytuacja się odwróciła i więcej jest działek z przedziały złotych (32% całości oferty). W II kwartale większość stanowiły działki budowlane w cenie pomiędzy 750 a 1000 złotych za metr kwadratowy NajdroŜsze działki powyŝej 2000 za metr to 9% oferty Struktura cenowa jest bardzo podobna jak przed rokiem. Najtańsze działki zlokalizowane są na Białołęce i w Wawrze. MoŜna tam znaleźć oferty w cenie poniŝej 300 złotych NajdroŜsze oferty pochodzą z Mokotowa i Wilanowa. Są to działki niewielkie, około 600 metrów kwadratowych w cenie przekraczającej 4 tysiące za metr kwadratowy. Kraków Średnia cena 336 złotych, średnia powierzchnia 1626 metrów kwadratowych, czyli w zasadzie bez zmian w porównaniu z II kwartałem i o 8% mniej za metr niŝ w III kwartale 2007 Najłatwiej jest znaleźć ziemię w cenie pomiędzy 100 a 300 złotych za metr kwadratowy. W tej cenie jest prawie 56% ofert. Najtańsze działki do 100 złotych za metr to 4,8% wszystkich ogłoszeń, najdroŝsze zaś powyŝej 1500 złotych stanowią większy odsetek - 5,2% W porównaniu z zeszłym rokiem zdecydowanie mniej jest działek w cenie do 200 złotych za metr : 33% w porównaniu 62% w zeszłym roku. NajdroŜsze działki dostępne w szybko.pl w III kwartale 2008 kosztowały ponad 2200 złotych za metr. W zeszłym roku najdroŝsza oferta była o ponad 700 złotych tańsza za metr kwadratowy niŝ obecnie. Wrocław Średnia cena to 269 złotych i jest to w zasadzie tyle samo co w poprzednim kwartale i o 19 złotych więcej niŝ przed rokiem W zasadzie bez zmian pozostały ceny minimalne i maksymalne Zmniejszyła się liczba gruntów najtańszych, poniŝej 100 złotych za metr z 12,5% do 7,8% Ceny ponad 70% ofert mieszczą się pomiędzy 100 a 300 złotych za metr. Działki w cenie powyŝej średniej stanowią 21% oferty, z czego najwięcej: 13,5% to grunty w cenie od 300 do 500 złotych za metr Większość najdroŝszych działek zlokalizowana jest w dzielnicy Krzyki. W porównaniu z zeszłym rokiem cena minimalna nie uległa zmianie, natomiast maksymalna wzrosła z 1000 do 1750 złotych Poznań Średnia cena to 372 złotych, a powierzchnia 1380 metrów Zmieniła się struktura cenowa podaŝy. W porównaniu z poprzednim kwartałem więcej jest mieszkań w cenie pomiędzy 200 a 300 złotych. Stanowią one obecnie 36% rynku w porównaniu z 21% w poprzednim kwartale. 23% działek kosztuje do 200 złotych, 46,4% od 200 do 400, powyŝej %. Znacznie zmniejszyła się liczba mieszkań najdroŝszych, powyŝej 700 złotych za metr z 20,7% do 5,4% Gdańsk

13 Średnia cena 270 złotych, bez zmian w porównaniu z poprzednim kwartałem TakŜe liczebność oferty jest najuboŝsza w porównaniu z innymi aglomeracjami. Jest ich prawie 6 razy mniej niŝ w Warszawie Struktura cenowo przedstawia się następująco: 9,1% do 150 złotych; 23,6% od 150 do 200; 29,2% ; 20% i 18% powyŝej 400 złotych O SERWISIE SZYBKO.PL Od momentu powstania serwisu na polskim rynku nieruchomości zaszło wiele zmian. Mieliśmy do czynienia z trwającą ponad rok galopadą cen mieszkań, następnie przyszła moda na domy a wraz z nią wzrosty cen domów oraz działek budowlanych. Obecnie rynek wraca do normalności, a wraz z nim zmieniają się potrzeby i wymagania kupujących oraz sprzedających nieruchomości. Poszukiwane są przede wszystkim łatwo dostępne i precyzyjne informacje. W dziedzinie obrotu nieruchomościami wszystkim tym dysponuje serwis Niewątpliwie innowacyjnym rozwiązaniem jest umoŝliwienie oglądającym szukania nieruchomości na mapach. Serwis Szybko.pl jako pierwszy w Polsce uruchomił wyszukiwarkę, która pozwala na odnalezienie ogłoszeń sprzedaŝy mieszkań, domów, działek i lokali komercyjnych a takŝe ofert wynajmu mieszkań i stancji na mapach. Zobacz szczegóły: Po ustaleniu szczegółowych kryteriów wyszukiwania system pokazuje wszystkie nieruchomości, na danym obszarze, które zostały zlokalizowane przez ogłaszających. Ten innowacyjny sposób szukania jest szczególnie pomocny w przypadku uŝytkowników, którzy nie znają topografii danej okolicy, są z innego miasta lub teŝ poszukują nieruchomości tylko w wybranym rejonie (wystarczy kursorami ustawić rejon i system sam w tym rejonie wyświetli nieruchomości). Aby zwiększyć liczbę nieruchomości widocznych na mapach Szybko.pl wprowadziło przybliŝoną lokalizację nieruchomości. Od tej chwili niemal 70 % nieruchomości będzie lokalizowana na mapach. Zobacz szczegóły: O wzroście znaczenia Internetu jako narzędzia sprzedaŝy świadczą nie tylko rosnące statystyki oglądalności, ale takŝe coraz większa liczba ofert zamieszczanych w Szybko.pl obecnie jest to niemal 50 tysięcy anonsów dotyczących róŝnych segmentów rynku nieruchomości. Szybko.pl jest niekwestionowanym liderem jeśli chodzi o rynek wynajmu. Codziennie jest tu dostępnych ponad 5500 ofert mieszkań do wynajęcia i około 1500 pokoi. KaŜdego dnia przybywa około nowych ofert. W najgorętszym dla wynajmu sezonie, czyli III kwartale, niektóre ogłoszenia przestają być aktualne po zaledwie kilku minutach od ich zamieszczenia. Szybko.pl niezmiennie utrzymuje się wśród najchętniej odwiedzanych serwisów nieruchomości w Polsce. Świadczą o tym prezentowane poniŝej statystyki oglądalności. (źródło: Google Analytics)

14 O EXPANDER NIEZALEśNY DORADCA FINANSOWY Expander jest niezaleŝnym doradcą finansowym, oferującym produkty oszczędnościowoinwestycyjne oraz kredyty hipoteczne i gotówkowe. Obecnie Expander ma 64 oddziały w całej Polsce oraz 293 doradców finansowych. Expander współpracuje w zakresie oferty kredytowej z 21 bankami oraz 30 TFI i towarzystwami ubezpieczeń na Ŝycie w zakresie produktów oszczędnościowo-inwestycyjnych. Na początku przyszłego roku doradcy Expandera zaczną sprzedawać produkty dla małych i średnich przedsiębiorstw. Jeszcze w tym roku oferta dla klientów detalicznych zostanie z kolei wzbogacona fundusz emerytalny. Expander jest obecnie najlepiej postrzeganą marką wśród doradców finansowych, co potwierdzają m.in. badania przeprowadzone przez instytut Gfk Polonia. W rankingu najcenniejszych marek, opracowanym przez Rzeczpospolitą, Expander zajmuje czwarte miejsce w kategorii handel i usługi i jest to najwyŝsza pozycja wśród instytucji z sektora finansowego. 25% transakcji zawartych za pośrednictwem Expandera w 2007 roku stanowiły kolejne transakcje dotychczasowych klientów Nowa strategia rozwoju Expandera, będąca konsekwencją dokonanych pod koniec ub.r. zmian właścicielskich, zakłada ekspansję zagraniczną, powiększenie oferty produktowej, rozbudowę sieci oddziałów oraz umocnienie marki. Jej pierwsze efekty to wzrost sprzedaŝy o 30% w I kwartale br. (r/r) kredytów hipotecznych. Wartość wniosków kredytowych netto wysłanych w I półroczu 2008 r. była o 40% większa niŝ w analogicznym okresie rok wcześniej. Właścicielem 60% udziałów w Expanderze jest konsorcjum funduszy private equity zarządzane przez Innova Capital, a pozostałych 40% GE Money.