Czy potrafisz powiedzieć STOP? Czy bawisz się z alkoholem, czy to alkohol bawi się z Tobą?

Transkrypt

1 Czy potrafisz powiedzieć STOP? Czy bawisz się z alkoholem, czy to alkohol bawi się z Tobą? Obawiasz się, że pijesz zbyt dużo? Znajdziesz tu informacje na temat spożycia alkoholu, rozwoju uzależnienia i sposobów na rozwiązanie problemów z alkoholem.

2 O jednego drinka za dużo Dla wielu osób alkohol jest zwyczajną częścią zabawy i rozrywki. Powszechnie akceptowane jest wypijanie drinka lub dwóch w ramach spotkań towarzyskich czy dla odprężenia po stresującym dniu. Niestety dla części z nas jeden lub dwa drinki, zamiast uwolnienia od trosk mogą oznaczać poważne problemy Szacuje się, że w Europie co czwarta osoba w wieku lat regularnie spożywa zbyt duże ilości alkoholu, a ponad 14 milionów jest od niego uzależnionych. W Polsce według szacunków Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych żyje około osób uzależnionych, a kolejne pije nadmiernie. Prawie każdemu zdarza się okazja do wypicia drinka, jednak gdy pijemy zbyt dużo narażamy się na przykre konsekwencje i ryzyko utraty zdrowia. Regularne wypijanie nadmiernych ilości, ponad limity ustalone przez światowe autorytety szkodzi również naszemu społecznemu funkcjonowaniu. Konsekwencje przekraczania granic bezpiecznego picia stają widoczne zarówno w perspektywie krótko- jak i długoterminowej. CO mówią autorytety? Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca aby: MĘŻCZYŻNI NIE SPOŻYWALI WIĘCEJ NIŻ 4 PORCJE STANDARDOWE ALKOHOLU DZIENNIE LUB 28 PORCJI STANDARDOWYCH ALKOHOLU TYGODNIOWO. KOBIETY NIE SPOŻYWALY WIĘCEJ NIŻ 2 PORCJE STANDARDOWE ALKOHOLU DZIENNIE LUB 14 PORCJI STANDARDOWYCH ALKOHOLU TYGODNIOWO. i t t i m OrGaNiZm rozwija tolerancję i PrZyZwyCZaJa SiĘ DO alkoholu więc można BeZPieCZNie PiĆ COraZ więcej. PrawDa PiJąC więcej BarDZieJ OBCiąŻaSZ OrGaNiZm i ryzykujesz więcej. tolerancja Na alkohol JeSt OBeCNie uważana Za JeDeN Z OBJawów uzależnienia. 2

3 ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA ZALECA BY THE DZIENNE WORLD SPOŻYCIE HEALTH ALKOHOLU ORGANIZATION NIE PRZEKRACZAŁO: RECOMMENDS THAT YOUR DAILY ALCOHOL CONSUMPTION DO NOT EXCEED 4 2 Standardowa porcja alkoholu bywa różnie definiowana. WHO The definition określa of jedną a standard porcję drink standardową varies widely between jako and even 10 gramów within countries. czystego the World alkoholu. Health organization (WHO) defines that: 1 standard alcoholic drink is equivalent to 10g pure alcohol. 3 3

4 What Czym jest is a porcja standard standardowa? drink? Porcja standardowa służy zmierzeniu ilości spożywanego A alkoholu standard (etanolu) drink measures a nie the całkowitej amount of alcohol, ilości wypijanego not the napoju. amount Nie of należy liquid you wobec are drinking. tego zliczać therefore, każdego you wypitego can t drinka, simply piwa count czy each lampki drink, wina beer jako or glass porcji of wine standardowej. as one Wyobraźmy standard drink sobie of alcohol. chociażby Just think różnicę about the w size wielkości differences of wine glasses, and clearly it makes a difference in the amount of alcohol whether it is a small dostępnych kieliszków do wina, czy zmienne ilości nalewanego w barze napoju by zobaczyć różnicę. Drinki or big glass of wine and also how much is poured into a bywają przecież sporządzane z 25, 50 czy nawet 100 ml glass. Also remember that some bars tend to use 35ml wysokoprocentowego alkoholu. measures of spirits rather than 25ml in drinks. you Należy also have także to take brać into pod consideration uwagę the stężenie alcohol alkoholu percentage w wypijanych of a particular napojach drink. (w skrócie this is called % vol. the lub alco-hol Zależnie by volume, od niego or for short, ta sama the Abv. objętość similar products danego in rodzaju obj.) containers napoju alkoholowego of the same size może may zawierać hold different w sobie numbers różną ilość of etanolu. standard Dla drinks. przykładu for example, butelka a bottle wina of o wine zawartości (750ml) 10 % with vol. an alkoholu Abv of 12% ma w contains sobie less mniej alcohol alkoholu, and fewer a więc mniej standardowych drinks than porcji a bottle niż butelka of wine zawierająca (750ml) with an 13 % vol. Abv of 13%

5 PONIŻEJ PODAJEMY KILKA PRZYKŁADóW NAPOJóW ALKOHOLOWYCH, W KTóRYCH WYSTĘPUJE 1 POrCja STandardOwa, A WIĘC 10 G CZYSTEGO ETANOLU 100ml wina lub szampana (13 % vol.) 30ml 7.5 wódki, koniaku bądź innego wysokoprocentowego alkoholu ( 40 % vol.) Kieliszek 50g to niemal 2 porcje standardowe 275 ml piwa o zawartości alkoholu 5 % vol. 1 małe piwo to ok. 1,2 porcji standardowej, 1 duże piwo to niemal 2 porcje standardowe 275ml Butelka wina 750 ml to 7,5 porcji standardowej Aby samemu skutecznie policzyć ilość spożywanego alkoholu należy pamiętać iż 10 gramów ( jedna porcja standardowa) to 12,7 ml czystego etanolu. Liczbę standardowych porcji w spożytym alkoholu można wyliczyć korzystając z poniższego równania: OBJĘTOŚĆ SPOŻYTEGO NAPOJU ALKOHOLOWEGO X % OBJ. Tak więc: JEDNA 100 ML LAMPKA WINA (13 % OBJ.) 100 x TO JEDNA PORCJA STANDARDOWA. KIELISZEK 50 ML CZYSTEJ WóDKI (40 % vol.) 50 x = = TO 1,6 PORCJI STANDARDOWYCH. 5

6 i t t i m mieszanie KiLKu rodzajów POwODuJe GŁĘBSZe upojenie NiŻ SPOŻywaNie tylko JeDNeGO rodzaju NaPOJu alkoholowego. PrawDa O tym jak pijani jesteśmy decyduje jedynie stężenie alkoholu we krwi. mieszanie kilku rodzajów alkoholu może powodować jedynie gorsze samopoczucie. Nie sprawi, że osoba pijąca będzie ani bardziej ani mniej pijana. 6

7 Worried Obawiasz you się że are pijesz drinking zbyt wiele? too much? - Sprawdź Get to know ile naprawdę your alcohol pijesz. consumption Wielu A lot of ludzi people pije are zbyt drinking dużo. too Sądzisz, much. że jesteś jednym z nich? Aby to sprawdzić dobrze jest zacząć od odpowiedzi na dwa pytania. To wyliczenie pomoże ocenić ile alkoholu wypijasz. Bądź szczery ze samym sobą. Umożliwi Ci to sprawdzenie czy Twoje picie nie naraża Cię na problemy. Ile razy w ciągu przeciętnego tygodnia pijesz napoje zawierające alkohol? Ile porcji standardowych wówczas przeciętnie wypijasz? Dni w tygodniu x drinki w ciągu dnia = średnia liczba drinków w tygodniu W załączeniu do tej broszury znajdziesz tabelkę, w której możesz zapisywać ilość alkoholu spożytą danego dnia. Nie musisz wypełniać jej całej - wystarczy tydzień lub dwa aby zyskać orientację we własnym piciu. Wielu ludziom takie ćwiczenie pozwala zyskać obiektywne spojrzenie na to ile piją. Warto pamiętać, że sama ilość spożywanego alkoholu nie jest jedynym czynnikiem determinującym zagrożenie problemem alkoholowym. Ważne jest również to, czy picie nawet w rozsądnych jak się wydaje ilościach jest pod naszą całkowitą kontrolą. Czy też przynosi już negatywne skutki w codziennym życiu? Światowa Organizacja Zdrowia stworzyła krótki kwestionariusz (AUDIT), w którym można samodzielnie dokonać wstępnej oceny tego jak radzimy sobie z piciem. (kwestionariusz AUDIT dostępny na ostatniej stronie poradnika) 7

8 Zbyt wiele to znaczy ile? i t t i m LuDZie rzadko ZaPiJaJą SiĘ Na ŚmierĆ. PrawDa w ciągu każdego roku w europie ponad 125,000 ludzi umiera z powodu alkoholu. Czy martwisz się, że zbyt dużo pijesz? Jeżeli, korzystając z załączonej tabeli wyliczyłeś już swoje przeciętne tygodniowe spożycie alkoholu, możesz racjonalnie i obiektywnie oszacować ile rzeczywiście wypijasz. Jak teraz ocenić zagrożenie? WHO zdefiniowała progi szkodliwości picia w zależności od liczby gramów alkoholu wypijanych każdego dnia. Są one różne w zależności od płci z uwagi na różną tolerancję alkoholu. Wynika to z głównie faktu, iż ciało kobiety ma zwykle mniejszą masę i zawiera więcej tłuszczu (a mniej mięśni i wody, gdzie rozmieszcza się alkohol) niż ciało mężczyzny. Ponadto kobiety mają niższy poziom aktywności enzymu rozkładającego alkohol (dehydrogenazy) - stąd mniej wydajnie go metabolizują. Warto również pamiętać, że wraz z wiekiem ryzyko spowodowane piciem alkoholu rośnie, ponieważ jest on coraz wolniej rozkładany i wydalany przez organizm. 8

9 Pamiętaj aby poniższą tabelę traktować jedynie jako sugestię. Oczywiście najlepiej znaleźć się w pierwszej z wymienionych kategorii ale... Nawet niewielka ilość alkoholu, wymieniana poniżej jako picie niskiego ryzyka jest niedopuszczalna i wysoce ryzykowna dla kobiet w ciąży, osób prowadzących pojazdy, przewlekle chorych, opiekunów dzieci itp.! Kategorie ryzyka związanego z piciem ryzyko Picie niskiego ryzyka Kobiety: 0-20 g/dzień lub < 14 standardowych porcji/tydzień Mężczyźni: 0-40 g/dzień lub < 28 standardowych porcji/tydzień Picie takich ilości nie wymaga podjęcia zwykle żadnych kroków. Bądź świadomy, iż łatwo jest znaleźć się w następnej kategorii Picie średniego ryzyka Kobiety: g/dzień lub standardowych porcji/tydzień Mężczyźni: g/dzień lub standardowych porcji/tydzień Jesteś zagrożony ryzykiem wystąpienia szkód spowodowanych piciem, choć niekoniecznie zdajesz sobie z tego sprawę. Im więcej alkoholu spożywasz regularnie, tym większe podejmujesz ryzyko szkód zdrowotnych i społecznych Picie wysokiego ryzyka Kobiety: >40 g/dzień lub > 28 standardowych porcji/tydzień Mężczyźni: >60 g/dzień lub > 42 standardowych porcji/tydzień Picie szkodzi Ci już w sposób poważny, a być może szkodzi również innym. Powinieneś natychmiast ograniczyć picie i zwrócić się do lekarza w celu uzyskania pomocy. 9

10 Co ryzykujesz? twoje zdrowie. Możesz nie być tego świadomy, ale alkohol jest jednym z najczęściej wymienianych czynników prowadzących do pogorszenia stanu zdrowia i skrócenia życia. Alkohol powoduje wiele dolegliwości i sprzyja występowaniu urazów. Przewlekłe, skracające życie choroby nie są zarezerwowane dla osób bardzo dużo pijących. Picie ponad zalecane bezpieczne ilości zawsze zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych chorób. Alkohol jest toksyną i wpływa na wszystkie narządy. Według aktualnej wiedzy odgrywa on rolę w powstawaniu ponad 60 chorób i pogarsza ich przebieg. Im więcej pijesz tym większe podejmujesz ryzyko utraty zdrowia. W tabelce wymieniono najczęstsze ciężkie schorzenia, w powstawaniu których picie alkoholu pełni istotną rolę: rak: jamy ustnej, gardła, wątroby żołądka, jelita grubego u kobiet zwiększone ryzyko raka piersi. CHOrOBY PrZEwOdU POKarMOwEGO: marskość wątroby, ostre i przewlekłe zapalenie trzustki CHOrOBY SErCOwOnaCZYnIOwE: nadciśnienie tętnicze zawał serca, udar mózgu CUKrZYCa PadaCZKa CHOrOBY PSYCHICZnE: depresja, otępienie niepłodność 10

11 PrawDa NIE JESTEŚ W formie? Poza wywoływaniem poważnych chorób alkohol wpływa negatywnie na ogólne samopoczucie i codziennie funkcjonowanie. Szczególnie źle czujemy się w okresach tzw. kaca. Nadmierne picie sprawia, że odczuwamy niepokój i zmęczenie, mamy zmienny - zwykle jednak kiepski - nastrój. Pojawia się nieprawidłowe ciśnienie krwi. Picie alkoholu sprzyja też zaburzeniom pamięci i problemom ze snem. Jeżeli tak właśnie się czujesz masz teraz okazję aby coś z tym zrobić i znów poczuć się dobrze. Czy kiedykolwiek przyszło Ci na myśl, że alkohol może uczynić cię poważnie chorym bądź istotnie skrócić Ci życie? Jeśli nie, to dobry czas by zacząć o tym myśleć i w razie potrzeby zwrócić się o pomoc. O swoim piciu zawsze możesz porozmawiać z lekarzem.

12 Co ryzykujesz? twój wygląd Regularne wypijanie zbyt dużych ilości alkoholu wpływa na Twój wygląd. Niektóre z efektów picia są niemal wypisane na twarzy, sylwetce i ogólnym wyglądzie. Alkohol z całą pewnością nie sprzyja urodzie. Nadmierne picie wpływa negatywnie na: MASĘ CIAŁA Alkohol pobudza uczucie głodu. Jemy więcej, gdy równolegle ze spożywanym posiłkiem pijemy alkohol. Mało tego, sam etanol jest źródłem ogromnej ilości kalorii. Dla przykładu 10 g alkoholu, a więc porcja standardowa, zawiera 71 kalorii, co stanowi 3,6% dziennego zapotrzebowania na energię dla kobiety (2000 kalorii) i 2,8% dziennego zapotrzebowania na energię dla mężczyzny (2500 kalorii). Aby spalić taką ilość kalorii w czasie wysiłku fizycznego musimy spacerować 20 do 25 minut. A jest to tylko jedna lampka wina! TYGODNIOWE SPOŻYCIE ENERGII POCHODZĄCEJ Z ALKOHOLU Pomnóż liczbę porcji standardowych przez 71- otrzymasz liczbę kalorii spożytych w postaci alkoholu. Tygodniowa liczba wypijanych porcji standardowych PrawDa x 71 = Tygodniowe spożycie kalorii w alkoholu Czy zdajesz sobie sprawę ile kalorii spożywasz tygodniowo w postaci alkoholu? Pomnóż wyliczoną wcześniej liczbę wypijanych porcji standardowych przez

13 TWOJA SKóRA Podobnie jak wszystkie narządy wewnętrzne Twoja skóra także nie lubi alkoholu. Przez swoje właściwości odwadniające i moczopędne wysusza on skórę sprawiając, że wygląda ona na zmęczoną i jest matowa. Picie przyśpiesza też powstawanie zmarszczek i powoduje przedwczesne starzenie się. Ponieważ alkohol rozszerza niewielkie naczynia krwionośne osoby pijące mają charakterystyczny wygląd: zaróżowioną skórę z widocznymi szczególnie na nosie i policzkach pajączkami. Cienie po oczami oraz obrzęk twarzy są charakterystyczne dla osób które spożywają dużo alkoholu. Daje to charakterystyczny nieświeży wygląd efektu wczorajszej nocy. Na domiar złego alkohol zwiększa ryzyko wystąpienia łuszczycy i powoduje jej cięższy przebieg. Pamiętaj: żaden krem nie usunie śladów picia z twojej twarzy. i t t i m alkohol SPrawia, Że SeKS JeSt PrZyJemNieJSZy. PrawDa alkohol może uczynić nas bardziej pewnymi siebie, ale w rzeczywistości jest główną przyczyną impotencji i może spowodować utratę jakiegokolwiek zainteresowania seksem. 13

14 Co ryzykujesz? twoje reakcje Picie utrudnia krytyczną ocenę rzeczywistości i może narazić Cię na niebezpieczne i żenujące sytuacje towarzyskie. Alkohol przynosi negatywne konsekwencje we wszystkich aspektach życia osobistego. Choć początkowo po drinku możemy czuć się zadowoleni i zrelaksowani gdy zaczynamy pić więcej efekt jest dokładnie przeciwny. Nadmierne picie jest czynnikiem wywołującym depresję, sprzyja też agresywnym zachowaniom i zmniejsza wydajność w pracy. Czy zauważasz u siebie takie objawy? Jeżeli tak być może Twoje picie wpływa już na ludzi wokół Ciebie: partnera, dzieci, przyjaciół, czy kolegów z pracy i t t i m ZimNy PrySZNiC, ŚwieŻe POwietrZe, mocna Kawa POmaGaJą SZyBKO wytrzeźwieć. PrawDa Choć przejściowo możemy czuć się mniej śpiący czy zmęczeni takie zabiegi nie pomogą w eliminowaniu alkoholu z organizmu i nie przyspieszą trzeźwienia. 14

15 TWóJ DOM I RODZINA Życie z osobą, która ma wahania nastroju i zdarzają się jej poalkoholowe wyskoki źle wpływa na wiele aspektów domowej atmosfery. Alkohol jest głównym winowajcą przemocy domowej i rozpadu rodziny. Badania populacyjne pokazują, iż wraz ze wzrostem spożycia napojów alkoholowych w społeczeństwie rośnie liczba rozwodów. W domach, w których pojawia problem alkoholowy najbardziej zwykle cierpią dzieci. Picie sprzyja ich zaniedbywaniu, obarczaniu obowiązkami przekraczającymi ich możliwości oraz naraża na przemoc. Dzieci boją się pijanych rodziców i martwią o ich zdrowie, podczas gdy to właśnie rodzina powinna być podstawą ich poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji. Nie jest prawdą, że dzieci nie widzą i nie rozumieją, że ich opiekun jest pod wpływem alkoholu. W każdym przypadku stanowi to zagrożenie dla najmłodszych. Co roku ogromna liczba wypadków staje się udziałem dzieci pozostających pod opieką pijanych dorosłych. Warto pamiętać, że nie zdarza się to jedynie w tzw. rodzinach patologicznych. Pijąc w obecności dzieci uczymy je również, że alkohol jest nieodłącznym i naturalnym aspektem życia. To jakimi ludźmi będą gdy dorosną w dużej mierze zależy od obserwacji poczynionych w pierwszych latach życia - a rodziców oglądają najwcześniej i najdłużej. SPOŁECZEŃSTWO Czy kiedykolwiek prowadziłeś samochód pod wpływem alkoholu? TWOJA PRACA Jeżeli przychodząc do pracy czujesz się zmęczony, niewydolny, zdenerwowany lub cierpisz z powodu kaca jesteś gorszym pracownikiem. Picie alkoholu sprzyja częstej absencji w pracy, o której zwykle zawiadamiamy pracodawcę w ostatniej chwili. To sprawia, że osoby pijące są gorszymi pracownikami. Pijąc narażasz się na utratę pracy. TWOJE PIENIĄDZE Niezależnie od tego czy pijesz piwo, wino, wódkę czy innego rodzaju napoje alkoholowe jeżeli pijesz dużo obciążasz domowy budżet. Czy liczyłeś kiedykolwiek ile pieniędzy przeznaczasz miesięcznie na alkohol? Czy kiedykolwiek zachowałeś się niewłaściwie dlatego, że wcześniej wypiłeś? Alkohol odgrywa kluczową rolę w urazach spowodowanych wypadkami w pracy i wypadkami komunikacyjnymi. Jest też czynnikiem sprzyjającym przemocy. Łatwo jest zasiąść za kierownicą po alkoholu i stać się sprawcą tragedii. Pamiętaj, że jest to również tragedia dla pijącego i jego bliskich. 15

16 Czy alkohol przejął już kontrolę? Być może zorientowałeś się, że pijesz zbyt dużo i być może jesteś zaskoczony tym, jak ilość alkoholu który wypijasz wzrosła, a Ty nie zdawałeś sobie z tego sprawy. Być może czujesz, że alkohol zaczyna być zbyt ważny w Twoim życiu. Być może zastanawiasz teraz się czy jesteś osobą uzależnioną od alkoholu. Główną cechą uzależnienia od alkoholu jest przemożna chęć picia i trudności w jego kontrolowaniu. Osoby uzależnione piją pomimo widocznych i ewidentnych negatywnych konsekwencji. Niektórzy twierdzą, że trudność w odmówieniu sobie kolejnego drinka jest tylko kwestią braku silnej woli. Nie jest to do jednak do końca prawda. Według aktualnej wiedzy medycznej uzależnienie od alkoholu jest chorobą, którą należy leczyć. Uzależnienie może rozwinąć się pomimo wysiłków ze strony pacjenta i niezależnie od jego charakteru. Nasuwa się pytanie, dlaczego niektórzy bez wysiłku są w stanie ograniczać picie, podczas gdy inni, pomimo wszelkich starań, nie potrafią się kontrolować. Współcześnie próbuje się tłumaczyć to neurochemią mózgu. Częste spożywanie alkoholu może prowadzić do zmian w jego systemie motywacyjnym. System ten w codziennym życiu sprawia, że poszukujemy aktywności dających przyjemność, a unikamy tych niebezpiecznych i nieprzyjemnych. 16

17 F a K t alkohol ALKOHOL ETYLOWY (ETANOL) JEST MAŁĄ CZĄSTECZKĄ, KTóRA WRAZ Z KRWIĄ ŁATWO DOSTAJE SIĘ DO MóZGU I ZABURZA JEGO RóWNOWAGĘ CHEMICZNĄ.

18 MóZG OSOBY NIEUZALEŻNIONEJ Zrównoważony system motywacyjny MóZG OSOBY UZALEŻNIONEJ Zaburzony system motywacyjny ALKOHol ALKOHol TaK nie TaK nie Odpowiedź na alkohol jest adekwatna - taka jak na inne bodźce Odpowiedź na alkohol jest nadmierna - znacznie silniejsza niż na inne bodźce

19 PrawDa Alkohol oddziałuje na mózg na wielu płaszczyznach: zmienia odczuwanie emocji, pamięć i motywację. W normalnych warunkach jeżeli robimy coś przyjemnego układ nagrody systemu motywacyjnego sprawia, że chcemy robić to dalej. Picie, dając poczucie zadowolenia sprawia, że chcemy je kontynuować i pijemy coraz więcej. Dzieje się tak, ponieważ alkohol zwiększa uwalnianie dopaminy, substancji odpowiedzialnej za odczuwanie przyjemności. Gdy człowiek trzeźwieje poziom dopaminy w mózgu gwałtownie spada. Pułapka tkwi w fakcie, że spada on do poziomu niższego niż przed rozpoczęciem picia. Najprostszym sposobem aby przywrócić równowagę jest w tej sytuacji ponowne wypicie alkoholu. Dzięki temu samopoczucie poprawi się na chwilę. Niedobór dopaminy w ośrodkach odpowiedzialnych za odczuwanie przyjemności pogłębia się jednak po każdym kolejnym trzeźwieniu. Trzeba pić coraz więcej aby chociaż poczuć się normalnie. Alkohol staje się podstawową potrzebą. Ważniejszą niż wszystkie inne. Mózg człowieka potrzebuje wielu miesięcy lub lat trzeźwości aby wyzwolić się z tego kręgu. Dlatego nie warto ryzykować i sprawdzać jak długo możemy pić bez konsekwencji UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU TO CHOROBA MóZGU Uzależnienie od alkoholu jest najczęściej opisywane jako utrata kontroli nad piciem. Współcześnie uznaje się, że uzależnienie jest chorobą mózgu powstałą na skutek wpływu alkoholu na jego funkcjonowanie. Jej przebieg można porównać do innych zaburzeń, wynikających z uszkodzenia rozmaitych narządów serca, płuc itp I podobnie jak wszystkie choroby uzależnienie należy leczyć, ponieważ prowadzi ono do skrócenia, a wcześniej pogorszenia jakości życia. 19

20 Dlaczego jedni uzależniają się od alkoholu a inni nie? Można długo zastanawiać się: Dlaczego jedni z łatwością odmawiają kolejnego kieliszka, a innym przychodzi to z trudnością? Nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie bo nie ma jednej przyczyny. Z całą pewnością wiadomo, że ludzie różnią się między sobą podatnością na uzależnienie. GEnY alkohol ŚrOdOwISKO Alkohol oddziałuje na mózg każdego pijącego. Natomiast u osób podatnych na uzależnienie długotrwały wpływ alkoholu na mózgowy system motywacyjny łatwiej wywołuje zmiany, które stają się neurobiologicznym podłożem uzależnienia. Co czyni jedną osobę bardziej podatną na uzależnienie od drugiej? Istnieje wiele czynników sprzyjających rozwojowi uzależnienia; im więcej czynników występuje u jednej osoby tym ryzyko to jest wyższe. ZMIanY w MóZGU UZaLEżnIEnIE 20

21 mówiąc poglądowo ryzyko rozwoju uzależnienia od alkoholu zależy od: twoich PreDySPOZyCJi PSyCHiCZNyCH i NeurOBiOLOGiCZNyCH: Czynniki genetyczne wpływają na podatność na rozwój uzależnienia. Stąd można czasem dostrzec niemal rodzinne występowanie uzależnienia. twojego ŚrODOwiSKa im więcej i im dłużej pijesz oraz im więcej wypitego alkoholu jest uważane przez twoje otoczenie za normę, tym większe ryzyko przekroczenia szkodliwego progu konsumpcji. wzorce dotyczące normy picia mogą być czerpane zewsząd: z domu, z pracy, ze szkoły, od znajomych. Być może otoczenie wpływa na wypijaną przez Ciebie ilość alkoholu? Picie może doprowadzić do uzależnienia się w każdym wieku, ale im młodziej sięgamy po alkohol, tym ryzyko rozwoju uzależnienia i ponoszenia szkód spowodowanych piciem jest wyższe. i t t i m DOBrZe JeSt mieć mocną GŁOwĘ PrawDa Ludzie, którzy mogą wypić dużo bez upijania się obciążeni są większym ryzykiem rozwoju uzależnienia Czy pamiętasz kiedy po raz pierwszy się upiłeś? 21

22 Czy wiesz kiedy powiedzieć StOP? i t t i m CHOCiaŻ alkohol JeSt uważany Za rodzaj NarKOtyKu, Nie SPOSóB GO PrZeDawKOwaĆ PrawDa wysoki poziom alkoholu we krwi może doprowadzić do głębokich zaburzeń pracy autonomicznego układu nerwowego. Kiedy tak się dzieje komórki w mózgu, które sprawiają, że oddychamy zostają wyłączone. Dochodzi wówczas do niewydolności oddechowej. Jest to najgroźniejszy objaw zatrucia alkoholem i może być przyczyną śmierci. Ponieważ alkohol zmienia funkcjonowanie mózgu, osłabia krytycyzm, a w końcu przejmuje kontrolę nad życiem, ryzyko rozwoju uzależnienia dotyczy każdego człowieka. Choć pokutują wśród nas tradycyjne wyobrażenia i stereotypy na temat picia musimy pamiętać, że problem uzależnienia od alkoholu dotyczy osób z każdego szczebla drabiny społecznej. W Polsce jest osób uzależnionych od alkoholu. Czy sądzisz, że możesz być jedną z nich? OBJAWY MOGĄCE WSKAZYWAĆ NA UZALEŻNIENIE: Regularne upijanie się Niemożność zaprzestania picia Picie coraz większych ilości alkoholu Utrata zainteresowania sprawami innymi niż picie Picie w samotności Usprawiedliwianie własnego picia Niedotrzymywanie obietnic z powodu picia Zapach alkoholu w ciągu dnia Poczucie winy z powodu picia Złe samopoczucie i roztrzęsienie po wytrzeźwieniu Spróbuj odpowiedzieć na 6 pytań z następnej strony. Sprawdź czy odpowiedź na niektóre z nich jest twierdząca (dotyczy 12 miesięcy). Jeżeli odpowiesz twierdząco na trzy lub więcej pytań ryzyko, że jesteś uzależniony jest ogromne, a alkohol odgrywa już zbyt dużą rolę w twoim życiu. 22

23 01 02 Czy odczuwasz silną potrzebę lub przymus picia? Czy zdarza Ci się podczas jednej okazji wypić więcej alkoholu niż zamierzałeś, gdy zaczynałeś pić? TAK NIE 03 Czy odczuwasz przykre objawy po zaprzestaniu picia (drżenie, bóle głowy, potliwość, nudności, bezsenność)? Czy zdarza Ci się pić alkohol jedynie po to, aby uniknąć tych objawów? Czy masz poczucie, że musisz pić coraz więcej, aby osiągnąć ten sam stan upojenia? Czy Twoje picie powoduje, że mniej czasu i zainteresowania poświęcasz innym sprawom? 06 Czy pijesz mimo, iż wiesz, że to Ci szkodzi (Twojemu zdrowiu, samopoczuciu, relacjom itd. )? 23

24 PrawDa Nie JeSteS GOtOwy, aby PrZyZNaĆ SiĘ DO PrOBLemu Z alkoholem? Co powiedzą sąsiedzi? Co powiedzą krewni i znajomi? Prawdopodobnie oni już dobrze wiedzą o Twoim problemie, a decyzję o próbie uwolnienia się od nałogu przyjmą z ulgą i radością. Ludzie cierpiący z powodu uzależnienia bardzo często zaprzeczają istnieniu problemu. Dość często natomiast podkreślają, iż picie sprawia im przyjemność. To typowe dla tej choroby. Problem z alkoholem - jakie są perspektywy? Przezwyciężanie nałogu może być drogą pełną meandrów i niebezpieczeństw. Czasami wydaje się ona niemożliwa do przebycia. Prawda jest bardziej optymistyczna: Jeżeli jesteś gotowy do działania i chcesz coś zmienić w swoim piciu jest na to wiele sposobów. Możesz z powrotem odzyskać swoje dawne życie i kontrolę nad nim! Na ogół decyzję o podjęciu działań i przezwyciężeniu nałogu podejmuje się etapowo. Najważniejsze to przyznać się do istnienia problemu z piciem i uzmysłowić sobie, iż szkodzi ono nam i naszemu otoczeniu. Wciąż mogą pojawiać się wymówki i wahanie. To typowe dla utraty kontroli. Typowo myślimy wówczas: mogę przestać w każdej chwili, jeżeli tylko zechcę. Trzeba wtedy zastanowić się, co jest możliwe do zrealizowania na tym etapie? Warto pamiętać, iż leczenie jest tym skuteczniejsze im szybciej rozpoczęte. Wczesne jego wdrożenie pozwala zapobiec wielu negatywnym konsekwencjom, które naturalnie narastają im dłużej pijemy. Ponadto z biegiem czasu problem alkoholowy jest coraz trudniejszy do rozwiązania. Niektórych decyzji podjętych w okresie picia nie da się cofnąć, narastają także nieodwracalne szkody zdrowotne. 24

25 Nie ZmieNiam modelu PiCia plusy: Przestać pić? a może chociaż ograniczyć? - Co jest teraz możliwe? Jeżeli nie jesteś pewien czy jesteś gotów na zmianę swojego picia, spróbuj wypisać wady i zalety kontynuowania picia na dotychczasowym poziomie oraz jego redukcji (lub całkowitej abstynencji). Zapewne znajdziesz argumenty przemawiające zarówno za tym by pić dalej jak i za tym, aby ograniczyć alkohol. minusy: OGraNiCZam alkohol plusy: minusy: 25

26 Pić tak jak dotychczas? a może mniej? albo wcale? Jakie są wady i zalety? Jeżeli zdecydowałeś, że czas coś zmienić H w Twoim piciu A następnym krokiem E jest podjęcie decyzji: CZy ZamierZaSZ OGraNiCZyĆ ilość SPOŻywaNeGO alkoholu CZy CaŁKOwiCie ZaPrZeStaĆ PiCia. Aby podjąć taką decyzję musisz wziąć pod uwagę wiele czynników: Jak bardzo poważny jest Twój problem? Czy podejmowałeś już próby ograniczenia lub zaprzestania picia? W przypadku niektórych osób wystarczające jest ograniczenie picia, podczas gdy dla innych lepsze będzie całkowite rozstanie z alkoholem. Jest to sprawa bardzo indywidualna i wymagająca dokładnego rozważenia. Nie poddawaj się. Dla większości ludzi nie jest to łatwa decyzja. Lekarz lub terapeuta na pewno pomogą Ci dokonać właściwego wyboru. 26

27 ZALETY KONTYNUOWANIA DOTYCHCZASOWEGO MODELU PICIA: Mogę zapomnieć o problemach Mogę dalej dobrze się bawić Mogę odprężyć się po pełnym stresu dniu. Pozostanę w kontakcie z przyjaciółmi. WADY KONTYNUOWANIA DOTYCHCZASOWEGO MODELU PICIA Pogorszą się moje relacje z bliskimi Pojawi się wstyd, smutek i lęk Praca i rodzina będą traciły dla mnie znaczenie ZALETY PRZERWANIA LUB OGRANICZENIA PICIA: Poprawią się moje relacjez najbliższymi Odzyskam formę fizyczną i psychiczną Będę mieć więcej czasu i zapału dla innych spraw Lepiej poradzę sobie w pracy Zaoszczędzę nieco pieniędzy WADY PRZERWANIA LUB OGRANICZENIA PICIA: Będę musiał stawić czoła problemom i zacząć je realnie rozwiązywać Będę musiał wziąć na siebie odpowiedzialność, której do tej pory udawało mi się unikać Będę musiał znaleźć inny sposób na relaks i zabawę

28 mam problem z alkoholem gdzie szukać pomocy? Nikt nie jest skazany na życie kontrolowane przez alkohol. Uzależnienie od alkoholu jest chorobą, którą można i należy leczyć. Mimo tego, mniej niż 10% chorych otrzymuje pomoc. Niezależnie od tego czy jesteś już osobą uzależnioną, czy problem nie jest jeszcze aż tak nasilony zawsze możesz zwrócić się o pomoc. Na rynku dostępne są leki, które w niektórych przypadkach mogą wspierać terapię i ułatwić dotrzymanie postanowienia o zmniejszeniu ilości wypijanego alkoholu. Pamiętaj jednak najważniejsza jest Twoja motywacja! W Polsce funkcjonują Poradnie leczenia uzależnienia od alkoholu, w których można otrzymać nieodpłatną pomoc i terapię. Jeśli masz wątpliwości, jednak wiesz, że chciałbyś coś w swoim piciu zmienić zwróć się do swojego lekarza lub jednej z takich poradni. Żadne skierowanie nie będzie Ci potrzebne. 28

29 PRAWDA ALKOHOL A ZABURZENIA PSYCHICZNE Wiadomo, że problem z alkoholem często dotyka osób cierpiących z powodu innych zaburzeń psychicznych: depresji, lęku, choroby afektywnej dwubiegunowej Stąd tak ważne jest abyś powiedział swojemu lekarzowi o wszystkich takich problemach. Skuteczna terapia uzależnienia pomaga opanować inne zaburzenia. Z kolei leczenie współistniejących zaburzeń psychicznych bardzo ułatwia utrzymanie abstynencji i kontrolowanie picia.

30 Co mogę zrobić aby pomóc sobie w zapanowaniu nad piciem? 01 SZUKAJ WSPARCIA W INNYCH Otaczaj się ludźmi, z którymi czujesz się dobrze i bezpiecznie. Ludźmi, w których towarzystwie nie masz potrzeby sięgania po alkohol. 02 UNIKAJ ZŁYCH WPŁYWÓW Nie spotykaj się z tymi, którzy namawiają i prowokują Cię do picia. 04 NIE TRZYMAJ W DOMU ALKOHOLU Nie kupuj i nie trzymaj alkoholu w domu - to tylko będzie zwiększało pokusę do napicia się. 05 NAUCZ SIĘ MÓWIĆ NIE Jeśli zamierzasz napić się alkoholu zaplanuj jego ilość, a potem konsekwentnie trzymaj się planu. Nie daj się namówić ten jeden raz. 03 UNIKAJ SYTUACJI I MIEJSC, KTÓRE KOJARZĄ CI SIĘ Z PICIEM Omijaj miejsca i nie stwarzaj sytuacji, w których zwykle sięgasz po alkohol. 06 OGŁOŚ SWÓJ CEL Powiedz rodzinie i znajomym, że zamierzasz ograniczyć alkohol. Poproś aby Cię wsparli i nie zapraszali do wspólnego picia. 30

31 PRZYPOMINAJ SOBIE O NEGATYWNYCH 07 KONSEKWENCJACH PICIA 10 Będziesz mieć świadomość co zyskujesz nie pijąc. 08 ROZWJAJ INNE ZAINTERESOWANIA Będziesz mieć mniej chęci i czasu na picie. PROWADŹ UREGULOWANY TRYB ŻYCIA: Jedz zdrowo Uprawiaj sport Wysypiaj się Znajdź hobby Unikaj nadmiernego stresu 09 POMYŚL MOŻE JEST JAKIŚ POWóD DLA KTóRGO PIJESZ CORAZ WIĘCEJ Spróbuj go rozwiązać i pamiętaj, że picie na pewno go nie naprawi. Może jedynie wszystko pogorszyć.

32 KALENDARZ PICIA Jaki alkohol? Ile porcji standardowych? Ile w sumie porcji standardowych? Jaki alkohol? Niedziela Niedziela Sobota Sobota Piątek Piątek Czwartek Czwartek Środa Środa Wtorek Wtorek Poniedziałek Poniedziałek TU ODERWIJ Ile porcji standardowych? Ile w sumie porcji standardowych? 24

33 KALENDARZ PICIA Jaki alkohol? Ile porcji standardowych? Ile w sumie porcji standardowych? Jaki alkohol? Ile porcji standardowych? Ile w sumie porcji standardowych? Niedziela Niedziela Sobota Sobota Piątek Piątek Czwartek Czwartek Środa Środa Wtorek Wtorek Poniedziałek Poniedziałek TU ODERWIJ

34 KALENDARZ PICIA Jaki alkohol? Ile porcji standardowych? Ile w sumie porcji standardowych? Jaki alkohol? Ile porcji standardowych? Ile w sumie porcji standardowych? Niedziela Niedziela Sobota Sobota Piątek Piątek Czwartek Czwartek Środa Środa Wtorek Wtorek Poniedziałek Poniedziałek

35 TU ODERWIJ aby spróbować obiektywnie ocenić swoje picie możesz wypełnić załączoną ankietę. Jeżeli planujesz wizytę u lekarza, aby przedyskutować Twój dotychczasowy model picia alkoholu, spróbuj wypełnić załączony obok kwestionariusz AUDIT (zabierz go ze sobą na wizytę). Stanowi ona uznany przez Światową Organizację Zdrowia test przesiewowy służący wykrywaniu osób zagrożonych rozwojem uzależnienia. Może również pomóc we właściwym doborze metody terapii. 1. jak często pije Pan/Pani napoje zawierające alkohol? (0) nigdy (1) raz w miesiącu lub rzadziej (2) dwa do czterech razy w miesiącu (3) dwa lub trzy razy w tygodniu (4) cztery lub więcej razy w tygodniu 2. Ile standardowych porcji alkoholu wypija Pan/Pani w trakcie typowego dnia picia? (0) 1-2 porcje (1) 3-4 porcje (2) 5-6 porcji (3) 7-9 porcji (4) 10 lub więcej porcji 3. jak często wypija Pan/Pani sześć lub więcej porcji alkoholu podczas jednej okazji? (0) nigdy (1) rzadziej niż jeden raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 4. jak często w ostatnim roku nie mógł Pan/Pani zaprzestać picia po jego rozpoczęciu? (0) nigdy (1) rzadziej niż jeden raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 5. jak często w ciągu ostatniego roku z powodu picia alkoholu zrobił Pan/ Pani coś niewłaściwego, co naruszyło przyjęte w Pana/Pani środowisku normy i zwyczaje? (0) nigdy (1) rzadziej niż jeden raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3)raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 6. jak często w ciągu ostatniego roku musiał/a się Pan/Pani rano napić, aby móc dojść do siebie po dużym piciu z poprzedniego dnia? (0)nigdy (1) rzadziej niż jeden raz w miesiącu (2) około raz w miesiącu (3) około raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 7. jak często w ostatnim roku miał Pan/Pani poczucie winy lub wyrzuty sumienia po piciu alkoholu? (0) nigdy (1) rzadziej niż jeden raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 8. jak często w ciągu ostatniego roku nie był/a Pan/Pani w stanie z powodu picia przypomnieć sobie co wydarzyło się poprzedniego wieczoru? (0) nigdy (1) rzadziej niż jeden raz w miesiącu (2) raz w miesiącu (3) raz w tygodniu (4) codziennie lub prawie codziennie 9. Czy zdarzyło się kiedykolwiek, że Pan/Pani lub jakaś inna osoba doznała urazu w wyniku Pana/Pani picia? (0) nie (2) tak, ale nie w ostatnim roku (3) tak, w ostatnim roku 10. Czy zdarzyło się, że ktoś bliski albo lekarz interesował się Pana/ Pani piciem lub sugerował jego ograniczenie? (0) nie (2) tak, ale nie w ostatnim roku (3) tak, w ostatnim roku W nawiasach podano liczbę punktów za każdą odpowiedź. Jeśli ich suma przekracza 8 ryzyko istnienia problemu z piciem alkoholu jest znaczne. 1. World Health organization: AUDIT (Alcohol Use Disorder Identification Test)

36 PAMIĘTAJ - CHOĆ MOŻE SIĘ TO WYDAWAĆ NIEMOŻLIWE - ZAPRZESTANIE LUB OGRANICZENIE PICIA JEST W ZASIĘGU TWOICH MOŻLIWOŚCI! GDY JUŻ UDA CI SIĘ ZAPANOWAĆ NAD ALKOHOLEM STANIESZ SIĘ ZDROWSZYM, SZCZĘŚLIWSZYM I LEPSZYM CZŁOWIEKIEM SEL/05/2013/3