Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Transkrypt

1 II i III seminarium konsultacyjne dotyczące polskich rozwiązań prawnych w zakresie opieki oraz rozwiązań prawnych i doświadczeń 5 krajów UE w ramach projektu badawczego Diagnoza i analiza funkcjonowania formalnych i nieformalnych instytucji opieki w Polsce 28 września 2015 r. g Centrum Konferencyjne Golden Floor, Al. Jerozolimskie 123A. Plan II seminarium konsultacyjnego 9:00-9:30 Rejestracja uczestników 9:30 12:30 Sesja I rozwiązania regulujące działania instytucji opieki w Polsce Powitanie Prezentacja wniosków z analizy i oceny rozwiązań prawnych regulujących funkcjonowanie instytucji opieki w Polsce: a) Przedstawienie koncepcji badania b) Akty prawne regulujące działanie instytucji opieki w Polsce prezentacja wniosków z analizy desk research c) Prezentacja wyników badania terenowego FGI d) Podsumowanie wniosków z analizy i oceny rozwiązań prawnych Pytania Przedstawiciel Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich Bartłomiej Przybylski Agata Kosińska (PBS) 10:45-11:00 Przerwa kawowa Dyskusja warsztatowa: Grupa 1 Opieka nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi i starszymi (system pomocy społecznej, system ochrony zdrowia, system edukacji, system opieki nad dziećmi do lat trzech): Profesor Piotr Błędowski Wstęp: Możliwości integracji i uspójniania różnych systemów w ramach, których świadczone są usługi opiekuńcze w Polsce dla osób chorych, niepełnosprawnych i niesamodzielnych. Pozostałe tematy do dyskusji: Możliwości opracowania zintegrowanego systemu informacji o dostępnych usługach opiekuńczych dla różnych grup osób niesamodzielnych i ich rodzin, z uwzględnieniem usług publicznych i prywatnych. Jak stworzyć prawo z jednej strony dopasowane do zmieniających się warunków zewnętrznych, a z drugiej precyzyjne i zrozumiałe. Czy tworzenie szczegółowych rozporządzeń ma sens? Czy istnieją inne możliwości? Jak przy pomocy regulacji prawnych dbać o jakość usług świadczonych przez kadrę instytucji opiekuńczych jednocześnie dbając o warunki ich pracy? Grupa 2 Opieka nad dziećmi do lat trzech i wieku przedszkolnym (system edukacji, system opieki nad dziećmi do lat trzech): Bartłomiej Przybylski Wstęp: Czy pozostawienie zagadnień dotyczących opieki nad dziećmi w gestii samorządów się sprawdza? Nie wszystkie samorządy radzą sobie w zaspokojeniu potrzeb opiekuńczych swoich mieszkańców czy ta sytuacja nie uderza w zasadę równości wobec prawa? Pozostałe tematy do dyskusji: Jak nadążyć za rodzącymi się dziećmi czy zapisy ustawowe gwarantujące każdemu dziecku w określonym wieku miejsce w przedszkolu/żłobku faktycznie wpływają na zwiększenie liczby dzieci objętych opieką? Jak ograniczyć biurokrację, jednocześnie zwiększając kontrolę? Czy teleinformatyczne systemy rekrutacji kandydatów do przedszkoli i żłobków są efektywnym rozwiązaniem? 1

2 Co to znaczy móc sobie pozwolić na niepubliczną opiekę nad dziećmi? Kogo państwo powinno wspierać w pierwszej kolejności? 12:30-13:00 Obiad 13:00-15:30 SESJA II rozwiązania prawne regulujące funkcjonowanie różnych instytucji opieki w wybranych krajach UE Prezentacja głównych wniosków z raportu na temat analizy rozwiązań prawnych i doświadczeń pięciu krajów członkowskich w zakresie opieki: a) Wprowadzenie regulacje prawne, ramy unijne w systemie opieki poszczególnych, analizowanych państw członkowskich b) Przegląd najważniejszych rozwiązań prawnych i doświadczeń analizowanych krajów członkowskich w zakresie opieki c) Zakończenie rekomendacje i dobre praktyki do wykorzystania w Polsce Pytania Dr Katarzyna Kmita-Zaniewska, Zakład Teorii Wychowania, Instytut Pedagogiki UG Dr Katarzyna Stankiewicz, Zakład Teorii Wychowania, Instytut Pedagogiki UG Przerwa kawowa Dyskusja warsztatowa: Adam Mordzon, PBS Grupa 1 Opieka nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi i starszymi (system pomocy społecznej, system ochrony zdrowia, system edukacji, system opieki nad dziećmi do lat trzech): Wytyczne unijne a opieka nad starszymi, niepełnosprawnymi i przewlekle chorymi; deinstytucjonalizacja, aktywne starzenie się próba oceny i przystawalności do polskich realiów? Wsparcie opieki nieformalnej w krajach UE i w Polsce, potrzeby i wątpliwości Wielosektorowość usług przykłady działania w UE, które sektory ważne dla polskiej opieki? Dobre praktyki europejskie a polskie realia Opieka w ramach pomocy społecznej jaki dom pomocy społecznej dzisiaj? Alternatywne formy? Pomoc całodobowa czy dzienne świadczenia w placówce? Opieka długoterminowa w Polsce i w Europie problemy i perspektywy Społeczne ubezpieczenie pielęgnacyjne tzn.? Argumenty za i przeciw Kształcenie personelu opiekuńczego, status społeczny, zarobki Grupa 2 Opieka nad dziećmi do lat trzech i wieku przedszkolnym (system edukacji, system opieki nad dziećmi do lat trzech): Dr Katarzyna Kmita-Zaniewska, Zakład Teorii Wychowania, Instytut Pedagogiki UG Piotr Kowzan, Zakład Dydaktyki IP UG, Stowarzyszenie Na Styku Wytyczne unijne a wczesna opieka i edukacja w krajach Europy, projekty, program Od kiedy do żłobka? Jakie są alternatywy? Dzienni rodzice w Europie i w Polsce Wsparcie dla rodziców formy, zakres, potrzeby Opieka czy też edukacja już od pierwszych lat życia? Jedno czy dwuetapowy model wczesnej edukacji i opieki? Cele i założenia, efekty Obowiązkowa wczesna edukacja i opieka od kiedy? jak finansowana? w jakim wymiarze? dlaczego? Wychowanie przedszkolne rozwiązania tradycyjnie i alternatywy, opłatność Przygotowanie szkolne w różnych krajach, tendencje reform Kształcenie kadr, status społeczny, zarobki Podziękowanie Przedstawiciel MPiPS 2

3 Cele badania Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Głównym celem badania jest poprawa jakości i efektywności funkcjonowania instytucji i pomocy i integracji społecznej (IPiIS) w zakresie świadczenia opieki, a także zwiększenie efektywności i skuteczności polityki państwa w zakresie wspierania szeroko rozumianych instytucji opieki w Polsce poprzez przygotowanie i powszechnienie spójnej, wyczerpującej diagnozy popytu na opiekę i podaży instytucji opieki wraz z rekomendacjami. Cele szczegółowe badania to: 1. Zwiększenie zasobów informacyjnych dotyczących zapotrzebowania na (popytu) na opiekę i dostarczania (podaży) opieki w Polsce, w wyniku zgromadzenia i przeanalizowania danych oraz określenia czynników wpływających na popyt i podaż opieki. 2. Przygotowanie rekomendacji dotyczących możliwości rozwoju systemu opieki w Polsce w latach oraz jego lepszego monitorowania. 3. Upowszechnienie wiedzy na wśród pracowników instytucji odpowiedzialnych za kreowanie polityki społecznej (na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym) dotyczącej zapotrzebowania na opiekę, dostarczania opieki i rozwoju systemu opieki. Pytania badawcze (policy questions) 1. Jakie główne bariery rozwoju instytucji formalnych można wskazać w Polsce i jak im przeciwdziałać? 2. W jaki sposób poprawić system monitorowania opieki w Polsce, tak by pozwalał w regularny i spójny sposób diagnozować zarówno popyt, jak i podaż? 3. Czy rozwiązania prawne w Polsce odpowiadają potrzebom różnych grup podopiecznych i czy pozwalają na sprostanie rosnącym wyzwaniom w zakresie opieki? Jak można te rozwiązania poprawić? 4. Na jakie potrzeby i problemy należy odpowiedzieć, by planowane do realizacji w nowej perspektywie finansowej UE działania w zakresie opieki były efektywne? Definicje podstawowych pojęć na potrzeby planowanych badań Opieka - aktywność polegająca na zaspokajaniu potrzeb, których nie może lub nie umie przejściowo lub trwale samodzielnie zaspakajać podopieczny. Potrzeby te są istotne z uwagi na możliwość przeżycia, zachowanie zdrowia, prawidłowy rozwój i jakość życia. Opieka może przybierać różne formy, charakteryzuje się jednak cyklicznością i przynajmniej przez pewien okres stałością. Podopieczny - osoba wymagająca opieki ze względu na niemożność lub nieumiejętność samodzielnego zaspokajania pewnych potrzeb. W projekcie szczególny akcent będzie położony na następujące grupy podopiecznych: Dzieci do 5 lat Osoby chore, Osoby niepełnosprawne (z różnymi rodzajami niepełnosprawności), Osoby starsze. 3

4 Instytucje opieki - instytucję tworzą wszelkie reguły gry społecznej i normy, które kształtują interakcje międzyludzkie i które możemy podzielić na instytucje nieformalne i formalne. Do pierwszej grupy może zaliczać się np. opieka sprawowana nad osobami starszymi przez dorosłe dzieci lub opieka sprawowana nad osobami (w tym dziećmi) niepełnosprawnymi przez rodziców i/lub innych członków rodziny. W drugiej grupie znajdą się zarówno instytucje publiczne świadczące opiekę (np. w ramach systemu pomocy społecznej, systemu edukacji czy systemu ochrony zdrowia), jak i inne zorganizowane formy prowadzone przez organizacje pozarządowe lub podmioty prywatne. Obszary opieki Na potrzeby badania zidentyfikowano następujące obszary i instytucje: Obszar Instytucje System opieki Opieka nad osobami niepełnosprawnymi fizycznie i intelektualnie, chorymi somatycznie i psychicznie, starszymi Opieka nad dzieckiem do lat 3 i opieka przedszkolna Metodologia zakład opiekuńczo-leczniczy zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy hospicjum stacjonarne hospicjum domowe pielęgniarki środowiskowe pielęgniarki długoterminowe Domy pomocy społecznej dla osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych, osób przewlekle psychicznie chorych, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci niepełnosprawnych intelektualnie Dom dziennego pobytu środowiskowy dom samopomocy klub samopomocy rodzinny dom pomocy usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze(w tym asystent osoby niepełnosprawnej asystent osobisty osoby niepełnosprawnej żłobek, klub dziecięcy dzienny opiekun niania System opieki zdrowotnej System pomocy społecznej System wsparcia dla rodzin z dziećmi przedszkola System edukacji edukacji Badanie podzielone było na część lokalną i ogólnopolską. Badanie terenowe w próbie lokalnej składało się z sześciu głównych komponentów: 1. Administracji publicznej (część samorządowa) 2. Formalnych instytucji opieki (część lokalna) 3. Gospodarstw domowych 4. Opiekunów 4

5 5. Organizacji pozarządowych 6. Pracodawców. Badanie terenowe w próbie ogólnopolskiej składało się z dwóch głównych komponentów: 1. Administracji publicznej (część rządowa) 2. Formalnych instytucji opieki (część centralna). oraz dwóch dodatkowych: 1. Oceny rozwiązań prawnych (wywiady grupowe FGI) 2. Badania potrzeb informacyjnych interesariuszy (badanie CAWI) Zasięg terytorialny badania Lokalne badania terenowe było prowadzone na obszarze sześciu celowo dobranych powiatów i gmin wchodzących w ich skład w okresie czerwiec-wrzesień 2015 r. Podstawowym kryterium wyboru powiatów do badania było oszacowanie zapotrzebowania na opiekę oraz wydatków na cele związane z opieką ponoszone przez jednostki samorządu terytorialnego z danego powiatu (razem gminy i powiat). Na tej podstawie zbudowano 4 główne typy powiatów charakteryzujące się niskim i wysokim zapotrzebowaniem oraz niskimi i wysokimi wydatkami. Konkretne powiaty wybierano tak, by każdy z nich charakteryzował się inną sytuacją społeczno-ekonomiczną, wzięto też pod uwagę typ powiatu (ziemski/grodzki). Z założenia też każdy z 6 wybranych powiatów znajduje się w innym województwie. Lp. Typ powiatu Wybrany powiat 1. powiat ziemski - niskie zapotrzebowanie, niskie wydatki kazimierski (świętokrzyskie) 2. powiat ziemski - niskie zapotrzebowanie, wysokie wydatki nyski (opolskie) 3. powiat ziemski - wysokie zapotrzebowanie, niskie wydatki bieruńsko-lędziński (śląskie) 4. powiat ziemski - wysokie zapotrzebowanie, wysokie wydatki wejherowski (pomorskie) 5. powiat grodzki - wysokie zapotrzebowanie, niskie wydatki Skierniewice (łódzkie) 6. powiat grodzki - wysokie zapotrzebowanie, wysokie wydatki Olsztyn (warmińskomazurskie) Poza obszarem wybranych powiatów, badania objęło instytucje wojewódzkie i centralne oraz formalne instytucje opieki na terenie kraju (próba ogólnopolska). Schemat badania wygląda następująco: 5

6 6