nr 93, 14 sierpnia 2013

Transkrypt

1 nr 93, 14 sierpnia 2013 Ile rzepaku zasiano naprawdę? Z gorzką satysfakcją, ale bez zdumienia odebraliśmy informacje o wielkości zasiewów rzepaku pod tegoroczne zbiory. W zaleŝności od źródła powierzchnia obsiana tą rośliną waha się od 820 tys. ha według IERiGś do 930 tys. ha podawanych przez MRiRW, gdzieś pośrodku znajduje się GUS, według którego rzepakiem obsiano 900 tys. ha. Która z podanych instytucji podaje zbliŝone do rzeczywistych dane? Na brak wiarygodnych danych w przedmiotowej sprawie PSPO zwracało uwagę od początku swego istnienia podejmując starania o przywrócenie w deklaracjach o przyznanie płatności bezpośredniej składanych przez rolników danych dotyczących powierzchni uprawy rzepaku. Działania te były prowadzone na róŝnych szczeblach decydenckich w MRiRW i w ARiMR. Zwracaliśmy uwagę, Ŝe ARiMR odstąpiła od wymogu podawania przez rolników w deklaracjach o przyznanie płatności bezpośredniej wielkości uprawy rośliny uprawnej, w tym równieŝ rzepaku, na rzecz grupy upraw. Niestety okazało się, Ŝe mieliśmy rację twierdząc, Ŝe efektem powyŝszych zmian będzie utrata źródła bardzo precyzyjnych danych statystycznych dotyczących upraw rzepaku, które staną się nieprecyzyjne i obarczone duŝym błędem. Zarówno ministerstwo jak i agencja uzasadniały odejście od wymogu deklarowania powierzchni obsianej rzepakiem potrzebą uproszczenia wniosku o dopłaty. Podczas spotkania w marcu 2012 r. podsekretarz stanu w MRiRW Andrzej Butra poinformował członków delegacji, Ŝe ze względu na uwarunkowania techniczne w ARiMR nie ma obecnie moŝliwości do ponownego wprowadzenie do wzoru wniosku o płatność bezpośrednią obowiązku deklarowania przez rolników areału obsianego rzepakiem. Wobec tego kategorycznego stwierdzenia PSPO musiało odstąpić od dalszych działań związanych z realizacją tego postulatu. Nie ma juŝ ministra Butry, nie ma wiarygodnych danych dotyczących powierzchni obsianej rzepakiem, bez zmian pozostał tylko pogłębiający się bałagan informacyjny w tym zakresie. Wobec dzisiejszych zawirowań wokół rzepaku pozostaje nam tylko powrócić do zadania obecnym decydentom rolniczym tytułowego pytania, z nadzieją, Ŝe i oni będą chcieli to wiedzieć. W numerze Ile rzepaku zasiano naprawdę?......str.1 Prawo rynkowe na rynku rzepaku......str.2 Ograniczenie produkcji biopaliw wpłynie na rolnictwo......str.3 Blogerzy kulinarni pokochali olej rzepakowy......str.3 Ministerstwo o Ŝniwach......str.4 Niski indeks światowych cen olejów i tłuszczów......str.4 Notowania str.5 Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju ul. Grzybowska 2 lok Warszawa tel. : fax: biuro@pspo.com.pl Oil Express Redakcja: Agnieszka Słodowa Zdjęcia: własne, PSPO Sierpień 2013 Strona 1

2 Prawo rynkowe na rynku rzepaku Według wstępnego szacunku GUS zbiory rzepaku wyniosły 2,4-2,6 mln t. ChociaŜ z ostatecznymi wnioskami i komentarzami dotyczącymi tegorocznych Ŝniw rzepakowych naleŝy jeszcze troszkę poczekać to moŝna juŝ dzisiaj powiedzieć, Ŝe wielkość tę moŝna z pewnością uznać za produkcyjny sukces producentów rzepaku szczególnie, Ŝe nastąpił on wobec niekorzystnej i trudnej pogodowo dla rolnictwa tegorocznej wiosny. Warto zaznaczyć, Ŝe tegoroczne względnie wysokie zbiory rzepaku znajdują się jednak poniŝej linii potencjału przerobowego przemysłu olejarskiego wynoszącego 3,2 mln ton. Ponadto, są one równieŝ poniŝej krajowych potencjalnych moŝliwości produkcyjnych tej rośliny szacowanych na ponad 3 mln ton. Biorąc powyŝsze pod uwagę wydaje się, Ŝe teza o tegorocznej nadprodukcji rzepaku w Ŝaden sposób nie przystaje do istniejących potencjalnych moŝliwości jego produkcji i przerobu. Niestety, odniesiony sukces produkcyjny kwitowany jest przez niektórych producentów rzepaku określeniami skandal, nienormalna sytuacja oraz zapowiedziami akcji protestacyjnych. Na fali zawodu cenowego rolników okazję do zaistnienia medialnego zauwaŝyli i postanowili wykorzystać równieŝ niektórzy politycy domagający się niemoŝliwej formalnie i prawnie interwencji państwa na rynku rzepaku, a nawet składający do UOKiK i ABW doniesienia o podejrzeniu zaistnienia zmowy cenowej na rynku rzepaku. Tak naprawdę jedyne, co jest nienormalne w tych wszystkich komentarzach i reakcjach to fakt odnoszenia obecnej sytuacji rynkowej do sytuacji w roku ubiegłym, poniewaŝ nie wolno porówna- wać nieporównywalnego. Ignorowanie tej zasady musi nieuchronnie prowadzić do wyciągania fałszywych wniosków. Prawdziwość powyŝszego stwierdzenia uzasadniona jest faktem, Ŝe w odróŝnieniu od bieŝącego roku sytuacja na rynku rzepaku w ciągu ostatnich trzech lat kształtowana była przez wyjątkowo nie sprzyjające tej uprawie warunki pogodowe skutkujące zbiorami niŝszymi niŝ w latach bardziej jej sprzyjających. NiezaleŜnie od emocji, obiektywne pozostaje to, Ŝe nasiona rzepaku są towarem, który podlegał, podlega i wszystko wskazuje, Ŝe będzie jeszcze długo podlegał podstawowemu prawu rynkowemu, prawu podaŝy i popytu. Wobec powyŝszego argumentacja, Ŝe rok temu rolnicy otrzymywali za tonę nasion rzepaku ponad 2 tys. zł, jakkolwiek prawdziwa, jest zupełnie chybiona, poniewaŝ rok temu zbiory rzepaku wyniosły zaledwie 1,9 mln ton. Przy całej złoŝoności mechanizmu kształtowania cen rzepaku w uproszczonej formie sytuację na krajowym rynku rzepaku w ciągu ostatniego dziesięciolecia ilustruje wykres. Graficznie przedstawiono na nim działania podstawowego mechanizmu rynkowego określanego jako prawo popytu i podaŝy. Jak wynika z przedstawionych danych na rynku rzepaku w ciągu ostatniego dziesięciolecia bardzo podobna do tegorocznej sytuacja miała miejsce w roku 2009, kiedy w związku z podobną wielkością zbioru, ceny skupu osiągnęły równieŝ poziom zbliŝony do obecnych. Omawiając sytuację na rynku rzepaku w perspektywie dekady na uwagę zasługuje równieŝ dobrze zilustrowany na wykresie fakt powaŝnego wysiłku ekonomicznego, jakiego musiał dokonać krajowy przemysł olejarski w okresie niedoboru krajowego surowca w latach Wysiłku, którego celem było nie dopuszczenie do dramatycznej obni- Ŝki poziomu produkcji oleju rzepakowego jaka mogłaby bez niego nastąpić. O tym jednak nikt nie chce mówić, mimo Ŝe kilka z kilkunastu działających wówczas w Polsce firm olejarskich nie wytrzymało szokowego wzrostu poziomu rolniczej opłacalności produkcji rzepaku (zielona krzywa) i upadło. PSPO Sierpień 2013 Strona 2

3 Ograniczenie produkcji biopaliw wpłynie na rolnictwo Ograniczenie produkcji biopaliw z surowców rolniczych planowane przez Komisję Europejską zakłóci równowagę w produkcji roślinnej i zwierzęcej uwaŝa dyrektor generalny PSPO Lech Kempczyński. JeŜeli propozycja PE zostanie przegłosowana, to nie będzie trzeba tak duŝej ilości surowców (m.in. rzepaku i kukurydzy). Obecnie stosunek rzepaku produkowanego na cele spoŝywcze do wytwarzanego na cele przemysłowe w UE wynosi 30:70, w Polsce jest to 40:60. W naszym kraju na cele spoŝywcze zuŝywa się ok. 1-1,1, mln ton, reszta przerabiana jest na estry. Konsumpcja oleju się od lat nie zmienia, więc trzeba będzie ograniczyć produkcję rzepaku, bo nie będzie on potrzebny. Zmniejszenie upraw tej rośliny niekorzystnie wpłynie na strukturę zasiewów. Dyrektor podkreślił, Ŝe rzepak jest uprawą "strukturotwórczą", która jest niezbędna jako płodozmian przy produkcji zbóŝ (w Polsce 80 % gruntów ornych obsianych jest zboŝami monokultura prowadzi do wyjałowienia gleb). Kolejną sprawą są pasze. Śruta rzepakowa, która powstaje przy produkcji oleju, jest wykorzystywania do karmienia zwierząt. JeŜeli będziemy jej produkować mniej, to będzie mniej pasz, a to moŝe zakłócić hodowlę zwierzęcą Jedna decyzja KE moŝe spowodować szereg konsekwencji, o których się w tej chwili nie myśli mówił Kempczyński. Na razie KE nie wyjawia, jak widzi rekompensaty za straty, które poniosą przetwórcy i rolnicy. Wiele firm zainwestowało ogromne środki w przetwórnie rzepaku. Decyzja KE o zmniejszeniu biopaliw I generacji spowoduje załamanie się całego łańcucha powiązań rolnicy-przetwórcy-przemysł i likwidacje wielu miejsc pracy. PSPO za PAP Blogerzy kulinarni pokochali olej rzepakowy W lipcu i sierpniu w ramach kampanii Pokochaj olej rzepakowy prowadzimy działania promujące olej rzepakowy w blogosferze. Niesamowitym sukcesem okazał się konkurs Blogerzy kochają olej rzepakowy w tym czasie opublikowano na blogach kulinarnych ponad 600 przepisów z olejem rzepakowym. Wybór 5 najciekawszych przepisów to było zatem nie lada wyzwanie! Prezentujemy zdjęcia nagrodzonych dań, których autorzy otrzymali miksery Kitchen Aidy. Zwycięskie prace zostaną równieŝ opublikowane w broszurze naszego programu. Aktualnie toczy się 10 konkursów na 10 blogach kulinarnych, których adresy znajdują się na stronie 22 lipca organizowaliśmy teŝ wirtualne wydarzenie pt. Cała Polska smaŝy naleśniki i wzięło w nim udział ponad 600 osób. Kontynuacją akcji był konkurs o tytuł Mistrza Naleśników, a wybór zwycięzców jeszcze trwa. Ewa Myśliwiec Kinga Paruzel, autorka bloga Kinga paruzel.pl za przepis na polskie pesto Kamila Grotowska, autorka bloga Vegazone zielona strefa przepisów za przepis Cudze chwalimy Katarzyna Guzik, autorka bloga Gotuję, bo lubię za przepis na sernik Dary Lata Izabela Mateńka, autorka bloga Słodzę, solę, pieprzę za przepis na roladki nadziewane szpinakiem z pieczonymi pomidorkami PSPO Sierpień 2013 Strona 3

4 Ministerstwo o Ŝniwach 7 sierpnia br. odbyła się w MRiRW konferencja prasowa, w której uczestniczyli Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisław Kalemba oraz podsekretarz stanu w tym ministerstwie Tadeusz Nalewajk. Głównym tematem konferencji była aktualna sytuacja Ŝniwna oraz ceny na rynku zbóŝ i rzepaku. Rozpoczynając konferencję Minister Kalemba podkreślił, Ŝe rok 2012 był wyjątkowo trudny dla polskiego rolnictwa ale sytuację po trudnej zimie poprawiły korzystne warunki pogodowe dla upraw jarych, zbóŝ i rzepaku jakie zaistniały wiosną. NiezaleŜnie od tego poziom cen jakie one osiągnęły był rekordowo wysoki. Na ich poziom na rynku krajowym wpływał takŝe bardzo wysoki poziom cen produktów rolniczych na rynkach światowych spowodowany suszą w USA, Australii, Rosji i innych krajach. W odróŝnieniu od poprzedniego rok 2013 wydaje się być znacznie korzystniejszy dla produkcji roślinnej. Zbiory zbóŝ i rzepaku zapowiadają się bardzo dobrze. Według stanu na dzień konferencji w województwach: śląskim, podkarłackim, lubelskim i lubuskim Ŝniwa rzepakowe praktycznie je zakończono. Z wyją- tkiem północno-wschodniej części kraju gdzie rozpoczęły się one niedawno, na pozostałym obszarze zebrano rzepak z ponad połowy pól. Ceny skupu nasion rzepaku bez kontraktacji wahają się od 1250 do 1300 zł/t, rzepak zakontraktowany osiąga wyŝszą cenę wynoszącą około 1500 zł/t. Według ministra kontraktacją w tym sezonie objętych jest około 200 tys. ton nasion rzepaku. Ministerstwo szacuje, Ŝe z około 930 tys. ha obsianych rzepakiem zostanie zebrane około 2,5 mln ton jego nasion. Zdaniem ministra obecny poziom cen skupu rzepaku wynika ze spodziewanej wysokiej wielkości jego zbiorów nie tylko w Polsce ale takŝe w innych krajach. Podkreślił on takŝe, ze po początkowo dosyć wysokim poziomie ceny gwałtownie spadły po pierwszych informacjach o moŝliwości uzyskanie zbiorów znacznie wyŝszych niŝ w roku ubiegłym. Odnosząc się do informacji o skali importu nasion rzepaku z Ukrainy, minister stwierdził, ze podawane wielkości tego importu rzędu 500 tysięcy ton są nieprawdziwe podobnie jak nieprawdziwe są informacje o rzekomym przywozie do Polski napromieniowanych nasion rzepaku z rejonu Czarnobyla. Minister podkreślił, Ŝe w przypadku gdyby stwierdzono takie nasiona zostaną natychmiast uruchomione unijne procedury wstrzymujące import nasion rzepaku do Polski i do UE. Komentując postulowaną potrzebę interwencji państwa na rynku rzepaku przez skup interwencyjny czy ustalenie ceny minimalnej, minister podkreślił, ze trudno jest odnosić się do nieformalnych wypowiedzi polityków dobrze wiedzących, Ŝe w przypadku rzepaku nie ma i nigdy nie było ani moŝliwości ani mechanizmów pozwalających na taka interwencję. Metody na poprawę stabilizacji sytuacji ekonomicznej rolników w zakresie ich ochrony przed zbyt duŝymi wahaniami cen minister upatruje w tworzeniu grup lub organizacji będących dysponentami odpowiednio duŝych partii produktów co będzie pozytywnie wzmacniać i wpływać na ich pozycję negocjacyjną wobec podmiotów skupujących te produkty. Na zapytanie dziennikarza minister potwierdził, Ŝe wobec napływających do ministerstwa sygnałów 31 lipca br. zgłosiło ono do UOKiK domniemanie o moŝliwości zaistnieniu zmowy cenowej w odniesieniu do rzepaku. Niski indeks światowych cen olejów i tłuszczów W dalszym ciągu spadają globalne ceny olejów. Opracowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. WyŜywienia i Rolnictwa (FAO) indeks światowych cen olejów i tłuszczów w lipcu br. osiągnął wartość najniŝszą od 3 lat. Wyniósł on 191 pkt., co oznacza z II strony, Ŝe w tym miesiącu ceny monitorowane przez FAO były o 91% wyŝsze niŝ przeciętnie w latach W stosunku do czerwca br., wartość indeksu obniŝyła się o 7 pkt. (3,3%), niemniej w porównaniu z lipcem 2012 roku była niŝsza o blisko 35 pkt. (15%). Największy wpływ na spadek wartości indeksu miały obniŝki cen oleju sojowego, co wynikało z duŝej podaŝy eksportowej tego produktu (szczególnie na rynku argentyńskim), oraz ze słabszego popytu zgłaszanego przez sektor biodiesela. W kierunku spadku cen oleju sojowego mogły równieŝ oddziaływać oczekiwania co do wysokich zbiorów soi w Stanach Zjednoczonych. Według FAO, w lipcu spadły takŝe ceny oleju palmowego, na co wpłynęły jego wysoka produkcja i mniejszy niŝ oczekiwano popyt importowy, zgłaszany m.in. przez Chiny. ObniŜyły się równieŝ ceny oleju rzepakowego i słonecznikowego. PSPO na podst. portalspoŝywczy.pl za BGś PSPO Sierpień 2013 Strona 4

5 Ceny nasion rzepaku w Polsce [PLN/t] opracowanie PSPO na podst. Biuletynu MRiRW Średnie ceny produktów rzepakowych w Polsce 29 VII 4 VIII wg MRiRW Produkt Cena netto [PLN/t] Zmiana [%] Nasiona rzepaku ,6 Olej rafinowany ,2 Śruta ,5 Makuch 968 bd Polski handel zagraniczny wg MRiRW [t] Nasiona rzepaku I-V 2012 I-V 2013 Eksport Ceny oleju rzepakowego w Polsce [PLN/t] opracowanie PSPO na podst. Biuletynu MRiRW Import Olej rzepakowy I-V 2012 I-V 2013 Eksport Import Notowania MATIF na rzepak (FOB) z dn. 13 VIII wg Euronext Dostawa Cena [EUR/t] Listopad ,25 Kurs EUR [PLN] (NBP) Cena [PLN/t] 1533,63 Luty , ,24 4,1874 Maj , ,38 Notowania MATIF na rzepak FOB [EUR/t] opracowanie PSPO na podst. Euronext Sierpień , ,70 Notowania róŝne wg FAMMU/FAPA, Orlen Produkt Jednostki Cena Nasiona rzepaku CIF lip/sierp Hamburg 1 VIII Olej rzep. sur. FOB wrzes/paź Rotterdam 8 VIII BIO 100 PKN Orlen 14 VIII BIO ON PKN Orlen 14VIII [USD/t] 465 [EUR/t] 738 [PLN/m 3 ] netto [PLN/m 3 ] netto PSPO Sierpień 2013 Strona 5