Klastry w regionalnym e-ko-systemie innowacji doświadczenia i perspektywy

Transkrypt

1 II Forum Klastrów, Zabrze 2012 Wyzwania wobec World Class Clusters Klastry w regionalnym e-ko-systemie innowacji doświadczenia i perspektywy Dr inż. Katedra Podstaw Zarządzania i Marketingu Wydział Organizacji i Zarządzania

2 Klaster daje wiele możliwości innowacji - ile razy x n? Nowe technologie Nowe rozwiązania technologiczne Nowy rynek, nowy produkt Nowy model biznesu Nowe narzędzia i techniki Nowe podejścia w generowaniu dóbr publicznych Nowe sposoby komunikacji wewnątrz i na zewnątrz klastra Nowe drogi rozwoju działalności Nowe formy organizacyjne Nowe formy współpracy Nowe powiązania z innymi klastrami Za M. J. Enright 2004

3 Prawdziwe n

4 Wymagania World Class Cluster Według Białej Księgi World Class Clusters istnieje piętnaście kryteriów oceny klastrów pod kątem zgodności z założeniami WCC zebranych w trzech głównych grupach kryteriów*: 1. Kryteria związane z warunkami brzegowymi (framework conditions) dostępność do środowiska edukacyjnego i naukowego (edukacja, nauka, innowacja): jakość sektora badawczo-rozwojowego w regionie, jakość edukacji w adekwatnych obszarach, dynamika tworzenia nowych innowacyjnych przedsiębiorstw rzeczywisty miernik efektów zewnętrznych (externalities, spillovers) tworzonej wiedzy, atrakcyjność regionu dla inwestorów zagranicznych i naukowców światowej klasy, istnienie regulacji wspomagających innowacje i popyt sektora publicznego. *White Paper. The Emerging Cluster of European World-Class Clusters. Europa InterCluster, Bruksela 2010.

5 WCC cd. 2. Kryteria związane z aktorami klastra (cluster actors) czynniki określające zdolność uczestników klastra do utrzymania wysokiej pozycji konkurencyjnej poprzez działania innowacyjne: masa krytyczna liderów technologicznych i rynkowych, międzynarodowa rozpoznawalność i reputacja klastra, zaangażowanie głównych aktorów (biznesu, nauki i administracji) w działalność klastra, kierunkowaniu klastra na konkretny typ (biznesowy, wiedzy, technologiczny), zaangażowanie konkurentów; zaangażowanie aktorów klastra we współpracę międzynarodową i powiązania z kluczowymi aktorami poza klastrem.

6 WCC cd. 3. Kryteria związane z organizacją i zarządzaniem klastrem czynniki określające jakość profesjonalnego zarządzania klastrem, wykorzystania współczesnych metod i instrumentów zarządzania: strategia klastra i jej wdrażanie, profesjonalizacja usług zarządzania klastrem, ciągłość finansowania klastra i właściwy personel klastra, wartość dodana w długim okresie czasu ocena strategiczna efektywności działania klastra w długim okresie czasu powinna odpowiadać na pytanie: czy klaster wniósł wartość dodaną dla członków klastra, regionu oraz całego społeczeństwa?

7 Spełnienie kryteriów WCC przez klastry śląskie pierwsze wnioski

8 Sukces klastra i współpracy To nie sprint to pełny maraton Getting together is a strat, Staying together is progress, Working together is success. (Henry Ford )

9 Pojawiły się pojęcia modeli organizacyjnych klastra Model otwarty (partnerski) i zamknięty (członkowski) klastra 1. Model otwarty stworzone warunki i infrastruktura pozwala na inicjowanie wszelkiego rodzaju współpracy. Terytorium i skupisko organizacji ułatwia podejmowanie takich działań, a sieć rozwiniętych usług doradczych pozwala na skuteczne działania. 2. Cechy charakterystyczne: brak deklaracji przystąpienia do klastra, brak jednego koordynatora w kierunku cluster governance, wizja oparta na modelu aglomeracyjnym (skupisk), wspierana przez rożne gremia i organizacje, gdzie samorząd pełni kluczową rolę (model pierwotny) lub dzięki współpracy biznesu, nauki, samorządu i społeczeństwa obywatelskiego tworzymy złożone struktury (model hybrydowy klaster jako ekosystem) rozwinięta sieć usług doradczych (np. brokerzy technologii, usługi finansowe, własność intelektualna, itp.), koncentracja na finansowaniu projektów w ramach istniejącej masy krytycznej liderów.

10

11 The Silicon Valley Microfinance Network Sieć doradztwa finansowego i prawnego Foundation for Collaborative Workforce Development Inkubatory

12 Model zamknięty (członkowski) klastra 1. Model zamknięty skupia zdeklarowane organizacje, koordynowane i/lub zarządzane przez wybrane organizacje, których celem jest osiąganie długofalowych korzyści 2. Cechy charakterystyczne: zdeklarowane organizacje, wybrany koordynator, z określoną strukturą, wypracowana wspólna strategia, określone działania operacyjne (wspólna promocja, działania marketingowe, badania rynku, raporty sektorowe, itp.), szereg projektów realizowanych w ramach klastra, koordynowane i/lub wspierane przez koordynatora, Przyszłość oparta na tworzeniu klastra klastrów w regionach?

13 Klaster Górnej Austrii Eco-Energy (Upper Austrian Energiesparverband) Food (Upper Austrian Chamber of Commerce) Logistics (Associaton for Network Logistics)

14 Klastry i ich osadzenie w RIS Organizacje RIS Publiczne jednostki badawcze Regionalny System Innowacji Subsystem generowania i dyfuzji wiedzy Organizacje edukacyjne Parki technologiczne, inkubatory, itp. Organizacje międzynaro dowe Kompetencje B+R Wykwalifikowa ni pracownicy Subsystem aplikacji i wykorzystania wiedzy Brokerzy Czynniki społecznoinstytucjonalne Instrumenty polityki RIS Klienci Kontraktorzy Instrumenty polityki UE Przedsiębiorstwa w klastrze Jed. współpracujące Konkurenci Inne RIS Czynniki społecznoinstytucjonalne Organizacje polityczne Finanse Dotacje Innowacje i Polityka Klastrowa Agencje rozwoju regionalnego Inne RIS Subsystem polityki regionalnej Źródło: M. Trippl, F. Tödtling, Cluster renewal in old industrial regions: continuity or radical change?, w: Ch. Karlsson (ed.) Handbook of Research on Cluster Theory, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, Northampton, 2008, s. 204.

15 Nowe perspektywy dla klastrów Zmiana historycznego podejścia do klastrów jako geograficznej aglomeracji. Uczenie się współpracy, rozwój potencjału do innowacji. Koncentracja na niszach i specjalizacjach technologicznych w kierunku smart specialisation. Nowa forma relacji miedzyorganizacyjnych sieci są zdominowane przez wiedzę opartą na intensywnych relacjach. Dyfuzja wiedzy ma charakter wysoce selektywny uzależniony od zdolności i zaufania. Klastry jako instytucje wiedzy generują możliwości wyższej konkurencyjności uczestników i regionu.

16 Gdzie byliśmy jesteśmy będziemy Niewielka liczba klastrów Dynamiczny wzrost klastrów Stabilizacja liczby silnych klastrów? Modele aglomeracyjnoprojektowe klastra Kluczowa rola animatora Kompetencje skierowane na zarządzanie projektem, pozyskanie środków na działanie, budowanie zaufania Modele konkurencyjne klastrów Kluczowa rola koordynatora Kompetencje skierowane na rozwój koordynatora, w kierunku powołania menedżerów klastra Czy stworzymy ekosystem klastrów? Kluczowa rola menedżera klastra czy klastra klastrów? Kompetencje skierowane na skutecznych menedżerów klastra i ew. podział funkcji usługowych

17 E ko - system E jako aspekty, którymi można ocenić procesy zachodzące w systemie innowacji, tj. czy działania w regionie mają charakter ekonomiczny, efektywny, edukacyjny, etyczny, e-platformy (cyfryzacji), środowiskowy (z ang. environmental), itp.; Ko sposób realizacji działań w oparciu o kooperację, konkurencję, koopetycję i koordynację System wspierający rozwój innowacji w regionie Perspektywa ekosystemu oznacza: wzajemne kształtowanie się procesów, generowanie rozwiązań nie wyodrębnionych pod względem funkcji, lecz naturalnie przenikających się w układach tematycznych oraz współistnienie i współdziałanie aktorów budujących relacje w różnych konfiguracjach, w zależności od ich wspólnych aspiracji oraz uwarunkowań płynących z otoczenia. Ekosystem cechuje się atmosferą i warunkami do tworzenia innowacji oraz zdolnością do samodoskonalenia. Generuje skoordynowane działania wzmacniające elementy i powiązania wewnętrzne, a z drugiej strony pozyskuje zasoby i rozwija powiązania na szerszą skalę, umiejętnie wykorzystując swoje atuty i przewagi względem innych. (Projekt RIS 2013+)

18 Regionalny e co - system Tworzenie ekosystemu innowacji Województwa Śląskiego: 1. Zasady kształtowania polityki: zasada dialogu społecznego będąca podstawą kreowania partnerstw na rzecz innowacji, zasada partnerstwa między podmiotami rządowymi, samorządowymi, sektorem biznesowym, sektorem wiedzy i nauki oraz sektorem obywatelskim, zasada koncentracji na wybranych dziedzinach rozwoju technologicznego i społecznego, zasada wzrostu dostępności do usług edukacyjnych na różnych poziomach kształtowania kompetencji. 2. Zasady prowadzenia polityki: zasada ciągłego inwestowania w rozwój kapitału wiedzy, zasada wzmacniania atrakcyjności regionu poprzez rozwijanie sieci usług publicznych, zasada kreowania nowych miejsc pracy w wyłaniających się zawodach związanych z technologiami przyszłości, zasada tworzenia warunków dla internacjonalizacji gospodarki, zasada waloryzowania kompetencji technologicznych i kreatywnych środowisk i wspólnot lokalnych.

19 Propozycja Zakłada się w ramach celu 2.1 Regionalnej Strategii Innowacji wskazaniem lub stworzeniem kluczowych centrów takich jak: naukowo-badawcze centra kompetencji (NBCK), funkcjonalno-operacyjne centra kompetencji (FOCK). NBCK to jednostki organizacyjne lub sieci jednostek (uczelnie, jednostki naukowe, itp.), składające się z naukowców, analityków, ekspertów dziedzinowych, którzy stając się kluczowym (wyróżnionym) łącznikiem pomiędzy nauką, biznesem i władzami samorządowymi, będą odpowiedzialni za realizację zadań takich jak: analiza trendów światowych w kontekście realizowanych specjalizacji; przygotowanie innowacyjnych projektów związanych w rozwojem inteligentnych rynków; pozyskiwanie i rozwój kompetencji i poszukiwanie talentów w badanym obszarze; koordynacja merytoryczna kluczowych projektów związanych z rozwojem inteligentnych rynków; przygotowywanie kadr; szkolenie i rozwój kompetencji w zakresie rozwoju inteligentnych rynków. FOCK to jednostki organizacyjne lub sieci jednostek (parki naukowe, technologiczne, centra transferu, itp.) skupiające specjalistów dziedzinowych, odpowiedzialnych za wdrożenia i koordynujących innowacyjne projekty, realizowane na rzecz rozwoju inteligentnych rynków. Cechą tych centrów jest skupienie się na: komercjalizacji technologii; finansowaniu innowacji; wspieraniu działań sieciowania przedsięwzięć związanych z rozwojem inteligentnych rynków; wsparciu merytorycznym pojedynczych przedsięwzięć w obszarze inteligentnych rynków; obserwacji i analizie rozwoju rynków inteligentnych w wybranych specjalizacjach.

20 Centrum kompetencji dla klastrów Propozycje: Stworzenie Centrum Kompetencji dla klastrów platformy dla tworzenia i wymiany wiedzy w celu rozwoju klastrów w woj. śląskim Propozycje zadań Centrum: Sformułowanie założeń do przyszłego programowania projektów wspierających rozwój klastrów, dyskusja z regionalnymi władzami Koncentracja usług na rzecz klastrów w woj. śląskim Wsparcie w zakresie rozwoju klastrów w woj. śląskim we wskazanych specjalizacjach regionalnych, jako potencjalnych WCC Świadczenie odpłatnych i nieodpłatnych usług na rzecz klastrów i ich podmiotów Organizowanie spotkań, forum w celu wymiany informacji i tworzenia wspólnych projektów Dyskutowanie problemów rozwoju klastrów we współpracy z animatorami innowacji..

21 Tematy do dyskusji Idea centrum kompetencji platforma wymiany i tworzenia wiedzy dla klastrów i o klastrach Sformułowanie kluczowych obszarów, które powinno realizować Centrum Określenie podstawowych zadań i procesów realizowanych przez Centrum Wypracowanie zasad funkcjonowania Centrum

22 Dziękuję za uwagę i zapraszamy do dyskusji Dr inż. Wydział Organizacji i Zarządzania ul. Roosevelta ZABRZE tel lilla.knop@polsl.pl Lilla 22 Knop